CHUYỆN RẮN TRONG VĂN HÓA VIỆT
Chuyện Nguyễn Trăi và Cô Gái Bán Chiếu
Trong lịch sử Việt Nam có “chuyện rắn báo thù” một truyền thuyết để giải thích vụ án vườn Lệ Chi liên quan đến cái chết của vua Lê Thái Tông và bản án tru di tam tộc giáng xuống nhà công thần Nguyễn Trăi.
Truyện kể rằng: Khi c̣n dạy học ở quê nhà, làng nhị khê, một hôm, Nguyễn Trăi sai học tṛ phát quang dọn cỏ một cái g̣ để làm chỗ dạy học.
Đêm trước đó, ông mộng thấy một người đàn bà hiện đến, nói: “ Tôi mẹ yếu con thơ xin ông khoan cho ba ngày để tôi đem con tôi đi chỗ khác rồi ông hăy sai dọn cỏ.”
Sáng sớm thức dậy, ông ra g̣ xem th́ học tṛ đă dọn sạch rồi và bắt được hai trứng rắn.
Nguyễn trăi hỏi, học tṛ thưa là “có thấy một con rắn trong bụi rậm, đánh nó đứt đuôi, nó ḅ đi, chỉ bắt được hai cái trứng đây.”
Nguyễn Trăi nghi người đàn bà báo mộng hôm qua hẳn là con rắn, trong ḷng hoang mang.
Ông đem hai trứng rắn về nhà đợi cho nở.
Đêm hôm ấy, ông đang ngồi xem sách, bỗng thấy máu từ trên xà nhà nhỏ xuống trang sách, thấm qua ba tờ giấy, đó là máu con rắn bị đánh đứt đuôi. Khi trứng nở, hai con rắn một con ngắn, một con dài, Nguyễn Trăi sai đem thả xuống sông…
* * *
* *
Về sau, khi Nguyễn Trăi đă thành đạt, trở thành công thần của nhà Lê, tóc đă bắt đầu bạc, một hôm đi dạo chơi, ông gặp một người con gái bán chiếu rất đẹp. Ông ứng khẩu hỏi đùa:
“Người ở đâu mà bán chiếu gon?
Chẳng hay chiếu ấy hết hay c̣n?
Xuân xanh phỏng độ chừng bao nhỉ?
Đă có chồng chưa, được mấy con?”
Người con gái đáp lại ngay:
“Tôi ở Tây Hồ bán chiếu gon
Can chi ông hỏi hết hay c̣n?
Xuân xanh mới độ trăng tṛn lẻ.
Chồng c̣n chưa có, hỏi chi con?”
Nguyễn Trăi thấy cô gái đối đáp tài t́nh, lấy làm thích thú và ưng ư, hỏi tên nàng xưng là Thị Lộ.
Một thời gian sau, cô gái bán chiếu đă trở thành người hầu hạ sớm hôm bên cạnh Nguyễn Trăi, trong Phủ đệ quan Phục hầu (tước phong của Nguyễn Trăi).
Vua đương triều là Lê Thái Tông, nghe tiếng nàng hầu của quốc lăo công thần vừa đẹp vừa hay chữ, liền phong chức Lễ Nghi Nữ Học sử, được phép ra vào cung vua.
Nguyễn Trăi về hưu, ở ẩn tại Côn Sơn, một cảnh núi rừng có suối nước trong rất nên thơ.
Một hôm, nhân cuộc tuần du ở Bạch Đằng giang, khi trở ve, và qua hạt Chí Linh, vua Lê Thái Tông ghé lại Côn Sơn thăm Nguyễn Trăi.
Đêm ấy, vua nghỉ tại Lệ Chi viên, Thị Lộ được đ̣i đến để làm thơ xướng họa cùng vua. Trong đêm ấy vua bị bạo bệnh mà qua đời.
Các đ́nh thần cho là Thị Lộ đă giết vua và thế là Nguyễn Trăi bị tội “tru di tam tộc” nghĩa là giết hết cả ba gịng họ.
Tương truyền, vụ án Nguyễn Trăi là do con rắn trả thù. Thị Lộ là con rắn hiện thành người để báo thù. Các quan bắt Thị Lộ bỏ vào cũi, quẳng xuống sông Nhị Hà…Thị Lộ hiện nguyên h́nh con rắn bơi đi mất.
Vụ án Lệ Chi Viên là một tội oan gán lên gia tộc Nguyễn Trăi, một khai quốc công thần từ Lê Thái Tổ, đă sớm về ở ẩn theo nguyên tắc “công thành thân thoái” nhưng vẫn được các vua kế tiếp trọng vọng ưu ái, nên bị một số đ́nh thần ganh tị t́m cơ hội ám hại.
Vụ án này, được truy cứu vào triều vua Lê Thánh Tôn. Vua xét ra thấy Nguyễn Trăi bị hàm oan, liền ban chiếu giải oan và truy phong Thái sư Trụ Quốc Công, cho t́m người sống sót của gịng họ Nguyễn Trăi.
May mắn, lúc lâm nạn, Nguyễn Trăi có người vợ lẽ đang mang thai đă lánh trốn xuống phía Nam, khi sinh lấy họ mẹ, tên là Anh Vơ. Khi Nguyễn Trăi được minh oan, Anh Vơ mới dám ra mặt, vua phong quan chức để nối dơi họ Nguyễn.
C̣n tiếp...
Bookmarks