Chuyện Bên nhà VN

[alamit]

Từ đâu sinh ra những quy định lạ đời?

- Văn Quang

Như bạn đọc đã biết kiểu thi tuyển công chức “loạn” thế nào rồi. Ở ngay tại thủ đô Hà Nội, chuyện chạy hàng trăm triệu cho các quan giám khảo gần như công khai. Và bây giờ, mỗi ngày một phát triển nên không còn là “chạy chức” nữa mà là “đấu thầu chức”. Nhìn vào những cuộc thi cử càng thấy chán ngán.

Cũng bởi cái “kỹ nghệ thi cử và chạy chọt” ấy nên thi tuyển cán bộ chỉ tuyển được quá nhiều anh dốt. Vì có nhiều cán bộ “không đủ khả năng” nên mới phát sinh ra nhiều quy định “trái khoáy, vạy đuôi”. Các ông “cán” này ý kiến ý cò với các sếp hoặc chính các ông ấy bày ra nhiều “quốc sách” dở ẹc khiến người dân lo lắng, hoang mang, đến ngay cả các “cơ quan chức năng” cũng bối rối cành hoa, không biết phải thực thi nhiệm vụ như thế nào.

Hầu như khi soạn thảo những quy định mới đó, người soạn không cần biết đến luật pháp hiện hành và không chú ý đến việc nó sẽ gây ảnh hưởng tới cuộc sống của người dân như thế nào. Nếu có cũng chỉ là lam qua loa chiếu lệ, miễn là cái quy định ấy được chào đời để gọi là có “sáng kiến” cải tổ, có “phương án” đóng góp vào sự văn minh tiến bộ của xã hội. Sáng kiến trở thành “tối kiến”. Một phần lớn là do việc tuyển chọn “người bất tài” ra giúp nước đã và đang gây ra những hậu quả tai hại khôn lường.





Không còn là “chạy chức” mà là “đấu thầu chức”

Cho đến hôm nay, chuyện chạy tiền vài trăm triệu để “ra giúp nước”, cùng với chuyện 30% cán bộ (hay hơn nữa) không đủ khả năng ở hầu hết các cơ quan nhà nước đang được dư luận khắp nơi hâm nóng ngày càng sôi nổi. Nhiều người dân “bức xúc quá” phải lên tiếng trên các diễn đàn, các báo chí hoặc “bàn luận” công khai tại các quán cà phê bình dân, các bến xe đò… Sau đây chỉ là một số trong hàng trăm, hàng ngàn ý kiến của nhiều thành phần dân chúng:

- Ông Lê Văn Cuông, nguyên phó trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa - một trong những “ông nghị” chất vấn nhiều nhất trên diễn đàn Quốc hội về chuyện chạy quyền, chạy chức, ông kể: “Có lần tôi chất vấn bộ trưởng Bộ Nội vụ thì bị chất vấn ngược lại là hãy chỉ cho ông ấy biết đó là ai. Sau đó, tôi có chỉ ra 2 công dân chuyển cho tôi 2 lá thư, tôi đă chuyển cho bộ trưởng nhưng bộ trưởng lại chuyển xuống địa phương, địa phương báo cáo lại và bộ trưởng gửi cho tôi”.

Đúng là “nghịch cảnh” thiệt! Như thế mọi chuyện… cứ như không hề có, không có chất vấn và cũng chẳng có trả lời. Đâu hoàn đấy. Dzui như đi xem kịch vậy.

Ông Cuông nói tiếp: “Giờ ở Thanh Hóa thôi, tôi nghe nhiều phản ánh cũng tới hàng trăm triệu, Hà Nội mà bỏ ra 100 triệu đồng để làm công chức là còn ít đấy”. Theo ông Cuông, “bây giờ không phải “chạy” nữa mà đã là “đấu thầu”, ai bỏ tiền cao hơn thì được ngồi vào vị trí đó. Vị trí càng nhiều bổng lộc thì giá “đấu thầu” càng cao”.

Nói như rồng leo, làm như mèo mửa

- Bạn Nguyễn Sỹ Tỉnh xin bổ sung: “Khoảng 30% không làm được việc + 30% không chịu làm việc. Những đối tượng này đã không làm việc nhưng lại thích hưởng thụ, ăn nhậu, chơi bời, picnic, chùa chiền, chơi golf, đánh tennis, một số thì đua đòi, làm đẹp, thời gian ở siêu thị, tiệm thời trang, cửa hàng làm đầu nhiều hơn ở công sở. Nếu có làm tý việc thì đòi hỏi chế độ nọ, chế độ kia, “Nói như rồng leo, làm như mèo mửa”, “Làm thì láo, báo cáo thì hay”, “Nịnh trên, lừa dưới” … Muốn kinh tế, xã hội phát triển, đất nước phát triển, thì phải cải cách hành chính một cách thực sự, khơi thông các nút thắt, thanh lọc, loại bỏ những cán bộ, công chức …dởm.

- Chị Nguyễn Thị T kể thêm: “phải có tình” mới có chức có quyền được.



Rất đúng. Ngay cơ quan tôi cũng thế. Có tiền, thậm chí có tình là có chức có quyền. Còn không thì....dẹp. Có anh giám đốc xí nghiệp chưa có bằng phổ thông rồi đùng đùng nộp bằng đại học, rồi được đi học chuyên viên chính và bây giờ mức lương cao ngất ngưởng. Có con bé ngày trước chỉ là công nhân xí nghiệp, có ông chú làm trưởng phòng tổ chức,sau được lên làm nhân viên phòng Tổ chức, rồi cặp kè với xếp, phục vụ xếp chu đáo hơn phục vụ chồng con ở nhà. Rồi đùng đùng lên làm Phó Phòng Kế hoạch đầu tư. Thiết nghĩ mà ngán ngẩm nên dù mình bằng ĐH chính quy hẳn hoi cũng chẳng muốn phấn đấu. Vì có phấn đấu mà không có tiền, không có " Chút tình" với các xếp thì cũng zeerroo. Ôi....buồn!

Đấu giá từ chức tước từ phó ban đến trưởng phòng

- Bạn Thiếu Sơn lại bổ túc việc đấu giá chức tước:

“Con số 30% tôi e là còn khiêm tốn. Hiện tượng mua việc làm (bỏ ra khoảng 100 đến 200 triệu) để xin vào một cơ quan nào đó... Rồi lại một khoản như vậy nữa khi đến kỳ thi tuyển công chức... Tệ nạn này dân biết, cán bộ, quan chức đều biết. Rồi đến chuyển nhân viên tham giá đấu giá các chức phó phòng, phó ban. Các phó lại tham gia đấu giá cái ghế trưởng phòng ... Hỏi rằng công chức và lãnh đạo địa phương (không phải tất cả nhưng có lẽ trên 50 %) như vậy thì trên cả nước ta con số 30% công chức không đủ yêu cầu có lẽ còn do thống kê chưa đầy đủ”.

- Bạn Công Tâm chưa đồng ý: “Tôi chưa đồng ý lắm vì thực tế là trên 50% công chức không làm được việc, 40% lãnh đạo ngồi vào vị trí cho oai”.

- Bạn Đoàn Anh Duy tăng tỉ lệ lên 70%: "Thi công chức với giá trên 100 triệu thì 30% không làm được việc là không đúng đâu, tôi nghĩ những trường hợp thi bằng tiền để ngồi vào ghế công chức thì phải đến 70% là không biết làm việc mới đúng”

- Bạn Lương Đình Quang nêu sự việc cụ thể:

Tôi xin đơn cử 1 vài ví dụ điển hình về việc tuyển dụng như sau: Ở 1 trường đại học nọ tại Huế, con của 1 vị tiến sĩ làm trưởng ban đào tạo sau đại học học ko có trình độ gì cả, ấy thế mà vị đó đã dùng nhiều ma thuật để con mình ở lại trường, các vị thanh tra có muốn hỏi tôi xin cung cấp thông tin cho. Một giảng viên dạy về tin học cho 1 môn chuyên nghành, ấy vậy mà vị giảng viên ấy còn chưa biết môn mình dạy sử dụng phần mềm gì. Ở Thanh Hóa, có con 1 vị nọ, tốt nghiệp đại học loại khá,ra trường sau 20 ngày có việc, hẳn nhiên là chạy chọt mà tôi biết rất rõ, trong khi đó 1 sinh viên loại giỏi ra trường đã 2 năm, cái ông xin việc cho chàng sinh viên loại khá kia nói, mày đưa chú 50 triệu chú xin cho mày (quá rẻ!?). Ở Ninh Bình, có 1 cô nọ chạy chọt được vào viên chức (không phải công chức) đâu nhé, trình độ thì không làm được việc... Thực ra vấn đề này mà nói ra thì nhiều lắm, nhưng vì tôi không có thời gian, mà cũng không muốn nói nữa! Nay bức xúc quá nên mạn phép bày tỏ đôi lời, có gì mong các bác thể tình lượng thứ!

Sáng kiến thành tối kiến

Không nói là còn nhiều hơn như ý kiến của các bạn đã nêu, nếu con số 30% là chính xác thì hậu quả của nó đã thật khủng khiếp. Không chỉ trả lương hàng tháng cho hàng triệu kẻ ăn không ngồi rồi, nhà nước mà cụ thể là tiền thuế của dân phải còng lưng gánh thêm rất nhiều các khoản chi khác như điện nước, phòng ốc, xăng xe cùng hàng loạt các khoản bảo hiểm, ốm đau, lễ tết…. Và không chỉ ngày hôm nay mà mãi mãi về sau, cả khi họ đã về hưu vẫn tháng tháng lĩnh lương.

Đó là chưa kể những kẻ lười biếng thường kèn cựa với người chăm chỉ. Kẻ bất tài thường ghen ghét với người có năng lực. Đó là bi kịch! Có anh dốt lại cố bày ra “sáng kiến” này chủ trương nọ để tỏ ra mình… cũng có tài.

Những quy định khiến người dân choáng váng

Môt phần vì thế, thời gian gần đây, chỉ trong một thời gian ngắn, hàng loạt quy định “lạ đời” được ban hành hoặc đề nghị ban hành. Từ quy định “xe chính chủ”, “thịt 8 giờ”... cho đến gần đây quy định về đổi chứng minh nhân dân mẫu mới 12 chữ số, rồi ý tưởng “nhà hàng chỉ tổ chức tiệc cưới khi có giấy kết hôn”. Những quy định thiếu tính thực tế, “không khả thi” được đưa ra liên tiếp khiến người dân ngơ ngác.

Người dân còn nhớ đến những quy định từng “gây sóng gió”, bất bình trong dư luận như “thấp bé, nhẹ cân, ngực lép… không được lái xe” theo quyết định của Bộ Y Tế, “đi xe theo ngày chẵn lẻ” theo đề nghị của Sở Giao thông Vận tải TP Sàigòn, nhất là lệnh “khâu miệng túi áo những cán bộ đứng ở trạm kiểm soát giao thông” khiến không ai nhịn được cười. Mời bạn đọc “ôn cố tri tân” lan man một tí về cái lệnh mà người dân gọi là “lệnh lạc chết tiệt” này để có dịp cười… bằng thích nhân dịp vui Giáng Sinh đón Năm Mới.

Nhớ lại cái lệnh “khâu túi áo”

Vào khoảng tháng 6 năm 2006, Khu quản lý Đường bộ II (Cục Đường bộ, Bộ Giao thông vận tải Việt Nam) đã “phát minh” một biện pháp “chống tiêu cực” rất ly kỳ, có thể gọi là hết sức quái đản: yêu cầu tất cả cán bộ, nhân viên của các trạm thu phí phải khâu túi quần, túi áo của mình lại! Lắm người còn tưởng là chuyện khôi hài, cho đến khi thấy tận mắt những ông ở trạm kiểm soát tự khâu túi áo túi quần mới dám tin là có “lệnh” thật.

Trước quy định của cấp trên, anh T.M.T không biết phải “báo cáo” với cô vợ mới cưới như thế nào, nhờ mẹ thì lại càng dở. Tính toán mãi, đến đêm hôm trước ngày quy định có hiệu lực, T. phải tự làm lấy. Nửa đêm chờ vợ ngủ, T. mới lọ mọ dậy tìm kim chỉ tự khâu túi quần, túi áo của mình. Chiếc túi quần mới khâu được một nửa, cô vợ thức giấc. T. giải thích thế nào vợ anh cũng không tin, cho rằng T. bị mộng du. Khi biết đó là quy định của cơ quan, vợ T. chép miệng: “Đúng là ngớ ngẩn!”.

Anh T.B.C lại gặp phải sự khó xử khác. Anh than thở: “Tôi có hai đứa con, đứa lớn 13 tuổi, đứa nhỏ 10 tuổi. Nếu chúng nhìn thấy tôi tự khâu túi quần, túi áo lại, chắc chắn sẽ thắc mắc, thậm chí nghĩ bố mình ăn cắp, ăn trộm nên cơ quan mới bắt làm như thế. Đành phải đợi chúng ngủ rồi nhờ vợ khâu giúp. Nói mãi vợ tôi mới tin, tin rồi thì bà ấy lại ôm bụng cười”.

Cũng may mà cái lệnh “chết tiệt” kia vừa ra, gặp phản ứng dữ dội quá nên đã phải xóa sổ làm lại. Khu quản lý Đường bộ II đã ra thông báo gửi các đơn vị quản lý và sửa chữa đường bộ yêu cầu dừng ngay việc khâu túi của cán bộ, nhân viên các trạm thu phí.

Dù sao đây cũng là một chuyện khôi hài nhất trong lịch sử “dựng nước và giữ nước” của dân tộc ta, đáng ghi vào sách Guiness của thế giới về những cái lệnh ngốc nghếch nhất trên thế giới.

Nếu cái lệnh được thực hiện trong toàn quốc với các cơ quan khác, sẽ có lúc các quan chức phải khâu luôn cái miệng. Nhưng khâu cái miệng chắc là chưa đủ? Còn phải khâu nhiều thứ khác. Bởi những anh tham nhũng không chỉ có “ăn” mà còn “chơi” nữa. Cái khoản “chơi” này mới dữ hơn “ăn”. Vậy các cụ thử lẩm cẩm tính xem chống tham nhũng như thế thì các quan chức (kể cả quan ông và quan bà) ngồi ở các vị trí “nhạy cảm” còn phải khâu những cái gì nữa?!

Tôi đề nghị bạn đọc nhớ lại chuyện này để chứng minh rằng “thứ lệnh lạc ba trợn” nào cũng có thể có được trong thời buổi này.

Đổi Chứng Minh Nhân Dân mới

Mọi chuyện đang yên lành, bỗng cả nước nghe tin sẽ đổi lại Chứng Minh Nhân Dân (CMND) mới. Đây là chuyện đang làm các cơ quan lúng túng nhất kể từ khi ban hành nghị định 170/2007/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 05/1999/NĐ-CP về CMND. Nghị định này đã nhanh chóng được làm thí điểm tại 3 quận, huyện ở Hà Nội là Tây Hồ, Từ Liêm và Hoàng Mai. Theo Tổng cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự an toàn xã hội (Tổng cục VII) - Bộ Công an thì không ai phàn nàn gì nên từ nay đến hết năm 2013, sẽ tiếp tục cấp CMND mới trên toàn TP và mở rộng ra nhiều địa phương phía Bắc như Hải Phòng, Hải Dương, Hưng Yên, Thái Bình…

Nhưng thực tế cho thấy, ngay sau đó đã gặp phản ứng mạnh mẽ từ phía người dân và ngay cả những người hiểu biết pháp luật và cơ quan pháp luật cũng nhận thấy quyết định này vi phạm quyền công dân, làm phiền cho dân, không mang lại hiệu quả gì mới,. Hãy nghe dư luận của ngừoi dân trước

Làm khó người dân như thế nào?

Ông Chu Văn Khanh, Trưởng Phòng Công chứng A1, Chủ tịch Hội Công chứng Hà Nội, cho biết đã có không ít người dân gặp rắc rối trong lúc làm các thủ tục mua bán tài sản khi CMND mới có 12 số thay vì 9 số như trước đây. Nhiều trường hợp công chứng vẫn làm xong nhưng khi gửi sang Phòng Tài nguyên - Môi trường thì bị trả lại, yêu cầu phải bổ sung giấy tờ chứng minh việc thay đổi CMND. Ông Khanh nêu thực trạng:

“Khổ nhất là những trường hợp trước đây làm giấy tờ ủy quyền tài sản nhưng bây giờ muốn làm thủ tục sang tên thì cơ quan Nhà nước yêu cầu phải có xác nhận thay đổi CMND của cả người ủy quyền”. Bạn Thanh Lan nêu nhiều chuyện phiền hà khác:

“Việc cấp lại CMND quá tốn kêm, quá mất việc, qua phiền hà trong giao dịch. Sổ đỏ, Hợp đồng kinh tế, giấy tờ xe, giấy tờ tài sản, đăng ký kết hôn, bằng đại hoc..... và rất nhiều thứ khác đều mang số CMND cũ. Bây giờ bắt thay CMND mới chỉ ghi thêm tên BỐ MẸ. Thật khổ mà tốn kém. Cả nước làm lại CMND mất hết 4 nghìn 900 tỷ đồng. Chưa nói mất công, mất sức.

- Bạn đọc Nguyễn Gia Huy cho rằng, đại diện Bộ Công an cho rằng “Con cái nên tự hào việc đưa tên cha mẹ vào CMND” là chỉ mới thấy mặt thuận lợi. Còn mặt trái của vấn đề này phức tạp hơn nhiều. Ví dụ: mồ côi cha mẹ thì cứ mỗi lần nhìn thấy CMND của mình thì một lần phải nhắc lại nỗi đau này. Hoặc cha mẹ là tử tù, hoặc sinh ra từ ống nghiệm... thì điều này sẽ luôn đè nặng lên tâm trí họ. Bạn đọc này cho rằng CMND mới thuận lợi nhất cho những ai là “con ông, cháu cha”, có thể lòe thiên hạ, tận dụng tên tuổi của cha mẹ để “ứng phó” với xã hội, thực hiện những giao dịch trong cuộc sống.

- Bạn đọc tên Cu Li, dẫn chứng sự bất cập của CMND mới: “Dân số Việt Nam khoảng trên 80 triệu người, ước chừng bằng nước Pháp, ít hơn nước Mỹ gấp 3 lần, ít hơn Trung Quốc đến mười mấy lần vậy mà CMND của các nước đó có cần phải ghi nhiều như vậy đâu? Vậy mà họ vẫn làm việc được như thường. Còn ở ta thì sao lại rối rắm như thế”.

Đến mặt pháp lý cũng sai

- Theo TS Lê Hồng Sơn, Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp), sau khi nghiên cứu quy định cho phép đưa tên cha mẹ lên CMND, cục đã phát hiện điều này trái với Bộ Luật Dân sự và Công ước Quốc tế về quyền trẻ em mà Việt Nam đã ký tham gia từ năm 1989.

Hơn nữa, điều 38 Bộ Luật Dân sự 2005 về quyền bí mật đời tư thì người mẹ có quyền giữ kín thông tin về người cha và nếu thủ tục hành chính yêu cầu ghi tên cha mẹ đứa bé thì sẽ xâm phạm quyền bí mật đời tư được quy định tại điều này.

Phải dừng ngay

- TS Nguyễn Đình Lộc, nguyên bộ trưởng Bộ Tư pháp, cho rằng việc đưa tên cha mẹ lên CMND là không cần thiết và phải dừng ngay. Ông nói:

“Việc đưa nguồn gốc con người lên CMND rất dễ gây xúc động, tâm lý không tốt với nhiều người đã có cha mẹ mất từ lâu, thiếu cha, mẹ hoặc sinh ra đã không biết cha mẹ là ai. Dù Bộ Công an giải thích những trường hợp này có thể để trống nhưng thử hỏi khi ấy công dân sẽ cảm thấy tủi thân, xấu hổ ra sao khi đưa CMND ra cho người khác xem.

“Quan điểm của tôi là không thể thực hiện quy định này. Bây giờ vẫn đang trong thời gian thí điểm, tác động chưa nhiều tới đông đảo dư luận nhân dân nên Chính phủ vẫn có thể yêu cầu dừng lại.

Bộ Tư pháp sẵn sàng nhận khuyết điểm

- Đại diện Bộ Tư pháp cho biết lãnh đạo bộ đã giao các cục, vụ chức năng nghiên cứu kỹ về tính hợp pháp, hợp lý của Nghị định 170/2007/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 05/1999/NĐ-CP về CMND. Nếu xét thấy việc thẩm định Nghị định 05 và sau đó là Nghị định 170 có sơ suất, để lọt quy định cho phép CMND ghi họ tên cha mẹ công dân thì Bộ Tư pháp sẽ không chối bỏ trách nhiệm của mình và sẵn sàng thừa nhận khuyết điểm với Chính phủ.

Vi phạm nguyên lý sơ đẳng

Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Kỷ, một cán bộ là cán bộ nghiên cứu lâu năm trong ngành công an về nhận dạng vân tay và ứng dụng để điện tử hóa các hệ thống căn cước cho rằng ông đã có văn bản gửi cơ quan chức năng đề nghị ngừng ngay việc cấp CMND mới vì nó vi phạm các nguyên lý sơ đẳng của hệ căn cước. Ông Kỷ cho biết: Thứ nhất: Khi đã được điện tử hóa, kết nối thông tin với nhiều phân hệ khác, chúng ta sẽ có hàng trăm thông tin về công dân chứ không riêng gì tên cha mẹ.

Thứ hai: Số CMND cũ 9 chữ số đã bám rễ sâu trong tất cả các ngành, trong hộ tịch, hộ khẩu, sổ đỏ, mã số thuế, thẻ ngân hàng, bằng lái xe, hộ chiếu... Nay nếu thay đổi số mới là phá hoại mọi thành quả 36 năm qua và phải mất 36 năm nữa để theo kịp hôm nay.

Thứ ba: CMND mới vẫn dùng 9 chữ số như cũ, không phải chuyển sang 12 chữ số, vì với 2 ký tự đầu làm mã serie cấp tỉnh ta có thể đánh số thoải mái, đủ cho dân số cả trái đất….

Bế tắc, tiến hay lùi?

Xem ra vụ CMND mới này đang gặp bế tắc, đã làm thí điểm ở 3 quận Hà Nội rồi, tất nhiên việc chuẩn bị cho tất cả các nơi khác cũng đã xong, nghe đâu chi phí hết 4 ngàn 900 tỷ đồng. Bỏ đi là quá phí phạm, giữ lại không biết để làm gì. Ngưng hay tiếp tục đang làm đau đầu cả quan và dân. Những nghị định quan trọng đến toàn dân như thế mà còn dằng co giữa đúng và sai, giữa nên và không quả thật là một chuyện rất lạ. Lạ hơn cả chuyện “may túi áo mấy bác ở trạm thu phí” bởi dù sao cái quy định đó chỉ ảnh hưởng tới một số ít người. Còn đây là chuyện lớn của quốc gia.

Trong kỳ sau tôi sẽ phân tích đến một số quy định khác đang làm dư luận xôn xao.

- Văn Quang

[alamit]

Những chuyện mê tín dị đoan trong nước


- Đoàn Dự ghi chép



I. Nỗi đau lòng của người mẹ

Chị Đỗ Thị Sáu là vợ của anh Lê Đình Dũng, hai vợ chồng đều là người xã Hải An, huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thah Hóa. Năm nay chị Sáu 32 tuổi, hồi đầu tháng 12 – 2012 vừa rồi chị mới sinh thêm một lần nữa, con trai. Cậu bé sinh ra nặng 3 kg, hết sức xinh xắn, dễ thương. Chị yêu quý con lắm, rất sung sướng được làm mẹ. Nhưng đến ngày thứ 4, thừa lúc cô y tá vừa quay lưng đi, chị bèn cầm bàn tay trái con lên, đưa ngón tay trỏ của bé vào miệng mình và nhắm mắt, nghiến răng cắn đứt hai đốt ngón tay trỏ của bé, máu chảy dầm dề khiến bé khóc thét đến mức da dẻ xám ngắt. Cô y tá nghe tiếng bé khóc thét, ngạc nhiên quay lại và kinh hoảng la lớn cho mọi người tới cứu. Tại sao chị lại làm như vậy? Đầu óc chị vẫn bình thường, chị yêu con lắm và hết sức đau lòng nhưng bắt buộc phải làm vì có một lời nguyền kỳ lạ trong gia đình nhà chồng của chị…

Hai vợ chồng chị Sáu chẳng giàu có gì song sống rất hạnh phúc. Chị nằm tại giường sản phụ sau sinh của Bệnh viện Đa khoa thành phố Biên Hoà tỉnh Đồng Nai.



Như trên đã nói, quê chị ở huyện Tĩnh Gia thuộc tỉnh Thanh Hóa. Quê anh cũng ở đấy. Hai bên lấy nhau cách đây mấy năm, sống rất êm ấm, ít lâu sau thì chị có thai. Bé gái đầu lòng ra đời trong niềm vui của vợ chồng lẫn hai bên nội ngoại. Rồi chuyện không may xảy ra, 9 ngày sau khi chào đời, tự nhiên bé mất đột ngột, không có triệu chứng gì cả, chỉ hơi quấy khóc một chút rồi mất. Vợ chồng chị rất bàng hoàng. Cả bố mẹ chồng cũng rất bàng hoàng nhưng riêng mẹ chồng thì hiểu, bà nói nhỏ với chị về lời nguyền độc địa trong gia đình nhà mình: nếu không bị mẹ cắn đứt đốt ngón tay trỏ rồi nuốt vào bụng coi như “ăn” trước con ma thì đứa trẻ sinh ra sẽ không thể sống được do bị ma bắt. Bà Lâm Thị Hồng – mẹ chồng chị Sáu – cũng cho biết anh Lê Đình Dũng tức chồng của chị Sáu và các anh chị của anh Dũng người nào cũng cụt đốt ngón tay trỏ bên trái do chính bà cắn, vì vậy họ mới sống được. Chị Sáu kinh hoảng về lời kể đó, từ đấy chị bị ám ảnh không thể nào nguôi…

Thế rồi nghèo quá, vợ chồng chị bỏ quê nhà vào thành phố Biên Hòa tỉnh Đồng Nai trong miền Nam tìm cách sinh sống. Anh Dũng làm phu hồ trong công ty xây dựng, còn chị thì xin được chân công nhân trong xí nghiệp dệt. Cuộc sống của hai vợ chồng tuy cũng nghèo túng như mọi gia đình khác khi rời bỏ quê hương vào miền “đất hứa”, sống bằng lao động chân tay nhưng cả hai đều siêng năng, nhất là hết sức tiết kiệm nên mỗi tháng cũng dành dụm được chút đỉnh chờ ngày chị sinh nở. Lương chị gần hai triệu đồng một tháng, còn nghề phu hồ của anh khi công ty có việc thì làm, công ty không có việc thì nghỉ, ở nhà đi chạy xe ôm. Nhưng anh chị bằng lòng với cuộc sống đó. Xa quê hương, anh chị tạm quên đi nỗi buồn mất đứa con gái đầu lòng xinh xắn cùng với cái “dớp” (trong Nam gọi là cái “huông”) kỳ lạ trong gia đình nhà chồng.

Khi đã nguôi ngoai nỗi đau mất đứa con gái ở nơi quê nhà, chị có thai lần thứ hai. Đầu tháng 12 – 2012 vừa rồi, chị trở dạ. Anh đưa chị vào Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai chờ sinh. Hôm sau, con trai chị chào đời, nặng 3 kg, mạnh khoẻ bình thường, hết sức xinh xắn. Rồi người ta đưa mẹ con chị về phòng sản phụ để chị chăm sóc con. Chồng chị vui mừng gọi điện thoại về quê báo tin với mẹ. Mẹ chồng chị chờ một lát rồi gọi điện thoại vào bệnh viện hỏi thăm con dâu và cháu bé, đoạn hạ thấp giọng nhắc lại: “Con có nhớ lời mẹ dặn không?”.

Câu chuyện tưởng đã quên đi bỗng dưng trở lại. Nỗi đau đớn gần như bị mất tinh thần về cái chết lạ lùng không nguyên cớ của đứa con gái bé nhỏ đầu lòng cũng trở lại. Chị suy nghĩ như người mất hồn rồi nghiến răng, quyết định chờ cô y tá vừa quay lưng đi khỏi, bèn cầm bàn tay nhỏ bé còn đỏ hỏn của đứa con trai vừa mới sinh, đưa ngón tay trỏ của bé vào miệng mình, nhắm mắt cắn mạnh…

Cô y tá ở Bệnh viện Đồng Nai kể rằng, sau khi bác sĩ thăm khám cho các cháu bé như thường lệ, cô vừa theo bác sĩ quay lưng định đi ra khỏi phòng, bất ngờ nghe tiếng cháu bé khóc thét, bèn vội vàng trở lại thì chứng kiến cảnh tượng khủng khiếp: miệng chị Vân đang nghiến chặt ngón tay bé, còn cháu thì khóc đến tím người. Cô bóp chặt mũi chị Sáu để bắt buộc chị phải há miệng, rồi vạch miệng chị, lôi tay cháu bé ra thì phát hiện hai đốt ngón tay trỏ của cháu đã bị mẹ cắn gần như đứt lìa, chỉ còn dính da.

Chị Sáu khóc và nói với bác sĩ: “Cháu thương con cháu lắm nhưng đây là tục lệ gia đình nhà chồng. Cháu muốn con của cháu sống sót thì phải cắn đứt một đốt ngón tay cháu bé thì nó mới sống được. Cháu đã mất đứa con gái đầu lòng là chị của cháu bé này, phải cắn hai đốt ngón tay của cháu để bù cho chị nó một đốt chứ không phải một…”.

Các bác sĩ ở bệnh viện Đồng Nai sợ đầu óc chị có gì không bình thường nên đã cách ly hai mẹ con và chuyển cháu bé sang Bệnh viện Nhi đồng Đồng Nai để cứu chữa. Sau khi xem xét, các bác sĩ ở đấy quyết định giải phẫu, nối lại xương hai đốt ngón tay cho cháu.

Bác sĩ giám đốc cho biết, bệnh viện đã đề phòng trường hợp do bị mẹ cắn, cháu bé có thể bị nhiễm trùng chỗ cắn nhưng trường hợp này không xảy ra, tình trạng cháu hiện nay đã tiến triển tốt đẹp, trong vòng một tuần lễ nữa cháu sẽ được xuất viện.



Anh Dũng chồng chị Sáu thương vợ lắm. Sợ mọi người dị nghị, chê trách chị là hạng tàn nhẫn, ngu dốt, tin tưởng hoang đường, anh luôn luôn giơ ngón tay trỏ bị cụt ra cho mọi người thấy và nói rằng trong gia đình anh, cả hai người anh trai lẫn hai người chị gái đều bị mẹ cắn cụt một đốt ngón tay bên trái như vậy, riêng người anh cả thì bị cắn hai đốt vì trước người anh đó có một người chị bị chết khi mới sinh ra do mẹ không cắn.

Ngay chính bác sĩ giám đốc Bệnh viện Đa khoa cũng không hiểu chuyện này như thế nào vì đó là vấn đề tâm linh, mình không phải người trong cuộc nên không hiểu rõ. “Nhưng nếu tôi là chị Sáu thì tôi không làm như vậy”- ông nói. Ông cũng cho biết, sự việc xảy ra tại bệnh viện nên bệnh viện phải báo cho công an biết để điều tra nhưng ông không đề nghị công an truy tố chị Sáu ra toà. “Vấn đề thuộc phạm vi tín ngưỡng mà! Cái tôi biết rõ là chị Sáu làm như vậy chị ấy cũng đau lòng lắm chứ chẳng phải không. Người ta đã đau lòng mà mình còn chê trách người ta nữa, không nên”.

Bà Lê Thị Mẫn (50 tuổi, một người bà con với bà Hồng) không biết chính xác tục cắn ngón tay trong họ hàng đã có từ bao giờ mà chỉ biết bà cũng bị mẹ cắn đứt đầu ngón trỏ của bàn tay phải khi mới ra đời. Ngón tay đó sau rụng một đốt do bị nhiễm trùng.

Theo bà Mẫn, 3 người anh chị của bà cũng mất sớm khi mới lọt lòng. Tin là bị ma ám, mẹ bà cũng cắn đứt ngón tay con gái. Dù vậy, hễ có người hỏi, bà Mẫn không dám nói thật mà chỉ bảo bị dao chặt phải.

Bà nói: “Trước, các cụ sinh con trong điều kiện khó khăn, nhiều trẻ bị chết sớm nên nghĩ là do ma bắt. Bây giờ y tế đã tiến bộ rồi thì không nên làm như thế nữa”. Bà cho biết tuy cùng họ với bà Hồng nhưng các cháu nhà bà không đứa nào bị cắn đứt ngón tay.

II. Thi hài chôn gần 200 năm vẫn còn rỉ máu

Cha xứ Nguyễn Đức Trọng, Chủ tịch Hội đồng giáo xứ Lác Môn, xã Trực Hùng, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định, cho biết: “Giáo dân Phêrô Đỗ Tựu sống vào thời vua Tự Đức, tức khoảng từ năm 1838 đến năm 1867, cách đây chừng 145 đến 174 năm. Trong thời kỳ đó, theo lệnh cấm đạo của triều đình thì “những ai theo đạo Gia Tô đều bị tội chết”. Ông Đỗ Tựu cùng 7 giáo dân trong vùng không tránh khỏi cái chết oan nghiệt đó. Sau khi bị chém, ông được dân chúng đem chôn cùng với 7 người kia tại xã Trực Hùng. Đến năm 1958, hài cốt của cả 8 ông bị chính quyền Nam Định cho đào lên, chôn tập trung để lấy đất làm nông nghiệp nhưng không mở quan tài”.

Cho đến đầu tháng 7/2009, Giáo xứ Lác Môn có chủ trương mở rộng khuôn viên nhà thờ, mộ của 8 vị giáo dân nói trên nằm trong phần đất sẽ được mở rộng kế hoạch nên phải di dời đến nơi khác.

Ông Nguyễn Văn Huấn (65 tuổi), người tham gia việc đào bốc 8 ngôi mộ tại giáo xứ Lác Môn hôm đó nhớ lại sự việc với sự kinh hãi như mới hôm qua: “Bảy ngôi mộ kia chúng tôi làm suông sẻ không gặp khó khăn gì. Riêng mộ của ông Đỗ Tựu thì nằm phía cuối nên được bốc sau cùng. Khi đào tới quan tài thì trong đó bỗng chảy ra một thứ dung dịch có màu đỏ giống như máu và có mùi máu. Lúc phát hiện ra đó là máu, tôi ngất lịm. Hơn 40 năm làm nghề bốc mộ thuê, chưa bao giờ tôi gặp trường hợp kỳ lạ như việc cải táng ngài Đỗ Tựu tại giáo xứ Lác Môn cả” – Ông Huấn tuy không phải là người trong làng nhưng đổi giọng gọi ông Đỗ Tựu bằng ngài.

Có tin rằng nhiều người đã sờ vào “máu” từ di cốt của ông Đỗ Tựu có lịch sử gần 200 năm và khỏi được bệnh kinh niên. Vì vậy, nhiều người cho rằng ông Đỗ Tựu đã “làm phép lạ, ban phước” cho những người trong vùng. Khách đến cầu nguyện xin ngài chữa bệnh đông nườm nượp. Có người từ Hà Nội, có người từ Lào Cai, Yên Bái, Hà Giang, Quảng Bình, Quãng Trị… Thậm chí có cả Việt kiều hay người nước ngoài cũng về đây cầu xin mong được khỏi bệnh. Dân chúng tự động tôn ông Đỗ Tựu lên làm “thánh” dù ngài chưa hề được Giáo hội La mã phong thánh. Hiện nay, hài cốt của ngài được lưu giữ rất cẩn trọng trong chiếc áo quan bằng gỗ quý có mặt kính, đặt trong một lăng mộ tuy nhỏ nhưng rất khang trang, hiện đại tại Giáo xứ Lác Môn, xã Trực Hùng, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định. Theo dân chúng cho biết, những người được “thánh Tựu” ban phép không phân biệt nam nữ, tuổi tác, tôn giáo, quê quán ..., miễn sao khi đến cầu khẩn phải tin tưởng vào sự linh thiêng của ngài.

Bà Vũ Thị Tý, người bán hàng nước ở ngay trước cổng Giáo xứ Lác Môn, kể: “Tôi vốn bị bệnh thấp khớp từ hồi 35 tuổi do công việc đồng áng phải ngâm chân dưới nước lâu. Vì nghèo, không có tiền chữa bệnh nên khi về già, bệnh của tôi ngày càng nặng, tối đến là các khớp đầu gối tê rần, đau nhức không sao chịu nổi. Tôi đã đi các bệnh viện, uống bao nhiêu thứ thuốc nhưng bệnh chỉ hơi thuyên giảm chứ không khỏi hẳn. Năm kia, tôi vào lăng mộ của thánh Tựu cầu khẩn, sau đó lấy chiếc khăn mặt trắng lau lên mặt kính, bên dưới có hài cốt ngài. Lau đi lau lại vài lần, chiếc khăn tay trắng của tôi tự nhiên nổi những vết màu đỏ trông giống như máu. Tôi đem chiếc khăn đó về nhà, hàng ngày xoa lên đầu gối, hai hôm sau thấy đỡ đau nhức, khoảng chừng nửa tháng thì khỏi hẳn, đi lại bình thường, bây giờ tôi không còn bị thấp khớp nữa”.

Ông Nguyễn Văn Khánh, trưởng Xóm 2 xã Trực Hùng khẳng định: “Việc mọi người từ các nơi đổ về giáo xứ Lác Môn cầu nguyện, chữa bệnh là hoàn toàn có thật. Ba năm trước, các con đường ở đây lúc nào cũng chật kín xe cộ, các hàng quán mọc lên san sát. Nhưng thời gian gần đây, mọi người bắt buộc phải đi thành từng đoàn nên tình hình an ninh trật tự cũng ổn định hơn. Không biết việc bộ hài cốt có khả năng chảy máu, chữa lành bệnh thật hay không nhưng người ta gắn cả bia đá lên đằng sau nơi đặt hài cốt để tỏ lòng biết ơn”.

Báo Nông Thôn Ngày Nay ở ngoài Bắc đăng tải như vậy còn sự thật ra sao chúng ta chưa biết rõ.



III. Giết con vì mê tín dị đoan

Bị ám ảnh về giấc mơ đứa con gái thứ hai 7 tuổi tên Quàng Thị Kim là "con ma", nhân lúc chồng đi vắng, chị Cà Thị Ón trùm khăn lên đầu cháu Kim, dùng dao chém, sau đó lấy gạch đập vào đầu cháu khiến cháu bị ngất xỉu…

Một đêm đầu tháng 4 - 2012, sau khi đi công việc về, anh Quàng Văn Hặc, người bản Pợ, xã Mường Khiêng, huyện Mường La, tỉnh Sơn La, hốt hoảng vì thấy vợ là chị Cà Thị Ón, 29 tuổi, và hai con gái tên Quàng Thị Kim, 7 tuổi và Quàng Thị Diên, 3 tuổi, đi đâu mất, kiếm không thấy. Anh đánh thức cháu lớn nhất tên Quàng Thị Cương, 10 tuổi, đang ngủ, dậy để hỏi thì cháu cũng không biết mẹ và hai đứa em đi đâu.

Suốt đêm hàng xóm láng giềng đốt đuốc đi tìm giùm ba mẹ con chị Ón nhưng không thấy. Sáng hôm sau, mọi người được biết cháu bé 3 tuổi Quàng Thị Diên đang ở nhà bà ngoại của cháu tức mẹ đẻ của chị Ón, cách đó khoảng nửa cây số.

Mẹ chị Ón cho biết, chiều hôm trước chị Ón đem cháu Diên đến gửi ở nhà bà nhưng không nói gửi để đi đâu, bao giờ thì đến đón con về.

Gần trưa, khi cuộc tìm kiếm hai người còn lại là chị Ón và cháu Kim tưởng như vô vọng thì dân chúng trong bản phát hiện ra cháu Quàng Thị Kim trên người bị nhiều vết chém rất nặng, đang cố sức bò về bản.

Sau khi được cấp cứu, cháu Kim kể rằng, tối hôm trước, khi cháu vừa tắm xong thì bị mẹ trùm một chiếc khăn lên đầu, sau đó mẹ lấy dao chém và cầm gạch đập lên đầu làm cháu ngất đi. Khi tỉnh dậy, cháu vô cùng hoảng sợ bởi vì chung quanh là một màn đêm dày đặc, cháu thều thào gọi nhưng không có ai đến cứu. Cháu cố sức cởi dây trói, thoát ra được nhưng lại lịm đi phần vì kiệt sức, phần vì sợ hãi thấy mình bị vứt trong rừng, sợ các con vật đến ăn thịt. May đêm hôm đó trời không mưa và cũng không có thú dữ nào lẩn khuất ở gần đấy. Sáng hôm sau, dù bị thương nặng nhưng cháu cũng bò về được tới gần bản và được dân bản cứu giúp, bồng giùm về nhà.

Việc một cháu gái 7 tuổi bị thương nặng, khắp người đầy máu, thoát chết, bò từ trong rừng về tới được bản khiến mọi người đều mừng. Nhưng còn chị Ón? Chị đi đâu? Tại sao sự việc lại xảy ra như vậy? Anh Hặc bèn đi báo công an và chính quyền xã, nhờ tìm giùm vợ mình. Cuối cùng, họ đã tìm được chị Ón đang trốn tại nhà một người quen ở xã Chiềng Ngần, cùng huyện Mường La thuộc tỉnh Sơn La.

Người mẹ trông rất suy sụp, gầy và xanh xao sau những ngày trốn chạy. Theo lời trình bày của chị Ón thì chính chị là thủ phạm định sát hại con gái mình. Một đêm, chị ngủ mơ, thấy bố chồng hiện về nói nếu muốn gia đình êm ấm, và được sung sướng thì phải trừ khử “con ma” ở trong nhà đi. Chị hỏi “con ma” là ai, bố chồng nói đó là con Kim, đứa con gái thứ hai, 7 tuổi, để nó lớn gia đình sẽ gặp xui xẻo. Chị Ón tỉnh dậy, rất lấy làm suy nghĩ. Trong ba đứa con gái, đúng là anh Hặc lúc nào cũng chiều chuộng con bé Kim nhất. Thời gian gần đây, hai vợ chồng thường hay cãi nhau, đôi khi nguyên nhân cũng bắt đầu từ những việc có liên quan đến con bé Kim. Càng nghĩ chị Ón càng nhất quyết rằng lời nói của bố chồng trong giấc mơ là sự thật, phải diệt “con ma” đó đi mới được!

Buổi chiều hôm ấy chị Ón biết chồng đi vắng hôm sau mới về nên đem đứa con gái nhỏ sang gửi ở bên nhà mẹ cho rảnh tay để dễ bề hành động, rồi buổi tối, chờ lúc đứa con gái lớn ngủ say, chị đợi “con ma” tắm xong, trong lúc nó không để ý, chị trùm khăn lên đầu nó, bịt chặt miệng cho nó khỏi kêu rồi dùng dao chém, dùng gạch đập lên đầu nó, cuối cùng là cột bên ngoài chiếc khăn bằng dây ny-lông rồi đem nó ra rừng vứt, “may ra” thú dữ sẽ ăn thịt nó!

Bất ngờ anh Hặc về ngay hôm đó chứ không phải hôm sau như đã dự định. Chị Ón sợ tội nên bỏ trốn. Chị nhịn đói, đi lang thang từ bản này sang bản khác rồi sang ở nhờ nhà người quen ở bên Chiềng Ngần cùng huyện Mường La.

Chị Cà Thị Ón đang chờ ngày ra toà về tội mưu định giết người.



IV. TIN LỜI THẦY BÓI, VIỆT KIỀU ÚC BỊ LỪA HƠN 7 TỶ ĐỒNG

Bà Hứa Thị Điều (49 tuổi) và ông Cao Văn Anh (52 tuổi) là hai vợ chồng vừa bị truy tố về tội lừa đảo, chiếm đoạt tài sản của người khác.

Vợ chồng nói trên là nông dân ở vùng nuôi tôm sú của xã Gia Hòa 2, huyện Mỹ Xuyên,tỉnh Sóc Trăng. Hàng ngày Hứa Thị Điều (ở quê thường gọi Út Điều) luôn luôn tổ chức đồng bóng, xem bói xem tướng cho hàng xóm láng giềng rồi tự xưng là “ông cậu” từ cõi trên xuống trần gian giúp dân diệt ma quỷ.

Giữa năm 2010, cô Phạm L.Q. bên Úc được người quen giới thiệu Điều xem bói cho cô Q. qua điện thoại. Biết cô Q. mê tín dị đoan, Út Điều phán rằng vị nữ Việt kiều này bị ma ám và hãm hại đường tình duyên cũng như công việc làm ăn, cần phải gửi tiền về cho vợ chồng Điều lập am thờ cúng và giải hạn giùm.

Không chỉ có vậy, “ông cậu” Hứa Thị Điều còn bịa chuyện, nói rằng muốn trừ đuổi ma tà đeo bám, cô Quyên phải gửi tiền về để “ông cậu” rước thầy cao tay ấn lập đàn giải hạn giùm. Với các chiêu lừa đảo nói trên, trong hai năm qua “ông cậu” Hứa Thị Điều đã nhận của cô Q.41 lần, gồm 5.2 tỉ đồng tiền Việt và 91,700 đồng vừa tiền Úc vừa tiền Mỹ, tổng cộng khoảng hơn 7 tỉ đồng, tất cả đều do cô Q. gửi qua dịch vụ hoặc nhờ người quen đem về.

Số tiền nói trên vợ chồng Điều đã mua nhà, đất, ôtô, tiêu xài cá nhân và gửi ngân hàng cũng như cho người thân vay mượn. Khi cô Q. từ Úc về chơi, có nhiều điều khiến cô nảy sinh nghi ngờ bèn cùng người nhà làm đơn tố cáo. Hiện vợ chồng Hứa Thị Điều - Cao Văn Anh đã bị bắt, chờ ngày ra toà.

[alamit]

Hàng bún bò cô Thắm


- Duy Thức



Cửa hàng của cô Thắm là một cái sạp kê trước nhà trong hẻm nhỏ. Trong khi ở đầu đường có quán mì, cà phê của người Tàu, có quán bánh cuốn, bánh ướt mỗi sáng đều đã dẹp vì ế ẩm. Thế nhưng cái hàng bún bò của cô thì quá đắt hàng càng ngày càng đông khách. Chưa tới chín giờ đã hết sạch.

Mỗi tô bún bò chỉ bán mười bảy ngàn, gặp người lớn tuổi kêu ít bún một chút, cô lấy 15 ngàn thay vì mỗi tô bún hay phở của hàng lớn gần đó 25 ngàn trở lên mà nấu như luộc bún, ít thịt ít bánh, lợt lạt không ngon miệng bằng. Nước lèo xương ống ngọt giọng, mỗi tô một khúc giò heo vừa đủ ăn béo ngậy. Chị làm kế toán ngoài đầu đường dáng như cô giáo thùy mị nghiêm trang ấy vậy mà bưng tô bún mọc về chưa tới nhà đã kê miệng húp gần hết nước.

Sạch, rẻ và ngon miệng hơn hẳn mấy cái quán lâu năm ngoài phố. Chén đũa rửa xong lại tráng nước sôi sạch sẽ là sự vệ sinh vô cùng hiếm hoi ở hàng ăn bình dân!



Cô Thắm bán hàng có duyên, gương mặt phúc hậu trắng hồng dễ ưa cũng là một điểm đặc biệt thu hút khách nam giới.

Buổi sáng, anh chàng mổ heo sau khi xong công việc, đã nhanh nhảu có mặt. Có lẽ anh mở hàng cho cửa hàng ăn sáng này siêng năng nhất. Kế tiếp là anh chàng ở Cali về lấy vợ Việt Nam cũng thức dậy từ sáng sớm, anh tập qua loa vài động tác thể dục với ông hàng xóm rồi cũng mon men tới cái bàn gỗ dài đặt dọc theo hàng ba của nhà mẹ chồng cô Thắm. Khách tới đây có nhiều người từ Thủ Đức đi làm sớm đậu xe lại, mấy chú xe ôm ở đầu hẻm, mấy chị bán hàng ở chợ nhỏ, có chị bán quần áo rũ ở Thị Nghè chạy xe lên lót dạ sớm. Kẻ ngồi người đứng chờ, hẻm chật mà xe đậu khít rịt như nêm không có chỗ len chân vào để mua một, hai tô để ăn sáng cho mau. Kinh tế khó khăn, thức ăn đắt đỏ quá nên hàng quán chỗ nào coi như vừa ngon vừa rẻ, tiết kiệm đồng nào hay đồng nấy là thiên hạ rỉ tai kéo tới ngay.

Anh chàng thất nghiệp hay nói láp dáp phụ cô Thắm khiêng nồi, khiêng bàn, đem thức ăn cho khách từng nhà từ hẻm ra tới tận ngoài lộ. Hôm nào anh vắng mặt thì có mấy cô hàng xóm bu lại giúp. Người múc nước lèo cho vào tô, người chạy lấy rau chanh ớt, đứa em từ quê lên giúp chị buổi sáng tới trưa mới đi làm, hàng xóm mỗi người tự động lấy tô, bốc bún rồi sắp hàng chờ cô Thắm xắt thịt sắp từng miếng lên tô, rải thêm đậu phộng và hành phi thơm ngát. Ai cũng nhúng tay vào, thành thử sạp hàng bún bò cô Thắm vui như hội.

Một bà già chống gậy có đứa cháu gái dắt đi tập thể dục về. Chưa tới nơi đã gọi lớn:

-Bún bò chỉ lấy thịt heo thôi nhé.

Đó là bà sợ bò dai hơn heo.

Suốt thời gian vừa qua, người ta kiểm tra các trại chăn nuôi, bắt phạt nhiều nơi nuôi heo bằng cám trộn thuốc tạo nạc. Nhiều người không dám ăn thịt heo khiến heo bị rớt giá. Lúc cao điểm nhiều hàng ăn ế ẩm rồi cũng như dịch gia cầm, bánh phở có formol… rồi từ từ người ta vẫn ăn ầm ầm. Chứ đề phòng kỹ quá thì biết ăn cái gì cho hạp vệ sinh bây giờ.

Cô Thắm mủm mỉm cười tươi như hoa, dáng người thấp đậm nét đẹp Hậu Giang ở vùng sông nước ngọt phù sa Cửu Long. Đúng hơn cô là thôn nữ làm ruộng rẫy ở Cao Lãnh Đồng Tháp, lấy chồng Sài Gòn bỏ nghề làm ruộng.

Cô Thắm bán không hở tay, mồ hôi rịn đầy trán và mặt, tay liền liền thái thịt, quay tới quay lui ở nồi nước lèo và các rổ rau. Bà mẹ chồng khó tính cứ nheo nhéo lên nhưng thấy không có người phụ, bà cũng lăn vào bếp lo rửa tô rửa đũa muỗng. Khách ngồi hai hàng ghế chật đường hẻm nhưng ai cũng thông cảm đợi tới phiên. Anh chồng sáng lo chạy mấy mối xe ôm cho khách quen, tới khá trưa hàng bán đã hết mới về, chỉ còn thằng Tí con cô mới lên mười tiếp mẹ làm đủ thứ lặt vặt, nó vừa làm vừa kèo nhèo với mẹ.

Không khí náo nhiệt hấp dẫn thực khách khiến hàng ăn cô Thắm lúc nào cũng có người ngồi đồng.

Trước tiên là chị Lài vốn nghề lắc bầu cua, quay bông vụ ở trước cửa trường tiểu học, bây giờ bị đau đầu gối nên không đi lắc dụ con nít nữa. Lúc nào chị cũng ngồi kể vang đủ thứ chuyện hấp dẫn nghe được khi phải ngồi hằng buổi đợi khám bệnh ở bệnh viện. Nào là bán máu chuyên nghiệp lấy tiền nuôi con, vị thành niên đi phá thai ngày càng nhiều, đói nghèo vì thủy điện… Toàn là tin nóng cả, gần đây là tin bà con ở quê xa bán gà vịt trâu bò lấy tiền hối hả ăn xài, kẻo ngày tận thế đến, chết uổng mà chưa kịp biết mùi đời.

Trong lúc chị đang ong óng kể thì một xe ba bánh chở dạo chuối chạy qua dừng lại. Chị Lài hỏi anh chàng bán chuối có phải lấy hàng ở chợ đầu mối Tam Bình Thủ Đức không? Anh ta trả lời ghe chở chuối theo sông Sài Gòn từ Bến Tre lên đến cầu Bình Triệu. Tôi ở bên kia cầu gần chợ Bình Triệu. Bà già góp chuyện gần cầu Bình Triệu mỗi buổi chiều người ta bán ghẹ thật rẻ tôi mua về luộc ăn một bữa thật đã đời. Anh chàng bán chuối nói:

-Chuối Bến Tre thơm ngon lắm. Chuối sứ và chuối già, bây giờ ở Bến Tre bớt dừa mà trồng chuối bán có tiền hơn. Dừa bị thương lái Trung quốc sang mua rồi ép giá rẻ mạt, nông dân không bán được nên dừa để lên mộng hết.

Thì cũng như khoai lang Nhật, dưa hấu, đuôi trâu, ốc bươu vàng… Trung quốc sang VN mua móng trâu giá cao. Dân chúng đua nhau chặt móng đem bán, thế là con vật cũng chết queo. Trong thời gian ngắn chẳng còn con trâu nào làm ruộng. Khi ấy thương lái Trung quốc mới bắt đầu lù lù xuất hiện bán trâu và máy kéo. Mua ong bầu khiến cây mất giống, mua rễ sim khiến rừng tan hoang… Những chuyện như thế xảy ra thường xuyên, lập đi lập lại mà vẫn đề phòng không xuể.

Rồi có tiếng rao bánh mì đặc ruột thơm ngon đây!

Chị này trước bán bánh cam bánh vòng. Loại bánh cổ truyền này ngày càng ế, không ai muốn ăn nên gần đây chuyển sang bán bánh mì. Chị rao lanh lảnh, tay bưng cái sàng nhỏ đựng giấy và bao bì, tay trái kéo lôi cái giỏ cần xé đựng bánh mì phủ tấm bao tải giữ nóng.

Khách ngồi ăn bún bò khá đông, họ tốn thêm ổ bánh mì hai ngàn rưỡi, xé ra, bỏ vào với nước bún bò. Chỉ cần ăn như vậy là đủ no tới trưa.

Ngoài đường cái buổi sáng có bán phở, bánh canh giò heo nhưng rất ế. Duy có chỗ bán bánh mì thịt quay mười ngàn một ổ ban đầu đắt hàng. Sau nghe tin thịt heo bệnh, heo chết tẩm gia vị quay dòn, người ta bỏ không ăn heo quay nữa, xe bánh mì ế ẩm chỉ bán được vài ổ bánh mì cá mòi mà thôi.

Khách phàm ăn từ mấy ngày qua thường lên ngã tư Hàng Xanh ăn nhậu các loại sò, ốc, tôm, cua rất đông. Lúc rày Saigon rộ lên phong trào ốc. Từ sáng tới tối đi đâu trong thành phố cũng gặp hàng ốc. Từ sò huyết, chem chép, ốc dừa, ốc mỡ, ốc bươu, ốc leng… nướng xào luộc hấp đủ kiểu. Càn quét kiểu này e có ngày đồng ruộng không còn con ốc!

Một anh chàng chở một xe đủ loại ốc vừa rao lớn vừa ngừng lại tấp vào ăn sáng ở quán ăn cô Thắm, vừa mời mọi người mua ốc.

Anh chàng ở Cali về cũng ngồi đó chợt đứng lên hỏi con ốc vòi voi. Dĩ nhiên làm sao hàng rong hẻm có loại ốc mấy trăm ngàn một ký đó, loại ốc chỉ nằm trong nhà hàng cho khách sang thôi.

Ngày nào anh chàng cũng ăn nhậu với chồng cô Thắm, anh rất chịu chi tiền mua rượu và mồi, rồi chồng cô Thắm rủ bạn nhậu đến lai rai cả đêm. Anh chàng xem chừng rất hòa hợp với láng giềng khoản nhậu nhẹt. Trong xóm có mấy cô suốt ngày không làm gì chỉ trang điểm mắt xanh môi đỏ, mặc quần short áo hai dây ngồi hàng cô Thắm buổi sáng, chiều xề qua gỏi cuốn, bánh xèo, tối đi cà phê, vũ trường… Thế mà có mấy cô câu được chồng ngoại kiều, Việt kiều rồi đấy, nên chi các cô khác trông vào, lòng đầy hy vọng…

Anh chàng bán ốc bươu, ốc gạo đã ngồi nãy giờ nhưng nhường cho một ông già cầm cái ca nhựa đi tới. Đó là ông già sửa xe đầu đường. Ông gầy còm hom hem đâu có biết sửa xe, chỉ bơm và vá xe lượm tiền xu thôi. Ông mua ba ngàn nước lèo về, hai vợ chồng già không con cái chan với cơm nguội ăn một lần gộp chung cả hai bữa điểm tâm và bữa trưa.

Có nhiều người đến hàng, gọi đi gọi lại cả chục lần, cô Thắm luôn tay bán không xuể. Tuy nhiên cô vẫn đứng lầm lũi làm, không vì khách đông mà rối trí. Cái dáng dấp nửa nhà quê, nửa thanh thản của cô rất được khách thương mến, kéo tới không ngại đợi lâu. Cô bỏ tiền vào cái ngăn tủ luôn để hớ hênh mà chẳng có ai để ý hay lấy trộm cả.

Cuộc buôn bán ăn uống ồn ào náo nhiệt đó chỉ diễn ra mỗi ngày chừng vài tiếng đồng hồ là xong. Dẹp rửa đường xá, lau chùi quầy hàng, rồi cô Thắm bắt đầu đi chợ buổi sáng.

Cứ một mình thui thủi làm việc, đâu phải cô chỉ bán từ sáu giờ sáng, mà cả buổi chiều mua rau cải, thịt thà về lo hầm xương trước, cùng người nhà lặt rau sửa soạn cho ngày mai.

Ngày nào cũng vậy, đến gà gáy sáng ba giờ sáng đã nghe bay mùi khét từ cái lò mới nhúm đỏ rực than hồng. Thắm cứ lục đục xắt thịt, pha tương… Mùa khô còn đỡ chứ mùa mưa rất cực vì phải che bạt tránh mưa tạt tứ bề. Có lần cô bị nước sôi có mỡ nóng đổ vào người khiến nguyên cánh tay đỏ au lên như bị luộc. Thắm cứ im lặng chăm chỉ làm, không kêu ca than thở gì cả. Đó là tính tình của cô gái miệt vườn Nam Bộ, đã quen lối sống ruộng đồng cơ cực từ sớm tinh sương đã lâu rồi.

Cô nuôi một đứa con lúc nào cũng ngỗ nghịch và hay tru tréo quanh mẹ. Công việc hàng ăn liên tục từ sáng sớm đến tối mịt nên cô không có nhiều thì giờ theo dõi để dạy con, còn anh chồng chạy xe ôm lúc nào cũng qui tụ hằng vài mươi tên giang hồ mơ làm ca sĩ, suốt ngày nghêu ngao các bản nhạc không ai muốn nghe. Anh ta luôn tìm cơ hội tụ chúng bạn lại ăn nhậu la hét và ca hát mở loa thật lớn khiến đinh tai nhức óc hàng xóm. Chẳng ai ưa nổi anh chàng chuyên hát ở đám ma, đám giỗ ấy cả. Anh ta chạy xe ôm không giúp được gì cho gia đình mà còn vòi tiền vợ để đãi mấy tay côn đồ du đãng. Cứ mỗi lần trong hẻm có đám thì bọn này bu tới đông nghẹt ăn nhậu ca hát vang dội khiến hàng xóm ngán ngẩm.

Dường như cô Thắm lấy chồng là một định mệnh, không hợp chút nào với cái duyên dáng và siêng năng của cô. Sau mỗi cữ ăn nhậu của chồng và đám bạn, cô lại cặm cụi dọn dẹp tới sáng đến bơ phờ hốc hác.

Có ngày cái hàng bán bún bò này sẽ dẹp luôn vì cô kiệt sức mất. Tuy nhiên đắt hàng đông vui nên cô Thắm cũng quên cả mệt.

Các ngày rằm, mùng một, cô nghỉ bán. Khách hàng thấy vắng vẻ có chiều nhớ. Người đợi người trông như ngày nào không ăn hàng của Thắm họ thấy buồn buồn trong miệng. Chắc là nhớ món ăn phần nhỏ nhưng phần lớn nhớ cái không khí đông đúc chộn rộn của hàng ăn nhỏ bé quen thuộc. Đủ hạng người, đủ loại chuyện trò vô số tin tức dưới gầm trời này giống như đàn ông ngồi quán cà phê nhưng chắc chắn vui hơn quán cà phê.

[alamit]

Sàigòn - mùa đông nóng


- Saigon cô nương



Sàigòn đang có một mùa đông nóng.

Thật ra Sàigòn chẳng có mùa đông. Nhưng thường như mọi năm, hết mùa mưa, vào tháng 12 tây, gió mùa Đông Bắc về mang chút gió heo heo mát mẻ. Ra phố, ai nấy áo gió, áo dài tay. Cũng coi như Saigon mùa đông.

Nhưng năm nay Sàigòn đang có một mùa đông nóng.



Thời gian cuối năm, ngày có ngắn đi một chút nhưng vẫn nóng quá. Mới hơn bảy giờ sáng, ra khỏi nhà mà nắng đã chang chang như muốn cháy da. Đến tận giữa đêm vẫn nóng.Tuy vậy, đa số các thiếu nữ Saigon vẫn có nước da trắng trẻo vì trang bị chống nắng đến tận răng. Nào khẩu trang che kín mặt và cổ, găng tay dài đến vai, vớ chân, nếu mặc váy thì thêm khăn choàng che chân

Nhiều cửa hàng trang hoàng cảnh mùa đông ôn đới. Có cây thông treo quả châu, có màu trắng tuyết rơi lác đác sơn trên cửa kính quán cà phê, hình ông già Noel giơ tay mời khách hàng bước vào tiệm… Nhìn mát mắt một chút giữa thời tiết thành phố quá nóng bức.

Chắc tại người ta miệt mài chặt cây, băm nát rừng để đốn gỗ lậu, xây nhà máy thủy điện… Ngoài sông biển thì dùng kích điện, lưới cào mắt nhỏ như kim tận diệt tôm cá. Rừng vàng biển bạc cạn kiệt ô nhiễm, rồi hiệu ứng nhà kính… khiến khí hậu thay đổi, trái đất ấm dần lên…

Đó là chuyện xa. Còn chuyện gần thì đã sang mùa khô, không mưa gió bão lụt nhưng chỉ cần thủy triều lên đủ làm nhiều khu vực ngập nặng. Ao hồ kênh lạch đều bị chiếm đất cho nhà cửa mọc lên. Khu vực quận 7 vốn là vùng trũng thoát nước cho thành phố bị san bằng để phân nền, xây chung cư. Một khu đô thị mọc lên, đổi lại thành phố ngập triền miên. Trời mưa ngập, không mưa cũng ngập. Gặp lúc vừa mưa vừa thủy triều lên thì lụt to. Cho nên sống ở thành phố mà cứ nghe tin bể bờ bao hoài như là sống giữa Đồng Tháp Mười sông nước.

Đó là khí hậu, về mặt kinh tế, xã hội nóng không kém.

Thời gian qua, do trại giam quá tải, tù nhân được thả nhiều nên tội phạm gia tăng mạnh. Cướp giật trắng trợn, đâm chém dã man và già nửa số tội phạm này đều dính dáng đến ma túy.

Nóng bỏng là kinh tế suy giảm, đời sống người dân ngày càng quá khó khăn. Sàn chứng khoán đìu hiu, bất động sản đóng băng, vàng tăng hơn giá thế giới, chủ doanh nghiệp ngoại quốc nợ lương công nhân lặng lẽ chuồn về nước bỏ của chạy lấy người… là những tin nóng cuối năm.

Năm nào cũng vậy, cứ đến gần tết ai nấy nháo nhác vì lương lậu. Nhiều hãng xưởng công nhân nóng ruột như lửa đốt. Không dám mong đợi gì khoản lương thưởng tết nữa, chỉ cầu mong đòi được phần lương nợ mấy tháng chưa trả là may lắm rồi.

Đâu đó có tin lương thưởng tết cả vài chục, vài trăm triệu nhưng chỉ là cá biệt một vài doanh nghiệp, có vốn đầu tư nước ngoài hoặc công ty sản xuất độc quyền của nhà nước như điện, nước… hay là giám đốc, lãnh đạo chứ hầu hết người đi làm lãnh lương ba cọc ba đồng thì mặt méo xẹo.

Đồng thời công ty Điện lực công bố năm nay không thưởng tết cho nhân viên mà chỉ ứng lương. Cách đây hai năm, lương bình quân của ngành điện đã hơn chục triệu mỗi tháng trong lúc công nhân khu công nghiệp chỉ lãnh ba triệu tròn trịa. Nhà giàu như vậy mà bây giờ không có tiền tết thì công nhân hạng bét còn biết trông chờ vào đâu.

Tuy nhiên anh nhân viên đi thu tiền điện của công ty Điện lực bỏ nhỏ:

-Cỡ tui được khoảng hơn 20 triệu tiền ăn tết.

Thấy người hỏi tỏ vẻ ngạc nhiên vì nghi anh “nổ”, anh này nói ngay:

-Thiệt mà, khoản nào bí mật mới dấu chứ cái vụ này công ty cho công khai trong… nội bộ mà.

Nghành điện phân bua đó là khoảng ngắt ra từ tiền lương mỗi tháng, gộp lại cuối năm đưa thành tiền tết chứ không phải họ chơi trội đâu.

Các ngành từng “hot” như nhà đất, chứng khoán, ngân hàng… coi bộ việc chi tiền thưởng tết im lìm.

Tổng giám đốc Ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ thương Việt Nam (Techcombank) – là người ngoại quốc- gửi “tâm thư” cho toàn thể nhân viên nhấn mạnh 2012 là một năm thực sự khó khăn cho ngân hàng nên chỉ có lương tháng thứ 13 chứ không có tiền thưởng tết. Dùng chữ nghĩa khác để tránh né chữ khen thưởng, thưởng tết… kẻo mọi người nghe lại ganh tỵ.

Cô Dương- nhân viên của một ngân hàng- điện thoại cho người thân:

-Mấy chị giúp em với. Chị nào có tiền dư thì qua gửi ngân hàng em. Ông sếp ra tiêu chuẩn thi đua phải có định mức tiền gửi tiết kiệm một tỷ thì mới có tiền thưởng tết! Ông còn hăm giảm biên chế nữa.

Vì thế nhân viên ngân hàng hớt hải đi kêu gọi bà con, bạn bè làm ơn gửi tiền vào ngân hàng để lấy điểm.

Không chỉ người đi làm mà học sinh năm cuối cũng lên cơn sốt mùa đông.

Ty học lớp 12 đang bù đầu học thi học kỳ I. Như đa số bạn cùng trang lứa, Ty đặt kế hoạch thi đại học vào ngành Quản trị kinh doanh để sau này ra làm… giám đốc. Nhưng vừa qua, bộ Giáo dục ra thông báo từ kỳ thi tới- 2013- sẽ ngừng tuyển sinh đại học vào các ngành ngân hàng, kế toán, quản trị kinh doanh vì những ngành này đã thừa… văn bằng, thừa trường. Sau thời gian dài khiến thiên hạ đổ xô học ngành ngân hàng thì nay ngành này mới bày ra chuyện lỗ lã khiến nhân viên chới với. Có vẻ thời hoàng kim của ngân hàng đã qua.

Không làm giám đốc cũng không ngồi nhàn nhã đếm tiền trong quầy thì học ngành gì bây giờ? Học ngành kỹ thuật thì cực thân, dang nắng… Ai cũng khoái có bằng kỹ sư, cử nhân lận lưng chưa kể phong trào “thạc sĩ” tràn lan, nên mới có tình trạng “thừa thày, thiếu thợ”. Hè sang năm mới là mùa thi đại học nhưng giờ này nhiều trường đã hoàn tất sớm chương trình để lao vào luyện thi đại học. Lũ học sinh năm cuối trung học náo loạn hỏi nhau vậy chứ không học ngân hàng, quản trị kinh doanh… thì biết học cái gì bây giờ? Chọn một nghành đang “hot”, tới khi ra trường thì nguội. Ai mà tiên đoán nổi bốn năm sau thế nào.

Trước tình cảnh khó khăn, nhà nước cũng giảm bớt chi tiêu.

Mọi năm Sàigòn có hai đợt trang hoàng “phố tỏa sáng” nghĩa là giăng đèn kết hoa vài con đường trung tâm: Nguyễn Huệ, Lê Lợi... Nghèo thì nghèo, mấy con đường đó là bộ mặt thành phố, người ta trông vào nên Tết Tây thì kết nơ đỏ, giăng đèn hình hoa tuyết. Được vài ngày hết tết tây thì gỡ hoa tuyết xuống, căng hoa mai, hoa đào đón tết ta. Năm nay trong “tinh thần tiết kiệm”, nhà nước chăng hoa màu hồng tím, lá chuối xanh từ cuối tháng 12 trước tết tây qua tháng 1 tết ta. Trang trí một lần để đón cả hai cái tết chứ làm hai lần tốn kém quá.

Ai cũng lo, còn hơn tháng rưỡi nữa là tết. Bao nhiêu thứ trông vào tết. Đã có thông báo thịt heo, thịt gà… tăng giá. Vé xe đò tăng thêm từ 20 đến 30%. Một anh người Hà Nam bán xe bắp xào cho biết:

-Mọi năm tôi bán đến cận tết mới nghỉ. Năm nay người ta tiết kiệm quá, quà vặt chẳng ai ăn. Tôi sửa soạn về quê vì ở lại cũng chẳng bán được mà về muộn quá thì vé xe tăng giá từng ngày.

Tình trạng buôn bán ế ẩm thấy rõ khắp nơi. Từ cuối tháng 12 trở đến tết ta là cao điểm mùa mua sắm. Thế nhưng năm nay xem chừng tình hình im ắng. Các cửa hàng điện máy, hàng gia dụng, nhất là y phục thời trang đều kêu trời. Chưa tới thời gian xả hàng nhưng rất nhiều cửa hàng đều trưng bảng bán xon, đại hạ giá. Nhiều chương trình khuyến mãi đưa ra giảm giá đến 50-60%, mua 2 tặng 1, mua 3 tặng 2…mà khách hàng vẫn không mặn mà. Ai nấy chỉ tập trung vào nhu yếu phẩm mà thôi.

Nhà buôn hy vọng thay vì mua sắm từ Tết tây thì năm nay có thể khách hàng sẽ chuyển tập trung sắm sửa vào tết ta. Tuy nhiên với lương lậu và giá cả như hiện nay thì tình hình chẳng có vẻ gì khả quan.

Mùa đông nóng. Nóng ruột từ người nghèo đến cả người có tiền.

Ông cụ sống nhờ con ở ngoại quốc gửi tiền về cũng than:

-Con tôi làm công nhân, bao nhiêu năm nay chỉ gửi vậy, không hơn. Trong khi vật giá tăng phi mã, riêng “thu nhập” của tôi lại giảm. Năm ngoái giá đô hơn hai mươi hai ngàn mà năm nay chỉ còn hai mươi lẻ tám hai!

Mọi người thắc mắc tại sao giá xăng dầu trên thế giới giảm mà xăng trong nước vẫn nhất định không xuống. Mọi hàng hóa đều dính líu đến xăng dầu nên xăng không giảm thì làm sao hàng hóa giảm được. Ế thì ế hàng tết vẫn rục rịch tăng.

Thêm một cú giáng cho thị trường là thông báo tăng giá điện từ ngày 22 tháng 12, năm nay tăng hai lần cũng như năm ngoái.

Xăng còn có khi lui một bước để tiến ba bước nhưng điện thì chưa bao giờ giảm chút ít cho vui mà lúc nào cũng hùng dũng tiến lên.

Bận lo đến cái tết trước mắt khiến dân chúng tạm thời dẹp mấy chuyện nóng khác qua một bên: Vỡ đập Darkrong 2 do xe vận tải đụng mới phát giác bên trong bê tông là củi mục, động đất ở thủy điện Sông Tranh 2 và mới đây nhất là đập thủy điện Đak Mek 3. Xây thủy điện mà sơ sài như dựng túp nhà. Một công trình thủy điện có thể khai thác 50 đến 70 năm trong khi chỉ 4 hay 5 năm đã hoàn vốn. Hỏi sao người ta không đua nhau làm thủy điện.

Bao nhiêu thứ cần chi tiêu hằng ngày, trong lúc cả nước có gần một triệu người thất nghiệp và hơn triệu người thiếu việc làm. Sẽ có nhiều tệ nạn xã hội xảy ra. Năm mới xem chừng nóng quá.

[alamit]

Cả nước bị điện giật

- Văn Quang



Đúng ngày tận thế, chiều 21-12-2012, ông Điện lực VN (tên giao dịch quốc tế là Vietnam Electricity, viết tắt là EVN) thông báo tăng giá điện, tính cả năm hai lần tăng là 10%. Nụ cười của người Việt vừa thoát khỏi ngày tận thế chưa rời khỏi khóe môi đã héo lại vì bị “tận thu”. Cái số người dân Việt bây giờ vì thế ít khi nào có nụ cười trên môi. Xin đừng đặt câu hỏi vì sao một số người Việt bây giờ lại “vô cảm” đến thế. Lý do giản dị bởi còn chạy gạo hộc xì dầu, không có tiền thì vợ con đói, bố mẹ không có thuốc, chưa biết chết lúc nào, nên đành phải “mắc bệnh vô cảm” vậy, dù lương tâm có bị cắn rứt cũng phải chịu. Công việc nhà chúng em còn nhiều lắm, ông thông cảm hay không cũng chẳng ảnh hưởng gì tới “cơm gạo áo tiền” nhà chúng em. Nhưng còn một ông lớn mắc bệnh vô cảm nặng hơn, công khai thách thức dư luận.

Ông Điện Lực VN mắc bệnh vô cảm nặng

Cái thời buổi này nó thế, nhất là dịp năm hết tết đến này, người dân có hàng chục thứ phải lo. Công nhân đi làm xa, lo lấy cái vé tàu về quê cũng ăn chực nằm chờ suốt đêm vẫn chưa mua được, lại phải nhờ đến cò chợ đen. Nỗi lo lương thưởng tết không có, lấy gì mua bánh cúng ông bà, lấy gì mua cho con manh áo mới. Chưa nói đến một số doanh nghiệp nợ lương từ tháng này qua tháng khác, tháng này không biết còn nợ nữa không. Rồi vẫn lo cái xe gắn máy cà tàng sắp phải đóng thuế “phí sử dụng đường bộ”. Ông ngân hàng nhà nước cũng “nhân dịp cuối năm” này ép hạ lãi suất gửi ngân hàng xuống thêm 1% nữa. Nỗi lo hơn nữa là thất

nghiệp. Mấy cô cậu làm trong ngân hàng đang nơm nớp lo bị “cắt giảm nhân sự”. Nói cho đúng, làm ở sở càng lớn, lương càng cao, càng lo. Công nhân các công ty xí nghiệp càng nhỏ, lương cành “hẻo”, càng lo, chưa biết năm sau công ty sẽ đi về đâu, nỗi lo thất nghiệp vẫn canh cánh bên lòng. Ấy thế mà vẫn tăng giá điện gấp gáp, bất ngờ, có ông ví von như một cú gí diện vào lưng nhân dân. Như thế ông điện lực còn mắc bệnh vô cảm nặng hơn nhiều!

Người lao động và đại gia cũng cùng bị điện giật

Thế cho nên khi được tin tăng giá điện, cả nước nhảy nhổm y chang bị điện giật. Có hàng ngàn câu nói cửa miệng của người lao động thốt ra. Mấy cái doanh nghiệp cũng thất thần, hãng nào cũng phải sử dụng điện trong khi hàng ế ẩm, bán giá cũ chưa ai mua, nay lại tăng giá nữa, làm sao bán hàng? Cho thợ nghỉ hàng loạt hay cho thợ làm 3 ngày một tuần, vẫn chưa giải quyết được vấn đề. Chỉ còn nước đóng cửa. Đóng kiểu nào còn tùy theo tình hình. Đóng theo kiểu bán hết máy móc thiết bị, ông chủ bỏ nhà không vườn trống, chạy mất tiêu là gọn nhất. Tha hồ cho mấy anh thợ đứng chờ như hòn vọng phu. Kiểu đó không thiếu gì ông chủ đã và đang áp dụng có hiệu quả tại VN.

Nhưng tình trạng của người lao động còn thê thảm hơn nhiều. Vậy xin chứng minh cụ thể tiếng nói của người dân trước. Trong số hàng ngàn ý kiến trên hầu hết các trang báo cho người dân “xì hơi”, đa số ý kiến đều cho rằng EVN làm ăn thua lỗ những năm trước không phải do lỗi của người tiêu dùng nên không thể bắt họ phải chịu trách nhiệm. Mời bạn đọc những tâm sự rất ngắn gọn nhưng đầy đủ ý nghĩa:

Thà tận thế cho khỏe

- Bạn Lao Đao thất vọng quá đến mức phải thốt lên: Vừa vượt qua được cái tận thế lại đụng ngay cái tận thu của anh Điện, tuần sau anh Giao Thông cũng sẽ tận vét với cái phí giao thông cho các loại xe! Thà tận thế thiệt cho khỏe!!!

- Bạn Phạm Văn Lâm than bóp đã xẹp: Những ngày cuối cùng của năm 2012 giá điện tăng “hốt hụi chót”... Bóp của dân thực sự đã xẹp lép, làm gì còn tiền để đóng “phí bảo trì đường bộ” ngay đầu năm đây hỡi những ông Quan ơi?...

- Bạn Tiếng xưa nhìn nồi cơm nhà mình: Người dân đã oằn mình với bao thứ thuế, Sở Điện lực cũng ráo riết ra tay. Nồi cơm lại vơi đi rồi, Sở Điện lực ơi!

- Bác Bảy Đại Ca hỏi thăm các nhà làm kinh tế vĩ mô và “siêu tiến sĩ” VN: Đây là kinh tế vĩ mô và người dân sẽ ngộp thở, là nhờ các siêu tiến sĩ làm luận án, tăng lãi để bù lỗ và người dân ngóc đầu lên không nổi.

- Bạn Năm Khang sâu sắc hơn: Cái mất nhiều hơn: Hết biết, hết biết, hết biết! Trong khi, Chính phủ mới có chỉ đạo trong phiên họp tháng 11 là phải tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô; kềm chế lạm phát. Và tại sao phải tăng giá để bù lỗ do tự mình kinh doanh yếu kém. Thật sự không còn biết tin vào cái gì nữa. Dân phải ép mình mà trả thêm tiền điện, trả thêm phí bảo trì đường bộ mà tâm không phục, khẩu không phục. Có thêm tiền, nhưng cái mất là nhiều hơn!

- Bạn TBDKN nói đến nguyên tắc ngược đời trong kinh doanh: Theo nguyên tắc cung cầu của thị trường thì mua càng nhiều, giá càng giảm nhưng EVN thì không! mua càng nhiều càng bị “chém”. Một mình một chợ muốn làm gì thì làm. Chẳng có ngành nghề nào kinh doanh sướng như EVN, thua lỗ thì nhà nước cứu, còn lợi nhuận thì đem chia nhau xài. Bó tay.

- Bạn Hiep, email hiep63@mail.vn lại tỏ ra khôi hài: Đúng là 5 anh em trên 1 chiếc xe ‘tăng’: ‘xăng tăng -điện tăng -nước tăng -gaz tăng -vàng tăng’ mà lương…chậm tăng!

- Bạn có địa chỉ email tuanhonglac@... đặt câu hỏi “Tăng giá điện là điệp khúc được lặp đi lặp lại nhiều năm. EVN độc quyền bán điện rồi độc quyền tăng giá, lại còn nói “Không tác động lớn”. Cơ sở nào để các ông nói là không tác động lớn? Thử làm dân nghèo xem có tác động hay không khi mà người dân đã cắt giảm rất nhiều khoản chi tiêu, nay giá điện lại tăng thì lấy khoản nào bù vô? Đó là chưa kể giá điện tăng sẽ làm giá hàng hóa tăng theo. Tại sao làm ăn lỗ lại bắt khách hàng gánh cho mình?”.

- Cụ Lão Nạp kết luận: Người dân không bị tận thế thì cũng bị tận... số với các ông: Điện, giao thông, xăng dầu!

Chỉ nghe bằng ấy lời “tả oán” của người dân, bạn đọc đã có thể nhìn rõ được tâm trạng của người dân Việt hiện nay “mười phân vẹn mười” như thế nào, khỏi cần bình luận thêm, phải không bạn?

Không chỉ người dân nghèo than khổ, các đại gia chủ doanh nghiệp cũng than khổ.

Tiếng kêu của các đại gia trong các doanh nghiệp

* Ông Đỗ Phước Tống (giám đốc Công ty TNHH cơ khí Duy Khanh): Quá ngán giá điện:

Phải nói là quá bất ngờ. Trước đó, hầu như tôi chưa nắm được thông tin nào về việc tăng giá điện bắt đầu từ hôm nay (22-12). Thú thật, tôi đã quá ngao ngán về vấn đề này. Doanh nghiệp, người tiêu dùng than quá nhiều về giá điện nhưng Bộ Công thương có bao giờ nghe.

Từ đầu năm đến nay, nhiều loại chi phí đầu vào tăng giá mạnh, nhưng sản phẩm bán ra không thể tăng giá. Trong ngành cơ khí chúng tôi, phần điện rất nặng. Hầu hết các khâu sản xuất đều phải dùng điện.

Tại Công ty Duy Khanh, chi phí tiền điện chiếm khoảng 4% trong tổng chi phí sản xuất. Việc tăng giá điện có tác động rất lớn đến hoạt động của công ty. Trong khi đó ở thời điểm này không thể tăng giá đầu ra vì còn phụ thuộc vào sức mua, doanh nghiệp phải tự gánh khoản tăng giá điện lần này.

Ép dân và các doanh nghiệp quá đáng

Thời gian thông báo tăng giá điện chỉ trong vòng một ngày. Đúng là chỉ có công ty điện lực được nhà nước bao cấp mới có khả năng làm như vậy để ép dân chúng tôi. Tôi chỉ vừa nghe tin tăng giá điện hôm qua, vậy mà hôm nay nhân viên điện lực đã đến cơ sở sản xuất của tôi để chốt giá điện báo tăng giá.

Dân chúng tôi xài điện, đóng tiền điện - cũng xem như là khách hàng của công ty điện, nhưng liệu chúng tôi có được sự tôn trọng như là khách hàng?

Thử hỏi nếu là một doanh nghiệp muốn báo tăng giá sản phẩm thì cũng phải thông qua một thời gian thông báo trước để khách hàng có tâm lý chuẩn bị và tính toán lại. Đằng này thấy ép chúng tôi quá. Dường như ngành điện giờ trở nên quá độc đoán nên chỉ trong một ngày thông báo tăng giá là ngày mai áp dụng ngay, để dân chúng không kịp có tiếng nói gì.

Chính phủ có thẩm quyền thì chỉ yêu cầu EVN bù lỗ nhưng không yêu cầu rõ chính sách bù lỗ hay biện pháp hạn chế sự độc đoán của EVN, thay vì bằng việc cải tổ lại bộ máy hoạt động sao cho hiệu quả tránh thất thoát hơn thì EVN chỉ đơn giản nhất là móc túi dân, bắt người dân như chúng tôi - những người làm ăn cực khổ ngày đêm thiếu ăn thiếu ngủ để tính toán sao cầm cự được vì không thể tăng giá đầu ra nhưng phải đủ sức nuôi thợ có công ăn việc làm ổn định, phải gồng gánh hết thuế này thuế nọ. Rồi lại phí này phí kia, rồi hết điện tăng rồi có ngày xăng, nước lại tăng, giá nguyên liệu tăng theo... Mỗi thứ tăng một ít 5%, 3%, 4% thì chúng tôi chỉ còn biết dẹp tiệm....



Tìm mọi lý do để móc túi dân

Bây giờ bạn đã hiểu tại sao doanh nghiệp VN đóng cửa lu bù, công nhân thất nghiệp, nạn trộm cướp hoành hành dữ dội, mại dâm từ chân dài thành thị đến con gái nhà quê mọc lên như cỏ hoang… và còn nhiều những hệ lụy khác làm băng hoại xã hội phát sinh từ những quy định thiếu thực tế, chỉ lo đến cái ngân sách của ngành mình, của cơ quan mình hơn là đời sống của dân. Các ông làm kinh tế vĩ mô, các nhà “siêu tiến sĩ” như bác Bảy Đại Ca đã “xưng tụng” bỏ quên mất đời sống của người dân sẽ chịu ảnh hưởng như thế nào. Hoặc là cố bám víu lấy một chỉ thị của cấp trên để thi hành máy móc theo kiểu “cố tình hiểu sai, hiểu lầm” nhanh chóng đưa ra những quyết định “bảo hoàng hơn vua”. Viện ra đủ đủ lý do để móc túi dân cho nhanh.

Thí dụ “EVN công nhận năm 2012 lãi khoảng 3.500-4.000 tỉ đồng, nhưng vẫn phải tăng giá điện để bù các khoản lỗ trước đây”. Lỗ vì ngành điện lực sẵn tiền trong tay, mang đầu tư ngoài lãnh vực chuyên môn của mình như bất động sản, viễn thông, chứng khoán..., để lỗ hơn 20.000 tỉ, lỗi này hoàn toàn do sự quản lý yếu kém của EVN. Đầu tư không đúng chức năng, làm thất thoát tài sản của nhà nước thì trách nhiệm trước hết thuộc về lãnh đạo EVN, phải bỏ tiền túi ra mà đền. Không thể bù các khoản lỗ bằng cách tăng giá điện, đánh vào người tiêu dùng, họ không có tội.

Theo một chuyên gia, giá điện đã có thể không gánh nhiều áp lực tăng như thế, nếu EVN quản lý tốt hơn, tiết giảm nhiều chi phí đầu vào cấu thành giá điện. Đặc biệt là tổn thất điện năng nhiều năm qua dù đã có yêu cầu phải giảm nhưng vẫn đứng ở mức cao (trên 9%). Theo vị này, chỉ cần giảm 1% tổn thất điện năng thì mỗi năm ngành điện đã tiết kiệm thêm được cả ngàn tỉ đồng. Đỡ khổ cho dân biết mấy.

Lại đến những chuyện bất hợp lý từ ngân hàng

Và cũng nhân “dịp đặc biệt” này, chỉ sau 1 ngày giá điện tăng, ông Ngân Hàng Nhà Nước (NHNN), bèn ra ngay cái quyết định giảm lãi suất, trước hết là giảm đầu vào tức là giảm tiền lời của dân, bù đắp cho ngân hàng để giảm lãi suất cho doanh nghiệp vay. Cơ quan này thừa nhận tình hình doanh nghiệp còn gặp nhiều khó khăn, do sức mua của thị trường vẫn ở mức thấp, hàng tồn kho ở mức cao, khả năng hấp thụ vốn tín dụng ngân hàng hạn chế.

Việc giá tiêu dùng được kiềm chế ở mức thấp cũng là điều kiện để lãi suất tiếp tục giảm. Dự kiến cả năm nay, lạm phát chỉ tăng khoảng 7% so với năm ngoái.

Như vậy đây là lần thứ 4 liên tiếp trần lãi suất tiền gửi VNĐ giảm, từ mốc 14% vào đầu năm. Các loại lãi suất điều hành khác còn được điều chỉnh với tần suất dày đặc hơn, mặc dù suốt 25 tháng qua, NHNN giữ nguyên lãi suất cơ bản 9% một năm.

Dự báo của các ông có tính đến việc tăng giá điện, mọi thứ sẽ tăng theo, lạm phát và tiêu dùng có còn giữ được mức đó không? Cho nên ông NHNH mới vội đưa ra quyết định giảm lãi suất cho “hợp thời trang”. Nếu để vài hôm, giá tăng đùng đùng mới đưa quyết định ra sẽ là bất hợp lý. Đúng là một quyết định khôn ngoan của các ngài làm kinh tế vĩ mô! Khôn hơn dân là cái chắc. Nhưng vẫn có những bất hợp lý không che giấu được.

Quýt làm cam chịu

Một bất hợp lý dễ thấy là những doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhà nước, làm ăn thua lỗ, sao lại bắt dân chịu? Thí dụ những DN, từ hàng chục năm trước đây, vay vốn ngân hàng kiểu “tay không bắt giặc”, mua 1m2 đất chỉ có vài trăm ngàn đồng, khi bán cả triệu đồng, lời hàng ngàn tỉ, dân được hưởng cái gì? Đến khi xây nhà, xây siêu thị, lại lời thêm một lần nữa, xây vài trăm triệu, bán cả chục tỉ, ai ăn? Dân được cái gì?

Thế mà khi nhà đất xây ra rồi để đó định kiếm lời vái trăm tỉ nữa, nhưng gặp lúc “đóng băng”, ế dài. Dân lại chịu đủ kiểu để “tháo gỡ” cho các “vua nhà đất”, nói chung là những “doanh nghiệp đang gặp khó khăn”. Khi ăn thì đại gia ăn hết, khi thua thì lấy tiền dân bù vào có hợp tình hợp lý không?

Còn ngân hàng khi cho các doanh nghiệp vay nặng lãi trên 20%, khi đó doanh nghiệp có ăn, trả lãi đầy đủ cho ngân hàng. Ai ăn? Khi vỡ lở ra, ngân hàng không đinh giá kỹ hoặc móc ngoặc với doanh nghiệp, cho doanh nghiệp không vốn hoặc ít vốn vay, bây giờ không đòi được nợ thành “nợ xấu”. Lỗi này hoàn toàn thuộc về ngân hàng, dân có tội gì? Ngân hàng có bổn phận phải tự cứu mình. Mang tiền dân ra “cứu nguy” lại là điều bất hợp lý khác nữa. Chung quy quýt làm cam chịu, người dân có tí tiền gửi tiết kiệm, thơm như quả cam đỏ hồng, bị “gí” mà không nói năng gì được.

Phần khác, khi viện dẫn lạm phát bao nhiêu phần trăm là tự các ông nói thôi, người dân hoàn toàn mù tịt, không thể biết lạm phát lên xuống ra sao. Theo suy luận giản dị của người dân, chỉ căn cứ vào giá cả cứ tăng, đời sống ngày một khó khăn hơn hay dễ thở hơn, đó là lạm phát tăng hay giảm. Cho nên người dân không khỏi bất bình về cách “áp đặt”này của NHNN. Ông NHNN đã căn cứ vào chỉ thị của chính phủ là phải hạ lãi suất, đó là điều ai cũng mong cho giá cả hạ nhiệt. Nhưng cách làm của NHNN là cứ cái gì “đè” được thì “đè” cho nó nhanh gọn, không có sáng kiến tìm ra giải pháp khác và không có lý lẽ thuyết phục.

Lúc này mọi việc đầu tư đều khó khăn, người dân chỉ có lựa chọn là gửi tiền tiết kiệm vào ngân hàng. Thôi thì nay hạ, mai hạ lãi suất, không kiếm được tí tiền lời như trước cũng gỡ được cái vốn không bị hao mòn vì đồng tiền mất giá. Ăn tiêu vào tiền lời gửi ngân hàng tức là ăn vào vốn của mình hay nói theo cách của người bình dân là mình cắn vào tay mình.

Ngay cả việc gửi tiền vào ngân hàng, có người cho rằng như thế cũng là “liều” vì chưa biết lúc nào ngân hàng có thể vỡ nợ. Họ tin vào sẽ không có ngân hàng nào vỡ nợ trong thời gian này cả vì nếu một ngân hàng vỡ nợ thì các ngân hàng khác cũng vỡ theo, nên ngân hàng phải cứu nhau. Nhưng đấy chỉ là niềm tin mỏng manh trong từng thời điểm mà thôi, ngày mai có thể khác, đó là nhận định của một chuyên gia kinh tế.

Bạn Van viết trên báo Thanh Niên ngày 23-12-2012:

“Muốn nói gì thì nói, lạm pháp quá cao, cái gì cũng tăng. Từ điện, gas, nước, xăng, thực phẩm, thu phí cầu đường v.v... Tất cả đều tăng như ngựa phi, tiền đang mất giá. Ngân hàng trả lãi suất tiết kiệm quá thấp, người dân phải rút tiền tiết kiệm ra mua vàng, ngoại tệ để phòng thủ. Chứ biết làm sao bây giờ! Doanh nghiệp than, nhưng kiếm tiền rất bộn. Muốn mượn tiền với lãi suất thấp nhưng làm giàu rất mau. Chuyện kinh doanh là chuyện của họ, có dính dáng gì đến người dân mà phải hy sinh cho các đại gia này làm giàu. Cứ nghèo hoài cho họ giàu à!!!!”

Nếu có một bất cứ một “kênh” nào gửi tiền có lời hơn 8%, họ sẽ rút tiền ra ngay. Thí dụ nhà đất ấm lên, có lời, người ta lập tức đầu tư vào chỗ khác, hơn là gửi ngân hàng nay ép mai ép. Lúc đó sợ ngân hàng không phản ứng kịp, tình hình sẽ ra sao?

Trong khi đó chẳng biết NHNN có kiểm soát được triệt để các ngân hàng cho doanh nghiệp vay đúng như quy định không và ngân hàng có “đi đêm”, lách lãi suất không? Điều này ông Thống đốc NHNN biết hay không biết?

Còn một số quy định sẽ được áp dụng từ đầu năm 2013 đang làm người dân đau đầu. Tôi xin bàn đến vào những ngày đầu năm.

Xin chúc bạn đọc cùng gia quyến năm mới 2013 AN KHANG – THỊNH VƯỢNG.



- Văn Quang

Viết từ Sài Gòn

[alamit]

Về quê lần cuối



Văn Quang và linh mục Thao

Văn Quang

Rất bất ngờ, vào dịp cuối năm 2012, các ông Nhất Giang và Vi Túy từ Úc gọi điện thoại cho tôi với một câu hỏi cũng rất “giật gân”:

“Anh có muốn về Thái Bình không?”

Tôi nghĩ hai ông này định dỡn mặt với mình đây. Tôi còn đang phân vân tìm cách đối phó để khỏi rơi vào bẫy việt vị, Nhất Giang nói ngay:

“Thật đấy, chuyến này báo Văn Nghệ sẽ đi làm từ thiện ở Thái Bình, quê hương anh đấy. Anh thấy thế nào?”

Tôi trả lời không cần suy nghĩ:

– Các anh làm từ thiện từ Ðồng Bằng sông Cửu Long đến Campuchia, rồi Huế, Pleiku, Kontum, chỉ còn thiếu miền Bắc. Ðồng bào đói khổ thì ở đâu cũng là người Việt mình cả. Sao lại không ra miền Bắc một chuyến nhỉ.

Vi Túy hỏi rất thành thật:

– Theo anh, miền Bắc còn nhiều gia đình nghèo lắm không?



– Ở đâu cũng có người nghèo trên khắp giải đất VN này. Ở miền Bắc, họ hàng tôi còn nhiều, nhất là ở tỉnh Thái Bình mà các anh vừa đề cập tới. Có những người “trên không chằng, dưới không rễ”, nói rõ ra là họ không có người thân, không có họ hàng hang hốc với chính quyền địa phương, phần đông còn nghèo khó là cái chắc, chẳng khác gì những người ở các vùng quê miền Nam đâu. Chưa nói đến trường hợp như mấy đứa cháu tôi, sự nghèo khổ còn thê thảm hơn, kéo dài suốt từ năm 1954 tới bây giờ. Tôi kể lại sơ lược sự thật đó để các anh hiểu rõ hơn.

Nỗi khổ từ “muôn năm cũ”

Năm 1954, sau khi gia đình tôi vào Nam, anh cả tôi ở lại miền Bắc bởi anh theo kháng chiến chống Pháp từ những năm 1949. Như tôi đã có lần tường thuật với bạn đọc về cái chết oan uổng của ông anh cả tôi. Anh đang là chính trị viên, nhưng anh bị sốt rét nên sau khi đi bệnh xá, được nghỉ phép về làng dưỡng bệnh. Gặp ngay đợt cải cách ruộng đất, phong trào đấu tố được “phát huy” lên đỉnh điểm. “Chỉ tiêu” của làng tôi là phải đấu tố 3 anh địa chủ. Thế là ông anh tôi, vốn là con ông chánh tổng, bị lôi ra đấu tố rồi xử bắn. Ðể lại vợ và 3 đứa con nhỏ, có cháu mới 2 tuổi, cháu lớn nhất mới 6 tuổi. Bà vợ anh không chịu nổi cảnh nhục nhã này nên đã đâm đầu xuống ao nhà tự tử. Mấy đứa con nhỏ bị đuổi ra ở một túp lều lá trong khu vườn chè nhà tôi. Cả làng, kể cả người thân trong họ, cũng không dám giúp đỡ bất cứ thứ gì cho các cháu. Một lần các cháu mò cua bắt ốc, bắt được mấy con cá nhỏ ngoài đồng, mang về đến gần nhà, vô phúc gặp một anh dân quân du kích bắt đứng lại khám xét. Thấy mấy con cá, anh dân quân này quả quyết rằng hai đứa ăn cắp cá, anh ta mang đổ ngay mấy con cá xuống ao làng. Mấy đứa cháu tôi sống nheo nhóc trong hoàn cảnh đó. Tôi không muốn dài dòng về nỗi khổ này của các cháu. Chỉ biết rằng nỗi nghèo khổ đó đã theo đuổi các cháu từ năm 1954 đến nay. Một cháu đã mất tại Nam Ðịnh, một cháu bỏ làng ra Hà Nội sống cuộc sống lầm than cho đến bây giờ.

Tôi kể lại chuyện này để các anh hiểu thêm ở miền Bắc còn nhiều gia đình nghèo khổ, cái nghèo “tích lũy” lại từ bao năm nay, đôi khi hơn cả miềnNam. Ở những làng quê Thái Bình không thiếu những gia đình như thế. Các anh đại diện cho bà con người Việt ở nước ngoài phát quà cho bất cứ tỉnh nào ở miền Bắc cũng sẽ gây xúc động cho bà con nghèo trong nước và gây được một tiếng vang đáng kể đấy. Một việc nên làm và không phải ai cũng làm được.

Ông Nhất Giang kết luận một câu hỏi gọn lỏn:

– Vậy anh có đi không? Chúng tôi lấy vé máy bay nhé.

Tôi “nóng máy” gật ngay: “Ði thì đi”.

Kinh Kha qua sông Dịch

Thế là chuyến đi bất ngờ của tôi về quê hương được ấn định từ ngày 25 đến 27-12 vừa qua. Thật ra từ mấy năm trước, mỗi lần báo Văn Nghệ về VN tặng quà, tặng nhà tình thương cho đồng bào nghèo, tôi vẫn còn đủ sức “chiến đấu” với anh em, từ Lộc Ninh đến Biển Hồ Campuchia, đến Tiền Giang, Ðà Lạt tôi đều có mặt. Nhưng mỗi năm tuổi một cao, sức yếu không còn đủ sức “trường chinh” nữa. Năm nay đã 80, tưởng rằng anh em cho yên thân “dưỡng già” trong cái chung cư mục nát này. Nhưng tiếng gọi của quê hương, của những người nghèo khó lại bất ngờ bật dậy, nói theo kiểu chữ nghĩa linh tinh ở đây là nó bật dậy “đột xuất”!

Tôi theo dõi tin thời tiết trên truyền hình, miền Bắc đang vào đợt rất lạnh, có hôm dưới 13 độ C, tôi hơi lo cho “cái thân già” này. Nhưng nhớ lại những ngày nằm trong trại tù cải tạo ở Sơn La, trời lạnh 3 độ C mà chiều vẫn phải tắm nước suối lạnh buốt còn chịu được thì có xá gì cái lạnh Hà Nội. Thế là thêm “dũng khí” ra đi, cứ như Kinh Kha qua sông Dịch vậy. Ði chuyến này rồi về có “bỏ mạng nơi sa trường” cũng đáng lắm.

Xin bạn đừng cho rằng tôi “quan trọng hóa” chuyến đi này. Ở vào tuổi tôi, nhiều bạn tôi đã ra đi, nhiều bạn mới năm trước còn dong chơi đây đó, nay đã nằm bẹp, muốn đi đâu cũng không đi nổi. Bây giờ, tôi đi bộ hàng ngày chỉ 15 phút đã thở “bở hơi tai”. Biết mình sức yếu rồi, chỉ còn điều an ủi cuối cùng là “làm được cái gì thì cứ làm, đi được đến đâu thì cứ đi”. Chẳng có điều gì báo trước cho cỗ máy xài đã 80 năm, không hư chỗ nọ cũng hỏng chỗ kia, lắp vá lung tung, đến lúc nó “bung” là hết lết nổi. Do vậy mà chuyến đi của tôi hoàn toàn nằm ngoài dự tính và ngoài cả ý muốn, nhưng cũng phải “liều”. Bạn đã đọc câu chuyện vui tôi gửi đến quý bạn tuần trước: Ở VN “không liều thì không sống được”. Cho nên tôi đi chuyến này cũng là liều. Bởi tôi biết rất rõ, đi với “cánh Văn Nghệ Úc” là đi liên miên, ngồi xe vào đường làng xóc như nhảy mambo, cuốc bộ đường ruộng hàng vài cây số, đi liên miên để đến được nhiều nơi.

Ðầu năm, cho tôi được tậm sự đường dài với bạn đọc thân mến của tôi thế thôi. Năm sau chẳng biết còn đủ sức, đủ minh mẫn để hầu chuyện bạn đọc nữa không.

Người Sài Gòn tiết kiệm cả đêm Giáng Sinh

Ðêm 24-12, tôi đón Giáng Sinh ở Sài Gòn, vốn lười đi và tiết kiệm nên nằm nhà coi Ti Vi. Từ ngày phố xá Lê Lợi, Nguyễn Huệ trang hoàng đón Giáng Sinh và Năm Mới, tôi chưa hề bước chân ra đến mấy con phố chính rộn ràng đó. Dường như với người già ở thành phố này, nói chung, họ vẫn nghĩ năm nào cũng như nhau thôi, có đi xem cũng chẳng thấy gì khác. Vả lại năm nay đời sống quá khó khăn, những thứ đèn đóm xa hoa, năm nào cũng phải có cho đủ “lệ bộ” thôi, chứ khó mà vui nổi khi còn trăm thứ lo bù đầu. Vô tình, những thứ đó dành cho những người giàu hay ít ra cũng đủ ăn đủ mặc. Dân nhà nghèo năm nay lo chạy gạo, lo thất nghiệp, tiết kiệm cả đến một cuốc xe đi hưởng thú vui không mất tiền, tức là không mất “phí”. Cái gì chứ nghe đến “phí” là dân nghèo hết hồn rồi. Mất tiền đổ xăng, chẳng lẽ không uống ly nước mía, thôi, thà ở nhà, tiết kiệm được cho gia đình bữa ăn sáng, để dành tiền nộp phí sử dụng đường bộ. Ðấy là một sự thật, ít ai nghĩ đến.

Tôi chỉ dám thức đến 11g đêm bởi sáng sớm hôm sau, 05giờ đã phải thức dậy ra máy bay. Coi như phải “bỏ quên đêm Giáng Sinh”. Chuyến Jestar cất cánh từ Tân Sơn Nhất lúc 07g30 phút, sau 1g45 phút sẽ đến sân bay Nội Bài. Jestar là hãng hàng không giá rẻ nhất tại VN bây giờ. Nếu lấy vé trước 1 tháng hoặc 1 tuần, giá sẽ rẻ hơn nhiều. Chỉ bằng nửa giá Air VN và ngang với giá xe lửa có giường nằm. Khoảng hơn 1 triệu đồng 1 lượt Saigon –Hanoi. Tất nhiên bạn lấy vé khứ hồi sẽ còn được bớt thêm nữa. Máy bay lớn, khoang hành khách chật chội, tất nhiên không “sang” bằng những hãng khác, nhưng cũng không tệ. Khi máy bay sắp hạ cánh, phi hành đoàn thông báo nhiệt độ tại Nội Bài là 14 độ C. Cô gái ngồi cạnh tôi lè lưỡi rùng mình. Cô vận chiếc quần soọc để khoe cặp đùi dài trắng nhễ nhại. Có lẽ cô ra Hà Nội lần đầu.

Tôi “trang bị” khá kỹ, áo khoác dầy cộm, khăn len quàng cổ, những thứ hàng “son” mua ở chợ Ðà Lạt từ mấy năm trước, nằm kỹ trong đáy tủ, bây giờ mới “phát huy tác dụng”.

Về quê hương mà chưa biết đó là quê mình

Từ sân bay Nội Bài, chiếc xe 16 chỗ chạy thẳng một lèo về Thái Bình. Con đường khá dài, ngồi ê ẩm mới tới nơi tôi đã sinh ra và lớn lên rồi bỏ xứ ra đi. Gần 3 tiếng sau chúng tôi tới giáo sứ Phục Lễ. Ngôi nhà thờ rất lớn, với những hàng cây được nắn tỉa công phu quanh những khu vườn sạch sẽ làm tôn thêm vẻ trang nghiêm của nơi này. Người đón tiếp chúng tôi là cha Thao, rất lịch lãm, trẻ và đẹp trai không kém gì tài tử màn bạc. Cha đãi đoàn một bữa cơm khá thịnh soạn. Mọi chương trình đã được hoạch định từ trước cả chỗ ăn chỗ ngủ. Nhưng để khỏi làm phiền nơi tôn nghiêm và có tự do hơn, chúng tôi xin phép cha cho ra nghỉ ở khách sạn bên ngoài.

Ðó là một kiểu “nhà nghỉ” ở giữa những con đường lớn. Có nơi treo bảng là “nhà ngủ” cho tiện việc sổ sách. Phòng chật hẹp, cũng có máy lạnh, toilet nhưng có vẻ hơi bầy hầy, bạn kiếm miếng xà bông cũng không ra. Ðêm giữa đồng quê nghe ếch nhái kêu cũng vui tai. Tôi chợt nhớ ra là tôi rời quê ra đi vào năm 1950, đến nay đã hơn 60 năm tôi mới được ngủ lại ở chính quê hương mình. Nhìn khung cảnh đồng quê trước mặt mơ hồ trong ánh đèn đêm, dường như nó vẫn vậy, không có gì thay đổi. Thay đổi chăng là ở con người. Tôi thật sự xúc động khi nhớ lại những con đường, những mái nhà, những ngôi trường tôi đã từng ê a học và những khuôn mặt từ xa xưa. Tất cả như còn đang lẩn khuất đâu đây và đang chờ đợi ngày chúng tôi trở về. Nhưng đồng thời với cảm tưởng ấy là ý nghĩ thực tế hơn, có lẽ đây là lần cuối tôi nghỉ lại nơi này. Niềm vui và nỗi buồn đan xen trong cái đêm “hội ngộ” hi hữu này. Ðêm đó dù rất mệt nhưng tôi vẫn không tài nào nhắm mắt ngủ yên được.

Sáng hôm sau trở lại nhà thờ Phục Lễ, nghe các giáo dân nói chuyện tôi mới biết giáo sứ này thuộc xã Quỳnh Châu, huyện Quỳnh Phụ tỉnh Thái Bình. Vậy mà từ hôm qua tôi cứ tưởng giáo sứ thuộc huyện khác, mãi đến lúc đó tôi mới biết xã này thuộc huyện mình. Cách huyện lỵ Quỳnh Côi có 4 km, tức là cách làng An Hiệp của tôi 9 km. Bỗng dưng tất vả trở nên thân thuộc quá.

Buổi phát quà tại giáo sứ Phục Lễ


Đồng bào Thái Bình xếp hàng nhận quà

Ðúng 9 giờ sáng buổi phát quà bắt đầu ngay tại sân sau nhà thờ Phục Lễ. Chúng tôi thấy việc tổ chức phát quà cho đồng bào nghèo ở một nơi như thế này là rất phù hợp. Nếu tổ chức ở một trụ sở hay ủy ban nào cũng bất tiện vì khẩu hiệu cờ quạt lung tung… Buổi phát quà cho cả đồng bào theo đạo Thiên Chúa và đạo Phật, không hề có sự phân biệt nào. Hơn 100 người đã tề tựu đông đủ, vài người “giàu lắm” cũng chỉ có chiếc xe đạp cũ. Phần quà gồm 2 gói thực phẩm và 100 ngàn tiền mặt. Ðến nhận quà, hầu hết là các cụ già, các cô gái và em nhỏ vừa đủ tuổi xách được gói quà khoảng 4 kg. Quan sát những người dân ở đây, tôi không thấy điều gì khác biệt với những người dân ở các địa phương miền Nam mà tôi đã từng đi qua. Có lẽ người nghèo ở đâu cũng giống nhau cả thôi, quần áo “thời đại si đa” đủ mốt, đủ màu, đủ quốc tịch, chữ ăng lê trên ngực áo đủ kiểu kể cả kiểu “I ♥ you” trên áo các em nhỏ chưa đủ lớn khôn. Khác một chút là mùa lạnh nên ai cũng mặc vài ba chiếc áo chằng đụp nên có vẻ có da có thịt hơn.

Tôi cũng được anh em cử ra đứng phát tiền sau khi các cụ đã lãnh quà. Có cụ bê không nổi, rớt lung tung, người khác phải tới “khuân” giúp. Có cụ quên cả lãnh tiền, dù đã được nhắc nhở, tôi phải kéo áo cụ lại mời cụ lãnh giùm cho. Có cụ nói “các ông cho nhiều quá, chưa có “ông” nào cho nhiều như thế”.

Tiếng gọi nhau í ới, vài người xúm lại “thồ” mấy phần quà trên chiếc xe đạp cũ. Họ vẫn còn quen với kiểu phương tiện vận chuyển thời chiến tranh đi tản cư, di cư.

Ngay hôm đó đoàn lại tiếp tục đi đến 4-5 nhà thờ khác nằm trong địa phận cai quản của cha Thao ở giáo xứ này. Ðường làng nhỏ hẹp như bờ ruộng, có nơi xe gắn máy đi còn chật. Chúng tôi cuốc bộ từng chặng chừng 1-2 cây số. Thú thật, nếu không có mấy ông bạn mang giúp hành lý, tôi không đi nổi. Ở nơi nào bà con cũng có vẻ lạ lẫm với đoàn làm từ thiện từ nước ngoài về. Thậm chí có nhiều người chẳng biết nước Úc ở đâu, nếu không giải thích, họ vẫn cứ nghĩ rằng đó là nước Mỹ. Bà con ở miền này biết đến nước Mỹ và đồng đô la chứ quả tình không biết đồng đô la Úc hoặc đô laCanada. Xin bạn hiểu là rất nhiều người biết có đồng đô la chứ chưa nhìn thấy hoặc chưa được cầm đến bao giờ. Ðó là điều ngược hẳn với dân Hà Nội. Ai cũng biết giá trị của từng đồng đô la và nhiều người định giá trị nhiều món hàng bằng đô la và tiêu bằng đô la mạnh tay hơn các cụ từ nước ngoài về VN đấy. Suy ra từ đấy, ở miền Bắc sự cách biệt về giàu nghèo giữa thành thị và thôn quê quá xa. Xa hơn cả miền Nam.

Trở lại chính nơi chôn rau cắt rốn

Buổi chiều chúng tôi lại lên đường trở về Hà Nội. Trên đoạn đường đó, chúng tôi đi qua huyện Quỳnh Phụ và qua cầu Hiệp. Ðúng ra tên huyện cũ của tôi là Quỳnh Côi, nhưng sau này, các ông “nhà nước mới” sát nhập hai huyện Phụ Dực và Quỳnh Côi là một, đổi thành huyện Quỳnh Phụ. Rồi nhiều huyện, nhiều tỉnh thấy sự cai trị bất tiện nên lại tách lại các tỉnh huyện như cũ. Như Hà – Nam- Ninh, Vĩnh – Phúc – Yên…. Nguyên cái việc sửa tới sửa lui này cũng tốn hết biết bao tiền của công sức của nhân dân. Giấy tờ đều phải làm mới để rồi làm lại như cũ. Sự thiếu nghiên cứu, thiếu kinh nghiệm, với những bộ óc thích “đổi mới vô tội vạ” đã làm điêu đứng người dân không ít.

Ngày nay, cái phố huyện nhỏ xíu bây giờ được nâng lên thành thị trấn và đặt lại cái tên Quỳng Côi quen thuộc, nhưng huyện thì vẫn là huyện Quỳnh Phụ.

Ði qua con đường đúng 5 cây số từ thị trấn về phố Bến Hiệp, tôi bồi hồi nhớ đến những năm tháng từ phố tôi đi học trường huyện. Con đường trải đá, hai bên đã mòn nhẵn, mỗi ngày có hai chuyến xe đò chạy từ Bến Hiệp đến tỉnh lị Thái Bình. Con đường đã in đậm thuở ấu thơ của tôi, thuở mới tập và thích làm người lớn, thuở bắt đầu biết yêu vụng nhớ thầm cô hàng xén hoa khôi của phố Hiệp. Bốn năm dài như thế, mỗi ngày đạp xe đi trên con đường cái quan này. In đậm trong khối óc trẻ thơ của tôi là vào năm 1943, hai bên bờ cỏ, dọc theo con đường này có rất nhiều người chết đói, nằm la liệt bên đường. Có những xác chết, vì không chôn kịp, đã cháy đen vì nắng như bị hỏa thiêu. Hầu hết họ là những người từ phương xa đến xin ăn ở huyện tôi. Nhà tôi đã bắt tôi phải nghỉ học cả tháng để tránh bệnh tật lây lan từ quãng đường kinh hoàng này. Bây giờ trở lại, đó là những hình ảnh bi đát nhất vẫn còn như trước mắt tôi.

Chùa làng Sơn Ðồng và ông sư tự thiêu

Ði gần hết quãng đường này, chúng tôi vì tò mò ghé vào làng Sơn Ðồng thăm ngôi chùa có vị sư mới tự thiêu cách đây hai tháng. Làng này cách làng tôi vài cái bờ ruộng và một lũy tre thưa. Bà chị ruột tôi lấy chồng ở làng Sơn Ðồng. Anh chị tôi có chừng 7- 8 đứa con hiện ở cả bên Mỹ. Các cháu đề nghị tôi ghé qua chùa thăm lại cảnh xưa có đúng như bức ảnh đã được đưa lên internet không và lý do nào nhà sư đã tự thiêu.

Chúng tôi đến ngôi chùa Sơn Ðồng vào buổi quá trưa “trời không nắng cũng không mưa, chỉ hiu hiu gió cho vừa nhớ nhung”. Không khí chùa ngoài vắng lặng, không một bóng người. Tôi lần ra phía sau chùa vãn cảnh, bất ngờ gặp được sư thầy, có lẽ là vị sư tạm thời trụ trì ở chùa này sau khi vị sư chính tự thiêu. Tôi gợi lại vài kỷ niệm cũ chứng tỏ mình là người cũ của địa phương này. Hồi đó bố tôi thường sai tôi sang chùa này mời cụ sư Hinh sang nhà tôi đàm đạo. Cụ sư Hinh rất phong khoáng trẻ trung nên tôi nhớ mãi tính cách đặc biệt của cụ. Vị sư thầy trụ trì mới này nhận ra ngay tôi là “người nhà”. Vị này tự giới thiệu tên thật là Phạm Tiến Hường.

Sư thầy ra gặp anh em trong đoàn và thuật lại chuyện vị sư đã tự thiêu. Thầy nói khá chi tiết. Tôi chỉ có thể tóm tắt vài điểm then chốt. Vị sư tự thiêu là thầy Thích Thanh Hoằng; tên tục là Nguyễn văn Mười. Thầy viết thư tuyệt mệnh nói rằng “Thầy không oán trách phật tử, tự thầy oán trách thầy”. Nhưng theo thầy Phạm Tiến Hường thì một buổi sáng thức dậy, thầy Thích Thanh Hoằng bị “người ta” lấy hết toàn bộ đồ dùng của thầy, trong đó có cả máy vi tính và nhiều sách vở. Thầy buồn lắm nên tự thiêu. Tôi không thể suy luận hai chữ “người ta” đây là sư thầy Hường đã ám chỉ nhân vật nào hay cơ quan nào. Vì một lý do nào đó, thầy Hường cũng chỉ nói hai tiếng “người ta”, nhưng bạn đọc thừa thông minh có thể hiểu đó là ai và tại sao thầy Hường không thể nói rõ hơn được. Thầy Hường chính là người đã ở bên và giúp đỡ săn sóc cuộc sống cho thầy Thích Thanh Hoằng từ 10 năm nay nên biết rất rõ. Thầy Hoằng đã đổ 10 lít xăng lên người để tự thiêu vào buổi sáng. Sau đó vài ngày, chùa định làm một đám tang lớn nhưng lại được phường xã đề nghị cho đám táng đi vòng quanh con đường phía ngoài chùa rồi an táng thầy phía sau miếng đất của chùa Sơn Ðồng.

Cây cầu Hiệp mới, nối liền Hải Dương- Thái Bình

Chúng tôi dừng lại chùa Sơn Ðồng khoảng hơn 1 tiếng, buổi chiều anh tài xế trẻ đưa đoàn ra Bến Hiệp. Ðây chính là nơi tôi đã sống suốt thời thơ ấu. Dãy phố có chừng vài chục căn nhà lầu, nơi có một số gia đình người Hoa làm ăn buôn bán cùng người Việt. Ngày nay chỉ còn lại là những dẫy nhà tranh hai bên đường. Chỉ có cái cầu Hiệp mới làm xong, đó cũng là đặc điểm nổi bật nhất của tỉnh Thái Bình.

Cầu Hiệp bắc qua sông Luộc, nối liền đường bộ giữa 2 tỉnh Hải Dương – Thái Bình, cầu này thuộc 2 xã Hưng Long (huyện Ninh Giang) Hải Dương và Quỳnh Giao (huyện Quỳnh Phụ) Thái Bình, được khởi công xây dựng từ năm 2008. Cầu Hiệp có chiều dài 542,5m, rộng 12m. Buổi chiều trời mưa dăng nhẹ như mưa phùn mùa đông, cây cầu uốn cong nổi lên trên nền trời khá hùng vĩ giữa vùng quê nghèo. Tôi nhớ đến những lần bọn nhóc chúng tôi trần như nhộng, bơi qua sông Luộc giữa mùa nước lớn, dòng phù sa đỏ quạch chảy cuồn cuộn, sang bên kia sông ăn trộm vài trái bắp với cái lý do ngây ngô rằng bắp Hải Dương mới ngon. Và chỉ bơi qua sông chạy trốn về bờ nhà khi có người đuổi theo hô hoán, đứng trên bờ chửi theo. Tuổi trẻ ngỗ nghịch có vài phút sống lại.

Cây cầu này khiến tôi nhớ tới cây cầu Bo, lối bắt đầu vào tỉnh lỵ Thài Bình, nơi bà ngoại tôi sinh sống. Mỗi lần tôi được “lên tỉnh”, nhìn thấy cây cầu Bo như nhìn thấy môt thiên đường mới. Ðó mới là ấn tượng sâu đậm nhất trong tôi về quê ngoại. Tôi nhớ đến mấy câu vè của bọn học trò vẫn hát om xòm: “Thái Bình có cái Cầu Bo. Ðêm đêm trai gái lại bò lên chơi. Cứ 5 mét lại một đôi”.

Bây giờ Thái Bính có tới 2 cây cầu Bo, một mới và một cũ, nằm song song, nhưng chuyến đi này tôi không đi qua cầu Bo. Chiếc cầu Hiệp đã thay thế, nhiều xe chạy đường Hà Nội đã thay đổi lộ trình chạy qua đường cầu Hiệp sang Hải Dương ngắn hơn và đường xá tốt hơn.

Buổi tối về đến Hà Nội, chúng tôi quá mệt mỏi chỉ còn nước lăn ra ngủ. Trong chuyến đi của đoàn có một ông bạn từ Cali cũng tháp tùng. Ông Tiến, tục gọi là Tiến râu, người nằm chung phòng với tôi và mang vác hành lý, giúp đỡ tôi rất nhiếu trong suốt cuộc hành trình này. Thế là có cả độc giả từ Mỹ về cùng làm từ thiện cho vui vẻ. Hà Nội đối với tôi chỉ là một trạm dừng chân đợi tàu xe. Nhưng cũng có nhận xét rất “vô tư” rằng người Hà Nội giàu hơn người miền Nam. Có rất nhiều nguyên nhân lý giải điều này sau khi tôi tìm gặp một vài người bà con, kẻ giàu nứt đố đổ vách, người nghèo kiết xác như đứa cháu tôi ở giữa lòng Hà Nội.

Buổi tối chúng tôi trở về Sài Gòn trên chuyến bay cất cánh vào 19g30 hoàn tất chuyến đi làm từ thiện lần đầu tiên ở miền Bắc. Thưa thật với bạn đọc, ba hôm sau hai bắp đùi tôi vẫn còn đau, leo lên cầu thang lầu 1 chung cư không muốn nổi. Thế mới thấy rõ mình đã “quá đát” và ngồi tiếc nuối thời trai trẻ. Nhưng dù thế nào tôi cũng bằng lòng với mình vì đã “làm được gì cứ làm, đi được đến đâu cứ đi”. Ðó chính là cuộc sống “có lý” của tuổi già, phải không bạn?

Văn Quang – 04-1-2013

[alamit]

Những phong tục lạ ở mạn thượng du Bắc Việt


- Đoàn Dự ghi chép



I. Tục “coong trình” của người Dao Đỏ ở Sa Pa

Ở Sa Pa, người Dao Đỏ có dân số đứng thứ hai sau người H'Mông (Hơ Mông, hay còn gọi là người Mông). Họ cũng có nguồn gốc từ Vân Nam, Trung Quốc, và là một bộ phận nhỏ của tộc người Dao di cư vào Việt Nam từ thế kỷ XIII đến những năm 1940 của thế kỷ trước. Họ sống tập trung đông nhất ở các xã Tả Phìn, Nậm Cang, Thanh Kim, Suối Thầu, Trung Chải...

Theo các nhà nghiên cứu thì người Dao có quan hệ mật thiết với người H'Mông. Trước đây, hai nhóm này được cho là có cùng nguồn gốc, nhưng sau khi thiên cư từ Trung Hoa vào Việt Nam thì hai cộng đồng này đã hình thành những đặc điểm khác nhau. Ngày nay, đến Sa Pa chúng ta có thể nhận ra sự khác biệt giữa người Dao và ngươi Hơ Mông về hình dáng, trang phục, cách sinh hoạt v.v..., nhưng họ vẫn chung sống tại cùng một vùng núi mặc dầu nơi cao nơi thấp khác nhau.

Nếu người H'Mông thường chọn những nơi núi cao để ở thì người Dao lại chọn thung lũng hoặc lưng chừng núi ở để tỉa ngô, trồng lúa và thảo quả. Các lái buôn thường đến tận nhà thu mua, mang bán sang Trung Quốc nên cuộc sống của họ cũng khá. Nhiều nhà có xe máy, tivi, thậm chí là cả xe hơi, máy kéo dùng trong nông nghiệp.

Tộc người Dao có nhiều nhóm, nhưng sinh sống ở Sa Pa chủ yếu là người Dao Đỏ, bởi phụ nữ thường quấn khăn đỏ hay đội mũ đỏ, áo màu xanh đen nhưng có nhiều hoa văn đỏ và trắng ở cổ, ở vạt áo và tà áo. Trang phục của họ được xem là đẹp nhất ở Sa Pa. Phụ nữ Dao Đỏ còn có tục tỉa bớt chân mày và tóc phía trên trán cho đẹp. Họ cũng có chữ viết riêng dựa theo chữ Hán cổ gọi là chữ Nôm Dao, nhưng loại chữ này nay chỉ người cao tuổi mới đọc, hiểu và viết được.





Người Dao có tín ngưỡng rằng loài chó là tổ tiên của họ nên chó luôn luôn được quý trọng. Ngoài ra, đàn ông chỉ được coi là trưởng thành sau khi đã chịu lễ cấp bằng sắc của nơi thờ cúng. Họ cũng có các tục lệ khác như gia đình nào đang nấu rượu thì cắm một cành cây trước cửa, không cho người lạ vào vì quan niệm rằng hễ có người lạ vào là rượu sẽ chua và khê. Khi thấy có dấu hiệu cắm lá trước cửa nhà người Dao, người ta kiêng không vào. Trong gia đình có phụ nữ sinh nở cũng cắm cành lá trước cửa để không cho người lạ vào, sợ đứa trẻ mới sinh sẽ khóc nhiều.

Họ cũng có tục kiêng sờ đầu trẻ con. Khi cắt tóc, cạo đầu cho trẻ họ để một chỏm tóc ở đỉnh đầu vì cho rằng đó là nơi trú ngụ của hồn vía con người, để chỏm tóc như vậy trẻ sẽ không hay ốm đau. Họ cũng quan niệm là nam và nữ khi chưa kết hôn thì không được chụp hình chung. Khách du lịch muốn chụp tốt nhất là hỏi trước họ.

Mỗi năm người Dao cũng có những lễ hội đặc biệt như: “Hội tết, nhảy múa” tổ chức vào ngày Mồng một và Mồng hai tháng Giêng; “Hát hội giao duyên” vào ngày Mồng mười tháng Giêng ở bản Tả Phìn, cách thị trấn Sa Pa khoảng 12km. Bản này nổi tiếng với các loại thổ cẩm đủ màu sắc và kiểu dáng do bàn tay khéo léo của phụ nữ H'Mông hoặc phụ nữ Dao tạo nên. Đặc biệt, họ có bài thuốc tắm bằng lá cây rừng của tổ tiên người Dao Đỏ truyền lại đến ngày nay, rất tốt cho du khách đi đường xa mệt mỏi.





Thiếu nữ Dao Đỏ thoải mái ngủ với người lạ

Người Dao Đỏ không coi quan hệ “không phải vợ chồng” là vô đạo đức. Họ gọi chuyện đó là “coong trình”, thậm chí càng “coong trình” với nhiều đàn ông càng tốt.

Bản Tân Phong ở tỉnh Lào Cai là nơi có nhiều người Dao Đỏ sinh sống. Cách đây ít lâu, một sinh viên Nông Lâm ngoài hai mươi tuổi, mới ra trường, được cử về phụ trách kiểm lâm tại địa phương nên chưa hiểu gì về phong tục tập quán của người Dao Đỏ. Tới cơ sở, cậu được giới thiệu tạm thời ăn ngủ tại nhà ông trưởng bản. Đêm ấy, sau khi chủ nhà mổ gà, mời cán bộ kiểm lâm một chầu rượu say, cậu lăn ra ngủ.

Chừng nửa đêm, có hai cô gái tuổi độ 17-18 đến bên giường kéo áo cậu lôi dậy. Cậu chưa hiểu ra sao thì các cô thì thầm vào lỗ tai cậu: “Cán bộ ra rừng ngủ với chúng tao đi. Chúng tao thích cán bộ mà. Dậy đi ra rừng ‘coong trình’...”

Cậu kiểm lâm cố rụt đầu vào trong chăn thì hai cô gái càng lôi cậu mạnh hơn khiến cậu vô cùng sợ hãi. Trước khi lên vùng thượng du, người ta đã kể với cậu chuyện ma cà rồng hút máu người. Ma cà rồng hiện hình qua các cô gái xinh đẹp, đêm đêm đi tới các ngôi nhà, chờ thiên hạ ngủ say rồi cắn vào cổ, hút máu người đang ngủ. Ai bị ma cà rồng hút máu thì da vàng bủng vì mất máu rồi chết.

Trong ánh lửa từ lò nấu cám lợn và ngọn đèn đốt bằng mỡ trâu đặt trên giá của chiếc cột giữa nhà hắt tới, gương mặt hai cô gái Dao đẹp hoang dại, rực rỡ như hai đóa hoa rừng, cậu sợ quá hét lên. Nghe tiếng kêu, ông trưởng bản trở dậy. Thấy hai cô gái, ông bật cười nói gì đó với họ, họ cười rồi bỏ đi.

Sáng hôm sau, ông trưởng bản giải thích về tục “coong trình” của người Dao Đỏ cho cậu nghe rồi cười bảo cậu: “Mấy đứa con gái nó thích thanh niên miền xuôi nên muốn kéo cán bộ ra rừng ngủ với tụi nó đấy mà”. Cậu kiểm lâm trẻ tuổi bấy giờ mới tiếc hùi hụi! (Nhưng hai cô một lúc, hơi... mệt! – ĐD).

Tháng 3 năm sau, hạt kiểm lâm phối hợp với chính quyền địa phương tổ chức lễ cúng rừng và làm thủ tục để người dân ký hợp đồng nhận khoán, bảo vệ rừng. Buổi tối, cậu kiểm lâm trẻ tuổi rủ cô gái Dao Đỏ xinh nhất trong bản vào rừng. Nhưng vừa mới ôm cô gái vào lòng thì cô ta hét toáng lên rồi vùng bỏ chạy về bản. Thì ra, cô gái không đồng ý “coong trình” với chàng kiểm lâm nên chàng bị phạt vạ.

Theo phong tục, chàng kiểm lâm phải mua hai con gà trống và hai chai rượu để gia đình cô gái cúng ma, gọi hồn cô gái lạc ngoài rừng về.

Kể lại chuyện này, anh chàng kiểm lâm cười khì khì: “Hồi ấy mình còn trẻ, chưa biết gì về phong tục của họ chứ bây giờ thì cứ cô nào thích là mình “coong trình” đại, chả tốn một đồng nào cả, lỡ có bị phạt cũng... rẻ!”. “Thế lỡ cô ấy có con thì sao?”. “Thì cô ta nuôi. Cô ta “coong trình” với bao nhiêu người, đâu biết là con của ai”.

Ông Đặng Văn Tâm, hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Lục Yên và ông Hoàng Cửu Tung, trạm trưởng Trạm Kiểm lâm Tân Phong nói rằng Tân Phong là nơi có tới 96% dân chúng là người Dao Đỏ. Kể lại chuyện của mình, ông Tung cười: “Năm 2006, tôi được phân công phụ trách địa bàn xã Tân Phong. Hôm ấy đã muộn, tôi nghỉ lại tại nhà của một gia đình ở thôn Khiểng Khun. Chủ nhà mổ gà tiếp đãi tôi rất niềm nở. Cả chủ lẫn khách đều uống rượu say quá chừng. Người vợ của chủ nhà nhìn tôi với đôi mắt long lanh lạ lắm. Đêm ấy đã khuya, tôi đang ngủ thì thấy một phụ nữ chui vào trong mùng rồi ôm lấy tôi. Tôi giật mình tỉnh dậy thì thấy người ôm mình là vợ chủ nhà. Chị ta thì thầm vào lỗ tai tôi: “Mình thích cán bộ, cán bộ ‘coong trình’ mình đi!”. Tôi hoảng quá bèn mở cửa chạy ra ngoài vì sợ chủ nhà tỉnh dậy, nhưng anh ta vẫn ngủ say như chết. Anh ta uống rượu say quá! Vậy là tôi bèn quay trở lại mùng và “coong trình” cho vừa ý vợ chủ nhà...”.



Sự phóng khoáng trong chuyện “coong trình”

Chuyện quan hệ tình dục của người Dao Đỏ khá phóng khoáng. Có người giải thích rằng do cuộc sống khép kín của cộng đồng người Dao Đỏ, nên quan hệ hôn nhân cận huyết khiến nhiều cặp vợ chồng vô sinh hoặc có những đứa trẻ sanh ra dị dạng hay kém phát triển về trí tuệ cũng như thể hình. Chính vì thế nên phụ nữ Dao Đỏ có phong tục duy trì nòi giống bằng cách quan hệ với nhiều đàn ông khác có vóc dáng cao to, đẹp trai, để sinh ra những đứa con khỏe mạnh, xinh đẹp.

(Người Eskimo ở Bắc cực cũng vậy, cuốn “The Eskimos” của Mục sư Peter Jergens người Mỹ nói rằng khi khách tới igloo (nhà hình vòm xếp bằng các tảng băng của người Eskimo) thì được mời ngủ chung với vợ chủ nhà. Hàng xóm đi săn trên tuyết mà vợ không đi theo được thì có thể “mượn” vợ của bạn gần đấy, và người đàn bà này sẽ phục vụ mọi chuyện kể cả việc “thay thế người vợ” một cách tự nhiên bất cứ lúc nào, không hề mặc cảm. Nếu may mắn có con, đứa trẻ sẽ thuộc về người chồng đã cho mượn vợ chứ không phải thuộc về người đi mượn.- ĐD).





Tập tục “coong trình” đã có từ lâu đời, chợ tình Sa Pa của người Dao Đỏ phải chăng là để giao lưu tình cảm, thỏa mãn nhu cầu tình dục hay sâu xa là cải tạo giống nòi? Điều này các nhà khoa học sẽ nghiên cứu tiếp để giải đáp. Nhiều người kinh ngạc khi nhìn thấy các cô gái Dao Đỏ xinh đẹp lạ thường, họ cho biết: “Các cô gái đó đẹp chẳng khác gì tiên sa. Không ai hiểu họ có phải là sản phẩm trong những đêm “coong trình” do mẹ của họ với những người đàn ông khỏe mạnh, đẹp trai ở nơi khác đến hay không?”.

Ông thợ săn tên là Bàn Phúc Châu sau khi nghe phóng viên hỏi về phong tục “coong trình” và hỏi thật rằng trong đời ông đã “coong trình” với bao nhiêu phụ nữ rồi. Ông cười, rung đùi đầy hứng khởi: “Ô, không nhớ hết đâu. Mình xấu trai, các cô gái ít cô thích. Nhưng nếu vợ người ta thích thì mình cũng “coong trình” luôn”. “Lỡ chồng họ bắt được?”. “Thì mình bị nộp phạt hai con gà và một chai rượu, rẻ thôi mà”.

Ông cười khoái trá rồi lại kể tiếp: “Vợ mình chắc nó cũng đi “coong trình” với nhiều đàn ông khác lắm nhưng mình không biết thì chịu, không được bắt phạt gà, rượu. Còn nếu nó có con với người ta thì cũng chả sao, đứa con đó gọi mình là bố chứ có gọi người kia là bố đâu. Có người không có con còn phải mua con nuôi nữa kia mà. Người Kinh bảo cá vào ao nhà ta là cá của ta, thì có gì mà phải buồn”.



Chị Triệu Thị Luyến, người hàng xóm của ông Bàn Phúc Châu, được ông mời sang chơi, uống rượu, nghe chuyện “coong trình” thì cứ cười khúc khích. Khi được hỏi ba đứa con của chị Luyến có mấy đứa là con của chồng? Chị Luyến cười, không biết nói thật hay dối: “Cả ba đứa đều là con của chồng em”...

Chị Đặng Thị Tâm, phó chủ tịch xã, cười ý nhị, bảo: “Ba đứa con của Luyến đều gọi chồng của nó bằng bố đấy. Còn em là người bên xã Tân Lĩnh, lúc còn con gái cũng hay “coong trình” nên gặp được chồng em rồi về làm dâu bên xã này”.



II. Tục “kéo vợ” của người Dao Đỏ

Trời Tây Bắc vào xuân, thiên nhiên giao hòa, cây cối nảy lộc, cũng là lúc những chàng trai Dao Đỏ hòa vào điệp khúc mùa xuân – điệp khúc của tình yêu– đang tràn ngập trên khắp núi đồi với tục lệ riêng của người Dao Đỏ: “Kéo người mình thương về... làm vợ!”.

Từ những ngày giáp Tết đến hết tháng Giêng, khi nhà nào thóc cũng đã đầy bồ, thịt đã treo kín trên ránh bếp, người người được nghỉ ngơi chuẩn bị cho vụ mùa năm tới thì cũng là lúc trai gái đến tuổi trưởng thành hướng theo tiếng gọi của tình yêu đôi lứa, lo chuyện xây dựng mái ấm gia đình.

Nếu các dân tộc thiểu số khác thuộc vùng Tây Bắc có tục “ngủ thăm”, “chọc sàn”, “bắt vợ” v.v... để chàng trai có thể lấy được người con gái mà mình yêu về làm vợ thì dân tộc Dao Đỏ có tục kéo vợ.

Truyện kể rằng, ngày xưa có một chàng trai nhà nghèo đem lòng say mê một cô gái xinh đẹp con nhà giàu. Không đủ bạc trắng, không có trâu, dê để cưới hỏi cô, chàng chỉ biết thầm thương trộm nhớ, còn cô gái thì hoàn toàn không đoái hoài gì tới chàng.

Thế rồi một ngày kia, tấm chân tình của chàng đã thấu tới thần, Phật và đấng linh thiêng. Thần đã báo mộng cho chàng rằng hãy làm sao bắt cóc được cô gái về, nhân duyên sẽ thành. Chàng làm theo và đã bắt được người mình yêu về giữ trong nhà mình. Tính tình ương ngạnh của cô gái đã được tình cảm chân thành của chàng cảm hóa, họ yêu nhau, sống với nhau, sinh con đẻ cái và sống đến trọn đời.

Chuyện xưa thể hiện ước mơ của những người nghèo túng không có khả năng trả nổi tiền cưới để lấy được người mình yêu. Tính “hợp lý” của câu chuyện đã có từ xa xưa và được thể hiện đầy đủ trong cuộc sống của thanh niên dân tộc Dao Đỏ cho đến ngày nay.

Giữa lưng chừng những vách đá còn phủ sương sớm, các chàng trai, cô gái người Dao Đỏ dường như đã hẹn hò từ trước, ngồi bên nhau, trao nhau những lời nói yêu đương, tình tứ. Chờ đến chiều, dường như đã hiểu nhau hơn, chàng trai cùng với bè bạn của mình bắt đầu “kéo” người mình yêu về làm vợ.

Theo giải thích của người Dao Đỏ, không phải cứ thấy cô gái nào xinh xắn, giỏi giang là kéo về nhà mình làm vợ. Thật ra, trước khi “kéo vợ”, đôi nam nữ đã tìm hiểu nhau rất kỹ, rồi ưng nhau. Kéo vợ chỉ là phong tục “bắt buộc phải có” để người con gái chính thức bước chân về nhà chồng.

Sau khi bị “kéo” về nhà chàng trai, cô gái được giữ ở trong nhà 3 ngày và vẫn sinh hoạt bình thường, được cha mẹ chàng trai xem như con cái trong nhà.

Sau 3 ngày, nếu ưng thuận, cô gái Dao Đỏ sẽ cắt bớt tóc và trở thành người vợ chính thức trong gia đình, chờ đến khi nào kinh tế khá giả họ mới tổ chức đám cưới, còn nếu không ưng thì lại trở về nhà mình. Chính vì thế, phong tục “kéo vợ” có tính hợp lý trong sinh hoạt của người Dao Đỏ.



III. Tục “cạy cửa ngủ thăm” của người Dao Tiền

Dao Đỏ là người Dao mà phụ nữ thường đội khăn hay mũ đỏ, mặc áo màu xanh đen có các nẹp cũng màu đỏ. Y phục của phụ nữ Dao Đỏ đẹp nhất trong các dân tộc thiểu số trên vùng thượng du Bắc Việt. Còn Dao Tiền là người Dao mà phụ nữ thường đeo vòng cổ hay vòng tay chân có các đồng tiền bằng đồng hay bằng bạc, khi cử động chúng kêu leng keng thánh thót rất hay. Trên đất nước Việt Nam có 54 sắc tộc (thường gọi là “dân tộc”) cùng chung sống. Mỗi dân tộc có những phong tục, tập quán mang nét độc đáo, rất riêng. Quý bạn đã từng nghe nói đến Lễ bỏ mả ở Tây Nguyên, Chợ tình (ở Khâu Vai - Hà Giang) v.v..., chúng tôi muốn giới thiệu với quý bạn một phong tục đặc biệt của người Dao Tiền ở vùng Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ: tục “cạy cửa ngủ thăm”.

Bản Cỏi thuộc xã Xuân Sơn, huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ, nằm dựa lưng vào núi. Một bên giáp huyện Đà Bắc tỉnh Hòa Bình, phía bên kia giáp với huyện Phù Yên của tỉnh Sơn La. Bản Cỏi được bao quanh bởi suối và các núi non hùng vĩ. Nơi đây tập trung các dân tộc Dao, Mường... sinh sống. Cả bản có 66 hộ dân với 350 nhân khẩu.

Theo sự giải thích của người dân nơi đây, “ngủ thăm” có nghĩa là con trai, con gái đến tuổi trưởng thành đều có thể “cạy cửa ngủ” để thăm nhà nhau. Tuy nhiên, theo phong tục và quy định riêng của người Dao và người Mường từ bao đời nay, chỉ con trai người Mường mới được lấy vợ người Dao, còn con trai người Dao không được lấy gái Mường.

Các cô gái đến tuổi trưởng thành, ban ngày đi làm công việc đồng áng, tối đến thắp một ngọn đèn, buông mùng sớm và nằm trong đó. Các chàng trai có nhu cầu tìm hiểu người con gái mình sẽ lấy làm vợ, có thể tìm đến thăm nhà cô gái. Nếu thấy đèn trong buồng cô gái còn sáng, nghĩa là chưa có ai đến ngủ thăm, chàng trai phải tự cạy cửa để vào trong nhà, nằm xuống bên cạnh cô gái, cô này sẽ tắt hoặc vặn nhỏ ngọn đèn. Hai người chỉ trò chuyện, tâm sự mà không được đụng chạm vào người nhau.

Sau một thời gian tìm hiểu, cô gái có quyền quyết định xem có nên cho chàng trai đó “ngủ thật” hay không. Nhưng trước khi đi tới “ngủ thật”, hai người phải thưa với bố mẹ để bố mẹ coi có hợp tuổi với nhau không. Nếu hợp tuổi, gia đình sẽ cho phép đôi bạn trẻ “ngủ thật” với nhau.





Sau khi thời gian “ngủ thật” bắt đầu cũng là lúc chàng trai phải đến làm công cho gia đình cô gái. Cứ ngày đi làm cùng gia đình, tối về ngủ với cô gái mình có ý định tìm hiểu. Trong thời gian này, chàng trai không được về nhà mình, muốn về phải được gia đình cô gái cho phép. Nếu cô gái không thích chàng trai nữa thì cô ta sẽ gói quần áo cùng với một gói cơm nắm cho vào cái địu và bảo chàng trai: “Anh cứ về thôi!”, như thế có nghĩa là cô gái đã từ chối. Hoặc cũng có khi, cô gái bảo: “Hôm qua, em nằm mơ thấy không thể chung sống với anh được”, đó cũng là một cách từ chối nhẹ nhàng.

Nếu bạn là người Kinh, bạn vẫn có thể đến “ngủ thăm” ở nhà bất cứ một cô gái nào bạn thích, miễn là cô gái ấy chưa có ai đang “ngủ thăm” đêm hôm đó hoặc đã có người “ngủ thật”; và phải nhớ là bạn không được làm một điều gì... “thiếu trong sạch” khi muốn thử cái phong tục rất độc đáo này. Cũng có trường hợp cô gái để cho hai chàng trai đến “ngủ thăm” ở hai bên cạnh mình. Phong tục của họ cho phép như vậy. Trong trường hợp này, cả hai chàng trai cùng chuyện trò, tâm sự với cô gái, ai nói giỏi hơn thì người đó thắng.

Cho đến thời điểm này, các hãng du lịch vẫn chưa có các tour đưa du khách đến Bản Cỏi. Tuy nhiên, càng ngày càng có nhiều du khách tự động thuê xe đến đây để khám phá thiên nhiên hoang sơ và những phong tục tập quán kỳ lạ... có một không hai này!

Để đến được Bản Cỏi, người ta có thể mua vé xe tuyến Hà Nội - Phú Thọ ở bến xe Kim Mã Hà Nội (giá vài chục ngàn đồng/vé), xuống xe tại thị trấn của huyện Thanh Sơn.

Ở chợ của thị trấn Thanh Sơn có rất nhiều mặt hàng của đồng bào các dân tộc quanh vùng mang đến bán hoặc trao đổi hàng hóa như: thổ cẩm, đồ lưu niệm, hàng tiêu dùng, đặc biệt là các loại thuốc Nam. Giá nhà nghỉ ở đây tương đối rẻ, khoảng 50-100 ngàn đồng/phòng giường đôi, còn nhà trọ thì 10-20 ngàn đồng/người/ngày. Trung tâm thị trấn cũng có nhiều điểm vui chơi với giá cả rất rẻ và người dân ở đây hết sức thật thà, mến khách.

Từ thị trấn Thanh Sơn người ta có thể thuê xe ôm đến Bản Cỏi, khoảng 50-70 ngàn đồng/xe chở 2 người. Cánh xe ôm ở đây tay lái rất vững, khách có thể yên tâm dù cho quãng đường đồi núi gập ghềnh.

Tuy Bản Cỏi chưa có khách sạn và nhà nghỉ nhưng khách có thể đến gõ cửa bất cứ một ngôi nhà nào, bảo đảm không phải trả tiền mà còn được chủ nhà coi như thượng khách.



IV. Đi “mò đêm” nhà sơn nữ người Thái

Căn nhà sàn của cô gái Thái vẫn còn bật đèn, bố mẹ cô chưa đi ngủ, A Lý tiến vào khẽ gõ lên cửa một lát thì cánh cửa mở ra... Sau đây là lời kể của một phóng viên ngoài Bắc...



Tục lệ diễm tình hoang sơ

Trong chuyến công tác ở xã Suối Bàng, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La, sau khi tôi đã xong công việc thì cũng là lúc trời bắt đầu xâm xẩm tối. Bởi vậy tôi đành đến xin ngủ nhờ tại nhà của một người dân trong bản. May mắn là dân chúng trong làng Pưa Lai này đều là những người tốt bụng, hiếu khách. Thế nên, tôi được ngủ nhờ ở nhà anh Đinh Văn Thắng và chị Lường Thị Giang, họ là đôi vợ chồng trẻ mới cưới nhau chưa đầy hai năm.



Bữa cơm thết đãi khách có thịt trâu và rượu ngô thơm nồng, đối với tôi quả thật là ăn mày vớ được xôi gấc, vì sau một ngày lăn lội đường đồi, đường núi, lại chẳng có quán xá nào để tạt vào ăn lót dạ, đến giờ đã sắp đói lả, ấy vậy mà vợ chồng anh Thắng vẫn ái ngại, sợ bữa ăn đạm bạc quá, không phải lễ với khách.

Ngồi nhâm nhi chén rượu ngô, tôi hỏi anh Thắng vùng này có phong tục gì đặc biệt. Anh Thắng cười, hỏi lại: “Anh đã nghe nói tới tục “đi mò” chưa?”

Thật tình là khi nghe anh Thắng nói thế, tôi ngỡ anh nói mò ốc, mò cua gì đó. Có lẽ đoán được sự hiểu lầm của tôi, anh cười, bảo: “Đấy là một tập tục đã có từ lâu đời của người Thái Đen ở bản này. “Đi mò” là một kiểu tìm kiếm bạn tình, cũng giống như người Thái Trắng có tập tục “chọc sàn”, người Dao có tục “cạy cửa ngủ thăm”, người Mông có tục “đánh mông” chắc anh đã nghe qua...”.

(Chú thích: người Thái còn gọi là người Tày. Thái Đen hay Tày Khao: chuyên mặc đồ đen. Thái Trắng hay Tày Đăm: chuyên mặc đồ trắng. Họ chiếm tới 55% dân số tỉnh Sơn La và có liên hệ về chủng tộc với người Thái Lan.– ĐD).

Anh cho biết, con trai ở bản Pưa Lai này cứ đến khoảng 15-16 tuổi là bắt đầu biết “đi mò” rồi, đứa nào không chịu khó đi mò thì chỉ có nước ế vợ. Họ có thể “đi mò” theo kiểu đánh lẻ hoặc từng nhóm. Nếu đi theo nhóm thì cứ việc đàng hoàng đến nhà cô gái mà mình ưa thích rồi gõ cửa, bố mẹ cô gái sẽ ra mở, mời vào nhà uống nước và trò chuyện. Vì “đi mò” là một phong tục nên dù có đến muộn bố mẹ cô gái cũng chẳng cảm thấy phiền hà. Sau khi đã chuyện trò, rào đón với “phụ huynh” dăm ba câu, đợi họ đi ngủ, cả nhóm sẽ kéo nhau về, để lại một anh chàng có tình ý với cô gái để hai người bắt đầu giai đoạn “tìm hiểu”.





Đối với những chàng trai thích “một mình xung trận” thì phải hẹn với cô gái trước. Đợi khi cả nhà đã đi ngủ, chàng trai đến gõ nhẹ vào cửa hoặc vào vách nơi cô gái ngủ làm hiệu, cô gái sẽ biết ý ra mở để chàng trai vào.

Ngược lại, đã thích một cô nào đấy nhưng nếu không hẹn trước, tối khuya chàng trai cứ tìm đến, lẳng lặng dùng dao lách vào khe cửa, bẩy cái chốt lên để vào nhà, đến buồng cô gái. May mắn được đồng ý, cô gái sẽ im lặng và cho vào giường. Còn nếu không được sự đồng ý, chàng trai vẫn cố ý chui vào giường để “tìm hiểu” rất dễ bị cô gái hô hoán cho bố mẹ đuổi về. Tuy nhiên, ở bản này chưa bao giờ xảy ra chuyện trai bản bị “muối mặt” như vậy.

Những chàng trai khi đã tìm được đối tượng để gửi gắm tình cảm, sau những lần “đi mò” rồi được cô gái ưng thuận cho ngủ lại thì sau đó sẽ về thưa chuyện và nhờ bố mẹ đến hỏi cưới. Tuy nhiên, trước khi lấy vợ, chàng trai phải đến nhà cô gái làm giúp một thời gian, nhanh thì ba tháng, chậm thì một năm. Trong lễ cưới, nhà trai phải là người lo hết mọi chi phí của đám cưới, từ của hồi môn cho đến việc cỗ bàn thết đãi khách bên nhà gái.

Kể xong anh Thắng nhìn sang vợ, chị Lường Thị Giang, và cười khì khì: “Nói đâu xa, cách đây hai năm tối nào tôi cũng cùng đám thanh niên đi mò đêm suốt ở cái bản Pưa Lai này, thậm chí là sang cả bản bên cạnh nữa. Cuối cùng là “mò” được cô ấy đấy”.

Thấy tôi háo hức muốn đi cho biết, anh Thắng giục vợ dẹp bát đũa, cùng tôi ra ngồi uống nước trà rồi bảo: “Cứ uống nước xong đi là vừa. Tí nữa mình gọi mấy thằng em ở bản, tối nào chúng nó cũng đi, cho cậu đi cùng luôn thể”.



Tôi đi “mò”

Tối hôm ấy, người em họ của anh Thắng tên là A Lý khoảng chừng 16 tuổi cùng mấy đứa bạn của nó cũng cỡ tuổi đó đến dẫn tôi đi. Đường đèo đầu mùa đông, lạnh giá. Đang đi, A Lý khẽ bảo tôi: “Tụi em dẫn anh vào nhà con bé tên Luyến xinh lắm. Nó là “hoa chưa có chủ” vì mới cỡ 16 tuổi, đẹp nhất bản. Anh xem nếu nó đồng ý thì tụi em để lại anh ở đấy, tụi em có chỗ khác. Nó mới lớn, tán nó hơi khó, tụi em không thích”.

Căn nhà sàn của gia đình cô gái tên Luyến vẫn còn sáng ánh đèn, bố mẹ cô chưa đi ngủ. A Lý khẽ gõ lên cửa, một lát thì cánh cửa mở, cả bọn kéo tôi vào. Chúng tôi ngồi uống trà với bố mẹ của Luyến, còn cô thì ngồi e ấp trên giường của mình ở góc nhà sàn.

Thấy tôi lạ mặt, bố của Luyến hỏi chuyện. Tôi không dám nói thật mình là người Kinh ở dưới xuôi lên mà trả lời rằng là bà con của anh Thắng, hôm nay đến đây được mấy cậu em dẫn đi chơi.

Sau vài ba câu chuyện, bố mẹ Luyến biết ý, đi nghỉ và bảo chúng tôi cứ ngồi chơi. Tôi đang e ngại vì chưa hiểu tình thế ra sao, không biết nên về hay nên ở thì A Lý rủ rỉ vào tai tôi: “Con bé Luyến có vẻ “kết” anh rồi đấy. Từ nãy đến giờ nó cứ nhìn anh chằm chặp”. Nghe vậy, tôi để ý thì thấy đôi mắt tròn xoe, đen lay láy của Luyến đang nhìn tôi với gò má ửng hồng, không hiểu vì thời tiết lạnh hay vì bản năng riêng của con gái người dân tộc. Thấy tôi nhìn, cô bé mỉm cười quay đi. Thấy vậy, cả bọn cười, vỗ nhẹ vào vai tôi ra chiều chúc mừng rồi kéo nhau đi. A Lý bảo tôi: “Tụi em cũng loăng quăng ở gần đây thôi. Nếu có gì không ổn, anh muốn về sớm thì cứ ra bên ngoài, ho lên mấy tiếng là em biết, sẽ dẫn anh về”.

Đâm lao thì phải theo lao, đợi Lý đi xong, tôi mạnh dạn đến bên chiếc giường lót rơm làm nệm của Luyến, ngồi xuống cạnh giường. Bất ngờ, Luyến thả mùng xuống, cài chung quanh rồi kéo tôi vào trong mùng, ôm chầm lấy tôi, áp mặt vào ngực tôi và cười khúc khích: “Hồi chiều em đã gặp anh rồi”. Hỏi ra mới biết, lúc chiều tôi đi loanh quanh trong bản chụp hình, thấy một đám sơn nữ đang địu ngô trên lưng từ đằng xa đi tới, tôi giơ máy ảnh ra chụp vài bức, té ra trong đám có Luyến mà tôi không biết.

Cũng nhờ “quen trước” như vậy nên tôi với Luyến nằm bên cạnh nhau, chuyện trò với nhau cởi mở hơn. Tôi thành thật kể cho Luyến nghe rằng mình là người Kinh ở dưới xuôi lên, Luyến cười: “Em biết rồi. Anh là nhà báo”. Tôi rất ngạc nhiên: “Sao em biết?”. “Tại vì anh có máy ảnh to loại chuyên nghiệp. Với lại nhà báo thì anh mới đi một mình chứ nếu là khách du lịch họ đi cả đoàn”. “Thế anh là người lạ, em không sợ à?”. “Không. Tối nào các trai bản cũng đến nhà em, có vài người quen mặt nhưng cũng có người lạ mặt, em không sợ đâu. Với lại con gái thì phải để người ta đến mới lấy được chồng, tục lệ ở đây là như vậy”.

Câu nói của Luyến khiến tôi cảm thấy thương nàng. Luyến có cảm tình với tôi. Tôi biết rõ điều đó. Các cô sơn nữ thường thích những chàng trai Kinh. Cũng có người đã ở lại đây, ăn đời ở kiếp với nhau, sống cuộc sống bình dị có thể coi là hạnh phúc. Nhưng tôi thì không, tôi sẽ phải trở về Hà Nội. Người ta bảo “ngủ thăm”, “mò đêm”, hoặc “chọc sàn” thì không được phép làm điều gì không trong sạch trước khi cô gái đồng ý và sẽ phải tính đến chuyện lâu dài. Riêng tôi thì khác, tôi là chàng trai người Kinh, tôi biết nếu tôi tiến tới, cô bé sẽ phá bỏ tục lệ, sẵn sàng chấp nhận nhưng tôi không thể làm như thế được...

Đợi cho Luyến ngủ yên, tôi rón rén trở dậy, cố gắng không gây tiếng động kẻo làm Luyến thức giấc. Trước khi chui ra khỏi mùng, dưới ánh sáng lờ mờ của ngọn đèn nhỏ đặt trên chiếc giá ở giữa nhà, tôi thấy gương mặt cô bé trông thật hiền dịu và thật dễ thương, đôi môi hé mở trong giấc ngủ như một đóa hoa rừng. Tôi đặt nhẹ lên má nàng một chiếc hôn từ biệt. Chợt, tôi giật mình: trên hai gò má nàng có hai dòng nước mắt chảy dài nhưng Luyến vẫn giả bộ ngủ. Các cô sơn nữ là như thế, rất quý trai Kinh nhưng cũng hiểu khó có chuyện lâu dài nên đành im lặng chia tay...<

[alamit]

Câu chuyện bà Trần Thị Hài
Phong Thu, thông tín viên RFA
2013-01-15

Ngày 9 tháng 12 năm 2007, cuộc biểu tình chống Trung Quốc diễn ra rất lớn tại Sài Gòn và Hà Nội.

AFP photo

Bà Trần Thị Hài trong cuộc biểu tình chống Trung Quốc tại Hà Nội ngày 9 tháng 12 năm 2007

Hàng ngàn người đã xuống đường giăng biểu ngữ và hô vang khẩu hiệu lên án hành động ngang ngược xâm chiếm Hoàng Sa và Trường Sa của Trung Cộng. Nhiều tấm hình đã được đăng tải trên liên mạng. Trong số đó, có một tấm hình của một người phụ nữ cao lớn, miệng hô khẩu hiệu, cánh tay đưa về phía trước, khuôn mặt hiện rõ cảm xúc trong khí thế xuống đường thể hiện lòng yêu nước. Tấm hình đã lưu truyền trên mạng trong nhiều năm liên tục. Người phụ nữ trong bức hình độc đáo đó, chính là bà Trần Thị Hài, một dân oan đã đội đơn đi gõ cửa khắp nơi trong 12 năm ròng rã để đòi lại mảnh đất của gia đình đã bị chính quyền thu hồi vô lý và bất công.
Bà Trần Thị Hài là ai

Vì sao bà lại cùng người dân Hà Nội xuống đường biểu tình chống Trung Quốc xâm chiếm Hoàng Sa và Trường Sa? Vì sao bà đi theo dân oan để đòi đất? Và vì sao cuối cuộc đời của một người vào Đảng cộng sản từ khi 17 tuổi đã phải trả lại thẻ Đảng và bị công an đến nhà còng tay giam vào ngục tối? Bao nhiêu câu hỏi đó chính là chìa khoá để mở rộng cánh cửa công luận tìm ra ánh sáng của những oan kiên mà bà đã tranh đấu suốt 12 năm trong vô vọng. Ông Đỗ Thành Huấn, chồng bà Hài cho biết bà Hài sinh ra trong một gia đình nông dân đông anh em. Gia đình nghèo, mẹ mất sớm phải sống với người mẹ kế. Cuộc sống của bà cũng rất vất vả từ khi còn thiếu thời. Sinh ra lớn lên ở Miền Bắc nên phải theo cộng sản tham gia những sinh hoạt Thanh Thiếu Niên. Ông Đỗ Thành Huấn cho biết như sau:

"Hồi chị Hài còn trẻ ở ngoài Bắc, Hà Nội, là kiện tướng trung đội bèo hoa dâu, Trung Đội Phó Trung Đội bóng phòng không,tức là thả hai cái bóng bự hai đầu cầu vào ban đêm để phòng không, rồi Bí Thư Liên Chi Đoàn của Huyện Đông Anh. Năm sáu mươi mấy kết nạp đảng khi chưa đủ tuổi, mới có 17 tuổi. Sau nầy làm Y Tá công ty Bách Hoá Hà Nội. Năm 75 anh đi vào trong nầy bà làm ở công ty Cấp Ba Thị Xã, Phó Phòng Hành Chánh Sở Thương Nghiệp Thị Xã Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.”

Mẹ con tốt bụng mà hiền lắm. Mẹ không muốn mích lòng ai. Mẹ là người đàn bà rất hiếu khách, hiền lành. Sự thất vọng nó làm thay đổi một con người kinh khủng như vậy.
Cô Đỗ Khánh Ly

Nhiều năm trôi qua, người Việt trong và ngoài nước đều nhớ bài hát “Quê Hương” của cố nhạc sĩ Giáp Văn Thạch và bài hát “Xin Đừng Trách Đa Đa” của nhạc sĩ Võ Đông Điền. Nhưng không ai biết ông Đỗ Thành Huấn là một nhạc sĩ trong nhóm nầy. Ông sinh ra lớn lên ở Cần Thơ, mồ côi cả cha lẫn mẹ. Ông đi theo cộng sản từ năm 1949, đến năm 1954 ông tập kết ra Bắc. Lúc đó, ông chỉ là cậu bé 16 tuổi. Ông vào Đảng cộng sản khi ông chưa đến 18 tuổi. Ông tốt nghiệp kỹ sư Khoa Cơ Khí ở Học Viện Nông Nghiệp Ucoren (*) tại Nga năm 1965. Và ông đã cưới bà Trần thị Hài vào giai đoạn chiến tranh rất ác liệt. Họ có 4 người con 3 gái, 1 trai. Sau năm 1975, bà theo chồng vào Nam. Ông Huấn về Bình Dương làm Giám Đốc Công Ty Cơ Khí Nông Nghiệp Huyện Bến Cát. Một nơi khỉ ho, cò gáy, vất vả quanh năm.

Bạn bè của ông đa số là văn nghệ sĩ, nghèo xác xơ, túi rỗng không tiền. Họ yêu mến tính tình hiền hoà, tốt bụng, trọng tình nghĩa của ông. Mỗi lần ông mời bạn đến nhà chơi, bà Hài chào hỏi, săn đón, nấu nướng đãi khách lịch sự và ân cần. Sau đó, bà rút lui vào trong bếp để cho mọi người được tự nhiên. Bà vốn là một phụ nữ ít nói, trầm tĩnh và không giao du bên ngoài. Bà Lê Như Mai, một văn nghệ sĩ đã quen biết vợ chồng bà Hài lâu năm nhận xét về bà như sau:

“Người ta nhận xét về chị rất là tốt. Người ta thân tình hơn nên người ta nhận xét tốt về chị. Còn riêng Mai thì Mai nhận thấy như vầy nè. Có nghĩa là chị rất là hiếu khách. Bạn bè anh Huấn đến chơi thì chị tiếp đãi rất là nồng hậu. Đó thì mình nhận xét tốt về chị thôi.”

Nhưng vì sao, một người đàn bà chỉ biết làm ăn, lo cho chồng con bỗng bị công an bắt bỏ tù hai lần? Cô Đỗ Khánh Ly, con gái của bà Hài buồn bả nói:

“Con sốc lắm! Con hổng ngờ mẹ con thay đổi như vậy. Từ một người rất dễ thương, hiền. Mẹ con hiền lắm! Mẹ con tốt bụng mà hiền lắm. Mẹ không muốn mích lòng ai. Mẹ là người đàn bà rất hiếu khách, hiền lành. Sự thất vọng nó làm thay đổi một con người kinh khủng như vậy. Mẹ con không phải người như vậy.”

Khánh Ly cho biết những bất công chồng chất, những phi lý của toà án Nhân Dân tỉnh Bình Dương xét xử những người chiếm đất của gia đình đã làm cho cô có cái nhìn khác đối với xã hội mà cô đã sinh ra và lớn lên. Cô nói tiếp:

“Con có muốn mua một tài sản gì nhỏ xíu con cũng phải có rất nhiều giấy tờ. Con phải có nhiếu giấy tờ ký cóp công chứng lung tung hết. Đàng nầy không có một giấy tờ lộn lưng ra toà người ta cứ khẳng định là của người không có giấy tờ. Trong khi ba con có giấy tờ thì lại thua kiện. Con mới thấy cuộc đời không phải như mình nghĩ.”

Vì đâu nên nỗi


Vì bị cướp trắng đất đai, bị ức hiếp, bị chà đạp một cách bất công. Bà Hài đội đơn đi kiện liên tục, công ăn việc làm bỏ dỡ, nợ nần ngập đầu. Vợ chồng phải sống nhờ vào trợ cấp của các con. Anh Đỗ Ngọc Hợp đã kể lại tình cảnh cha mẹ:

"Ba má con mua miếng đất đó nợ tùm lum hết. Má con phải vay ngân hàng vớt lãi xuất cao để đầu tư mua. Ba má con phải vô rừng rú, rừng sâu nước độc vào Bù Da Mập, biên giới Lộc Ninh để làm đường nuôi tụi con, để đầu tư vô miếng đất đó. Ba con hồi làm cơ quan liêm khiết, không có tiền đâu, nghèo lắm. Má con phải chạy đầu nầy đầu kia để vay mượn đầu tư vô miếng đất. Bây giờ về già cũng không có miếng đất nào để dưỡng già hết, bị người ta chiếm hết rồi. Cống hiến cả đời bây giờ đầu hai thứ tóc bị ở tù. Ba con đau tim phải ở nhà đau khổ chờ vợ. Biết vợ mình đúng mà không làm gì được. Con nghĩ lại con thấy cuộc đời ba má con khổ thật. Con thấy sợ.”

Cả một đời làm việc vất vả, rồi đem tiền đầu tư vào mua đất để dành sau khi già còn có tiền sinh sống vì lương hưu không đủ trả nợ và không đủ sống. Nhưng nay, mảnh đất mà vợ chồng bà chắt chiu với bao hy vọng bị chiếm đoạt. Bà Hài đội đơn đi kiện khắp nơi suốt 12 năm. Chẳng những Uỷ Ban Nhân Dân tỉnh Bình Dương không xét xử mà còn ra quyết định thu hồi miếng đất mà vợ chồng bà đã mua và được phép sử dụng trong vòng 50 năm. Bà Hài làm đơn kêu cứu thì kết quả là bị công an bắt nhốt vào tù 5 tháng 24 ngày, vào tháng 8 năm 2006. Lần nầy, sau khi bà tham gia biểu tình vào ngày 9 tháng 12 năm 2012 tại Hà Nội, khi bà trở về, công an vào nhà còng tay đem nhốt vào nhà tù Bến Lớn. Toà án Nhân Dân Tỉnh Bình Dương đã mở phiên toà Phúc Thẩm, ngày 27 tháng 12, kêu án bà 9 tháng tù giam. Ông Đỗ thành Huấn cho biết thêm nguyên nhân của cuộc trả thù nầy:

“Năm 2006 chị Hài đi tù. Tỉnh ra quyết định bãi bỏ quyết định sử dụng đất và thu hồi hết đất. Cái quyết định giao quyền sử dụng đất 16 năm rồi bây giờ nói cái quyết định đó sai, thu hồi lại, bãi bỏ. Từ đó bà Hài đi kiện riết, kiện riết. Vừa rồi, cách đây 1 tháng bà Hài viết chữ trên áo là “yêu cầu Chủ Tịch Lê Thanh Cung đối thoại” thì nó bắt bả rồi kêu án chị 9 tháng tù. Nó vô nhà còng tay. Lần nầy nó vô nhà nó xét nhà, khám nhà. Lần trước nó cũng khám tung nhà lên hết, lần nầy nó cũng khám tung nhà lên hết. Rồi nó còng tay chị Hài chở đi nhốt ở Bến Lớn. Ngày 1 anh có đến thăm một lần, thấy chị gầy hơi xanh nhưng tinh thần rất kiên cường. Bả nói bả ra tù rồi bả sẽ đi nữa. Bả nói coi “9 tháng tù như một giấc ngủ trưa.”

Trên bước đường gian truân đi tìm công lý, bà Hài đã quen biết rất nhiều dân oan. Đa số họ là phụ nữ. Nhiều người mất hết đất đai nhà cửa khiến gia đình đói rách, lang thang phải sống vất vưởng nơi đầu đường, xó chợ. Họ là những người đàn bà yếu đuối nhưng ý chí rất mạnh mẽ. Vì cùng chung cảnh ngộ nên thông cảm nhau. Những phụ nữ dân oan quen biết bà Trần Thị Hài đã thân mật gọi bà là Chị Cả. Cô Trần Ngọc Anh, một phụ nữ đã đi đòi đất bị chính quyền cướp đoạt hơn 11 năm. Cô đã kể lại cuộc biểu tình chống Trung Cộng ngày 9 tháng 12 năm 2012 vừa qua đã có cớ để công an đến nhà còng tay bà Hài đem giam vào tù:

Má con phải chạy đầu nầy đầu kia để vay mượn đầu tư vô miếng đất. Bây giờ về già cũng không có miếng đất nào để dưỡng già hết, bị người ta chiếm hết rồi.
Anh Đỗ Ngọc Hợp

“Chị Hài là chị kết nghĩa của con. Chế độ gì mà bất công quá đi! Nó không biết làm gì chị Cả của con thì nó gài vào cái tội “gây rối an ninh trật tự công cộng”. Những lần Chị Cả đấu tranh rất là mạnh mẽ. Chị Cả không bao giờ lùi bước, không nhân nhượng bọn quan tham nầy. Quyết đấu tranh tới cùng nên nó thù vặt nó mới bắt chị. Ra Hà Nội đợt vừa rồi, con với chị giăng biểu ngữ lên nói sự thật là “Một Đảng cầm quyền, người dân không có quyền kiểm soát quyền lực của Đảng thì dân làm sao có quyền tự do và hạnh phúc. Yêu cầu cái đảng cầm quyền hãy trả lại quyền tự do, quyền sống đúng nghĩa cho người dân Việt Nam. Nó giựt cái biểu ngữ đó. Ba mươi phút sau, con với chị làm lại cái biểu ngữ khác, nó giựt ba lần như vậy. Sau đó, chị em con đi biểu tình chống Trung Quốc thì trên con đường về con biết có công an, an ninh vẫn đi theo. Khi về Bình Dương ngày Chủ Nhật, sang Thứ Hai nó ập vô nhà bắt Chị Cả và Mai Anh.”

Cô Anh cũng bị công an bắt giam và đánh đập dã man trong tù. Cô cho biết cái giá phải trả cho cuộc tranh đấu không cân sức giữa những người dân oan và lực lượng công an có dùi cui, súng đạn:

“Trời ơi! Đấu tranh mà bị đánh. Đánh Chị Cả con mà là phụ nữ đó nghen, đánh tét lưng luôn máu chảy xuống. Còn con nằm vật vờ nó kéo vô bệnh viện nằm vật vờ bất tỉnh đến ba ngày trời mới tỉnh dậy. Con hỏi dì thấy có một chế độ nào mà đánh phụ nữ như thế không? Từ đó, con với Chị Cả quyết tâm chấp nhận hy sinh để nói lên một tiếng nói cho mọi người trên thế giới Việt kiều, thanh niên, sinh viên trong nước ngoài nước đấu tranh đòi lại nhân quyền thật sự, đúng nghĩa cho người dân Việt Nam.”
Nhiều bất công, uất ức

Esf8yCRhzIcMr9hn-250.jpg
Bà Trần Thị Hài trong khí thế xuống đường thể hiện lòng yêu nước. AFP photo
Kể từ khi vác đơn đi kiện, gia đình bà Hài đã trải qua biết bao tai biến. Ông Huấn bị xe tông gãy tay, xém chết vào năm 2006. Cũng năm đó, bà ngồi tù khi ông đang mổ tim. Đứa con gái út có chồng đang sống tại Đức, cô đang học Kiến Trúc Sư, thấy mẹ quá khổ cực nên muốn bảo lãnh mẹ sang Đức chăm lo cho các cháu và tránh xa những đau khổ, bất trắc có thể xảy ra. Nhưng hai lần ra sân bay, hai lần bị công an Tỉnh Bình Dương ra lệnh không cho xuất cảnh. Ông Đỗ Thành Huấn nói:

“Nó mua cái nhà ở bên Đức rồi nó sửa. Nó muốn chị Hài sang bên đó trông con giùm nó để nó học Kiến Trúc mà. Xin passport đàng hoàng. Nó mua vé máy bay rồi, lên sân bay rồi. Đồ khám hết qua tới phòng cách ly rồi. Hỏng biết tại sao ách chị Hài trở lại. Hai đứa cháu ngoại nó khóc quá trời. Không có bà ngoại đi nó khóc. Trước khi đi, công an có mời anh chị, rồi mời cháu Anh, mời cháu Hợp đến cam kết là ra nước ngoài không có phỏng vấn, không có trả lời phỏng vấn không có nói gì ảnh hưởng đến người Việt Nam. Làm xong rồi đi, tới khi xuống dưới rồi ách lại không cho đi. Sau làm đơn nữa, rồi chị Hài lại đi mua vé, xuống đó nó lại đuổi một lần nữa. Lúc đó cháu Anh đã đi về Đức rồi. Chớ đừng có nói đi, không đi được đâu. Đừng có mơ ước.”

Ông nói sự bất công, đàn áp không làm cho vợ chồng ông chùn bước. Họ sẵn sàng hy sinh mạng sống để đi tìm công lý.

Một mình trong căn nhà vắng lặng, ông đau khổ, lo lắng cho vợ hiền. Ông đọc cho tôi nghe bài thơ thương nhớ vợ:

Em là thiên thần

Em trong tù chỗ biệt giam

Nhắn ra ngoài chỉ hỏi thăm

Anh có khoẻ?

Em một mình giữa trùng dương sóng cả

Lo về anh nơi bờ bến bình yên

Em là Mẹ

Là Chị

Là Em

Là gộp lại bao nỗi niềm trắc ẩn

Mẹ sinh anh dưỡng nuôi vài năm tháng

Em một đời lận đận những lo toan

Nào lẽ phải công bằng

Nào anh

Nào con

Em là thiên thần giữa trần gian tù ngục

Đỗ Thành Huấn

(Viết trong bệnh viện Thống Nhất Sài Gòn

vào tháng 8 năm 2006 sau ca mổ tim thay van 10 ngày)

Chú thích:

*Lý lịch trích ngang của nhạc sĩ Đỗ Thành Huấn trong tập thơ nhạc “Sau Cơn Mưa” (1989) do Hội Văn Học Văn Học Nghệ Thuật tỉnh Bình Dương ấn hành. Theo tài liệu Wikipedia thì gọi là nước Ukraine, sát biên giới Nga. Liên Xô đã sáp nhậpTây Ukraine vào Liên Bang Nga vào ngày 15 tháng mười một năm 1939. Ukrainne được trả độc lập từ Liên bang Xô viết vào 24 tháng 8 năm 1991.

[alamit]

Chuyện nhà thi sĩ, 16 người phụ nữ và 24 đứa trẻ



- Đoàn Dựghi chép



Thi sĩ Nguyễn Đăng Hành sinh năm 1951, quê quán tại thôn Khoan Tế, xã Đa Tốn, huyện Gia Lâm, Hà Nội. Anh tự nhận mình là “người bệnh tật và cô đơn nhất thế gian”. Ô hay, “phục vụ” được tới 16 bà vợ, “sản xuất” ra 24 đứa con chính thức, còn số con không chính thức thì không biết bao nhiêu mà kể, vậy mà là người “bệnh tật” và “cô đơn nhất thế gian” ư?

Để tìm hiểu câu chuyện, các phóng viên đã tới xã Đa Tốn, gặp ông Nguyễn Lê Vũ, phó chủ tịch UBND xã đồng thời cũng là người cùng làng với anh chàng thi sĩ dòng giống Lạc Long Quân và bà Âu Cơ này. Ông Nguyễn Lê Vũ nói: “Đúng, Nguyễn Đăng Hành có nghề chính là nghề thợ mộc và đúng là có 16 vợ, 24 đứa con. Ở địa phương hay một tỉnh nào đó ông ta có một vài bà, bà nào cũng có cưới hỏi, cỗ bàn đàng hoàng nhưng không đăng ký kết hôn hay làm giấy tờ hôn thú bao giờ cả. Tính nết ông ta cởi mở, sống rất nghệ sĩ còn làm thơ hay hay dở thì tôi không biết. Thơ của ông ta thường đăng trên các báo Hà Nội và mỗi lần đăng người ta đều có gửi nhuận bút về xã. Chúng tôi thấy ông ta không vi phạm luật lệ, luôn luôn vui vẻ, không đụng chạm gì đến ai nên chúng tôi cũng không đụng chạm tới ông ta”. “Có 16 vợ và 24 đứa con mà là không vi phạm luật lệ?”. “Ông ta nhiều vợ nhưng không làm giấy hôn thú nên trên nguyên tắc vẫn được coi như người độc thân dù năm nay đã 60 tuổi. Ngoài ra, với mỗi bà vợ ông ta chỉ có một hay hai đứa con, chúng mang họ mẹ, không có tới đứa thứ ba nên không thể nói ông ta vi phạm luật lệ mỗi gia đình chỉ có 1 tới 2 con được”. “Vậy thì ông ta quá khôn?”. “Không ai biết ông ta khôn hay dại nhưng rất xốc nổi, đối với ai ông ta cũng vui vẻ, thân mật, tớ tớ cậu cậu luôn miệng. Có một điều lạ là mỗi lần ông ta cưới vợ đều có các bạn thơ đến tham dự và đi đón dâu đàng hoàng. Còn “cô dâu” thì có thể là một bà ở tỉnh này hay tỉnh khác rất giàu, hoặc một cô giáo. Nếu ông ta là một tên sở khanh xấu xa thì đâu có được như vậy”. Đúng là thật kỳ lạ. Nhưng khi đã xuống tới thôn Khoan Tế và đến nhà thi sĩ “thợ mộc” Đăng Hành (còn có bút hiệu Kinh Thi và nhiều bút hiệu khác), các phóng viên lại càng ngạc nhiên hơn khi thấy đó chỉ là một căn nhà nhỏ tí teo, trống tuềnh trống toàng, chủ nhân đi đâu không cần khóa cửa.







Còn bên trong nhà, ôi chao, thật là một bãi chiến trường, vô cùng lộn xộn. Rác rưởi, bát đĩa, soong nồi, rổ lồng bàn, chai lọ... ngổn ngang. Cưa, đục, vỏ xe gắn máy treo lủng lẳng chung với quần áo ở trên vách tường.



Một bà hàng xóm nhà ở ngay sát bên cạnh thấy có khách đến chạy sang. Bà cho biết bà tên Nguyễn Thị Kỷ, chị ruột của thi sĩ Đăng Hành. Trong câu chuyện, bà luôn miệng chê trách cậu em trai đã 60 tuổi là một thằng vô tích sự, vô trách nhiệm, cái thân nó đầy bệnh tật nó cũng chẳng để ý đến, cái nhà nó còn để như nhà hoang thì nó còn biết lo lắng cho ai nữa.

Sau này, lúc gặp thi sĩ Đăng Hành, các phóng viên kể lại lời chê trách của bà chị và hỏi bà nói thế là đúng hay sai, thi sĩ cười xòa: “Đúng đấy, tớ thì bừa bãi lắm, láo toét lắm chứ chẳng tốt đẹp một tí nào cả”.

Về tội vô trách nhiệm, thi sĩ kể rằng có lần ngồi uống rượu với một ông bố vợ ở Văn Giang (một huyện thuộc tỉnh Hưng Yên, gần Hà Nội - ĐD), ông nói: “Mày vô trách nhiệm lắm, con mày đứa nào cũng xinh xắn, ngoan ngoãn, học giỏi, vậy mà mày chả trông nom đến đứa nào cả, có khi mày cũng chẳng nhớ tên tụi nó nữa”. Sau đó thi sĩ cười: “Hàng bao nhiêu đứa thì tớ nhớ thế đếch nào được. Riêng cái bà ở Văn Giang, đẻ xong bà ấy bế con đi, tớ ít đến thăm nên không nhớ nó là trai hay gái, được mấy tuổi rồi, ông bố vợ mắng tớ vô trách nhiệm tớ đâu có cãi”.



Thỉnh thoảng, gặp các con, thi sĩ Đăng Hành lại dặn rằng nếu có ai bảo bố mày nhiều vợ, không biết đến con cái thì chúng mày nói giùm cho bố một câu: “Dạ thưa, tại bố chúng cháu là một nhà thơ. Nhà thơ thì phải như thế chứ ạ!” (May quá, Đoàn Dự không phải nhà thơ!).

Cứ nhìn căn nhà của thi sĩ Đăng Hành và bên trong của nó thì biết anh chàng nghèo như thế nào. Đến cái kệ dùng làm chỗ đặt bếp đun nấu cũng không có, phải lôi mấy tấm bia mộ người ta bỏ đi, đem về kê lên làm chỗ đun. Anh ta khéo tay, làm thợ mộc rất giỏi nhưng ít khi làm, nên mỗi tháng chỉ kiếm được gần triệu bạc, đủ ăn là tốt. Thơ anh tháng nào cũng có đăng báo hoặc phát trên đài nhưng thu nhập chẳng bao nhiêu, đôi ba trăm ngàn không đủ uống rượu với các bạn. Lạ lùng là hết tiền thì ráng chịu nhưng hễ có tiền là anh ta lại đi kiếm các bạn để ăn uống, bình thơ, hoặc đi thăm vợ, thăm con, gặp ai nghèo thì anh ta cho, cho hết. Không còn tiền, trở về làng tiếp tục làm nghề thợ mộc hoặc đi đóng gạch thuê cho một lò gạch quen ở gần nhà, kiếm vài chục ngàn, vẫn vui như thường!

Thơ của Đăng Hành có thể gọi là hay. Ngoài những khi bốc đồng, đôi lúc anh cũng buồn, cũng xót xa về cái nghèo của mình, không thể đem thơ ra xào nấu thành món ăn được. Anh tự trào thân phận hẩm hiu qua bài thơ Đường luật sau đây:



Tự hứng

Làm thầy, làm thợ, lại làm thơ

Làm lắm cho nên mới xác xơ
Nhiều lúc vểnh râu lên lớp phó
Lắm phen trợn mắt bật tràng thơ

Nhừ tay đục đẽo, mồ hôi tóe
Nát óc nghiến nghiền, thần sắc trơ
Đa nghiệp, đa nghề, đa dạ lép
Đáng đời thầy thợ, đáng đời thơ.


Cũng có khi anh mượn lời con nhỏ, nói lên nỗi chua chát mà ứa nước mắt:



...Thôi bố ạ
Bố đừng làm thơ nữa
Thơ chẳng ăn được đâu
Bố làm bánh, làm kem
Lúc đói con ăn, lúc thèm con mút
Kẹo, kem mẹ còn bán
Thơ chẳng bán được đâu.
(Trích: Lời con nhỏ)


Ở trang bìa thứ 2 của tập thơ “Hỏi”, thi sĩ Nguyễn Đăng Hành tự nhận mình là “người cô đơn”. Có 16 vợ, 24 đứa con mà còn cô đơn, thế phải có bao nhiêu vợ mới hết cô đơn?

Bà chị Nguyễn Thị Kỷ kể, vợ nào cưới được một thời gian sinh xong đứa con nó cũng đuổi đi. Lý do: vợ nói, con khóc nó không làm thơ được (!).

Đăng Hành giải thích rằng trước khi cưới vợ anh đã giao hẹn rồi, anh thích tự do, không thích ràng buộc vì anh là một nhà thơ. (Biết rồi, khổ lắm, nói mãi, cứ “nhà thơ” hoài! – ĐD). “Này, cả 16 bà đều mê tớ lắm đấy nhé! Có nhiều bà tranh nhau đòi bán nhà, bán đất, đem tiền về xây biệt thự ở chung với tớ. Đất ở Thường Tín, Văn Giang, Gia Lâm, Long Biên của các bà ấy đều bạc tỉ cả đấy nhưng tớ đếch chịu. Tự do của tớ chỉ đáng bạc tỉ thôi à?”.



Mỗi lần cưới vợ, Nguyễn Đăng Hành cho phép tân nương được quyền lựa chọn một trong hai trường hợp: hoặc cô dâu ở lại nhà Đăng Hành, hoặc Đăng Hành đến nhà cô dâu ở rể. Tuy nhiên, dù ở nhà hay đến ở rể, hễ vợ có con rồi là thi sĩ sẽ bái bai để trở lại với đời sống tự do và với bầu rượu, túi thơ, không ai được quyền ghen. Về điểm này, thi sĩ có bài thơ vui, ý thơ hơi lạ:



Ở rể
Em vợ chửi
Mẹ vợ rủa
Mụ vợ xua

Anh cười:
Đắc đạo!

Rước vợ về quê
Rau
Cháo
Nâng trứng
Hứng hoa
Làng xóm chê:
Thằng cha sợ vợ
Không
Không
Tớ là
Nhà thơ

(Trích: Nhà thơ)



Nói về những bà vợ, thi sĩ Đăng Hành thường gọi họ là đồ ế, đồ thiu, đồ rau già cá ươn, nhưng khi kể về những đứa con thì thi sĩ không giấu nổi vẻ tự hào. Có đứa là kỹ sư, có đứa là luật sư, có đứa đang học đại học, có đứa là học sinh giỏi nhiều năm liền, có đứa thỉnh thoảng lại ghé qua thăm bố, dúi cho bố ít tiền uống rượu, đổ xăng để đi gặp bạn thơ. Cũng có lúc, cả chục đứa tề tựu đông đủ, nhưng cũng có lúc chả thấy đứa nào đến. Đăng Hành hãnh diện là các con của mình đứa nào cũng xinh xắn mặc dầu chúng mang họ mẹ và hắn chỉ có công giúp mẹ chúng đẻ ra chúng còn thì hoàn toàn vô trách nhiệm.

Đôi khi anh cũng nhớ các con da diết:



Thế là khê cháo, ôi cơm
Thằng Tễu quay ngoắt, thằng Bờm quay đi
Thằng Đức nào nói năng gì
Thằng Tài biếng nhác, lì lì trơ trơ
Hậu, Hiền, hy vọng, trông chờ
Càng mong càng mất, càng mơ càng buồn
Lại còn Lan, Huệ, Hùng, Hương
Bái bai, vút vút, bùng bùng, bái bai
Điểm danh còn một xâu dài
Thôi thôi chiến tích một thời đã qua...
(Trích: Giúp đời)


Rồi:



Phượng ơi, cái Chiến nó chuồn
Lê, Nga chạy trốn, Loan, Xuân tảng lờ
Tớ còn mỗi rượu và thơ
Nếu Phượng tâm đắc cùng chờ xuân sang
(Trích: Tang tình)



Vậy đấy, một bầy gồm 16 bà vợ và 24 đứa con chính thức, nhưng Nguyễn Đăng Hành lúc lớn tuổi vẫn thấy cô đơn với căn nhà đơn giản và hai cây ổi chẳng chịu ra hoa. Có một nhà văn Tây phương nói rằng đàn ông càng yêu nhiều, càng quen biết nhiều càng cảm thấy cô đơn, và cuộc hành trình tìm cách lấp đầy những nỗi cô đơn chỉ làm cho lòng họ thêm trống rỗng. Và như vậy, cuộc đời thi sĩ Đăng Hành cũng chẳng sung sướng gì. Anh thường bảo Đăng Hành tức là lên đường, tức là bị trời hành. Có lẽ, cũng nhờ những nỗi cô đơn nên đôi khi anh có những câu thơ rất hay:



Hỏi rằng ai nắng ai mưa
Ai khô ai ướt ai chưa đèo bòng
Hỏi người ai nhớ ai mong
Ai chờ ai đợi ai lòng hiểu ai

Hỏi đêm tối, hỏi canh dài
Hỏi chiếc khuy bấm đã cài lại chưa?

(Trích: Hỏi)


Sau đây chúng ta thử nghe một người ở Hà Nội kể về nhà thơ Đăng Hành để hiểu tại sao thi sĩ lại có những hành động kỳ lạ như vậy.

“Nhà tôi ở xã Đông Dư, cách thôn Khoan Tế của nhà thơ Nguyễn Đăng Hành gần 2 cây số. Hằng ngày tôi vẫn đi chợ Bún, cái chợ khá sầm uất nằm ngay đầu đường dẫn vào nhà thi sĩ Đăng Hành, chính vì thế tôi biết về gia đình ông khá rõ. Khen ngợi ông hay chê trách ông, cả hai đều không thể được. Con người ta hình như có cái số. Số ông đào hoa thì nó dẫn đến như vậy chứ ông có làm hại ai đâu mà chê trách. Tuy nhiên, không chỉ xã hội ta mà cả thế giới văn minh đều chẳng ai khuyến khích đàn ông lấy hơn một vợ, vì vậy khen ông cũng không thể được, có khi bị thiên hạ chửi mình.

Cho đến một hôm, cùng nhà thơ đi uống bia, ăn thịt dê ở chợ Đa Tốn, tôi ướm hỏi: “Anh thấy thế nào nếu đưa chuyện vợ con, thê thiếp của anh lên báo cho thiên hạ biết?”. Không ngờ, Nguyễn Đăng Hành bảo: “Chuyện của tớ chả có gì đáng tự hào, cũng chả có gì đáng xấu hổ. Gọi tớ là nhà thơ cũng được, thợ mộc cũng được, Chí Phèo cũng được, tớ không cần cãi”. Rồi anh nói tiếp: “Làng xóm bảo tớ là Hành điên, Hành đểu... Ờ, thì họ nói đúng cả. Tớ nhổ nước bọt vào mặt mấy cái thằng ngủ với gái nhoanh nhoách rồi quất ngựa truy phong mà cứ lên mặt đạo đức, làm ra vẻ ta đây tử tế. Nếu xã hội bảo thằng Đăng Hành này đểu thì mặc kệ xã hội, nhưng với những người đàn bà của tớ, cả thảy 16 người, họ nghĩ tớ là thằng tốt, thằng tử tế là được rồi. Chí Phèo cũng có cái tử tế của Chí Phèo, ít ra là với Thị Nở. Cậu có tin là 16 bà vợ tớ đều yêu tớ, coi trọng tớ không? Tớ bấm điện thoại cho cậu nói chuyện nhé?”. “Thôi thôi, không cần, không cần”.

Quả thực, tuy nói không cân nhưng tôi rất ngỡ ngàng. Một người đàn ông có vợ, chỉ cần léng phéng với ai đó sơ sơ “vòng ngoài” là đã có thể bị cắt mất toi cái của quý, đằng này Nguyễn Đăng Hành có tới 16 bà vợ mà anh khẳng định cả 16 bà đều yêu quý anh thì không ngạc nhiên sao được? Có điều gì đó rất lạ phía sau người đàn ông “đại đa thê” này.

Một ngày cuối tuần, tôi tìm đến nhà Nguyễn Đăng Hành. Căn nhà cấp 4, cả cửa chính lẫn cửa nghách đều thông thống, không có khóa. Màn vẫn còn mắc trên giường, trên đình màn có mấy tấm xốp để hứng nước mưa dột. Bát đĩa ăn dở vứt dưới nền nhà. Nguyễn Đăng Hành đi vắng.

Tôi loay hoay sang nhà hàng xóm. Chị gái của nhà thơ Đăng Hành là bà Kỷ. Bà là thầy cúng, nói chuyện bốp chát nhưng rất lôi cuốn. Từ đầu đến cuối bà cứ lôi cậu em trai ra mà khích bác nhưng trong giọng nói vẫn có gì yêu thương người em út ấy: “Nó khổ nhất nhà, long đong nhất nhà”.

“Tôi chán ăn cỗ cưới của nó lắm rồi. Lần một lần hai thì còn đi đón dâu cho nó, chứ tới lần thứ 15-16 thì kệ, tôi cóc thèm đi nữa. Nó cưới người chứ cưới chó cũng mặc kệ! Để tôi tính xem nào... con đầu tiên ở Thạch Bàn, con thứ hai ở Mỹ Hào, con thứ ba ở làng Rồng, con thứ tư ở Văn Giang, con thứ năm ở Công Luận, con thứ sáu, con thứ bảy... tôi không nhớ hết, nhưng con cuối cùng, tức thứ 16 là ở Bắc Ninh, mới cưới được mấy năm nay”.

Sau khi liệt kê “thành tích” của cậu em trai, bà chê: “Cái thằng Hành này còn kém xa cụ Nguyễn Du nhé. Cụ Nguyễn Du làm thơ hay gấp nghìn lần nó, lấy vợ cũng hoành tráng hơn nó nhiều. Năm 21 tuổi cụ có vợ, vậy mà khi mất, mới 31 tuổi đã có vô số vợ và 18 con. Thằng Hành năm nay gần 60 tuổi mới có 24 đứa, còn kém xa cụ!”. (Xin đính chính: cụ Nguyễn Du mất năm 56 tuổi chứ không phải 31, còn số vợ con của cụ thì không thấy sách vở nào nói đến- ĐD).

Bà Kỷ nói tiếp: “Nó có 16 vợ, cưới 16 lần nhưng tôi chỉ nhớ được mấy đứa thôi. Vợ đầu của nó là con Lê ở Thạch Bàn. Hồi cưới nhau thằng Hành 21 tuổi, con Lê 23. Chúng nó có với nhau 2 thằng con. Ở với nhau được mấy năm thì thằng Hành đuổi. Con Lê bỏ vào trong Nam. Chả ai nuôi con cho chúng nó nên tôi phải nuôi. Bây giờ một thằng làm việc ở Tây Bắc, cũng khá thành đạt, thỉnh thoảng cho bố tí tiền tiêu vặt, còn thằng thứ hai thì mới đi công tác vào trong Nam”.

“Con vợ tiếp theo của nó ở Mỹ Hào, cũng đẻ một trai, một gái, đất đai, nhà cửa rộng lắm. Hồi cưới nhau, cũng mổ lợn ăn uống linh đình. Nhưng con này ở với nó cũng chỉ được vài năm là nó đuổi”.

“Đuổi con đó đi thì nó cưới con làng Rồng. Ở với nhau những 10 năm. Nhưng trong lúc cưới con này thì nó lại tằng tịu với con khác ở Văn Giang, cũng đón dâu, cũng đông đủ họ hàng. Con này là giáo viên đàng hoàng chứ không phải thứ ngu dốt...”.

Tôi hỏi bà Kỷ: “Còn những người khác không ra gì hay sao mà anh Hành lại đuổi?”. “Không, tôi thấy vợ nó đứa nào cũng tử tế, cũng tốt, có nhiều đứa gia đình rất giàu. Có lần tôi hỏi, nó bảo có đàn bà với trẻ con ở trong nhà nó không làm thơ được nên phải đuổi”. Thì ra vậy, đuổi vợ để được yên tĩnh... làm thơ!

Tuần sau, tôi lại tìm đến làng Khoan Tế. Lần này thì chiếc xe máy Trung Quốc cóbảng nhưng... không có chữ số, dựng ở cổng, tức thi sĩ Đăng Hành đang có mặt ở nhà. Tôi rủ anh đi nhậu.





Trong lúc chén chú chén anh thân mật, tôi hỏi một câumà có lẽai cũng muốn hỏi: “Anh có bí quyết gì mà chị em chết như ngả rạ thế?”. Đăng Hành lắc đầu: “Tớ chẳng có bí quyết gì cả mà cũng không hề tán tỉnh phụ nữ, chẳng qua chỉ là do các cô ấy giới thiệu nhau với tớ mà thôi”. Tôi rất kinh ngạc: “Các bà ấy giới thiệu nhau với anh?”. “Đúng thế. Cái này tớ nói riêng với một mình cậu. Như cậu đã biết, ở nước ngoài thì mình không hiểu ra sao chứ còn trong nước mình, vì đời sống quá khó khăn, làm không đủ ăn, phái nam đâm ra e ngại không dám lấy vợ nên phái nữ bị ế rất nhiều. Chẳng phải tại họ xấu xí hoặc kém cỏi gì đâu, nhiều người rất có điều kiện nhưng do họ không gặp gỡ vậy thôi. Quan niệm của tớ là phải hy sinh, phải giải quyết cho các bà ấy được tới đâu hay tới đó. Bất cứ bà nào dù già, dù nghèo, dù xấu xí như ma chê quỷ hờn mà muốn liên lạc với tớ, xin tớ “cho” một đứa con để sau này có chỗ nương tựa tớ cũng sẵn lòng. Riêng 16 cô tớ cưới là do các cô ấy không muốn mang tiếng chửa hoang, gia đình lại sẵn tiền, nhờ tớ làm cái đám cưới để các cô ấy tránh tiếng. Chính các cô ấy, sau khi sống với tớ ít lâu lại giới thiệu bạn đấy, cậu ạ. Bởi vậy nên các cô ấy chẳng ai ghen tuông hay muốn chiếm đoạt tớ làm của riêng mình mà đối xử với nhau rất tử tế. Trong khi đó thì mọi người không hiểu lại bảo tớ là thằng đểu, thằng sở khanh, thằng ham mê sắc dục, nay cưới bà này, mai cưới bà khác tớ cũng mặc kệ. Ngay cả bây giờ nếu cậu chỉ vào mặt tớ, chửi tớ như mọi người vẫn chửi tớ cũng im lặng... Việc mình mình làm, họ chửi, mình phải chịu đựng thì sự hy sinh của mình càng có ý nghĩa, đúng không?”.

Hắn mở chiếc túi dết lấy ra tập thơ có cái tên cu ky là “Hỏi” do Nhà xuất bản Lao Động ấn hành mà tôi đã từng biết, chỉ cho tôi coi bài thơ “Giúp đời” rồi hắn tự đọc lấy, không để tôi đọc:



Giúp đời
Đâu vì mây gió nguyệt hoa
Xót đời cám cảnh nên ta giúp đời
Là cây phải nảy búp chồi
Nụ hoa phải đáng một đời nụ hoa
Là con thì phải có cha
Là gái hợp cẩn giao hòa âm dương
Sao đời bất hạnh vô duyên
Bao cây không rễ bao thuyền bơ vơ
Hương hoa phảng phất, ngẩn ngơ
Ai dòm, ai ngó, ai tơ, ai tình
Tủi buồn hoa vẫn trắng trinh
Hận đời, hận kiếp, hận mình, hận duyên
Ta đây dẫu chẳng thánh hiền
Cũng liều mang cái khùng điên giúp đời.
Nguyễn Đăng Hành

Bây giờ thì tôi đã hiểu, nhà thơ Đăng Hành, hay Lãn Tử, hay Kinh Thi, Đăng Lam, Tú Huyết... không khùng điên, không sở khanh, không vợ nọ con kia như chúng tôi tưởng”.



Cuối cùng, người bạn đó kết luận:

“Để kết thúc câu chuyện về thi sĩ Đăng Hành với kiểu “giúp đời” chẳng giống ai hết, tôi chợt nghĩ đến bà chị họ tôi ở quê nhà. Bà chị tôi nay đã ngoài 40 tuổi, gầy còm, nhan sắc kém, bố chết, mẹ chết, nhà lại quá nghèo. Chả người đàn ông nào để ý đến chị. Thời con gái chị cũng bình thường như các cô gái khác, nhưng giờ thì có vẻ lẩn thẩn. Chị sống lầm lũi trong ngôi nhà giữa vườn chuối hoang. Thật tội nghiệp cho chị. Anh em ai có phận nấy, không biết sau này chị dựa vào ai. Nếu một người đàn ông nào đó cho chị một đứa con, rồi kể cả bỏ mặc mẹ con chị, chắc tôi cũng không coi anh ta là kẻ đểu giả!”.<

[alamit]

TPHCM đề xuất làm thí điểm khu đèn đỏ
RFA 21.01.2013

Sở Lao động và Thương binh Xã hội thành phố HCM cho biết đã đề xuất lên UBND thành phố một kế hoạch thành lập khu đèn đỏ nhằm thí điểm giảm thiều tình trạng mại dâm cũng như những hoạt động ngoài pháp luật núp bóng giấy phép các loại để mua bán dâm trên địa bàn thành phố.



Theo ông Lê Văn Quý, Phó chi cục Phòng chống tệ nạn xã hội cho biết tình hình mại dâm tại thành phố đã lên đến mức nghiêm trọng. Có ít nhất 15 ngàn người nữ bán dâm hành nghề qua nhiều cách khác nhau mà lực lượng an ninh không thể nào theo dõi hay bắt giữ. Với sự bùng nổ Internet hiện nay người bán dâm có thề lên mạng để trao đổi thông tin với người mua một cách kín đáo và an toàn, bên cạnh đó những kiều nữ ra nước ngoài bán dâm cũng không thể kiểm soát ngày một nhiều hơn.

Yếu tố làm cho hoạt động này ngày một lan rộng là do Quốc hội thông qua đạo luật không xem việc mua bán dâm là tội phạm hình sự và không cần phải giáo dục họ tại nơi cư trú.

Theo bà Huệ một cán bộ thuộc sở Lao động Thương binh Xã hội cho biết nếu thành phố chấp thuận thông qua đề án này thì nên theo mô hình của Thái Lan tuy cho phép mở khu đèn đỏ nhưng vẫn không công nhận đây là một nghề nghiệp chính thức trong xã hội, điều này sẽ giảm những chống đối từ những người bảo thủ trong xã hội ngày nay.