Ngay khi bước vào căn hẻm cũ, dưới ánh đèn vàng vọt từ ngoài đường hắt vô và từ những nhà chung quanh chiếu xuống, tôi đă nhận ra căn nhà quen thuộc của Mẹ.
Khi đến gần, tôi vẫn thấy chiếc cửa gỗ cũ kỹ bên bức tường loang lổ. Cổng khóa, nhưng tôi không bấm chuông, v́ không muốn Mẹ bước ra ngoài, bật đèn sáng, gây kinh động gia đ́nh người công an ở cạnh nhà.
Nh́n quanh, không thấy ai, tôi vội với tay vào cái hốc nhỏ, kín đáo nằm ngay dưới chân cổng...
Trong một khoảnh khắc phập phồng lo ngại, tôi bỗng vui mừng khi sờ thấy chiếc ch́a khóa nằm gọn trong hốc... Tôi xúc động nhớ tới lời Mẹ dặn trong những năm tháng xa xưa, "Mẹ già lắm rồi... chẳng biết sống chết thế nào. Con đi đâu th́ đi, nhưng nhớ về với Mẹ. Khi về, tḥ tay vào cái hốc ở cửa, thấy chiếc ch́a khóa Mẹ giấu ở đó là Mẹ vẫn c̣n sống, vẫn c̣n ở cái nhà này...".
Tay tôi run run mở khoá, rồi cố gắng đẩy chiếc cổng gỗ thật nhẹ nhàng để Mẹ không hay biết. Sau khi khép cổng, tôi đi qua chiếc cửa sổ có che rèm. Trong nhà đèn sáng, nghe có tiếng động lịch kịch, tôi cố nh́n vô trong nhưng không thấy ǵ.
Bước thêm mấy bước, quẹo về bên phải là chiếc cửa duy nhất để vô nhà. Tôi đứng đó, hít một hơi thở thật sâu, cố gắng chế ngự nỗi niềm xúc động của ḿnh, rồi gơ cửa...
Không nghe thấy tiếng Mẹ trả lời, chỉ nghe tiếng lịch kịch trong pḥng, nên tôi đoán, có lẽ v́ tôi quá xúc động nên gơ cửa quá nhẹ. Tôi gơ lần hai, mạnh hơn. Vẫn không thấy tiếng Mẹ trả lời, nhưng những tiếng lịch kịch cũng không c̣n. Im lặng năm, mười giây đồng hồ... Tôi đang định gơ cửa lần nữa, th́ nghe Mẹ hỏi, giọng run run:
- Ai đó... Có phải Chí không con?
Tôi ngạc nhiên không hiểu sao Mẹ lại gọi trúng tên tôi. Tôi xúc động, nước mắt tự nhiên trào ra:
- Dạ, con đây... Mẹ!
Trả lời chưa dứt, tôi nghe có vật ǵ rơi xuống sàn nhà, tiếng chân của Mẹ đi vội vă, tiếng then cửa lạch cạch, rồi cánh cửa mở rộng...
Dưới ánh đèn, Mẹ của tôi đứng đó, run rẩy ở tuổi 65, với mái tóc bạc, chiếc lưng c̣ng và cặp mắt đẫm lệ... Lúc ấy, tất cả đều nḥa đi trước mắt tôi, nhưng tôi thấy rơ cặp mắt của Mẹ đang khóc.
Trong suốt bao nhiêu năm dài sau này, mỗi khi nhớ về Mẹ, giữa không biết bao nhiêu những kỷ niệm thương đau, xót xa và ân hận, không hiểu sao tôi vẫn thấy trong tâm trí tôi lung linh h́nh ảnh cặp mắt đầm đ́a nước mắt của Mẹ vào buổi tối hôm đó...
Sau này, ngay khi được đọc lần đầu tiên mấy câu thơ trong bài thơ Ta Về của Tô Thuỳ Yên:
Ta gọi thời gian sau cánh cửa
Nỗi mừng giàn giụa mắt ai sâu
Ta nghe như máu ân t́nh chảy
Tự kiếp xưa nào tưởng lạc nhau...
chẳng hiểu sao tôi liền xúc động liên tưởng ngay đến cặp mắt đẫm lệ của Mẹ. Và chẳng phải chỉ lần đầu tiên, mà măi măi về sau, mỗi khi đọc đoạn thơ trên của Tô Thuỳ Yên, tôi đều nhớ đến "nỗi mừng giàn giụa mắt ai sâu" của Mẹ vào tối hôm đó..
. Chính v́ giá trị gợi cảm, tạo nên những liên tưởng tuyệt vời, mang đến trong ḷng tôi nỗi niềm xúc động sâu xa và miên viễn như vậy, nên kể từ khi được đọc bài thơ Ta Về, nhà thơ Tô Thuỳ Yên đă ngự trị một vị trí vô cùng trang trọng trong tâm hồn của tôi.
Ngay cả sau này, khi qua một số thân hữu ở Mỹ, nghe được những tin tức hư, thực về ông, ḷng yêu quư của tôi dành cho ông vẫn không hề thay đổi. Không thay đổi, không phải v́ tôi ngoan cố, mù quáng bảo vệ một thần tượng, mà v́ tôi nghĩ rằng, một nghệ sĩ với tài năng đặc biệt, trong những hoàn cảnh đặc biệt xuất thần, họ có thể để lại cho đời một kiệt tác bất hủ. Tôi trân trọng kiệt tác bất hủ đó, tôi biết ơn nghệ sĩ đó...
D́u Mẹ bước vào trong nhà, nh́n cảnh tượng trước mắt, ḷng tôi trùng xuống trong nỗi xót xa, thương cảm. Ngay góc nhà là chiếc nồi nấu "cơm" bị đổ ụp. Chung quanh là một phần gạo, ba phần khoai khô đổ tung tóe...
Níu tôi ngồi xuống giường, Mẹ kéo vạt áo lau nước mắt, rồi xụt xịt:
- Mẹ đang lấy "gạo" thổi "cơm" th́ nghe gơ cửa. Mới đầu Mẹ giật ḿnh v́ cổng th́ khóa, ai vô được trong này mà gơ cửa. Rồi thần hồn mách thần tính, Mẹ nghĩ ngay đến con, v́ chỉ có con mới biết chỗ Mẹ giấu ch́a khóa, mà mở cổng, vô gơ cửa...
Nghĩ vậy là Mẹ rụng rời chân tay, đánh đổ cả nồi, cả "gạo"...
Nh́n chỗ khoai độn gạo tung tóe dưới đất, tôi thở dài:
- Ở nhà, Mẹ vẫn phải ăn độn hở Mẹ?
Mẹ tôi chép miệng:
- Mấy chục năm nay, cả nước ai mà chẳng ăn độn, hở con? C̣n có độn mà ăn là may mắn lắm đó. Ở Đọi, Đệp [quê ngoại của tôi], Mẹ c̣n thấy người ta phải đào cả củ chuối lên mà ăn nữa đó...
C̣n tiếp...
Bookmarks