TÓM TẮT T̀NH H̀NH UKRAINE
Cho tới Chúa Nhật 2/3/2014
Ukraine kêu gọi tổng động viên, Hội Đồng Bảo An bất lực, Âu-Mỹ cứng rắn
Ukraine tuyên bố sẽ tổng động viên toàn bộ lính dự bị sau khi Nga đe dọa đưa quân vào Ukraine.
Quốc hội Nga hôm thứ Bảy bỏ phiếu cho phép quân Nga tiến vào Ukraine, một bước đi bị Tổng thống Mỹ Barack Obama gọi là “vi phạm chủ quyền của Ukraine”.
Trong cuộc điện đàm kéo dài đến 90 phút hôm thứ Bảy ngày 1/3 giữa ông Obama và Tổng thống Nga Putin, Tổng thống Mỹ cảnh báo Nga sẽ bị cô lập về chính trị nếu họ tiếp tục biện pháp quân sự ở Ukraine.
Trong diễn biến mới nhất, hôm Chủ nhật, Tổng thống tạm quyền Ukraine, Olexander Turchynov, ra lệnh tổng động viên và không cho phép máy bay quân sự đi vào không phận Ukraine.
Vào trưa Chủ nhật 2/3, Nato sẽ tiến hành cuộc họp khẩn cấp để bàn về t́nh h́nh Ukraine.
Căng thẳng đang lên cao ở Ukraine, không chỉ ở bán đảo Crimea, nơi có nhiều người Nga sinh sống.
Hôm thứ Bảy đă xảy ra nhiều cuộc biểu t́nh ủng hộ Nga tại nhiều thành phố của Ukraine.
Ở Donetsk, vốn là cứ điểm truyền thống của tổng thống bị lật đổ Viktor Yanukovych, khoảng 7.000 người xuống đường.
Họ định chiếm ṭa nhà chính quyền chính ở đây nhưng không thành công.
Tại Kharkiv, thành phố lớn thứ hai của Ukraine, hơn chục người bị thương trong đụng độ giữa người thân và chống Nga.
Cuộc điện đàm kéo dài đến 90 phút hôm thứ Bảy ngày 1/3 giữa ông Obama và ông Putin là lần đối đầu trực tiếp hiếm hoi giữa hai nhà lănh đạo Nga và Mỹ kể từ khi kết thúc Chiến tranh Lạnh.
“Tổng thống Obama bày tỏ quan ngại sâu sắc trước việc Nga rơ ràng xâm phạm chủ quyền và toàn vẹn lănh thổ của Ukraine,” thông cáo của Nhà Trắng cho biết.
Obama đă nói với Putin rằng hành động của Nga là ‘vi phạm luật pháp quốc tế, trong đó có các nghĩa vụ của Nga được quy định trong Hiến chương Liên Hiệp Quốc, và vi phạm thỏa thuận đặt căn cứ quân sự mà họ kư với Ukraine hồi năm 1997’.
Trước đó, ông Obama đă kêu gọi ông Putin đưa quân trở lại doanh trại của họ trên bán đảo Crimea.
Tổng thống Hoa Kỳ cũng đề nghị triển khai các quan sát viên quốc tế do Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc và Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE) chỉ định đến Ukraine để đảm bảo an toàn cho người dân gốc Nga, theo AFP.
Ông cũng bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ cho chính phủ lâm thời ở Kiev và cam kết sẽ làm việc với Quỹ Tiền tệ Quốc tế, Nato và OSCE để giúp nước này vượt qua cuộc khủng hoảng kinh tế đang ngày sâu sắc.
Trong khi đó, bộ máy an ninh của ông Obama đă nhóm họp ở Nhà Trắng để cân nhắc các lựa chọn đối với cuộc khủng hoảng tại Ukraine – một ngày sau khi ông Obama cảnh báo rằng Nga sẽ phải ‘trả giá’ cho hành động của ḿnh.
Trong cuộc điện đàm với Putin, Obama nói rằng phía Mỹ ngay lập tức sẽ dừng tham gia vào các cuộc thảo luận chuẩn bị cho Hội nghị Thượng đỉnh G8 dự kiến sẽ diễn ra tại Sochi của Nga vào tháng Sáu.
Tổng thống Mỹ cũng đă điện đàm với Tổng thống Francois Hollande của Pháp và Thủ tướng Stephen Harper của Canada về vấn đề Ukraine.
Lên án Nga bằng ‘những ngôn từ mạnh mẽ nhất’, Thủ tướng Harper đă triệu hồi đại sứ Canada ở Moscow và cảnh báo rằng nước ông sẽ theo bước Washington trong việc tẩy chay Thượng đỉnh G8.
Tổng thư kư NATO Anders Fogh Ramussen nói rằng hành động của Nga đang đe dọa đến ḥa b́nh và ổn định của châu Âu, và kêu gọi Nga “giảm” căng thẳng trong khu vực.
Anh quốc tiếp nối Hoa Kỳ hoăn tham gia các cuộc họp chuẩn bị cho Hội nghị Thượng đỉnh kinh tế của nhóm G8.
Trong lúc này, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đă tham gia một cuộc họp qua điện thoại với 6 người đồng cấp ở châu Âu và Canada. Tham dự cuộc họp này c̣n có bà Catherine Ashton, đại diện chính sách đối ngoại của EU, và đại sứ Nhật tại Washington để ‘phối hợp bước tiếp theo’.
Trong một thông cáo sau đó, ông Kerry cảnh báo rằng Moscow đang đe dọa ḥa b́nh và an ninh không chỉ của Ukraine mà c̣n của cả khu vực.
Nếu Nga không làm giảm căng thẳng th́ điều này sẽ ‘ảnh hưởng nghiêm trọng’ đến quan hệ với Mỹ, ông Kerry nói.
Ngoại trưởng Kerry dự kiến sẽ có cuộc gặp với người đồng cấp Nga bên lề các cuộc thảo luận ở Rome vào tuần tới.
Hoa Kỳ, Anh, Pháp, Ba Lan, Canada đều bày tỏ thái độ khá cứng rắn.
Tổng thư kư Liên Hiệp Quốc Ban Ki moon đă điện đàm với nguyên thủ Nga và kêu gọi Moscow tiến hành đối thoại trực tiếp với Kiev.
Tối hôm qua 1/3, Hội Đồng Bảo An đă nhóm họp phiên khẩn cấp để thảo luận t́nh h́nh Ukraine. Tại hội nghị, đại sứ Mỹ Samantha Power đă yêu cầu Nga rút quân khỏi Crimea và đề nghị đưa quan sát viên Liên Hiệp Quốc tới đây. Thế nhưng, Hội Đồng Bảo An không ra được một quyết định nào.
Cuộc họp của Hội Đồng Bảo An có mục đích làm dịu t́nh h́nh cuộc khủng hoảng Ukraine. Thế nhưng, cuộc họp đă diễn ra hết sức căng thẳng. Ngay cả trước khi bắt đầu cuộc họp, Hoa Kỳ, Anh và Pháp đă phải đấu tranh với Nga trong suốt hai tiếng đồng hồ để phiên họp có thể diễn ra công khai và đại sứ của Ukraine có thể tham dự và phát biểu.
Đại sứ Ukraine đă kêu gọi Liên Hiệp Quốc ngăn chặn hành động xâm lược của Nga. Bị thúc ép trước nhiều câu hỏi, đại diện Nga không đưa ra lời giải thích về sự hiện diện của quân đội Nga tại vùng Crimea và cáo buộc Châu Âu, Hoa Kỳ phải chịu trách nhiệm về cuộc khủng hoảng này do đă ủng hộ phe đối lập Ukraine.
Hoa Kỳ đề nghị gửi các quan sát viên của Liên Hiệp Quốc tới Crimea. Thế nhưng, Hội Đồng Bảo An không ra một quyết định nào, v́ Nga đe dọa phủ quyết.
Đối với các đồng minh của Ukraine, cuộc họp này của Hội Đồng Bảo An sẽ cho phép cô lập Nga và chứng tỏ rằng t́nh h́nh tại Crimea vẫn được theo dơi.
Nhằm phối hợp lập trường ngăn chặn Nga can thiệp quân sự vào Ukraine, ngoại trưởng các thành viên Liên Hiệp Châu Âu sẽ họp khẩn cấp vào ngày mai 3/3. Ngay chiều nay 2/3, Ngoại trưởng Hy Lạp, nước làm Chủ tịch luân phiên Liên Hiệp Châu Âu và đồng nhiệm Anh Quốc tới Kiev để gặp các lănh đạo mới của Ukraine.
Một trong những áp lực của phương Tây là cảnh báo Moscow về nguy cơ bị cô lập trên trường quốc tế. Theo Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry, hành động can thiệp quân sự của Nga sẽ tác động sâu sắc đến quan hệ Mỹ-Nga và sự hiện diện của quân đội Nga tại Ukraine là một mối đe dọa đối với ḥa b́nh và an ninh khu vực.
Trả lời phỏng vấn RFI, ông Pascal Boniface, Giám đốc viện Quan hệ Quốc tế và Chiến lược Pháp cho rằng việc đe dọa tẩy chay G8 không có tác dụng.
"Hoàn toàn không có tác dụng ǵ cả, bởi v́ ông Putin chỉ tin vào việc đọ sức và ông ta biết rằng về mặt quân sự, các nước phương Tây sẽ không làm ǵ.
"Do không muốn có rủi ro là phải đối mặt với những leo thang quân sự, ông Putin cho triển khai lực lượng, bằng cách củng cố các lực lượng quân sự đă có mặt trong khu vực Crimea. Ông ta muốn nh́n xem phản ứng của Obama. Việc Tổng thống Mỹ đe dọa không tham dự Thượng đỉnh G8, theo tôi, ít có tác dụng đối với ông Putin".
Trong khi đó, hôm nay, để làm dịu t́nh h́nh, Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabus kêu gọi tân chính quyền Ukraine phải chú ư tới thực tế của đất nước, nơi vốn có đông đảo cộng đồng người nói tiếng Nga và rất thân Nga:
"Tân chính quyền Ukraine cần phải tôn trọng sự đa dạng của Ukraine. Mọi người đều biết là có một phần dân cư nước này nói tiếng Nga và rất thân thiết với Nga và một bộ phận gần gũi, thân Châu Âu.
"Chúng ta cần làm rơ và muốn mọi người chia sẻ nhận thức này. Không nên đặt vấn đề hoặc là Nga hoặc là Châu Âu mà cần nhấn mạnh là đối với Ukraine, th́ phải chú ư cả hai mặt, Châu Âu và Nga. Chúng tôi ủng hộ sự toàn vẹn lănh thổ Ukraine, nhưng cần phải tôn trọng thực tế đa dạng của Ukraine".
Cuộc khủng hoảng Ukraine đă khiến hơn hàng trăm ngàn người chạy sang Nga lánh nạn.
Lực lượng biên pḥng Nga hôm nay cho biết trong tháng Giêng và tháng Hai, đă có khoảng 675,000 người Ukraine vào Nga do t́nh h́nh chính trị bất ổn tại Ukraine. Nếu cuộc khủng hoảng chính trị tiếp tục, sẽ có hàng trăm ngàn người Ukraine chạy vào Nga và sẽ gây ra thảm họa nhân đạo.
Theo thống đốc vùng Briansk, ở gần biên giới chung giữa hai nước, th́ trong thời gian qua, có một làn sóng người Ukraine chạy sang Nga và muốn ở lại đây cho đến khi t́nh h́nh tại Ukraine trở lại b́nh thường.
Trước cuộc điện đàm giữa hai nguyên thủ Mỹ-Nga, Bộ trưởng Quốc pḥng Mỹ Chuck Hagel cũng đă gọi điện cho người tương nhiệm Nga Sergei Shoigu.
Một quan chức quốc pḥng của Mỹ nói với AFP rằng Washington ‘không có thay đổi ǵ’ về bố trí lực lượng của họ ở châu Âu.
Lực lượng biên pḥng Ukraine báo cáo tất cả biên giới của nước này, ngoại trừ Crimea, vẫn ổn định, sau khi quốc hội Nga cho phép đưa quân đến Crimea.
- BBC, VOA, RFI
Bookmarks