Công an mặc thường phục bắt giữ một người biểu t́nh gần Đại sứ quán Trung Quốc tại Hà Nội, ngày 10/7/2011
TS Nguyễn Hưng Quốc
31.05.2012
Theo dơi báo chí trong nước về các vụ công an đánh người - đánh một cách vô cùng tàn bạo, thậm chí, có khi đánh đến chết, trong đó hầu hết nạn nhân là những người vô tội, tôi có hai sự ngạc nhiên lớn:
Thứ nhất, đối với công an, tôi không hiểu tại sao người ta lại tàn nhẫn đến như vậy? Đánh những người yếu đuối đă nhẫn tâm. Đánh những người yếu đuối không có bất cứ một phản ứng nào kháng cự lại ḿnh, th́ lại càng nhẫn tâm hơn nữa.
Thứ hai, đối với dân chúng - không chỉ các nạn nhân mà là dân chúng Việt Nam nói chung, tôi cũng ngạc nhiên là tại sao người ta lại ít phẫn nộ khi chứng kiến những cảnh đánh đập người khác một cách dă man như vậy. Dĩ nhiên là có người phẫn nộ. Trên các blog của một số người, chúng ta có thể thấy rơ sự phẫn nộ ấy. Trong cách tường thuật. Trong sự lên án. Trong các kiến nghị, thậm chí, trong một số hành động kiện tụng cụ thể. Nhưng con số ấy rơ ràng là không nhiều. Nếu không muốn nói là cực ít. C̣n lại hầu hết đều im lặng. Im lặng v́ dửng dưng hay v́ muốn né tránh một vấn đề “nhạy cảm”? Tôi không biết. Nhưng dù v́ bất cứ lư do nào th́ sự im lặng ấy cũng đều rất đáng ngạc nhiên. Nó giống như một sự nhẫn tâm.
Cả hai h́nh thức nhẫn tâm ấy – sự nhẫn tâm của các công an và sự nhẫn tâm của những kẻ chứng kiến, một cách trực tiếp hoặc gián tiếp, qua các phương tiện truyền thông – đều có một điểm chung: thiếu sự giận dữ.
Thường, người ta bạo động v́ giận dữ. Giận dữ nảy sinh từ quan hệ và sự tương tác. Căi qua căi lại: giận. Đẩy qua đẩy lại: giận. Công an đánh người, thậm chí, giết người không phải v́ giận. Ngay cả khi dân chúng phản đối th́ sự phản đối của họ cũng khá hiền lành và nhẫn nhục. Vậy mà công an cứ nhào đến đánh. Đánh như một phản xạ có điều kiện. Nh́n cảnh họ đánh dân trên Youtube, không thể không nhớ đến những tên mật vụ phát xít. Chúng cũng đánh người và giết người một cách cực kỳ dă man nhưng không hề có chút thù hận nào cả.
Dân chúng, kể cả giới trí thức, khi nh́n cảnh dân bị đàn áp như vậy, cũng không nổi giận. Việc không nổi giận ấy không chừng cũng là kết quả của quá tŕnh điều kiện hóa lâu dài. H́nh như người ta xem đó là chuyện b́nh thường. Trong phần Ư kiến trên blog này, một số người, để bênh vực cho chính quyền Việt Nam, cũng xem đó là chuyện b́nh thường. Ừ, th́ công an ở đâu mà chả đánh dân? Ở Trung Quốc cũng có. Ở các nước Phi châu cũng có. Ngay cả ở Mỹ và các quốc gia Tây phương cũng có. Có ǵ đáng ngạc nhiên đâu?
Bỏ qua chuyện điều kiện hóa hay không điều kiện hóa trong lư thuyết của Ivan Pavlov. Ở đây, tôi chỉ nh́n sự giận dữ từ góc độ đạo đức học.
Trong quan hệ cá nhân, nổi giận là điều không nên. Đó là lúc lư trí bị mất quyền kiểm soát và cũng là lúc các bản năng đen tối và hủy diệt ở con người lên ngôi. Trong trường hợp này, không phải sự nổi giận mà việc chiến thắng sự nổi giận mới là dấu hiệu của văn minh và văn hóa. Nhưng ở b́nh diện xă hội, đặc biệt trong lănh vực chính trị, nổi giận trước những bất công và phi lư lại là điều cần thiết. Ở đây, nổi giận không phải là kẻ thù của lư trí. Ngược lại, nó gắn liền với lư trí: nó xuất phát từ cảm giác bất b́nh khi thấy bảng giá trị chung, vốn được h́nh thành từ lư trí, bị xâm phạm. Đó là những sự nổi giận trí thức. Từ cấp độ này, sự nổi giận của con người mới thoát khỏi tính bản năng và xa cách hẳn với các loài động vật khác. Đó là sự nổi giận nảy sinh khi con người đóng vai tṛ chứng nhân hơn là nạn nhân, khi ở ngoài hơn là trong cuộc, khi bản thân ḿnh không trực tiếp bị đe dọa.
V́ có tính trí thức như vậy, sự nổi giận trước bất công và phi lư cũng gắn liền với đạo đức. Người ta thường gọi đó là những sự giận dữ hay phẫn nộ đạo đức (moral anger/outrage). Gọi là đạo đức v́ ba lư do chính: một, nó xuất phát từ ư thức về sự công bằng và công chính; hai là, nó v́ người khác, nó muốn nh́n thấy người khác, dù đó chỉ là những người hoàn toàn xa lạ với ḿnh, cũng được đối xử một cách công bằng và công chính; cuối cùng, nó là một trong những nguyên nhân làm cho người ta trở thành can đảm.
Can đảm không phải là không biết sợ. Can đảm là biết vượt qua cảm giác sợ hăi. Thời gian vượt qua được cảm giác sợ hăi kéo dài dài hay ngắn tùy từng người. Một trong những yếu tố giúp duy tŕ t́nh trạng không sợ hăi ấy chính là sự nổi giận.
Ngày nào dân chúng không nổi giận ngày ấy những kẻ cầm quyền độc tài và hung ác c̣n ăn ngon ngủ yên.
http://www.voatiengviet.com/content/...n/1145763.html
Reply With Quote
Originally Posted by Viet
Bookmarks