AI ĐĂ GIẾT TỔNG THỐNG NGÔ Đ̀NH DIỆM ?
Tác giả: Quốc Đại
Nhà xuất bản: Thanh Niên
Năm xuất bản: 2003
P21
CON SỐ 80%
SỰ THỰC HAY LÀ HUYỀN THOẠI
Cha Francois trong cuộc gặp gỡ Đức Khâm sứ cũng không được thoả măn lắm. Đức Khâm sứ tỏ ra thiếu thiện cảm với chính quyền Ngô Đ́nh Diệm và ngài bị ảnh hưởng sâu xa bởi những dư luận dồn đại về đời sống của bà Nhu cũng như quyền bính của ông Nhu và đức cha Ngô Đ́nh Thục. Khi Cha Francois sắp cáo từ ra về th́ một giáo sư đại học và một Linh mục trẻ cũng vừa đến xin thăm Đức Khâm sứ. Ngài bảo Cha Francois: “Cha có thể ngồi lại đây. . . nếu Cha muốn biết rơ t́nh h́nh Việt Nam như thế nào th́ hai ông khách này có thể giúp Cha nhiều tài liệu xác thực".
Lúc đầu hai vị khách c̣n dè dặt nhưng sau hai ông bắt đầu nổ máy, công kích chính quyền hết sức mănh liệt. Cha hỏi: "Tôi vẫn nghĩ rằng chính quyền này có thực thi dân chủ và thực hiện nhiều công việc lớn lao cho Chính phủ".
Vị Linh mục trẻ: "Thưa cha chúng tôi chưa thấy dân chủ ở đâu cả, Quốc hội là Quốc hội bù nh́n, toàn thứ nghị gật do được chỉ định. Quyền hành đều nằm gọn trong tay Tổng thống hay đúng ra là ở trong tay ông bà Nhu ".
Vị giáo sư đại học: “Thưa Đức Khâm sứ và Cha, t́nh h́nh đến lúc nghiêm trọng lắm rồi. Thiết tưởng Giáo hội không thể đứng ngoài ṿng Giáo hội phải lên tiếng ". Đức Khâm sứ mỉm cười: “Ông bảo Giáo hội phải lên tiếng như thế nào ? Giáo hội không đứng ngoài ṿng th́ Giáo hội phải làm sao bây giờ?”.
Nếu không có vụ tranh chấp năm 1963 và nói một cách chung th́ Phật giáo chưa có một xích mích nào đáng kể đối với chính quyền Ngô Đ́nh Diệm. (Ngoại trừ những xích mích có tính cách địa phương xảy ra tại B́nh Định, vào những năm 1960-1961). Trước năm 1963 Phật giáo Việt Nam chỉ là một tập thể bao gồm những cục bộ riêng rẽ . Mà những cục bộ này cũng không được tổ chức chu đáo. Tuy vậy Phật giáo Nam Việt cũng bị ảnh hưởng sâu xa bởi sắc thái địa phương, bối cảnh dịa dư và nhân sự. Do đó, Phật giáo đă thể hiện rơ rệt qua ba "sắc thái sinh hoạt" : Phật giáo miền Nam, Phật giáo miền Trung và Phật giáo di cư. Phật giáo miền Nam gồm hội Phật học Nam Việt (Cư sĩ Mai Thọ Truyền và chùa Xá Lợi), Giáo hội tăng gia Việt Nam (Thượng tọa Thích Thiện Hoa chùa Ấn Quang), Phật giáo nguyên thuỷ (nhóm Tiểu thừa chùa Kỳ Viên) và một số hội đoàn lẻ tẻ khác. Phật giáo Campuchia di cư ước độ 200.000 người nhưng không tạo thành một cộng đồng. Phật tử di cư với tư cách cá nhân và bằng phương tiện cá nhân, trong số 200.000 người có khoảng 50.000 người sống rải rác ở các trại định cư. Khoảng 50.000 người sinh sống ở các thị xă. C̣n lại 100.000 tín đồ quy tụ tại Sài G̣n. Phật giáo di cư tại Đô thành có thể chia thành hai nhóm, nhóm thuộc chùa Phổ Quang và Nghĩa trang Bắc Việt (Thượng tọa Thích Trí Dũng). Nhóm đa số thuộc chùa Từ Quang (Thượng tọa Thích Tâm Châu).
Riêng Phật giáo miền Trung được coi là một cộng đồng có tổ chức và sinh hoạt từ cấp khuôn hội cho đến trung ương (từ chùa Từ Đàm). Theo thống kê trước năm 1963 Phật giáo (miền Trung )có vào khoảng 400.000 người với một tổ chức thanh niên và hướng đạo Phật tử đáng kể. Sau 1963 cũng theo thống kê th́ số Phật giáo miền Trung lên tới 800.000 người.
Tổng Hội Phật giáo Việt Nam do Hoà thượng Thích Tịnh Khiết làm Hội chủ. Trên thực tế, Phật giáo miền Trung mới là chủ lực của Tổng Hội Phật giáo Việt Nam. Hoà thượng Thích Tịnh Khiết là một bậc cao tăng nổi tiếng về đức độ của con người xuất thế tu đạo. Nhưng tước vị Hội chủ chỉ là một danh nghĩa tiêu biểu cho tinh thần thống nhất cao. Quyền hành của Tổng hội Phật giáo Việt Nam vẫn do các Vị Thượng tọa Trí Quang và Thiện Minh, xa hơn nữa là các thượng tọa Trí Thủ và Đôn Hậu cùng một số thượng tọa, Đại đức thuộc khuynh hướng dấn thân tích cực.
Phật giáo miền Nam trước, sau năm 1963 luôn giữ thái độ xuất thế không thân chính quyền Ngô Đ́nh Diệm mà cũng không chống và cũng không hề biểu lộ một thái độ nào có màu sắc chính trị và thời thế.
Cư sĩ Chánh trí Mai Thọ Truyền không có một quan hệ nào đối với chính quyền Ngô Đ́nh Diệm nhưng giữa ông và Phó Tổng thống Thơ lại có nhiều mối tương thân giao hữu.
Ngược lại, Tổng hội Phật giáo miền Trung lại được coi như thân thiện và có những tương giao tốt đẹp với chính quyền Ngô Đ́nh Diệm qua ông Ngô Đ́nh Cẩn, chính ông Cẩn vẫn tự hào và lớn tiếng kể công với các anh là ông đă nắm được Phật giáo miền Trung.
Ông Cẩn thường coi thành tích này như một điều để "bắt bí" mấy ông anh. Bất cứ một hội nghị Phật giáo nào tại ngoại quốc, các Thượng tọa miền Trung phải được ưu tiên. Do đó cũng làm cho giới chức tại Sài G̣n gặp nhiều cảnh "tréo cẳng ngỗng". Theo Lương Khải Minh, vào khoảng năm 1960...Tổng thống Diệm đă chấp thuận một danh sách gồm mấy Thượng tọa và Cư sĩ đi tham dự Hội nghị Phật giáo thế giới. Các vị này đă được thông báo để sửa soạn làm giấy thông hành, bỗng nhiên ông Cẩn cho người đem vào Sài G̣n một danh sách mới và đ̣i cho bằng được phải để cho mấy vị Thượng tọa miền Trung tham dự và nắm chức trưởng phái đoàn.
Ông Cẩn lấy cớ rằng : "Tổng hội Phật giáo Việt Nam do Hoà thượng Thích Tịnh Khiết làm Hội chủ và trụ sở đặt tại Huế th́ Huế mới là trung ương Tổng hội”. Do đó, một Thượng tọa ở Huế phải làm trưởng phái đoàn.
Sự việc này quả khó giải quyết cho nên lại phải tŕnh bày lên ông Diệm. Ông Tổng thống đáp: “Ai đi cũng vậy. Tôi nghe nói mấy ông Thượng tọa này tốt lắm. Chắc là ông cậu ngoại nớ đă biết họ rơ". Có lẽ bắt nguồn từ những việc này nên Phật giáo Sài G̣n vẫn ŕ rầm là chính quyền không hiểu sao đă ưu đăi các thầy ở Huế. Nhiều kẻ đa nghi lại rỉ tai nhau : "Thày ấy...là người thân của ông Cẩn mà ".
Đại uư Bằng, sĩ quan hầu cận của Tổng thống Diệm cũng xác nhận rằng : “Không hiểu một lư do ǵ mà ông Cẩn lại quá ư ưu đăi và trọng vọng mấy vị Thượng tọa ở chùa Từ Đàm” . Đại uư Bằng nhớ lại : “Cũng vào khoảng năm 1960 khi tháp tùng Tổng thống Diệm về Phú Cam, ông Cẩn đă gọi Bằng lại dặn ḍ rất kỹ : Mi về Sài G̣n gặp ngay anh Tuyến hỏi xem tuần trước các thầy có mang thơ giới thiệu của tao đến gặp anh ấy không? Mi bảo anh Tuyến lo ngay cái vụ hồ sơ đi xuất ngoại của thầy Trí Quang. " - Một lát sau ông Cẩn nhắc lại lần nữa và bảo Bằng tin ra Huế ngay để ông biết rơ vụ giấy tờ xuất ngoại của mấy thầy đă đi đến đâu.
Khi về Sài G̣n, Đại uư Bằng đến t́m bác sĩ Tuyến và nói như vậy. Bác sĩ Tuyến cho biết là hồ sơ đă đưa qua pḥng ông Hải rồi : "Có thư của ông Cậu ai mà dám chậm trễ".
Ông Ngô Đ́nh Cẩn tỏ ra rất tự hào về những tương quan thân hữu của ông và Tổng hội Phật giáo tại miền Trung. Do đó, khi nhận được bức công điện cấm treo cờ tôn giáo, ông Cẩn tỏ ra tức giận không ít.
Bức công điện mang số 9195 đề ngày 6-6-1963 cho đến chiều ngày 6, bức công điện mới đến toà đại biểu và tỉnh đường Thừa-Thiên. Văn Pḥng Cố vấn chỉ đạo của ông Cẩn vẫn không hay biết một chút nào. Măi đến sáng ngày 7, người vú già của Đại uư Minh đi chợ về, thuật lại : "Ngoài chợ đang xôn xao về việc ǵ đó. Đồng bào nói rằng Chính phủ cấm không cho Phật giáo treo cờ". Lúc đó Văn pḥng Cố vấn chỉ đạo mới rơ và t́m gặp ông Cẩn để tŕnh bày tự sự ông mới hay.
Ông Nguyễn Văn Đẳng, Tỉnh trưởng Thừa-Thiên vào tŕnh bức công điện kể trên. Với sự hiện diện của Đại uư Minh, ông Cẩn băn khoăn...
“Sao lại có chuyện lạ như thế”
Đại uư Minh cũng ngần ngại :
- Đồng bào các nơi đă treo cờ hết cả rồi. Bây giờ làm thế nào được.
Ông Đẳng lo ngại:
Thưa nếu th́ hành bức công điện này, con thấy lôi thôi lắm.
Ông Cẩn bảo Đại uư Minh hỏi Toà đại biểu xem thế nào và yêu cầu xác thực xem bức công điện có phải đúng như thế không? Cầm bức công điện trên tay ông Cẩn vẫn chưa tin là thực. Ông Cẩn nhắc đi nhắc lại "Quyết định cái ǵ mà lạ lùng vậy”.
Trong thời gian này, ông Ngô Đ́nh Cẩn đang bị thất sủng. Tổng thống Diệm không c̣n tín nhiệm vào ông em nữa. Trên thực tế, kể từ ngày Đức cha Ngô Đ́nh Thục trở về Huế th́ uy tín của ông Cẩn bắt đầu xuống dốc dần. . .Tổng thống Diệm đă quyết định băi bỏ Văn pḥng cố vấn chỉ đạo từ đầu năm 1963 (cho đến tháng 10-1963 ông Diệm mới dứt khoát băi bỏ Văn pḥng Cố vấn chỉ đạo có nghĩa là ông Cẩn bị loại khỏi chính trường miền Trung).
Bức công điện trên đây ông Cẩn chỉ được biết khi ông Đẳng mang vào. Ông Cẩn bảo Tỉnh trưởng Thừa Thiên:
“Đồng bào người ta treo cờ rồi th́ cứ để nguyên như vậy đừng có ra lệnh hạ ǵ cả ". Ông Cẩn lại bảo ông Hồ Đắc Thương, đại biểu Chính phủ Trung Nguyên Trung Phần, đánh điện vào Trung ương xin hoăn thi hành bức công điện "kỳ quái" này.
Một số viên chức có mặt tại nhà ông Cẩn lúc ấy đều đồng ư phải hoăn thi hành lệnh trên và cứ để đồng bào Phật tử treo cờ như mọi năm . Đại uư Minh bàn luận với một số viên chức: "Tại sao không ra lệnh từ trước, măi đến bây giờ mới ra lệnh. Vụ này kẹt cho tụi ḿnh lắm. Các anh tính sao ? "
Ông Cẩn thắc mắc hỏi ông Đẳng và Hoàng Trọng Bá : "Các thày dưới Từ Đàm đă biết chưa ? ". Thực ra, các thày cũng như một số đông phật tử biết tin từ tối hôm trước.
Tất nhiên là phải có một viên chức nào ở toà tỉnh đă tiết lộ bức công điện trước khi thông báo cho ông Cấn.
Sau một hồi thảo luận, cân nhắc ông Cẩn bảo Tỉnh trưởng Thừa Thiên “Chú cho mấy xe thông tin nó đi. thông báo gấp cho đồng bào hay là không có ǵ thay đổi. Đồng bào cứ treo cờ như mọi năm."
Ông Cẩn đồng thời căn đặn Đại uư Minh cũng như Hồ Đắc Thương, Hoàng Trọng Bá phải thận trọng hết sức và làm thế nào để tránh những chuyện đáng tiếc có thể xảy ra. Mặt khác Văn pḥng ông Cẩn cũng chỉ thị cho giới chức cảnh sát thành phố Huế không được hạ cờ của đồng bào.
Nói về ông Ngô Đ́nh Cẩn và Phật giáo, Thượng tọa Mật Nguyệt (thuộc phái Ấn Quang)cho rằng, trong chín năm chế độ Ngô Đ́nh Diệm, không hiểu trong ḷng như thế nào nhưng ngoài mặt, ông Cẩn tỏ ra rất thân thiết và tin cậy các thày trong Tổng hội Phật giáo miền Nam tại Huế). Qua bức công điện cấm treo cờ, thái độ của ông Cẩn ngay từ phút đầu là sửng sốt, tức giận. Ông Cẩn than thở với mấy thuộc viên thân cận : “Làm như rứa tao c̣n mặt mũi nào nói chuyện với người ta" (tức các thầy tại chùa Từ Đàm).
Buổi trưa ngày 7, ông Cẩn trầm ngâm một cách khó hiểu, ông uống một hơi hết ly rượu lễ và cho gọi ông Minh vào để t́m hiểu t́nh h́nh và được biết Huế cho đến giờ phút này vẫn không hề xao động.
Cả một thành phố như rừng cờ. Số lượng cờ phật giáo như càng tăng thêm . Vào buổi chiều ông Cẩn nhận được báo cáo cho biết khoảng 8g30 sáng (khi Nguyễn Văn Đẳng vào tŕnh bức công điện)th́ lại có mấy cảnh sát viên trong thành nội kéo nhau đi hạ cờ tại mấy nhà đồng bào và đă có sự giằng co xô xát. Sau đó được thu xếp êm ngay. Huế nơi nơi như bừng sống như đang vươn cao trong hương hoa ngào ngạt. Không khí như ngày hội hoa đăng và như tất cả dành riêng cho ngày Phật giáng thế.
Ông Nguyễn Hữu Cang, một trong những nhân chứng trong vụ Phật giáo Huế năm 1963 đă kể với chúng tôi : "Sáng ngày 7 trong giờ đồng bào và các khuôn hội đă xôn xao lắm. Nhất là chúng tôi lại được tin cho biết chính Đức Cha Ngô Đ́nh Thục đă về tận Sài G̣n thúc đẩy ông Ngô Đ́nh Nhu ra lệnh "triệt hạ" Phật giáo. Do đó lại càng khiến mọi giới Phật tử xôn động bất măn" Nguyễn Hữu Cang cho biết thêm: "Trưa ngày 7, khi được tin chính quyền cho cảnh sát đi hạ cờ và xé cờ Phật tại mấy khuôn hội th́ dư luận lại càng thêm sôi nổi phẫn uất. Nhất là giới bạn hàng chợ ĐôngBa. Có thể nói giới bạn hàng này mới là thànhphần đi tiên phong trong vụ tranh đấu kể từ ngày 7 chứ không phải chỉ riềng ngày 8".
Nguyễn Hữu Cang cũng công nhận rằng : Anh có nghe thấy xe thông tin đi loan báo là đồng bào cứ treo cờ như thường lệ. Tuy nhiên lúc bấy giờ bao nhiêu dồn nén trong quần chúng được khởi dậy và chỉ chờ đợi giây phút nổ tung.
Các hội đoàn và quân đội đều nhận được mật lệnh sửa soạn để tranh đấu đ̣i b́nh đẳng tôn giáo, đối tượng cho sự đấu tranh như vậy quả là hấp dẫn và dễ dàng lôi được mọi giới Phật tử.
Khoảng 6 giờ chiều, một số công chức ṭng sự tại Toà đại biểu không đến Toà hành chính Thừa Thiên và ở đây cũng có một số công chức thuộc tỉnh đường tụ tập bàn tán xôn xao về bức công điện cấm treo cờ, đồng thời cũng có vào khoảng một ngàn đồng bào với một số Thượng tọa, Đại đức kéo đến Toà hành chính để tỏ thái độ trong đó có Thượng tọa Đôn Hậu, Trí Quang.
Không khí lúc ấy đă nhuốm màu tranh đấu. Nguyễn Hữu Cang cũng có mặt trong ngày đó. Ngày nay tuy đă quên nhiều chi tiết nhưng ông vẫn giữ nguyên giây phút ngọn lửa hồng cháy rực. Ông nói : “Khi nghe tin cờ Phật giáo bị xé tôi có cảm tưởng như chính tổ tiên ḿnh bị chính quyền chà đạp. Lúc ấy dù có phải chết cho đạo pháp tôi cũng bằng ḷng".
Cang cho biết trong một không khí sôi động như vậy Thượng tọa Trí Quang xuất hiện cùng với mấy Thượng tọa khác như Thượng tọa Trí Thủ, Thượng tọa Thiện Minh. Về phía chính quyền th́ có ông Tỉnh trưởng Nguyễn Văn Đẳng, ông Phó Tỉnh trưởng Hành chính, ông Phong Trưởng ty cảnh sát thành phố Huế...Lát sau, Thiếu tá Đặng Sỹ Phó Tỉnh trưởng Hội An lái xe đến. Ông này mới đi hành quân về chiều ngày 6. Khi được cấp báo đồng bào Phật tử đang biểu t́nh ở tỉnh đường, Thiếu tá Sỹ vội vă lái xe đến.
Lúc ấy Thượng tọa Trí Quang với một vẻ xúc động mạnh, lên tiếng gay gắt phản đối bức công điện cấm treo cờ tôn giáo. Ông Đẳng cho các Thượng tọa biết là chính quyền đă hoăn thi hành bức công điện này và xin các Thượng tọa cứ an tâm. Mọi sự đều như mọi năm không có ǵ thay đổi.
Tuy vậy, Thượng tọa Trí Quang vẫn giữ vẻ tức giận và lên tiếng phản đối chính quyền Thừa Thiên tại sao sáng ngày 7 đă cho cảnh sát hạ cờ Phật giáo và tại một vài nơi Cảnh sát đă xé cờ.
Ông Đẳng quay sang hỏi ông Phong Trưởng ty Cảnh sát xem sự thể hư thực như thế nào. Ông Phong lên tiếng : “Tôi quả quyết không có chuyện đó”. Ông Phong lại nhấn mạnh thêm : "Tôi quả quyết với các thày là không có chuyện xé cờ". Thiếu tá Sỹ lên tiếng : “Nếu có chuyện xảy ra như vậy xin thày cho biết rơ nơi nào cảnh sát đă xé cờ, tôi sẽ cho điều tra và trừng trị ngay”.
Ông Phong lại nói một lần nữa quả quyết là không có chuyện như vậy. Ông Phong xin Thượng tọa Trí Quang nêu lên một vài chứng cớ. Thượng tọa Trí Quang đáp : “Tôi nghe đồng bào Phật tử nói như vậy ".
Ông Phong lại thỉnh cầu : "Xin Thày cho biết rơ nơi xảy ra chuyện xé cờ thuộc về khuôn hội nào, khu phố nào để chúng tôi mở cuộc điều tra ngay".
Thượng tọa Trí Quang lắc đầu không tiết lộ và nói đại ư : “Tôi không thể cho các ông biết rơ được. Tôi cho các ông biết rơ để rồi cảnh sát đến làm phiền đồng bào Phật tử rồi tính sao đây ? ".
Cuối cùng Thượng tọa Trí Quang tỏ vẻ lo ngại : "Hiện nay chúng tôi rất hoang mang không hiểu chính quyền đàn áp chúng tôi đến khi nào? ".
Ông Nguyễn Văn Đẳng vẫn "xuống nước" thỉnh cầu các thượng tọa yên tâm trở về chùa và ngày mai mọi sự sẽ tiến hành tốt đẹp như mọi năm. Thượng tọa Trí Quang vẫn lo ngại : “Mai này đồng bào Phật tử sẽ tổ chúc rước kiệu, chúng tôi đă sửa soạn đâu đấy cả rồi chúng tôi rất hoang mang”.
Hai bên chính quyền và các Thượng tọa cứ ṿng vo bàn căi, cuối cùng chính quyền Thừa Thiên phải nhượng bộ bằng cách gọi điện thoại ngay cho ông Trừ Trưởng ty Thông tin cho ba xe có máy phóng thanh đến toà tỉnh. Ông Nguyễn Văn Đẳng đề nghị các Thượng tọa cho các cán bộ Phật tử của ḿnh đi theo xe và chính các cán bộ này sẽ chia nhau đi khắp các khu phố để loan báo cho đồng bào rơ ngày 8-5 sẽ không có ǵ thay đổi, đồng bào cứ đi hành lễ như chương tŕnh của Giáo hội đă ấn định. Kết quả các thượng tọa cũng bằng ḷng như vậy. Khoảng 9 giờ đêm đám đông mới giải tán và mọi chuyện tưởng chừng đă được giải quyết tạm thời êm đẹp. Ba xe thông tin chia nhau đi vào các khu phố để làm phận sự như chính quyền và các thượng tọa đă thoả thuận.
Theo Nguyễn Hữu Cang đêm mùng 7 là một đêm không ngủ. Cang cũng như một số Phật tử khác thừa hành lệnh trên đi kẻ biểu ngữ và quay ronêo những bản văn đ̣i chính quyền thực thi quyền b́nh đẳng tôn giáo.
Giới an ninh quân đội Khu XI Chiến thuật đă "cảm thấy" những hiện tượng đáng lo ngại. Có lẽ v́ vậy đêm mùng 7 , Đại tá Đỗ Cao Trí ra lệnh cấm trại.
Không một ai ngờ được rằng chỉ một ngày sau Huế nổ tung mở đầu cho một biến chuyển lịch sử.
Sau cuộc thoả thuận với các Thượng tọa tại toà Hành chính Thừa Thiên ông Cẩn không c̣n ǵ băn khoăn, ông dặn ḍ mấy người thân cận: “Các Thày đ̣i hỏi như thế cũng là phải. Ngày lễ của người ta . Nếu có ǵ quá đáng th́ bọn bay t́m ông Nghiêm, không có ǵ th́ cho gọi Lê Trọng Quát hoặc t́m Hà Thúc Luyện ". Ngay đêm đó, ông Cẩn đă nhận được báo cáo là mọi chuyện đă được giải quyết êm đẹp. Ông Cẩn tin tưởng sẽ không c̣n chuyện ǵ xảy ra nữa v́ ông vẫn tin cẩn là được các thày chùa Từ Đàm trọng nể và tin ông. Hơn nữa, những người ruột của ông Cẩn lại là những Phật tử có nhiều tương quan mật thiết với các thày như Thiếu tướng Lê Văn Nghiêm, có họ hàng gần với Hoà thượng Hội chủ Thích Tịnh Khiết, ông Lê Trọng Quát lại là một Phật tử quy y nơi Thượng tọa Đôn Hậu, ông Hà Thúc Luyện vốn từ xưa đóng vai tṛ giao liên giữa ông Cẩn và mấy thày. Đó là sự tự hào và tin tưởng chủ quan của ông Cẩn. Trong khi đó bức công điện cấm treo cờ trở nên một đối tượng khích động quần chúng. Nguồn tin cảnh sát xé cờ lại là những yếu tố ngoại quan đập mạnh vào ḷng hiếu động của quần chúng.
CHƯƠNG VIII
PHẬT GIÁO VÀ TỔNG THỐNG DIỆM
NGÀY LỊCH SỬ 7-5-1963 (ÂM LỊCH)
Không một người Việt Nam nào có thể ngờ rằng, ngày ấy và bức công điện ấy đă cắm cột mốc khởi điểm cho một thảm kịch bi thương.
Trần Khôi hồi tưởng lại những ngày khi ông ra Huế thanh tra trước ngày 8-5 khoảng mấy ngày. Bây giờ nghĩ lại ông Khôi chợt bàng hoàng về một sự trùng hợp ngẫu nhiên và tự hỏi. Người Mỹ muốn ǵ ở Việt Nam ?
Vốn quen biết với Đại tá Mỹ Coner trong thời gian thuộc quyền Bộ Nội vụ trước khi ra Huế, Khôi t́nh cờ gặp ông Coner, ông Coner khoe:
“- Do sự thuyết phục của tôi Tổng thống Diệm mới chịu thi hành dân chủ tại xă ấp.
Kể từ đó xă ấp đều do dân chúng trực tiếp bầu theo lối phổ thông đầu phiếu.
Biết rơ bản tính Coner nên ông Khôi nghĩ bụng "Thằng cha thuộc loại nói róc tay tổ " Coner c̣n nói thêm:
Chính phủ Việt Nam Cộng hoà c̣n phải thi hành nhiều cải tổ quan trọng nữa mới thắng được Cộng sản chính quyền này thiếu dân chủ. Rồi Coner lại nhấn mạnh : "Tôi có có cảm tưởng Chính phủ Việt Nam Cộng hoà là Chính phủ của những nguời Công giáo.
Anh ra Huế th́ biết. Tôi sẽ giới thiệu anh với Johnson, đàn em của tôi đang giúp Hoàng Trọng Bá huấn luyện lực lượng Nhân dân vơ trang".
Coner nói với Khôi như một giăi bày tâm sự :
"- Dư luận Mỹ đang bất lợi cho Việt Nam, muốn chống Cộng sản th́ phải huy động lực lượng Phật giáo không phải chỉ một chính quyền Công giáo. Phật giáo sẽ tẩy chay Chính phủ.
Ông ra Huế th́ biết đó chỉ là một vương quốc của Tổng giám mục Ngô Đ́nh Thục"
Ông Khôi lấy làm lạ lùng về thái độ của Coner, một người Mỹ có kinh nghiệm 30 năm ở miền Nam Việt Nam không hiểu suy luận từ một sự kiện nào lại nhất định cho rằng chính quyền Ngô Đ́nh Diệm là một chính quyền của người Công giáo. Ông Khôi biết bụng vậy thôi và khi ra Huế đúng vào dịp Huế đang tưng bừng đón Phật đản đồng thời đang sôi động về bức công điện cấm treo cờ ông mới hiểu điều Coner ám chỉ.
Theo lời Trần Khôi, quan sát ngay tại chỗ về vụ nổ ở Đài Phát thanh Huế sẽ không dủ cho ta những lập luận có thể tin được, là CIA hoặc Cộng sản đă nhúng tay vào biến cố ngày 8-5. Nhưng về phía Mỹ, qua những cuộc đối thoại trao đổi th́ talại dễ dàng cảm thấy bằng trực giác là Mỹ có thể đă nhúng tay và qua nhiều ngẫu nhiên trùng hợp th́ quả là người Mỹ đă "ra tay hành động".
Buổi tối 7-5, ông Khôi được mời dùng cơm tại nhà một viên chức Mỹ. Trong bữa cơm đó ông gặp Johnson, ông Phó Lănh sự Mỹ, một bác sĩ người Đức tại trường Đại học Y khoa Huế và một người Việt Nam tự giới thiệu là giáo sư trường Đại học văn Khoa Huế. Khôi ngồi cạnh ông Johnson, ông ghi nhận Johnson là một tay người Mỹ, không khen hay chê Chính quyền. Nhưng luận điệu của ông Phó Lănh sự Mỹ cũng tương tự như Coner. Đề cập đến Phật giáo ông Phó Lănh sự Mỹ nói đại ư :
Phật giáo là một lực lượng rất lớn lao. Nhưng Phật giáo không tham gia vào công cuộc chống Cộng nếu Chính phủ Việt Nam Cộng hoà không mở rộng cho Phật giáo tham dự.
Nghe nói như vậy, ông Khôi phản đối :
Quan niệm của ông Phó Lănh sự có phần không đúng. ông Tỉnh trưởng ở đây, ông tướng Tư lệnh vùng đềtt là Phật giáo. Phó Tổng thông cũng là phật giáo. Tướng Tổng Tham muu trưởng cũng là phật giáo .
Ông Phó Lănh sự Mỹ mỉm cười không đáp. Một lát sau, viên chức Mỹ Warren Smith lên tiếng công kích nặng nề việc làm của Nha Công tác miền Thượng. Viên chức Smith cho rằng, chính quyền Việt Nam Cộng hoà đang thực hiện kế hoạch Việt Nam hoá và Công giáo hoá tất cả đồng bào Thượng và nhất là Nha này đă xâm phạm chủ quyền vương quốc Lào và quyền "tự quyết" của các sắc tộc Thượng.
Bữa cơm hôm ấy, các viên chức Mỹ, Smith và nhất là ông Phó Lănh sự đă công kích chính quyền Ngô Đ́nh Diệm khá mạnh mẽ về vấn đề Phật giáo. Đề cập đến vụ biểu t́nh tại toà Tỉnh trưởng Thừa Thiên chiều mùng 7, ông Phó Lănh sự cho rằng : “Nếu chính quyền Ngô D́nh Diệm không chịu "liên hiệp”(?) với Phật giáo tham chánh th́ Phật giáo sẽ đứng lên tranh đấu”
Cũng từ ngày 7-5, có một số người Mỹ ở Đà Nẵng cấp tốc ra Huế. Đó là Đại uư Scot. Tất nhiên là không ai để ư đến ông ta.
Nhưng Đại uư Scot ra Huế để thực hiện một công việc quan trọng do Trung ương t́nh báo Mỹ trao phó cho ông ta.
(Năm 1965, Đại uư Scot trở thành sĩ quan cố vấn của Tiểu đoàn 1/3 Sư đoàn 1 BB. Trong cuộc hành quân tại vùng Nam Đồng, Scot trong lúc đau buồn bất măn đă tiết lộ công v́ệc mà ông ta đă thực hiện ngày 8-5-1963)
Tại Sài G̣n, không có một chuyện đáng tiếc nào xảy ra trong hai ngày 7 và 8. Sáng ngày 8, Lương Khải Minh được mấy người bạn cho biết, bên phía chùa Xá Lợi đang có chuyện bất măn với Chính quyền về vụ cấm treo cờ. Lúc ấy ông ta mới hay và rất ngạc nhiên.
Lương Khải Minh thầm nghĩ : "Trong t́nh thế này cấm đoán làm chi dù cho là hợp lư. Vụ cờ Vatican rồi vụ cờ Phật giáo, chế độ càng ngày càng tạo thêm mâu thuẫn".
Và Cộng sản cũng chỉ mong có thế. Sáng sớm, Thượng tọa Trí Dũng và một vị Thượng tọa khác có lại thăm bác sĩ Tuyến tại nhà riêng và yêu cầu ông can thiệp, làm thế nào để Chính quyền đ́nh chỉ thi hành bức công điện cấm treo cờ. Bác sĩ Tuyến gọi điện hỏi ông Đoàn Thêm (Đổng lư Văn pḥng Bộ phủ tổng thống) ông Đoàn Thêm xác nhận là có bức công điện đó và do nơi ông Đổng lư phó tổng thống Quách Ṭng Đức gởi đi (ông Quách Ṭng Đức thi hành khẩu lệnh của Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm).
Sự việc đă xảy ra như vậy, biết làm thế nào ?
Tại Sài G̣n, Lương Khải Minh tự động giải quyết theo đường lối t́nh cảm cá nhân. Quận 3 là nơi tập trung rất nhiều chùa chiền và những chùa lớn như Xá Lợi, Kỳ Viên...Từ tư thất, bác sĩ Tuyến gọi Trung tá Phó đô trưởng Nội An và ông Cảnh sát trưởng quận 3 (bấy giờ là c̣ Kính ) và yêu cầu hết sức thận trọng "Nơi nào đă treo cờ rồi cứ để nguyên đừng cho cảnh sát hạ xuống. Nơi nào đồng bào Phật tử chưa treo th́ t́m lời khéo léo nói với họ xin thông cảm".
Nhờ sự sốt sắng và không quan tâm của cảnh sát thuộc 7 quận đô thành nên vụ cờ Phật giáo đă không gây ra những chuyện đáng tiếc tại Sài G̣n. Lễ Phật đản cử hành như mọi năm.
Reply With Quote
Bookmarks