SỰ THÀNH CÔNG NÀO CŨNG CÓ NHỮNG ẨN NHÂN
thái san


TRONG NHÂN GIAN CÓ CÂU:

-Nhịn tức một lúc, tránh được mối họa trăm ngày
-Muốn ḥa thuận trên dưới
-Nhẫn nhịn đứng hàng đầu.
-Cái gốc trăm nết, nết nhẫn là cao.
-Cha con nhẫn nhịn, vẹn toàn đạo lư.
-Anh em nhẫn nhịn trong nhà thường ấm yên.
-Bạn bè nhẫn nhịn nhau, t́nh nghĩa chẳng phai mờ.
-Tự ḿnh nhẫn nhịn được, ai ai cũng mến yêu.
-Người chưa biết nhẫn chưa phải là người hay.

Vào những buổi chiều cuối tháng tư An nhớ lại những ngày tháng đi buôn bột từng kư nhỏ, có khi c̣n chia mỏng để di chuyển kẻo bọn ba chỉa, quản lư thị trường, chồng nhân viên trong công ty salonpas c̣n vợ ở nhà coi tiệm hàng net cũng chẳng ra hồn, được đồng nào chui vào túi kẻ khác, hoặc cố t́nh phá tán gia sản hoặc cốt ư muốn giúp đỡ bên ngoại, nên được đồng nào vào cái chân gẫy v́ lêu bêu như chó mất chủ vào buổi trưa (ky cóp nhiều năm thiêu hủy một giờ).
Người phía sau kiểu này chỉ phá tán gia cang mà đồng lương có hạn, đâu đào bới hay nhặt được. Phải thừa nhận nó có ư theo đường lối của người Nhật, nhưng khó lắm (đầu voi đuôi chuột) kẻ làm người phá tán làm sao mà ngóc đầu lên được.
Phải thừa nhận kể cả một người mẹ bán chè cũng vậy.

Cho đến khi con ngày mai bước lên xe hoa mà vẫn cặm cụi lo cho xong nồi chè, làm trở ngại bao nhiêu việc. Đó là mà cảnh người mẹ tận tụy hy sinh v́ con. Có người cắc cớ hỏi:
-Thế lúc đó ông ấy ở đâu?
-Th́ c̣n ở đâu nữa! Chỉ chuyên bán đá lẻ làm sao bỏ đi lo cho được? Bà vợ vẫn cứ bênh:
-Th́ chuyện của ông ấy là của ông ấy. Chẳng ai động đến cả. H́nh như cũng chẳng mấy sáng suốt v́ chưa một lần dựng vợ, gả chồng, hoặc đón con dâu bao giờ.
-Sao mấy người lắm chuyện thể hử?
-Nhưng vào những ngày quư đón con rể lại khác chứ bà?
-Khác th́ cũng phải ăn chứ ngày đó nhịn ư?
-Thế nhưng người ta cười chết. Bà mẹ vẫn tận tụy âm thầm lặng lẽ lo toan mọi bề cho con gái mai ngày nó sẽ bồi dưỡng lại.
-Chẳng ai nghĩ như vậy cả có điều mọi lo toan là của bà mẹ là chính (là người phía sau), và chỉ cho đi không nhận lại, người mẹ nào chẳng thế, có điều họ tính toán không cao lắm, miễn là đạt được ư của họ là quá đủ. Cao lắm hai gia đ́nh gần như nhau có đâu mà lo cho nhiều vất vả thêm. Nói đến đây hai bà đưa mắt nh́n nhau như tự hiểu nhau tự bao giờ. Mấy đứa con gái về phe với mẹ nói theo quán tính chẳng hề biết sự gắn bó của gia đ́nh, mới nuôi bố mẹ được vài ngày nói lẫy với mẹ:
-Tại mẹ chiều ổng quá mà. Phải cầm quyền, chẳng cho bố đi đâu cả nghe mẹ. Thấy vậy bà mẹ nói:
-Đi là quyền của ông ấy chứ nhốt ở nhà mà nghe ông ca thán hà. Bà quay ra chửi lũ con:
-Ơ mấy con này, chưa làm nuôi được bao ngày đă muốn quản lư bố là sao hả tụi bây? Bây giờ chuyện đó không cần chúng mày để ư đến. Chỉ cần lo cho bố khỏe là trên hết, đừng nói bậy nữa nào tụi bây.

Những kinh nghiệm mẹ đă bên cạnh bố đă từng biết rồi đó đến lượt chúng mày chớ có nói to mà lộng hành sẽ c̣n chờ đó.

Nói xong bà mẹ bán báo lẻ quay đi.
Như muốn nư giận chúng dám xoi mói bố mẹ. Bà mẹ muốn chửi thật to nhưng bản tính tốt, ít rắc rối vả lại muốn cho chúng tự hiểu, và c̣n ra đời học c̣n chán nên cũng chẳng đôi co hay chửi bới làm chi cho thêm mất ḥa khí nữa.
Chỉ nh́n vào hàm răng đang nghiến chặt như nhớ lại đôi chút kỷ niệm cũ, mà cố gắng chịu đựng với lũ con hôm nay như với chồng ḿnh khi xưa, sau lúc giải phóng gia đ́nh quá đói ông bố buồn v́ thời cuộc, đi chơi bời, rượu chè suốt ngày.

Ngoài trời cơn mưa bắt đầu lớn hột hơn, mặc kệ, bà kéo cửa giếng trời xuống kẻo những áo quần mới giặt, mới phơi. Chắc bây giờ cũng đă khô sắp sửa thu dọn vào được, rồi chúng sẽ bị ướt mất. Cũng bị chúng nói:
-Mẹ để cho ba làm dùm kẻo yếu như vậy sao làm? Không trợn mắt như bao đứa mà nói:
-Mai ngày c̣n chúng mày nữa, cứ thích ǵ làm lấy, chẳng ai trông nhờ chúng mi đâu. Bà c̣n nói thêm:
-Th́ ḿnh làm hết phận sự đi đă! Chúng mày muốn để dành cho ai, phận ḿnh, c̣n vai tṛ nội trợ, làm sao cho vẹn đôi bề. Chúng mày hăy coi như chị Loan đó gương c̣n sờ sờ đó chưa hề sao nhăng nhiệm vụ chính hay phụ trong căn nhà này, sau đó rồi chị ra đi c̣n để lại bao điều nuối tiếc, thương mến của toàn gia đ́nh, chẳng ai buồn phiền, hay ghét bỏ dù một điều nhỏ nhất. Như vậy cho ta thấy người phía sau quan trọng biết bao nhiêu. Nói đến đây nhớ lại, nhà một ông sui của cô em gái. Tôi nói:
-Th́ chúng mày thử coi lại bà H trên yên thế xem có đúng như người lư tưởng của bao người không? Hỏi rồi tự trả lời:
-C̣n ai hơn nữa mà so sánh, ky cóp cho con, đến bây giờ trả ơn bằng cách, sáng sớm chở mấy đứa con đến vất hết cho bà, c̣n đi làm gom góp lấy tiền, vàng, hàng tháng, chỉ khổ cho hai ông bà già khằng cu đế, nuôi con cho chán bây giờ nuôi đến cháu, mà chúng biết đến ơn và nghĩa ǵ. Hôm nay ngày mồng một tháng mười một, ngày hoặc giây, phút kính nhớ tổ tiên, cha mẹ.
Hỏi thử chúng có c̣n biết nhớ đến hay không cho qua như cơn gió thoảng rồi lấy cớ ngồi chè chén. Cuộc đời vẫn trôi như bao ngày làm tôi suy nghĩ đến thuyết (định mệnh) của bạn tôi thường nói mà ḷng buồn nhiều hơn vui. Nhưng ngược lại thấy cháu con, lại làm ḷng ông bà dễ thở hơn cái nhà vắng bóng trẻ thơ. Với người lớn phiền toái nhiều hơn trẻ nít, dù rằng chúng luôn quấy nhiễu, đ̣i hỏi, cần chăm sóc. Có thể đó là lẽ thường t́nh trong đời một con người. Dù ǵ đang sống như vậy nhưng phần tôi gần như hiểu đôi điều về người phía sau là cần thiết như thế nào. Nhưng ai biết chính đó là hạnh phúc. Tôi nói với đứa cháu nội rằng:
-Con phải làm được ba việc một là viết đẹp, hai là lễ phép, ba là chất keo, con hiểu không? Th́ nó trả lời ngay:
-Thưa ông chưa. Ngừng lại một lúc để cho thằng cu uống xong ca nước tôi nói:
-Chất keo này vá lại những ǵ sai sót của gia đ́nh con. Cha mẹ con hay căi mắng nhau, th́ con về nhà ở trong ấy để làm chất keo liên kết lại giữa hai người, con nghĩ thấy không, cái ǵ mà chưa chi đă mang dao phay ra hù dọa chồng là thế nào dù rằng ba con cũng đôi lúc cũng sai đi. Đúng không nào?
-Vâng con biết ư ông mà, và con hứa sẽ làm chất keo kết dính lại cho cha mẹ thương yêu lẫn nhau.
-Con phải hiểu, khi bà ngoại xuống nhà thăm con ông cũng có mấy lần gọi điện thoại cho mấy bác bảy hay sáu, ông dặn kỹ:
-Bà xuống thăm con cái là quyền của bà, nhưng nên giữ sức khỏe cho bà là hơn, và c̣n chuyện của chúng tôi sẽ bảo, nếu bảo không được tôi sẽ trị chúng nói cho bà đừng có để tâm đến chi cho khổ thân thêm. Ngừng lại chút để lấy hơi tôi nói tiếp:
-Chúng như đang đóng tuồng, làm cho mọi người như hiểu được bao chuyện sai lầm của chúng ư? Không có chuyện đó đâu, đóng kịch mà ló đuôi chồn, ra có dao, có nước sôi, kéo nữa chi, có sai lầm, chưa biết tha thứ cho nhau, chưa biết nghĩ v́ con. Chợt có tiếng thêm vào nữa:
-Đâu phải zẩy, tạt một ca nước sôi thẳng vô lưng chồng kia ḱa, mà lần trước đă dùng kéo nhỏ đâm chồng một cái rồi, con người ghen ǵ mà ghen xấu thế, mất chồng là cái chắc.
V́ nhiều người chỉ thỏa măn tính chất độc đoán của chính ḿnh và phải thể hiện chứ bắt buộc mọi người hiểu th́ ai phục, ai nghe và theo, hiểu nhiều như thế.

Nhưng bây giờ chỉ có người phía sau sửa sai và chính người phía sau làm lại cuộc đời th́ may ra mới cứu được mọi sự an toàn và làm gương cho hậu thế, lại nữa gia đ́nh êm ấm hơn chững chạc hơn, cao tinh thần hơn, tuy nhiên mặt đối ngoại cũng ghê gớm lắm chứ chẳng phải chơi. Chỉ có dành ghế cho các bà quản lư, quản trị là tốt nhất thôi, về tiền bạc, về cách dậy dỗ con cái về cách khang trang trong gia đ́nh theo câu các cụ xưa kia có câu:

-Giàu v́ bạn, sang v́ vợ.
Một người nghe thấy tiếng lủm bủm trong tôi bất chợt tôi hỏi:
-Anh có chắc mọi người đều nghĩ đến người phía sau không nào, hay họ chỉ có ǵ xài nấy?
-Thường th́ chúng như một vở tuồng, với mục đích của chính chúng mà thôi, cần ǵ phải là người phía trước hay sau nữa. Mục đích của họ là đạt được vấn đề theo ư chính kiến hoặc thảng về tiền, t́nh mà thôi. Bất chợt có tiếng nói từ phía sau:
-Chấp chiếm ǵ chúng, rồi bất chợt ngày nào sẽ hiểu ra ḿnh mà thôi.
-Nhưng trước mắt là ḿnh nuôi cho đến lớn, nay sống trong môi trường chiều chuộng giống như ông quan cạnh vua, chỉ khen tặng chứ không bao giờ biết phê phán:
-Hoàng thượng anh minh, thấy thế là mắt sáng rỡ ra, vả lại c̣n chê bố mẹ là quá quắt. Ngẫm nghĩ mà xem đa phần sự thành công nào cũng thường có người phía sau pḥ trợ. Ta thử hỏi người phía sau là ai? Thông thường là người vợ, và chỉ người vợ là người đầu ấp tay gối với ḿnh phụ giúp ḿnh trong mọi công việc sẽ quản lư đời và cái gia đ́nh, tuy nhỏ bé, nhưng thành công hay thất bại đều do người phía sau. Hoặc thảng có người lại dùng người yêu mới, nơi mới, mới có thể thành công được đó là những tấm ḷng hào hiệp dị thường. Tôi kết luận ở đây c̣n nhiều điều thiếu sót. Có khi người phía sau là cái dù dở hay sự đỡ đầu của một người nào đó chăng. Nhưng để đạt được mục đích thông thường th́ người phía sau là người vợ, người bạn đời vô cùng quan trọng.

Như vậy để có kết quả măn nguyện th́ thường các cụ ta ngày xưa huấn luyện con, chỉ bảo chúng cho cặn kẽ, từ lời ăn tiếng nói cho đến cái mặt bí xị th́ chẳng thể nào xúc tiến nổi và có kết quả mỹ măn Có câu:

Dù no dù đó cũng phải cho tươi
Cái miệng em cười đói cũng như no.
ngạn ngữ

Ngoài ra ai cũng đều có cái tính “sỹ diện” nhưng chừng nào đó thôi đă, đừng thái quá c̣n những câu chuyện về câu chào, hàng xóm, và bao nhiêu chuyện khác về người phía sau. Chẳng hạn như bị bên nhà cha mẹ vợ khống chế bằng đứa cháu, bằng cách dỗ ngon ngọt thay thế cho con gái ḿnh.v.v…

Đấy cũng là một kế sách, nhưng thấp kế sách, không cao lắm hay c̣n gọi là hạ sách. Thiếu niềm nở th́ thiếu bạn. Người chồng lúc đó biến thành người nội trợ đảm đang, hoặc biến thành thái giám, chỉ biết vâng dạ. Nhưng sự thành công cũng chỉ là hiếm họa, v́ có câu:
-Thuận vợ thuận chồng tát biển đông cũng cạn, khó lắm.

Lại có câu nói:
Chồng giận th́ vợ làm lành
miệng cười chúm chím rằng anh muốn ǵ
anh ơi nỡ giận em chi
anh muốn vợ bé em th́ cưới cho

Câu chuyện rất thô thiển đến nỗi phải mang cả chuyện nhà mà nói, chưa chắc chúng đă hiểu được phần nào tâm khảm của người bố hoặc mẹ. Nói đúng ra, đây là một bài học cho những người có cái bản chất dối, lừa, cái chưa ngoan, của cả một đời làm vợ, chỉ biết sỹ diện, phá tán gia đ́nh, ghen vô lối, se sua chẳng ai cấm, nhưng trong câu chuyện này, nói về sự thành công trong đời một con người đă từng cùng gia đ́nh góp sức, trí xây dựng một tổ ấm có giá trị, dù cái đó ḿnh chẳng hề nh́n thấy trong thực tế hiếm họa có những sự thành công như tôi diễn tả trên, tất nhiên sự thành công nào cũng đều phải trả giá cả, không lẽ đều nh́n vào túi của người khác lại là chồng ḿnh ư? Một là do chính bản thân người đàn bà đầu gối tay ấp với ḿnh.

Hai là người phía sau không lộ diện để cho mọi sự toàn quyền dành cho người chồng hoặc người phía trước mà sự hưởng lợi chung thường cả hai dù rằng mọi sự sẽ qua đi nhưng lời ta nói chẳng qua đi (theo thánh luca đ5 tr7).
Những người nào có người phía sau tốt như vậy đừng nên phụ nhau nhé. Vài ḍng kính mến những bà mẹ bán báo lẻ và những bà mẹ bán chè. Nhân dịp ngày những nhà giáo và các bà mẹ.
Thiệt đau khổ khi lũ con lớn lên chúng xử đối như thế nào mới là chuyện hay. Mới nhớ đến và phải nhớ đến và viết câu trên là cha mẹ nhịn con ắt sẽ được điều lành. V́ chưa có nên tôi thêm vào.
Để kết luận khúc truyện này tôi nhớ lại kỷ niệm xưa. Có hai thằng bé bước vào quán, cũng trong lúc có cả tôi Tuổi chừng mười tuổi. Khi anh chị giáo sư Tra, lúc c̣n mở quán càfê. Chúng ngồi vào ghế gác chân lên bàn kêu:
-Hai điếu jet. Anh trợn mắt đưa nh́n tôi, lúc đó chỉ biết lắc đầu. Tuy nhiên anh chị đă được một ngôi sao đồng hành chính là chị. Lúc đó chị chạy ra xoa đầu chúng và hỏi:
-Các con mua ǵ, sao con tập hút thuốc sớm thế, không sợ bố mẹ la rầy ư? Theo cô các con không nên hút thuốc. Nói thế nhưng chị vẫn bán đưa ra cho chúng.
Ai biết ư thâm của chị. Chính thằng bé đó sau chết v́ chúng bạn rủ rê vào con đường ma túy rồi chết.
Ngoài trời lúc đó mùa đông. Trời c̣n tối đen như mực, lúc đó chưa đèn đường mà cũng chẳng có đủ để phí phạn rao rêu cái khu ĐỒNG TRƯỜNG khu chiến khu D treo đầy cờ xí để chúng làm tuồng cho trọn t́nh nghĩa với bao người đă nằm xuống cho chúng phè phỡn.


thái san