Tháng 8 năm nay lẽ dĩ nhiên là cũng giống như…. tháng 8 mọi năm, trên các hệ thống truyền thanh truyền h́nh th́ ngày nào cũng mở đầu bằng phần tin “nóng”, tin kẹt xe từ vài chục cây số đến vài chục cây số trên các đường cao tốc, v́ đúng ngay vào mùa nghỉ Obon, mùa về quê (帰省-qui sở-kisei) của người Nhật. Đối với người viết th́ “quê nhà vẫn xa lơ xa lắc…”, nên không có chuyện “kisei”, chỉ c̣n “nóng” và “nóng”, làm ǵ cũng “nóng” đi đâu cũng “nóng”, nếu có khác th́ chỉ ở mức độ “nóng ra nóng” （Chân hạ-真夏 từ 30 đến 35 độ C）hay “nóng khủng” （Mănh thử猛暑 từ 35 độ trở lên）. Tuy nhiên, theo giải thích của các nhà “chuyên môn khí tượng”, th́ thế nào họ cũng t́m ra được một sự khác thường tiềm ẩn ở đâu đó, chẳng hạn: “từ trước tới nay chưa bao giờ có hiện tượng nóng trên 40 độ tại cùng một địa điểm trong suốt…. 4 ngày”, hoặc là “từ thuở mới sinh ra đến nay chưa bao giờ được chứng kiến những cơn mưa “du kích” (ゲリラ豪雨) mang tính cách “cục bộ” (nghĩa là chỉ canh …ngay một chỗ) (局部地-cục bộ địa), có thể là một ngôi làng, có thể là một đoạn đường…. rồi ào đến như sấm và ra đi như sét” khiến sở giao thông, cầu đường Nhật Bản vất vả khai thông v́ “du kích” để lại bao…. tang thương “sụt lở”, “lũ lội” làm… tắc đường, nghẽn lối. Mà thôi đó là chuyện của “giời”, “giời” muốn thế th́ “dân gian” phải chịu thế, cứ thi hành trước và cũng chẳng được quyền khiếu nại sau. Nhưng cũng trong tháng 8, Nhật Bản vẫn c̣n cái nóng âm ỉ, râm ran sẵn sàng “bùng” lên từ “anh bạn láng giềng” Hàn Quốc và 2 “chuyên viên gây hấn” Bắc Hàn-Trung Quốc….v́ nguyên nhân cũng chỉ là chuyện “viếng hay không viếng”. Xin mời quí vị theo dơi câu chuyện về ….
Đền này nguyên thủy có tên Tōkyō Shōkonsha (東京招魂社, Đông Kinh Chiêu Hồn xă) được xây vào tháng 6 năm 1869 thời Thiên Hoàng Minh Trị, sau đó “tu sửa” một chút đổi thành Yasukuni (靖国神社-Tinh Quốc Thần Xă, Yasukuni Jinja). Tọa lạc ngay giữa quận Chiyoda thuộc trung tâm thành phố Đông Kinh. Dùng xe điện ngầm (地下鉄) của 4 tuyến đường Hanzomon, Tozai, Toei, Shinjuku （半蔵門、東西、都営、新宿） , đến ga Kudanshita 【九段下】, ra cửa số 1, đi bộ khoảng 1 phút sẽ thấy một ngôi đền cổ có cái mái thấp thấp, nghe nói được xây dựng theo lối kiến trúc của Thần Đạo. Tại đây, vào những ngày lễ, người ta sẽ được chứng kiến những cảnh tượng rất Nhật Bản ….trong thời chiến, chẳng hạn như h́nh ảnh của những chiến binh với quân phục oai nghiêm, tay cầm cờ “Mặt Trời” đi qua đi lại.
Đối với người Nhật th́ ngôi đền này là một địa điểm linh thiêng, đề cao bản sắc dân tộc và là nền tảng tinh thần cho Nhật Bản, nơi thờ phụng những người đă hy sinh cho Thiên Hoàng trong các cuộc chiến, bắt đầu từ cuộc nội chiến Boshin (戊辰戦争1867-1868) cho đến cuộc chiến Đại Đông Á (1939~1945-thế chiến thứ 2). Tính đến tháng 10/2004 ngôi đền đặt bài vị của 2,466,532 người Nhật và một số người từ các thuộc địa của Nhật mà trong đó có 2,133,915 đă tử trận trong cuộc chiến Đại Đông Á. (Bây giờ con số này chắc cũng không thay đổi bao nhiêu là v́ không c̣n ai hy sinh v́…Thiên Hoàng nữa).
Tội phạm chiến tranh
Sau khi Nhật Bản đầu hàng quân đồng minh vào tháng 8/1945, Thủ tướng Nhật Bản đương thời là tướng Hideki Tojo (東條 英機) cùng hơn một ngh́n sĩ quan, binh lính đă bị đưa ra ṭa án quốc tế quân sự viễn đông. Hideki Tojo và 13 người trong nhóm cầm đầu bị xếp vào nhóm tội phạm chiến tranh hạng A, Hideki Tojo và 13 người trong nhóm cầm đầu bị xếp vào nhóm tội phạm chiến tranh hạng A. 7 người bị tuyên án tử h́nh và bị hành quyết năm 1948, 4 bị chung thân và 1 bị 20 năm và 2 chết trước khi bị tuyên án, c̣n lại 1054 tội phạm th́ bị xếp vào hạng B và C.
Theo một tài liệu được tiết lộ vào ngày 28 tháng 3 năm 2007 bởi một số dân biểu 2 viện quốc hội, giới chức và giáo sĩ đại diện của đền Yasukuni th́ trong phiên họp ngày 31 tháng 1 năm 1969, quyết định vinh danh những tội phạm bị Ṭa án quân sự Viễn Đông kết án đă được mọi người chấp thuận với điều kiện là các giáo sĩ của đền Yasukuni không được công bố rộng răi. Ngày 17 tháng 10/1978, bài vị của Thủ tướng Hideki Tojo và 13 tội phạm chiến tranh hạng A được lặng lẽ đưa vào đền Yasukuni. Từ khi việc này được công khai vào ngày 19 tháng 4/1979, cộng thêm những chuyến thăm đền với tư cách “cá nhân” hay “thủ tướng” của các cựu Thủ tướng Nhật, như các ông Ohira Masayoshi, Suzuki Zenko, Yasuhiro Nakasone, Miyazawa Kiichi, Ryotaro Hashimoto, Junichiro Koizumi th́ sóng gió bắt đầu nổi lên từ
Những nước bị… đ́
Quan hệ ngoại giao giữa Nhật và những nước bị Nhật chiếm đóng trong Đại chiến thế giới thứ 2 nhất là Trung Quốc, Đài Loan và Nam-Bắc Triều Tiên trở nên căng thẳng v́ những nước này cho rằng: đây chỉ là âm mưu để Nhật chính nghĩa hóa cuộc chiến xâm lược và đang có ư đồ phục hồi tinh thần quân phiệt.
Ngoài ra, mấu chốt của những “tố giác” này không phải là không có “cơ sở” khi đi sâu vào “chi tiết”.
Trong khu vực đền Yasukuni có viện bảo tàng lịch sử Nhật Bản tên Yushukan【遊就館-Du Tựu Quán】trưng bày h́nh ảnh, vũ khí v.v… mà quân đội Nhật đă sử dụng trong cuộc chiến Đại Đông Á v.v… đặc biệt có một clip video dài 50 phút có tên “Watashitachi wasurenai – Kansha to Inori to Hokori wo” (Chúng tôi sẽ không quên – Hăy tự hào- cầu nguyện- tạ ơn) 『私たちは忘れない―感謝と祈りと誇りを― 』 một ngày được chiếu 6 lần ghi lại h́nh ảnh bắt đầu từ cuộc chiến với nhà Thanh Trung Quốc (1894) , với Nga (1904) cho đến cuộc “mở mang bờ cơi” của Nhật trong cuộc chiến Đông Á (1937). Giải thích mục đích cuộc xâm lăng này nhóm thực hiện cho là: “để bảo vệ khu Đông Á tránh sự xâm lăng của những thế lực phương Tây mà Nhật cũng là một nạn nhân ”, điều mà “những nước bị đ́ sôi máu” là những đau thương do đoàn quân xâm lăng gây ra như vụ thảm sát Nam Kinh (Trung Quốc), việc chiếm đóng Nam-Bắc Triều Tiên, bắt người dân nước này làm nô lệ, phục dịch v.v..…. lại không được đề cập. Chưa hết, trong những tập tài liệu phát cho khách đến thăm c̣n có nhiều đoạn rất “phản động”, chẳng hạn như: “Chiến tranh là một thảm họa, nhưng là điều cần thiết để bảo vệ sự độc lập của Nhật và những nước châu Á láng giềng”. Hay “những người bị gọi là tội phạm chiến tranh Nhật đă bị ṭa án chiến tranh “đối xử tàn tệ và không công bằng.” Những chủ trương này c̣n được đăng “ch́nh ́nh” trên những trang web tiếng Anh của Yasukuni, khiến lâu lâu trang này lại bị hacker đánh sập không access được.
Thỉnh thoảng, lại thêm tuyên bố của các ông tai to mặt lớn, tuy không có quyền nhưng có uy mà điển h́nh là ông Ishihara Shintaro (cựu đô trưởng Tokyo) hoặc Hashimoto Toru (thị trưởng Osaka)…. luôn ngược hẳn với chủ trương của các nước bị…. d́ đă
khiến t́nh h́nh đă tồi lại thêm tệ.
Trước những “tấn công” này Nhật Bản đă phải
Biện minh
- Trong lần viếng thăm đền vào ngày 15 tháng 8 năm 2006, cựu Thủ tướng Koizumi cho biết: “Tôi đến thăm đền Yasukuni để cầu nguyện cho hoà b́nh chứ không phải để xưng tụng chủ nghĩa đế quốc của Nhật Bản trong quá khứ. Tôi không thể hiểu được v́ sao chuyện viếng thăm của tôi lại bị chỉ trích như vậy”. Được biết, ông Koizumi là vị thủ tướng đến thăm đền nhiều nhất, tổng cộng 6 lần.
- Giải thích về các nội dung “phản cảm” trưng bày trong viện bảo tàng lịch sử Yushukan, chính phủ Nhật trước sau như một: đây là chuyện của ban quản trị ngôi đền, chứ chúng tôi không chủ trương như vậy. Điều giải thích này cũng hợp lư… v́ sau thế chiến thứ hai, dưới áp lực của lực lượng chiếm đóng, hiến pháp 1946 của Nhật đă quy định rơ là chính trị không được xen vào các hoạt động của tôn giáo (Chính Giáo Phân Ly) nên chính phủ Nhật đă giao đền Yasukuni cho các đoàn thể tư nhân tôn giáo quản lư.
- Người Nhật, qua các nhà lịch sử chuyên môn giải thích: cho đến khi Nhật đầu hàng (1945) việc “chết cho Thiên Hoàng” đồng nghĩa với “chết cho tổ quốc”, v́ Hiến pháp từ thời Minh Trị (1889) đă định rằng: “Thiên hoàng là một người cao cả và bất khả xâm phạm, là một vị thần con của Thái Dương Thần Nữ, được đưa xuống trần để trị v́ nước Nhật”, thế th́ Thiên Hoàng quả là một người siêu tuyệt đă được thần linh chọn lựa, cho nên việc thờ phụng những người đă chết trong đền là chuyện quá b́nh thường.
- Đă có bao nhiêu lời xin lỗi chính thức hoặc của Thiên Hoàng Nhật Bản Akihito, của thủ tướng Murayama (1995), thủ tướng Koizumi (2005)…. về những thảm họa Nhật đă gây ra trong quá khứ. Ngày 15/8 năm 2010, trong buổi lễ kỷ niệm 65 năm ngày Nhật Bản thua trận, thủ tướng Kan Naoto nhấn mạnh “Trong thế chiến thứ 2, Nhật Bản đă gây ra nỗi đau và sự thiệt hại to lớn cho người dân nhiều nước, đặc biệt ở châu Á. Tôi rất lấy làm tiếc về điều đó và xin gửi lời chia buồn tới những gia đ́nh có người thiệt mạng trong chiến tranh và cam kết Nhật Bản sẽ nỗ lực hết sức để củng cố nền ḥa b́nh trên toàn thế giới". Dịp này, Nhật hoàng Akihito cũng bày tỏ nỗi kinh hoàng của chiến tranh, tỏ ḷng tôn kính đối với những người đă ngă xuống nơi chiến trường, cũng như những người dân vô tội đă bị chiến tranh cướp đi mạng sống v.v…
Dù đă cố gắng “thanh minh thanh nga”, nhưng “những nước bị đ́” (có thể là thực t́nh, có thể là cố t́nh) vẫn cho đó là một “hành động” nói cho qua chuyện, che đậy một âm mưu khi “quân phiệt đủ lông đủ cánh”.
Ngoại trừ những trường hợp cá biệt của một số ít bảo thủ, nói chung th́ hầu hết người dân Nhật đều có cùng suy nghĩ: họ chỉ muốn sống an b́nh và không bao giờ chấp nhận một kế hoạch tái vơ trang để mở ra những cuộc chiến tranh mới, nhưng ở tư thế quốc gia, các nhà lănh đạo lại mang một suy nghĩ khác, họ muốn “hùng mạnh” không phải để “xâm chiếm” mà chỉ để “giữ thân”, họ dư biết rằng không thể nào an tâm măi măi dưới cái dù bảo vệ của Mỹ, thế nào cũng có lúc Mỹ phải lơi ra v́ lư do này lư do nọ v.v…. Ngoài ra, bên cạnh c̣n có những khó khăn từ anh bạn khó tính Hàn Quốc; đe dọa của kẻ khùng điên Bắc Hàn lâu lâu lại dở tṛ hăm họa: có ngày “tên lửa” sẽ “đâm sầm” vào Nhật Bản đấy; hung hăng của tên khổng lồ Trung Quốc, luôn mở giọng “ăn cướp” , hết cử tàu hải giám, tàu chiến, máy bay thám thính… thường xuyên xâm nhập lănh hải Nhật. C̣n ngay tại địa phương Trung Quốc, nơi có những nhà máy của Nhật lúc đầu được lập ra để “dạy nghề” cho Trung Quốc (theo lời yêu cầu của Đặng Tiểu B́nh khi viếng thăm Nhật năm 1979), cứ mượn hết cớ này cớ nọ để đập để phá, hở tí là đe là dọa. Nói cho chính xác hơn, các nước này nhất là Trung Quốc luôn sử dụng tối đa những cơ hội “chính đáng trong quá khứ” để “làm khó nhau trong hiện tại”.
C̣n tháng 8 năm nay?
Tháng 9 năm ngoái, trước khi đảng Tự Dân thắng lớn, ông Shinzo Abe đă tuyên bố: “Tôi lấy làm tiếc là vào thời kỳ c̣n làm Thủ Tướng (2006), tôi đă không thực hiện được việc viếng thăm đền, nếu có cơ hội, nhất định tôi sẽ thực hiện cho bằng được”. Lời tuyên bố của ông Abe đă làm “những nước bị đ́” hơi nổi giận, gọi là “hơi” v́ lúc đó ông Abe chưa là ǵ cả nhưng năm nay, ông đă “thành danh” th́ mọi chú ư đều dồn về ông.
Ngày 15/8/2013 vừa qua, để tránh những đụng chạm đối với “những nước bị đ́”, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và 3 nhân vật khác mà mọi con mắt đều chú mục là Phó Thủ Tướng Aso, bộ trưởng bộ ngoại giao Kishi, chánh văn pḥng nội các Suda đă không có mặt trong đoàn người đến thăm đền, nhưng ông Abe đă nhân danh chủ tịch đảng Tự Dân nhờ dân biểu Hagiuda Kouchi (phụ tá của ông) mang đến hộ ông một ngân khoản phúng điếu (tiếng Nhật gọi là Tamagushi Ryo玉串料) và nhờ ông phụ tá nói hộ: “ư nghĩ viếng thăm đền Yasukuni từ trước đến nay của tôi vẫn không thay đổi và tôi thành thật xin lỗi vong linh những người đă hy sinh cho đất nước Nhật là tôi đă không thể đến đây”.
Lần này th́ có 3 bộ trưởng trong nội các đến viếng đền, bộ trưởng tổng vụ, bộ trưởng bộ công an quốc gia, bộ trưởng bộ cải cách hành chánh. Ngoài ra cũng trong ngày này, có 89 nghị sĩ, dân biểu của đảng cầm quyền cũng như đối lập đă… có ghé ngang. Lẽ dĩ nhiên Trung quốc lẫn Hàn quốc đều lên tiếng kháng nghị và gọi đại sứ Nhật tại Bắc Kinh và Seoul đến bộ ngoại giao để “sỉ vả”.
Chúng tôi cũng “viếng”.
Thấy dân biểu Nhật rủ nhau …. viếng đền, 4 dân biểu Hàn quốc cũng quyết định: “Chúng tôi cũng viếng” nhưng với mục đích: đến trước đền Yasukuni đọc bản hạch tội nhóm “cực đoan quân phiệt Nhật Bản” muốn đưa nước Nhật trở lại thời phát xít ngày xưa mà cố t́nh quên đi lịch sử xâm lược của Nhật trước đây mà kẻ cầm đầu không ai khác hơn là….. Thủ tướng Shinzo Abe.
Sáng ngày 15 tháng 8, 4 dân biểu này cùng với một phái đoàn người Hàn Quốc sống tại Nhật đến “viếng” đền Yasukuni để thực hiện ư định của họ, nhưng khi chỉ c̣n cách đền Yasukuni chừng 500 mét th́ cảnh sát chận lại yêu cầu không nên đến trước cổng đền, v́ tại đền đang có những người Nhật (cực hữu) sẵn sàng “đánh trả”, và khó mà tránh khỏi một cuộc xô xát. 4 dân biểu Hàn quốc đành phải đứng nơi cảnh sát chỉ định để thực hiện kế hoạch của ḿnh với một rừng báo chí vậy quanh.
Tiếng loa phóng thanh, tiếng hoan hô đả đảo đă làm khu vực ngôi đền sôi động suốt buổi sáng, đến buổi chiều th́ không khí trở lại yên lặng như ngày thường v́ …. mọi phía đă hoàn thành nhiệm vụ, ai nấy đều… chia tay mạnh ai về nhà đó.
Phó thủ tướng Nhật “thất ngôn” vô t́nh hay cố ư?
Nếu nói về thất ngôn của các nhà lănh đạo th́ quả thực là không thiếu, tuy nhiên có những “thất ngôn” đúng là “nói bậy”, nhưng cũng có những “thất ngôn” thuộc loại có chủ ư, lỡm lờ, ai muốn hiểu sao th́ hiểu, không hiểu phát ngôn của ông Aso thuộc loại nào, chắc phải đợi một thời gian mới rơ.
Trong cuộc thảo luận về cải cách Hiến pháp, do nhóm nghị sĩ thuộc đảng cầm quyền tổ chức vào ngày 29 tháng 7, Phó thủ Tướng kiêm bộ trưởng tài chánh Nhật Taro Aso đă tuyên bố: “Hiến pháp Weimar của Đức đă được thay đổi một cách âm thầm mà không ai nhận ra. Tại sao lại không học kinh nghiệm từ kỹ thuật này?”. Lời tuyên bố này đă bị các nước vốn không thiện cảm với Nhật Bản như Hàn Quốc, Trung Quốc lên án “Nhật đang chuẩn bị sửa đổi hiến pháp để trở lại tinh thần quân phiệt xưa”, ngoài ra, ông c̣n bị Trung tâm Simon Wiesenthal, một tổ chức phi chính phủ về vấn đề nhân quyền của người Do Thái (có trụ sở đặt tại Mỹ), lên tiếng phản bác: “Bài học duy nhất mà chính phủ các nước trên thế giới có thể rút ra từ Đệ tam Đế chế Đức đó là những kiểu hành xử mà những người nắm quyền không nên làm”. Để tránh phiền hà, Chánh văn pḥng nội các Suda Yoshihide đă yêu cầu ông Aso phải tự giải thích và trấn an dư luận: “chính phủ của nội các Abe không bao giờ nh́n nhận chế độ Đức quốc xă cả”.
Trước sự chỉ trích của nhiều phía cả trong lẫn ngoài, hôm 1/8, ông Taro Aso nói lại là ông chỉ muốn sử dụng ví dụ này để khuyến khích một cuộc thảo luận sâu sắc và b́nh tĩnh về Hiến pháp hơn và ông xin rút lại lời tuyên bố này. Ông này nói: “Tôi đă nhấn mạnh đến việc chế độ phát xít thay đổi Hiến pháp Weimar để cho thấy đây là một ví dụ tiêu cực về các thay đổi không thông qua thảo luận thực sự hay không có sự đồng thuận của người dân”. Lẽ dĩ nhiên, đây là cơ hội bằng vàng để các đảng đối lập “làm khó”, nào là phải từ chức, nào là phải ra quốc hội để giải thích v.v.. Tuy nhiên, nội các Abe đă từ chối v́ “ông đă thấy sự sai trái của ḿnh và rút lại lời nói”.
Được biết hiến pháp Weimar, một hiến pháp dân chủ của nước Đức, ra đời năm 1919 và khi Hitler lên nắm chính quyền bản hiến pháp này đă được âm thầm sửa đổi vào năm 1933, sau khi Hitler lên nắm quyền.
Phó Thủ tướng Aso được biết đến như người hay có những phát biểu gây tranh căi. Hồi đầu năm (21/1/2013), ông từng tuyên bố người già tại Nhật nên “chết mau” để tránh lăng phí tiền ngân sách chi cho hệ thống y tế. Ông nói “Nếu tôi là người bệnh, tôi sẽ không thể yên giấc khi nghĩ rằng tất cả tiền viện phí đó do chính phủ chi trả. Vấn đề sẽ không được giải quyết nếu như chúng ta không để họ “ra đi” sớm”. Sau đó ông lại trần t́nh: lời nói của tôi quả t́nh không phù hợp.
-------------------
Lời kết
Việc Nhật Bản chủ trương “hùng mạnh”, thay đổi hiến pháp từ “Tự Vệ Đội” sang “Quân đội” là điều không khó hiểu. Nhưng cách Nhật Bản đang làm bây giờ là cách làm âm thầm, tiệm tiến không “dao to búa lớn”. Những so sánh về tiềm năng quân sự trên biển của Nhật vượt hẳn Trung Quốc mà chúng ta thường nghe là điều các chuyên gia nước khác nói, chứ không phải họ nói, điển h́nh là vào ngày 6/8 vừa rồi, tin tức hạ thủy chiếc tàu chiến lớn nhất kể sau thế chiến thứ hai Izumo được truyền thông nước ngoài loan tải rộng răi, c̣n giới truyền thông trong nước chỉ đề cập qua loa như những tin b́nh thường khác.
Nói tóm lại, trong giai đoạn này, Nhật đang cố gắng chứng tỏ cho thế giới thấy những điều họ nghĩ và sắp làm là họ chỉ muốn “giữ thân” để “yên thân” chứ không có ư đồ nào khác. Thôi, chúng ta tạm tin như vậy đi nhé.
----------------------
Hẹn kỳ sau. Sayonara.
Trần Thái Huy
Reply With Quote
Bookmarks