Những cuộc chiến ...quốc tế
Cuộc chiến tê giác
Vị Nhân
Cuộc chiến tê giác (Rhino Wars), là nhan đề một bài báo đăng trên tờ National Geographic số tháng Ba 2012, mô tả cuộc chiến giữa những người bảo vệ động vật hoang dă như loài tê giác có nguy cơ tuyệt chủng và bọn thợ săn tham lam (thường do tổ chức ngoài ṿng luật pháp điều khiển). Bọn săn trộm dă thú càng ngày càng lộng hành, quyết hạ tê giác bất cứ ở Nam Phi hay ở Zimbabwe... để lấy sừng v́ sừng tê giác ở Á châu giá cao hơn vàng. Một nguồn tin thông thạo cho biết trong ṿng 6 năm qua, bọn săn trộm đă sát hại hơn ngàn con tê giác Phi châu để lấy sừng. Sừng tê giác được lén mang sang tiêu thụ ở châu Á để dùng làm thuốc cổ truyền.
Trước đây sừng tê giác được tiêu thụ ở nhiều nơi như ở Yemen v́ dân ở đó thích dùng sừng tê giác làm bao dao, kiếm. C̣n ở Nhật Bản, Đài Loan, Trung Quốc, Đại Hàn th́ theo truyền thống của Thần nông bản thảo, Bản thảo cương mục cho rằng tê giác là vị thuốc thần trị bách bệnh nên kẻ có tiền dùng nó làm thuốc quư.
Ở nhiều nơi, kể cả Trung hoa, hiện đă có lệnh cấm dùng tê giác làm thuốc. Do đó, hiện giờ Việt Nam trở thành trung tâm tiêu thụ tê giác v́ y tế Việt Nam cho phép dùng nó để trị bệnh (xem Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của Đỗ Tất Lợi). Một nguồn tin đáng tin cậy cho biết không những chỉ thành phần giàu có ở Việt Nam dùng tê giác như thuốc quư mà ngay cả giai tầng lănh đạo có uy quyền cũng dùng nó như bảo vật gối đầu giường. Cũng v́ thế tê giác được tuôn vào Việt Nam tiêu thụ và rồi chuyển sang Trung hoa cung cấp cho các nhà tư bản đỏ.
Cuối tháng Ba 2012, chính phủ Nam Phi đă chính thức lên tiếng yêu cầu Trung hoa và Việt Nam giúp chặn đứng nạn buôn bán sừng tê giác v́ chỉ trong ṿng ba tháng đầu năm 2012, đă có tới 150 tê giác ở quốc gia này bị bọn săn bắn hạ sát.
Thực ra, Nam Phi chỉ cấp giấy phép cho những người săn bắn tê giác như hoạt động thể thao và họ được phép mang sừng tê giác về nước như chiến lợi phẩm chứ không được bán. Nhưng những tay gian manh đă lợi dụng kẽ hở này để săn bắn tê giác. Chúng dùng đủ phương tiện kể cả trực thăng để săn đuổi những con thú chỉ v́ mang trên đầu cái sừng quư giá, rồi dùng đạn gây mê để khiến con vật gục ngă và dùng cưa máy tiẹâân đứt sừng (loại bạch tê cũng như hắc tê thường có hai sừng, có loại một sừng) rồi mặc con vật hấp hối ở ven rừng.
Kể từ 2006, khoảng 95 phần trăm sừng tê giác bị săn trộm có xuất xứ từ Nam Phi và Zimbabwe. Ước lượng từ năm 2006 tới năm 2010 có tới 2500 sừng tê giác lan tràn ở chợ đen châu Á. Vào tháng 11/2011, một lượng sừng tê giác trị giá từ 3 tới 12 triệu Mỹ kim bị tịch thu ở Hong Kong.
Giới ngoại giao Việt Nam cũng từng dính líu vào việc buôn lậu sừng tê giác ở Nam Phi. Vụ bê bối xảy ra trong hai năm 2006 và 2008 khiến hai nhân viên ngoại giao Việt Nam bị triệu hồi về nước về tội buôn lậu sừng tê giác.
Sau đây lược dịch một phần của bài báo Rhino Wars do kư giả Peter Gwin ghi chép những ǵ liên quan đến việc sử dụng sừng tê giác. Gwin đă tới Việt Nam và t́m hiểu tận nơi hiện nay được coi như trung tâm buôn bán sừng tê giác:
Tê giác hoang ở Việt Nam khi xưa không phải ít. Loại tê giác gốc Java trước đây có khá nhiều ở rừng rậm và nơi đồng bằng ngập nước nhưng vào năm 2010, những kẻ săn bắn trộm đă sát hại tê giác hoang dă cuối cùng của Việt Nam.
Tuy vậy, ở Việt Nam không hiếm sừng tê. Loại sừng tê lậu trước đây tràn lan ở Trung Quốc, Đài Loan, Nam Phi, Nhật Bản và Yemen nhưng ngày nay nó có khuynh hướng tập trung vào Việt Nam với hơn một tấn sừng tê lậu đă tuôn vào Việt Nam chỉ trong năm ngoái. Ở Nam Phi, nhiều người quốc tịch Việt Nam, kể cả các nhà ngoại giao, đă dính líu vào âm mưu buôn lậu sừng tê ra khỏi xứ.
Hiển nhiên không phải mọi thứ sừng tê đều về Việt Nam một cách bất hợp pháp. Mà luật lệ Nam Phi, theo đúng công ước quốc tế CITES quy định về việc buôn bán sản phẩm từ các động vật có nguy cơ tuyệt chủng (Convention on International Trade in Endangered Species) chỉ cho phép mang ra khỏi xứ sừng tê như kỷ vật chiến lợi phẩm. Trong năm 2003, một thợ săn người Việt bay sang Nam Phi đă bắn chết một con tê giác trong một chuyến đi săn có phép. Sau đó không lâu hàng chục thợ săn châu Á, mỗi người trả 50.000 Mỹ kim hoặc hơn số này để có giấy phép. Người ta cho rằng phần đông số này đều làm việc cho những tổ chức xă hội đen. Món hàng này mang về Việt Nam bán có giá cao. Một sừng tê 13 pounds, có thể bị cắt nhỏ ra từng miếng và bán ở chợ đen, kiếm bộn lời, trừ phí tổn cũng dễ dàng thu vào 200.000 Mỹ kim.
Nguyên nhân nào khiến khách hàng đổ xô đi mua sừng tê. Một trong những nguyên nhân mà người ta đồn đại là do sừng tê là một dược liệu quư có khả năng trị liệu đặc biệt. Ít nhất hai ngàn năm trước Y học Á đông cho rằng sừng tê nếu nghiền thành bột có thể giúp kẻ sốt cao giảm sốt và trị nhiều bệnh khác. Tuy nhiên, một số nghiên cứu trong ṿng 30 năm qua không chứng tỏ sừng tê có khả năng giảm sốt, dù một nghiên cứu về y học cổ truyền của Việt Nam ấn bản 2006 đă để ra hai trang ca tụng công năng hạ nhiệt của sừng tê. Tuyên bố mới nhất và gây ảnh hưởng hơn cả là gán cho nó trị được ung thư. Mặc dù các chuyên viên về chứng ung bướu cả quyết không có nghiên cứu nào xác định dược tính này của sừng tê. Nhưng theo Mary Hardy, Giám đốc y học của trung tâm Simms/Mann UCLA chuyên về ung thư và cũng là chuyên gia về y học cổ truyền: "Có niềm tin cũng là một cách trị liệu, nhất là đối với các dược liệu mắc như vàng và khó kiếm, chúng có thể có tác dụng mănh liệt đối với cảm giác của bệnh nhân".
Để có thể thấy tận mắt mức chuộng sừng tê giác ở Việt Nam, kư giả Peter Gwin đă gặp một phụ nữ có tên là Thiện. Bà này cho biết sau lần chụp mammogram đă phát giác khối u ở vú bên phải, c̣n làm siêu âm th́ thấy có bóng mờ ở một noăn sào. Người phụ nữ xinh xắn 52 tuổi này chủ trương vừa trị liệu theo Tây y vừa theo Y học cổ truyền. Kư giả hỏi bà Thiện: "Bà có tin vào năng lực trị liệu của sừng tê hay không?" th́ được bà đáp: "Không biết nữa. Nhưng khi ta biết ta có thể chết th́ có hại ǵ mà không thử xem sao".
Chúng tôi (kư giả và bà Thiện) đă tới nhiều nơi, từ bệnh viện ung bướu và trung tâm y học cổ truyền ở Hà Nội và Sài G̣n cho tới các cửa hàng, các cửa tiệm bán sản vật Đông dược và cả tư gia nữa th́ thấây nơi nào cũng có sừng tê.
Phần đông những người dùng sừng tê ở Việt Nam thuộc giai cấp trung lưu mới giàu có, trong đó có bác sĩ Tây y, giám đốc ngân hàng, nhà toán học, chuyên viên địa ốc, kỹ sư, giáo sư trung học và nhiều người khác. Nhiều gia đ́nh chung tiền mua một miếng sừng tê và chia nhau dùng. Một số th́ mua tặng bè bạn nghèo túng không thể mua nổi dược phẩm này. Các bà mẹ cho trẻ lên sởi dùng. Các vị cao niên dùng nó v́ tin rằng nó giúp tuần hoàn khỏi bị tắc nghẽn và tránh bị nhồi máu cơ tim. Một số khác lại cho rằng nó là loại thập toàn đại bổ.
Đối với giới Y tế Việt Nam, ư kiến về công dụng của sừng tê giác cũng khác nhau. Có người ca tụng sừng tê là thánh dược trị ung thư nhưng có nhiều vị tỏ vẻ hoài nghi vai tṛ này của nó. Một số y bác sĩ cho biết họ cho bệnh nhân uống sừng tê dưới dạng viên để làm dịu bớt triệu chứng của những bệnh nhân đă trải qua hóa trị hay xạ trị. Một số khác như ông Trần Quốc B́nh, Giám đốc Trung tâm Y tế Cổ truyền trực thuộc bộ Y Tế Việt Nam, tin rằng sừng tê làm chậm lại khả năng tăng trưởng của một vài thứ ung bướu. Ông Trầân cho kư giả biết: "Trước hết chúng tôi dùng cách trị liệu tân y học: hóa trị, xạ trị và phẫu thuật. Sau đó, có thể một số tế bào ung thư c̣n sót, th́ chúng tôi dùng y học cổ truyền để diệt chúng". Ông Trần tiết lộ lúc đó dùng hỗn hợp sâm, sừng tê và nhiều dược liệu khác cho bệnh nhân dùng có thể ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư. Tuy nhiên, ông ta không đưa ra bằng chứng cụ thể là đă có cuộc thí nghiệm nào như thế để chứng tỏ vai tṛ của sừng tê trị ung thư.
Gwin kể tiếp: "Vào một buổi tối ở Hà Nội, tôi và bà Thiện vào một quán cà phê ven hồ mà một người bạn của bà ta giới thiệu v́ biết bà muốn nếm sừng tê để chữa bệnh. Bà ta nhỏ to với chủ quán về t́nh trạng sức khỏe của ḿnh th́ ông này lấy ra một miếng sừng có màu hổ phách cỡ một cục xà bông và một cái đĩa bằng sứ đáy sâu, bên ngoài có h́nh con tê giác... đáy của đĩa sần sùi như mặt giấy ráp. Ông ta đổ chút nước vào chiếc đĩa và bắt đầu nghiền mảnh sừng vào đáy đĩa theo chuyển động ṿng tṛn. Sau vài phút sừng tê tạo ra mùi hăng hăng và nước biến thành màu trắng đục trong khi ấy khách hàng không ai chú ư tới việc này có lẽ cho đó là việc b́nh thường. Trong khi nghiền sừng tê, ông chủ quán kể lại rằng ông ta và một người bạn chung tiền mua miếng sừng tê 180 gram tại một tiệm thuốc với giá 18.000 Mỹ kim. Nghiền trong 20 phút, th́ người chủ quán cà phê rót ra hai ly nước đục lờ lờ và trao cho bà Thiện một ly và kư giả một ly. Nếm hơi sàn sạn, vô vị. Bà Thiện uống một hơi cạn và đặt xuống bàn, rồi nói: "Tôi hy vọng nó có công hiệu!"
Với niềm tin vào sừng tê trị ung thư, trong khi chứng ung thư càng ngày càng phát triển ở những nước kỹ nghệ mở rộng vô tổ chức và môi sinh bị ô nhiễm nặng nề, th́ loài tê giác càng có nguy cơ bị diệt chủng. Chính phủ Nam phi dù tổ chức đội bảo vệ dă thú và sẵn sàng hạ những kẻ săn trộm, họ cũng đưa ra chủ trương cắt sừng cho tê giác để chúng sống an lành hoặc vận chuyển chúng tới một nơi an toàn cho chúng sinh sôi nảy nở. Nhưng tất cả những công việc này đ̣i hỏi ngân sách và thiện chí. Thế mà ngân sách của Nam phi lại rất eo hẹp. C̣n ḷng tham của con người vô đáy, nạn tham nhũng lan tràn, nên các biện pháp bảo vệ tê giác mỗi lúc mỗi trở nên yếu ớt. Có người sợ rằng lúc đó như nhiều nhà khoa học Trung quốc chủ trương có thể dùng sừng trâu thay sừng tê và đến lượt loài trâu hiền lành sẽ bị cắt đứt cặp ngà và lên bàn mổ!
Bookmarks