Genghis Khan và Đế quốc Mông cổ
Trần Văn Giang
(Ảnh Genghis Khan vẽ bởi người Trung Hoa)
Lời mở đầu
Trung cộng chỉ vừa mới chân ướt chân ráo bước vào giai đoạn phát triển kinh tế và kỹ nghệ của thế kỷ 21 là đă bắt đầu dở tṛ hèn hạ, hù dọa, chèn ép lănh địa và lănh hải các nước lân bang nhỏ hơn. Nh́n vào lịch sử thế giới, thực tế cho thấy, Trung hoa chỉ là một con chuột giấy không hơn không kém; chưa đủ "phẩm chất" để có được tiếng gọi là "cọp giấy" bởi v́ Trung hoa luôn luôn bị các nước lân bang, nhỏ bé hơn, lạc hậu hơn – Trung hoa gọi các nước lân bang một cách khinh miệt là"nam man, bắc rợ" – như nước Kim, Mông cổ (Mongolia), Măn Thanh (Manchuria) chiếm và cai trị hàng thế kỷ. Đặc biệt là nước Mông cổ nằm giáp ranh giới phía bắc Trung hoa với diện tích chỉ bé bằng 1/15 của Trung hoa, ở cuối thế kỷ 12 ( đầu thế kỷ 13,) đă hoàn toàn thôn tính Trung hoa (và khoảng 30 quốc gia khác trên quả đất). Người thống lĩnh quân Mông cổ lúc đó là Genghis Khan [1] – Tiếng Việt v́ viết theo phiên âm tiếng tàu, loại nghe sao viết lại như vậy (Hán âm của chữ Genghis Khan – 成吉思汗 – đọc là "Thành Cát Tư Hăn," một cái tên dài lê thê nhưng hoàn toàn không có ư nghĩa ǵ cả).
Bài này viết về Genghis Khan (Tiếng Mông cổ gọi là "Chinggis Khaan" – có nghĩa là "Vua của các v́ vua," "King of kings") một nhân vật xuất thân rất khiêm nhường từ một bộ lạc du mục bán khai kém văn minh, sống trên vùng đất nghèo nàn toàn đồi trọc, núi và sa mạc Mông cổ mà có thể chinh phục toàn thể nước đă tự gọi ḿnh là Trung quốc ("nước ở giữa / trung tâm quả đất ?!" – "Đại Hán"), rồi Trung đông và một phần lớn của Âu châu. Nên biết chỉ có một người thứ hai cũng xuất thân từ giai cấp nghèo nàn của xă hội, từ một nước nhỏ cũng nghèo y như trường hợp Genghis Khan mà chinh phục được con tim của nhiều tầng lớp dân chúng giàu và nghèo trên thế giới đó là Chúa Giê-su (Jesus Christ) của Do thái.
Tóm lại, đừng có cậy cái thế nhất thời mà coi thường nước nhỏ, yếu và kém văn minh hơn ḿnh… Lịch sử luôn luôn lập lại bản cũ.
TVG
(Ảnh Genghis Khan vẽ bởi người Âu châu [2])
Genghis Khan (1162 ?- 1227) từ một thiếu niên mồ côi cha rất sớm, thất học (
absolutely no formal education) thuộc một bộ lạc nghèo nàn, gia đ́nh bị khinh miệt (outcasted) đă vượt qua các thử thách sinh tồn cam go của đời sống du mục trên đất hồng hoang sa mạc để trở thành một người cai trị đáng nể sợ nhất của lịch sử thế giới.
Dần dà, Genghis Khan đă đánh bại những thế lực, những bộ lạc hùng mạnh hơn ḿnh gấp bội phần. Vào tuổi 50, Genghis Khan hoàn toàn làm chủ, kiểm soát tất cả các bộ lạc thuộc đất Mông Cổ và bắt đầu củng cố quân sự để thôn tính các quốc gia văn minh đă từng quấy nhiễu và đày đọa, bắt dân Mông cổ làm nô lệ hàng thế kỷ. Genghis Khan đă dẫn kỵ binh (Cavalry) Mông cổ tiến qua sa mạc Gobi, dẵm nát đồng bằng sông Dương tử Trung Hoa, vào miền trung Á châu, Thổ Nhĩ kỳ, Địa Trung Hải, rặng núi A-Phú-Hăn, Liên sô, Âu châu… Có nơi nào thiếu dấu chân Genghis Khan đâu hà?
Genghis Khan biến một cuộc chiến từ khuôn khổ nhỏ bé du mục, bộ lạc ở miền hoang dă Mông cổ thành cuộc chiến vĩ đại xuyên lục địa với nhiều chiến tuyến dài hàng ngàn dậm xẩy ra cùng một lúc. Kinh hồn thật! Genghis Khan phát minh ra kỹ thuật chiến tranh mới: Luôn luôn ở thế tấn công; không lệ thuộc và hệ thống thành tŕ và chiến hào; dùng kỵ binh trang bị vũ khí nhẹ với rất nhiều cung nỏ, di chuyển thần tốc với nhiều đơn vị nhỏ (cấp số 10, 100, 1000 đơn vị…), mang lương thảo giới hạn [3], vô hiệu hóa các "hiệp sĩ" của Âu châu trang bị áo giáp và vũ khí nặng nề và chiến thuật cố thủ trong các cổ thành lớn với tường cao và hào sâu [4]. Genghis Khan dạy binh sĩ, phần lớn là kỵ binh [5], của ḿnh khép trong kỷ luật, chịu đựng cuộc chiến gian khổ, viễn chinh xa nhà và nhất là cuộc chiến dài ṛng ră 2-3 thập niên liên tiếp không hề nghỉ ngơi.
Chỉ trong ṿng 25 năm, Genghis Khan và quân Mông cổ chiếm nhiều lănh thổ và cai trị nhiều dân tộc hơn cả Đế quốc La mă đă phải làm trên 400 năm. Genghis Khan cùng với các con và các cháu đă chiếm đóng những phần lục địa sầm uất và văn minh nhất của thế kỷ 13 – diện tích rộng gấp 2 lần những nhà quân sự vĩ đại khác của lịch sử nhân loại từng chinh phục. Ngựa và lính Mông cổ đă đi từ bờ Thái B́nh Dương đến bờ Địa Trung Hải. Ở cao điểm, "
Đế quốc Mông cổ" bao gồm 11-12 triệu dặm vuông (tương đương với tổng số diện tích gộp lại của cả Phi châu, toàn thể Mỹ châu và các đảo). Lănh thổ này trải dài từ vùng băng giá Seberia đến nóng ẩm của Ấn độ; từ cánh đồng lúa gạo Việt Nam (?) cho đến cánh đồng lúa ḿ của Hung Gia Lợi; từ Đại hàn qua Balkans.
Ngày hôm nay, đại đa số dân chúng thế giới sống trên vùng đất đất kiểm soát bởi đế quốc Mông cổ trước đây. Một điều rất đáng lưu ư là dân số Mông cổ lúc bấy giờ (ở thế kỷ 13) chỉ có trên dưới 1 triệu người; xem ra chỉ bằng một nửa số nhân viên của một vài công ty lớn trên hoàn cầu – Thí dụ: Báo "Forbes 500" ghi là "Wal-Mart Stores" có 2.2 triệu nhân viên trong niên khóa 2015. Hơn thế nữa, về quân số tham chiến, Genghis Khan chỉ có dưới 100,000 quân. Tổng số quân Mông cổ này chưa ngồi cho hết ghế của một vận động trường "Football" của Mỹ (Thí dụ: "Rose Bowl" của thành phố Los Angeles, California USA có độ chứa là 104.000).
Nh́n về thành quả của Genghis Khan và đem so sánh, dưới mắt của một người Mỹ, thấy rằng, đất Hoa kỳ được khai phóng bởi những lái thương có học và tài giỏi; bởi những nhà trồng tỉa giầu có; giải phóng Hoa kỳ khỏi thế lực bên ngoài, viết lên hiến pháp đầu tiên, mở đường cho tự do thương mại, tự do tôn giáo, báo chí, cải tổ quân đội thành hùng manh nhất thế giới… trong khi trên cán cân thành quả mà Đế quốc Mông cổ đạt được chỉ bởi một người du mục nghèo, thất học mà hành trang vỏn vẹn chỉ có sự can đảm, quyết tâm. Ở thế kỷ 13, Genghis Khan và các kỵ mă Mông cổ đă hoàn toàn vẽ lại bản đồ thế giới; xây dựng lại, và h́nh thành nhiều dân tộc: Ở Âu châu, Mông cổ đă có công kết hợp nhiều ḍng dân "Slavic" khác nhau và nhiều thành phố rải rác thành quốc gia Liên sô. Ở Á châu, Genghis Khan đă tái lập nước Trung hoa bao gồm đất của nhà Tống ở phía Nam với Măn châu, Tây tạng ở phía Tây, Vương quốc Tangut và Tân cương ở phía Đông. Đồng thời, theo chân sự bành trướng thế lực của Mông cổ, các tân quốc gia như Đại hàn và Thái lan đă thành h́nh …
Thật là lạ! Genghis Khan và đế quốc Mông cổ không phát minh ra một khoa học kỹ thuật nào; không tạo ra một tôn giáo mới nào mới; không để lại tuyệt tác văn học nghệ thuật nào (không tranh ảnh, không đồ sành, không kiến trúc nào đáng lưu ư…); không t́m ra thực phẩm mới hay kỹ thuật canh tác nào… Tóm lại Genghis Khan và đế quốc Mông cổ để lại rất nhiếu cái "Không." Tuy nhiên, các học giả về Mông cổ đồng ư là Genghis Khan đă để lại một thứ rất quư giá đó là là "
Những Cái Cầu." Vâng "
Những Cái Cầu" muôn thuở viết Hoa với cả nghĩa đen và nghĩa bóng.
Trên đường tiến quân, quân Mông cổ đă đốt, thiêu hủy, tàn phá rất nhiều thành quách, cung điện, dinh thự. Tuy nhiên đặc biệt Mông cổ đă xây dựng rất nhiều cây cầu bắc qua sông, qua suối để lính kỵ mă Mông cổ có thể vượt qua… Số cầu mà Genghis Khan đă xây đếm ra nhiều hơn tất cả các nhà cai trị vĩ đại (Great Rulers) khác trên thế giới.
Qua sự chinh phục hết dân tộc này đến dân tộc khác, Genghis Khan cũng đă chuyển các nền văn minh và đặc thù văn hóa từ dân tộc này qua dân tộc khác. Đây thực sự là một
cây cầu trừu tượng nhưng quư giá vô vàn mà Genghis Khan đă để lại. Dưới thời của Genghis Khan, Marco Polo đă được triều đ́nh Genghis Khan bảo vệ như một nhà ngoại giao, một đại sứ lưu động, được phép đi lại rất thường xuyên trên con đường mà sử gia gọi là "
Con đường tơ lụa" (
Silk Road –
vùng thương mại mậu dịch tự do lớn nhất lịch sử tử Đông qua Tây – "the history’s largest free-trade zone") để giới thiệu và buôn các hàng hóa, gia vị từ Âu châu đến Trung hoa và ngược lại. Marco Polo đă mang Ḿ (noodles), "Ḿ ống" (Pasta), Trà, Cờ bạc (playing cards) sang Ư và Âu châu – Cứ tưởng tượng thực đơn nhà hàng Ư mà không có "Pasta" hoặc thế giới không có ṣng bạc (Casino) th́ đời sống c̣n có ư nghĩa ǵ nữa! Hơn thế nữa, Genghis Khan đem kỹ thuật khai thác hầm mỏ từ Đức quốc sang Trung hoa; mang Y học Trung hoa (Oriental Medecine / herbs) và kỹ thuật lấy dấu tay từ Trung hoa sang Trung đông; Thảm (carpets) của Trung đông được truyền bá toàn cầu cũng nhờ sự cai trị của Genghis Khan. V́ phải cai trị nhiều quốc gia trong cùng một lúc, Genghis Khan có một tập đoàn rất lớn các thông dịch viên ngoại ngữ ở ngay triều đ́nh và đi kèm theo các đoàn quân viễn chinh. Việc học ngoại ngữ được dịp phát triển chưa từng thấy trong lịch sử, hết chỗ nói …
Về mặt tôn giáo, bản thân Genghis Khan vẫn được coi như là vô thần. Genghis Khan chỉ tin vào "Trời Xanh Bao la" (
The Eternal Blue Sky). Ngoài ra, Genghis Khan cho dân bị cai trị được toàn quyền tự do tín ngưỡng. Genghis Khan đă tài trợ và cho phép phổ biến các tôn giáo lớn đến những nơi xa lạ: Việc xây cất các nhà thờ Thiên chúa giáo ở Trung hoa, Chùa Phật giáo ở Trung Đông, Đền thờ Hồi giáo ở Liên sô… Genghis Khan gieo rắc và trải đều các đặc thù của văn hóa và tôn giáo lớn đi toàn cầu. Genghis Khan rất xứng đáng được trao giải "
Nobel Ḥa binh" hơn bất cứ ứng viên nào trong lịch sử (!)
Trước khi Genghis Khan tiến quân qua Âu châu, các văn hóa cổ trọng đại trước đó như Cổ La mă, Ai cập, Hy lạp, Trung Hoa chỉ có tính cách cô lập, địa phương. Cùng lắm th́ chỉ có vài ba quốc gia ở lân cận biết đến mà thôi. Trung hoa không hề nghe và biết đến Âu châu và ngược lại. Nói cách khác, trước thời của Genghis Khan, chưa có ai dám cả gan mạo hiểm đi từ lục địa này sang lục địa khác. Cho đến khi Genghis Khan chết (1227) Genghis Khan đă nối Trung hoa và Âu châu qua các cầu văn hóa, y tế, khoa học, ngoại giao, và thương mại. Cái cầu này vẫn c̣n vững chắc và tồn tại cho đến ngày hôm nay. Sau Genghis Khan, đế quốc Mông cổ kéo dài thêm được khoảng 150 năm. Con cháu của Genghis Khan làm chủ một số vương quốc lớn nhỏ hơn trải rộng từ Liên sô, Thổ nhĩ kỳ, qua Ấn dộ, Trung hoa và Trung đông dưới các vương hiệu khác nhau như Hoàng đế (Emperor, King), Khan, Sultan, Shah, Emir, và Dalai Latma… Hai người cháu chắt cuối cùng mang ḍng máu (bloodlines) của Genghis Khan là Hoàng đế (Emperor) Bahadur Shah II bị thực dân Anh giết năm 1857; và Alim Khan, Emir of Buhara, tiếp tục cai trị Uzbekistan cho đến khi bị cách mạng công sản Liên sô truất phế năm 1920.
Một điều có thể làm quư vị kinh ngạc nhiên là, theo kết quả khảo cứu lịch sử và về di truyền qua DNA căn cứ trên "identical Y-chromosomes," các khoa học gia đưa ra giả thuyết là có đến 0.5% dân số thế giới hôm nay (độ 16 triệu người – cứ một trong 200 người) có mang ḍng máu của Genghis Khan. Chính quư vị cũng là con cháu của Genghis Khan mà không hay à ? Tương truyền rằng Genghis Khan có 40 vợ (chính thức), một con trai của Genghis Khan cũng có 40 vợ và 1 cháu nội có 22 vợ. Hàng năm mỗi "Khan" c̣n "giao lưu" với ít nhất 30 trinh nữ ngoài ṿng hôn phối – không phải là vợ (?)
Các nhà viết sử đều ghi nhận các lănh tụ siêu việt có khả năng chinh phục nhiều quốc gia đều có những cái chết, kết liễu cuộc đời khá thê thảm và bất đắc kỳ tử: Alexander the Great chết lúc 33 tuổi, bị giết hại một cách mờ ám ở Babylon. Người tùy tùng thân cận dưới quyền sau đó hạ sat hầu hết thân nhân của gia đ́nh Alexander the Great rồi chia nhau đất đai mà Alexander the Great chiếm được trước đó. Julius Caesar của Đế quốc La mă bị thuộc hạ và cũng là đồng chí đâm chết ngay ở trong phiên họp nghị viện La mă. Nă Phá Luân sau khi thua trận, mất hết đất đai và tài sản, bị giam cô lập cho đến chết ở một ḥn đảo nhỏ xa xôi. Trong khi Genghis Khan chết một cách b́nh thản trên giường bệnh ở tuổi 65 (hay 70 v́ Genghis Khan có ngày sinh không rơ rang!) trong trại lính, quây quần bởi người thân trong gia đ́nh, tướng sĩ thân tín. Quân sĩ mang xác Genghis Khan về quê quán sinh trưởng của Genghis Khan và chôn Genghis Khan một cách bí mật theo tục quán người Mông cổ: không lăng tẩm, không Kim tự tháp, không mộ bia, không để lại một dấu vết ǵ trên mặt đất.
Tóm lại, Genghis Khan và nước Mông cổ nhỏ bé đă từng dạy Trung hoa một bài học đáng đồng tiền bát gạo. Lịch sử sẽ lập lại (?)
Trần Văn Giang
___________
Tham khảo
– Wikipedia
– "Genghis Khan, The making of the Modern World" –by Jack Weatherford (2004)
Bookmarks