“Lưỡi ḅ” trong phim Abominable: Trung quốc bị gậy ông đập lưng ông
Poster quảng cáo cho phim Abominable (Everest: Người Tuyết bé nhỏ) của hăng DreamWorks bị gỡ xuống ở một rạp chiếu phim tại Hà Nội (Việt Nam) ngày 14/10/2019. (Reuters)
Kể từ hôm 14/10/2019, rất nhiều phương tiện thông tin quốc tế đă đồng loạt đưa tin : Việt Nam đă cấm chiếu bộ phim hoạt h́nh Abominable (Everest: Người Tuyết bé nhỏ) của hăng phim Mỹ Dreamworks v́ một cảnh trong phim cho thấy tấm bản đồ có “đường chín đoạn” – gọi nôm na là “đường lưỡi ḅ” - mà Trung Quốc vẽ ra để đơn phương tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông.
Báo chí đă không quên nhắc lại một diễn biến tương tự mới đây khi kênh thể thao Mỹ ESPN cũng đưa lên truyền h́nh tấm bản đồ Trung Quốc có đường lưỡi ḅ trong một chương tŕnh nói về bóng rổ Mỹ tại Trung Quốc.
Câu hỏi đặt ra là các hăng truyền thông Mỹ đă vô t́nh hay cố ư quảng bá cho yêu sách chủ quyền Trung Quốc trên Biển Đông vốn đă bị Ṭa Trọng Tài Thường Trực tại La Haye phán quyết là không có cơ sở pháp lư – tức là phi pháp – vào năm 2016.
Về câu hỏi này, báo mạng Quartz, có trụ sở tại New York (Mỹ) và Luân Đôn (Anh) ngày 15/10/2019 đă cho rằng trong trường hợp của đài truyền h́nh ESPN, đó có thể là một “sai lầm ngớ ngẩn”, nhưng trong trường hợp của Dreamworks, th́ việc đưa bản đồ “lưỡi ḅ” ở Biển Đông lên màn bạc là một hành động cố ư.
ESPN đă “sử dụng nhầm” tấm bản đồ lưỡi ḅ ?
Quartz đă giải thích cho suy đoán của ḿnh bằng phản ứng của ESPN khi được hỏi về vụ tấm bản đồ. Theo phóng viên tờ báo, phát ngôn viên của kênh thể thao Mỹ dù không b́nh luận, nhưng đă gợi lên một bản tin ngắn ngày 10/10 trên tờ báo Mỹ Sports Business Daily Issues, cho rằng ESPN đă “sử dụng nhầm – mistakenly used” tấm bản đồ.
Theo Sports Business Daily Issues, trước các phản ứng bất b́nh về việc trương lên tấm bản đồ “lưỡi ḅ”, kênh ESPN đă không b́nh luận về việc sử dụng đồ họa gây tranh căi, nhưng vào trước đó, trong chương tŕnh SportsCenter của Scott Van Pelt cũng trên kênh ESPN, một tấm bản đồ Trung Quốc hoàn toàn khác đă được sử dụng, không bao gồm các vùng lănh thổ tranh chấp.
Theo tờ Sports Business Daily Issues, tân chủ tịch của ESPN kể từ năm ngoái Jimmy Pitaro, đă nhấn mạnh rằng khi phát sóng, các phóng viên hay người dẫn chương tŕnh của đài phải tránh thảo luận về chính trị trừ phi có liên quan trực tiếp đến thể thao.
Việc sử dụng hai tấm bản đồ với những phản ứng tất yếu đi kèm theo, theo Sports Business Daily Issues, đă minh họa cho việc tại sao ông Pitaro và các nhà điều hành ESPN khác lại muốn đứng ngoài chính trị mà chỉ tập trung trên thể thao.
Đối tác Trung Quốc của DreamWorks cố ư đưa “lưỡi ḅ” vào phim
C̣n về trường hợp tấm bản đồ có đường lưỡi ḅ trong phim Abominable, Quartz cho rằng đó là một hành động cố ư, đến từ đối tác Trung Quốc của Dreamworks trong bộ phim.
Đối với Quartz, khó có thể nghĩ rằng việc đưa tấm bản đồ lưỡi ḅ vào trong phim Abominable là một nhầm lẫn của nhà sản xuất. Là phim hoạt h́nh đầu tiên của Hollywood mà các nhân vật thuộc một gia đ́nh Trung Quốc ngày nay, bộ phim là một công tŕnh hợp tác giữa hăng phim Mỹ DreamWorks và công ty sản xuất Trung Quốc Pearl Studio, trụ sở tại Thượng Hải, thuộc sở hữu của China Media Capital, một nhà đầu tư có ảnh hưởng của Trung Quốc vốn nuôi tham vọng xây dựng một đế chế truyền thông toàn cầu.
Và bộ phim được thiết kế tỉ mỉ cho hợp với khán giả Trung Quốc : ngay cả phần hội thoại cũng đă được dịch sang tiếng Hoa sao cho cách máy môi sẽ đồng bộ với kịch bản gốc tiếng Anh ban đầu, trong lúc các chi tiết h́nh ảnh được đưa vào sao cho đúng nhất với thực tế tại Trung Quốc.
Căn cứ vào mức độ chú ư đến từng chi tiết đó, có rất nhiều khả năng là quyết định đưa tấm bản đồ Trung Quốc với đường lưỡi ḅ vào phim rơ ràng đă được tính toán cẩn thận.
Lợi dụng quan hệ kinh doanh để quảng cáo ư đồ chính trị
Theo báo Quartz, Trung Quốc hiện đang tung toàn bộ sức lực vào việc truyền bá thông điệp dân tộc chủ nghĩa của họ ra ngoài biên giới bằng biện pháp tuyên truyền và trong trường hợp này, thông qua quan hệ đối tác kinh doanh.
Theo giáo sư Cổ Cử Luân (Julian Ku) thuộc trường luật Đại Học Hofstra ở New York : “V́ không biết, hoặc không quan tâm nhiều đến các tranh chấp chủ quyền liên quan đến đường 9 đoạn (ở Biển Đông), các cá nhân và doanh nghiệp ngoại quốc đă tự động chấp nhận những quan điểm tuyên truyền dân tộc chủ nghĩa (của Trung Quốc) mà không biết nhiều về các quan điểm này”.
Giáo sư Cổ Cử Luân cho rằng hai ví dụ mới nhất về việc sử dụng tấm bản đồ “lưỡi ḅ” rất có thể là đă xuất phát từ việc các doanh nghiệp phương Tây vừa không biết ǵ, vừa thờ ơ trước những vấn đề tranh chấp lănh thổ tại Biển Đông.
Dẫu sao th́ theo báo Quartz, th́ nhờ sự đồng lơa bất ngờ và có lẽ là không mong muốn của các doanh nghiệp Mỹ, tấm bản đồ mà Trung Quốc dùng để đ̣i hỏi chủ quyền trên gần như toàn bộ Biển Đông đă đi vào ḍng chính của truyền thông.
Gậy ông lại đập lưng ông : “Lưỡi ḅ” gắn liền với phi pháp
Khi cố t́nh mượn phim Abominable để phô trương tấm bản đồ “lưỡi ḅ”, Bắc Kinh muốn quảng bá cho chủ quyền Trung Quốc tại Biển Đông. Những phản ứng đầu tiên cho thấy là Trung Quốc đă bị lâm vào t́nh thế “gậy ông lại đập lưng ông” v́ hầu như tất cả các phương tiện truyền thông đều nêu bật tính chất phi pháp của đường lưỡi ḅ khi nhắc lại phán quyết năm 2016 của Ṭa Trọng Tài Thường Trực La Haye.
Báo mạng Quartz chẳng hạn, đă không ngần ngại xác định rằng tấm bản đồ Trung Quốc đă bị “bác bỏ trên b́nh diện quốc tế - rejected internationally”, và giải thích thêm rằng: “Đường (gián đoạn) đó xuất hiện lần đầu tiên trên một tấm bản đồ chính thức của nước Trung Hoa thời những năm 1940, sau đó được chế độ Cộng Sản Trung Quốc chấp nhận. Vào năm 2016, một ṭa án quốc tế phán quyết rằng đường (gián đoạn) đó về căn bản là bất hợp pháp”.
Đài CNN cũng không nói ǵ khác hơn khi nhắc lại : “Vào năm 2016, một ṭa án quốc tế đă bác bỏ yêu sách chủ quyền rộng khắp của Trung Quốc ở Biển Đông và phán quyết rằng đường 9 đoạn không có giá trị về mặt pháp lư”.
Ngay cả những tờ báo chuyên về phim ảnh như Variety, The Hollywood Reporter, Movie Web cũng nói đến tính chất phi pháp của đường lưỡi ḅ, hay nhẹ hơn th́ gọi đó là một hành động đơn phương của Trung Quốc, bất chấp tuyên bố chủ quyền của các láng giềng.
Âm mưu áp đặt đường lưỡi ḅ
Đài Truyền h́nh Mỹ CNN ngày 15/10, khi đưa tin về vụ phim Abominable của hăng Dreamworks bị cấm chiếu tại Việt Nam đă không quên nhắc lại các nỗ lực của Bắc Kinh nhằm buộc các nước khác phải chấp nhận “đường lưỡi ḅ” của Trung Quốc trên Biển Đông.
Theo ghi nhận của CNN, yêu sách của Trung Quốc trên Biển Đông đă trở thành một vấn đề tế nhị đối với các doanh nghiệp và cơ quan chính phủ hoạt động trong khu vực : Nếu không gộp đường chín đoạn vào bản đồ Trung Quốc th́ phải đối mặt với sự chỉ trích từ Bắc Kinh, nhưng nều chiều ư Trung Quốc th́ vấp phải cơn thịnh nộ từ các láng giềng của Trung Quốc.
Tại Việt Nam, du khách Trung Quốc chẳng hạn, đă phải đối mặt với phản ứng dữ dội trước vấn đề yêu sách chủ quyền trên Biển Đông. Vào năm ngoái 2018, thông tin báo chí cho biết là một nhóm 14 người đă bị buộc phải cởi bỏ các áo phông bên trên có in tấm bản đồ Trung Quốc với đường 9 đoạn.
Bắc Kinh đă cho in tấm bản đồ gây tranh căi này trên hộ chiếu Trung Quốc từ năm 2012. Vào năm 2016, một phụ nữ Trung Quốc đă cáo buộc rằng hộ chiếu của bà bị một công an biên pḥng Việt Nam viết một chữ thô tục trên hai trang có in tấm bản đồ h́nh lưỡi ḅ. Theo tờ Hoàn Cầu Thời Báo Trung Quốc, th́ lănh sự quán Trung Quốc tại thành phố Hồ Chí Minh đă cực lực phản đối sự cố này.
(RFI)
Reply With Quote
Bookmarks