Trần Vàng Sao (tên thật là Nguyễn Đính), một người làm thơ ở miền Nam, nhưng vào những năm 60 của thế kỷ trước, đứng lên chống lại chế độ chính trị của miền Nam lúc đó để cuối cùng “đi về phía bên kia” và chính ở đây anh đă vướng phải một tai hoạ rất tệ hại cho bản thân.
Anh được đưa ra miền Bắc trị bệnh: ở nơi đây, sau một thời gian quan sát, anh đă ghi lại những suy nghĩ của ḿnh về cái gọi là “hậu phương xă hội chủ nghĩa” đó bằng nhật kư và chính v́ những suy nghĩ ghi thành chữ viết này anh bị các đồng chí của ḿnh tố cáo, truy bức, nguyền rủa, phỉ nhổ, cô lập, đến chỗ như anh cho biết anh không c̣n được coi là con người nữa ... mà đă thành “một con vật, một con chó " !
.................... ..
Tay tôi chưa cứng, nhưng óc năo và miệng lưỡi lâu nay bị nén lại, tôi chưa lấy được đà. Tôi ghi ở đầu 1 cuốn sổ tay:
Có một lúc lâu tôi không nhớ ḿnh
ra ngoài đường gặp ai tôi cũng ngó
cứ vác mặt đứng như người lạ
không biết đi đâu không biết đi đâu.
Ở Hà Nội những ngày này tôi mang cái tâm trạng đó.
Không có điều chi buồn
không có điều chi vui
không mệt mỏi
không chán
không no
không b́nh thường
không quá độ
không biết ḿnh đang đi đang ngồi đang nói đang thở
tôi không là ǵ hết
(26.02.1975)
Tôi muốn được yên ổn. Những cơn dạ dày thỉnh thoảng lại hành hạ tôi toát mồ hôi. Tôi uống Atropine, trước 1 ống, bây giờ phải 2 ống mỗi khi đau. Loáng thoáng một hai lần tôi thấy 1 người tên Sung trên 40 tuổi thường đội mũ cát dạ màu đen ở 51 Trần Hưng Đạo. Có lần thấy tôi ở trong đi ra, hắn đứng phía ngoài đường , một bên cửa hông ra vào ngó chăm hăm tôi. Tôi nh́n hắn như hắn là ai.
Anh Triều nói: “thằng Sung hỏi tao: hiện nay mày làm ǵ? Hắn nói với giọng dọa dẫm. Tôi báo cho các anh biết, Cục 78 vẫn theo dơi thằng Đính đó. Tao bảo hắn, việc của các anh các anh cứ làm.
Tôi nói với anh Triều và chị Trai: “Tôi chẳng sợ ǵ cả. Đằng nào th́ tôi cũng bị đối xử như một con vật rồi. Tôi phải sống để gặp mẹ tôi”.
Từ những ngày đầu tháng 3, sau khi quân giải phóng đánh chiếm Buôn Mê Thuột, ngày nào ở Tiểu ban Văn nghệ miền Nam cũng đông người. Các văn nghệ sĩ tấp nập đến đây để xin vào Nam, trong số này có những người mới ở chiến trường ra chữa bệnh hoặc an dưỡng. Mặt mày ai cũng hớn hở. Người nào cũng nói tiếng to và cười luôn miệng, chuyện nói là xoay quanh của cải, vật chất ở các đô thị miền Nam, vùng hiện bị địch tạm chiếm.
Những ngày tháng 3 này chúng tôi thường gặp nhau ở nhà chị Trai, nhà anh Triều, ở quán cà phê hầm Trần Hưng Đạo. Sau ngày 26.03.1975, ngày Huế được giải phóng, chúng tôi gặp nhau hầu như hàng ngày. Lúc này San, Quê đang tập trung ở K10 chuẩn bị vào Huế, nhưng thường xuyên có mặt ở Hà Nội.
Những ngày này Hà Nội ồn ào. Ở 51 Trần Hưng Đạo, người ta xúm bên cái radio bán dẫn, chúi đầu, chổng tai, la hét, nghiến răng, vỗ tay, hoan hô, chửi đổng. Người ta sướng, người ta nhảy, người ta cười. Có được 1 miền Nam Mỹ ngụy để lại là miền Bắc có thêm của cải vật chất.
Các văn nghệ sĩ háo hức muốn vào Nam ngay để viết, vẽ, làm thơ, làm nhạc. Miền Nam sẽ có nhiều đề tài, miền Nam sẽ là chất men để sáng tạo.
Lúc đó tôi ghi: ngày 23.3.1975, BBC nói: “Huế gần như trống không, không chợ búa” .
Huế, im và câm.
Thành phố: nhà, tường và ngói, những phết sơn bất động
đường cứ dài, mất và đứt , ở đầu xa
người chạy trốn vội vă;
người ở lại: những con mắt sau khe cửa – những cái tṛng giả
im lặng, câm chờ
những cái đầu quay lại
những con mắt quay lại, không có nước mắt
thù ghét
căm giận
tủi hờn
nhục nhă
hy vọng
chết
tù
ngục
không khóc
không cười
không la hét
Cách mạng
Chiến thắng
Ngày 28.03.1975, trong buổi phát thanh 21 giờ 30, đài tiếng nói Việt Nam đưa tin: 3000 người ở Thừa Thiên theo nhau lên tàu chạy trốn, tàu ch́m, chết hết. Tin loan theo các hăng thông tấn phương tây. Cô phát thanh viên khi đọc tin này, giọng tàn nhẫn. Cô cố nhấn mạnh con số 3000 nhằm tố cáo tội ác của Mỹ ngụy, nhưng lạnh quá, tàn nhẫn quá. Nghe tin này, một nhà thơ nổi tiếng lâu nay buột miệng: “Đồ ngu”.
Thời gian này, cán bộ miền Nam ở các viện điều dưỡng lục tục tập trung về K15, K10 chuẩn bị vào Nam. Khoảng đầu tháng 4, Thái Ngọc San, Vơ Quê vào Huế. San gửi thư ra cho tôi báo là có về nhà tôi và đă gặp mẹ tôi. San nói là tôi phải t́m cách mà vào, trong này (Huế) không có vấn đề ǵ nghiêm trọng đối với trường hợp của tôi.
Đúng lúc đó, một số cán bộ văn nghệ của Thừa Thiên Huế ra Bắc chữa bệnh và dưỡng sức , hiện ở trại sáng tác B đang làm thủ tục vào Nam. Nhân đó, anh Doăn Triều thảo một công văn (do ông Bảo Định Giang kư) gửi Ban Thống nhất trung ương và Cục đón tiếp cán bộ B xin cho tôi đi cùng với những người này.
Tôi cầm công văn lên Cục đón tiếp cán bộ B gặp ông Phan Văn Thuận, Cục phó và ông Hai (tôi không rơ chức vụ của ông Hai, chỉ biết ông ta có quyền quyết định trong việc điều động cán bộ B).
Hai ông đồng ư. Đầu tháng 4.1975, tôi cùng 1 lần với những anh em quen biết là Nguyễn Quang Hà,Tô Nhuận Vỹ, Nguyễn Đệ được chuyển về K15 ở thị xă Hà Đông để bồi dưỡng và chờ ngày vào Huế.
Đến K15 vài ngày, tôi sang Ty Giáo dục Hà Tây bảo thằng Lê Ích Đề lên Cục xin vào Nam ngay. Cục đón tiếp đồng ư và hắn về K15 ở cùng pḥng với tôi.
Những ngày chờ đợi ở K15 thỉnh thoảng tôi về Hà Nội kiếm thêm 1 ít sách để vào Huế tặng bạn bè. Ngày đi chưa biết, nhưng có thể đi bằng máy bay. Nếu đi máy bay mỗi người ngoài ba lô, túi sách tay, có thể mang theo thêm 20 kg nữa.
Ngoài những thứ cần dùng lúc đi đường tôi bỏ vào ba lô, c̣n toàn bộ là sách. Tôi đựng sách trong một cái bao lớn và lấy 1 cái ba lô cũ cắt hết quai và túi ngoài bỏ sách vào, thắt miệng lại, nặng, nhưng vẫn là túi xách.
Ngày 6.4.1975, ông Bảo Đ́nh Giang, Ủy viên thường trực đảng đoàn văn nghệ gửi công văn cho Cục đón tiếp cán bộ B và K15 đề nghị “sắp xếp cho tôi, Tô Nhuận Vỹ, Quang Hà, Nguyễn Đệ được vào Huế gấp trong đợt đầu tiên vào ngày 18.4.1975” để kịp triển khai công tác.
Anh Triều và chị Trai sợ có những trắc trở bất lợi cho tôi nếu ở K15 dài ngày. Nhưng rồi đợt đó chúng tôi không đi được. Khoảng sau ngày 20.4, tôi về Cục đón tiếp , nhận sinh hoạt phí. Tôi gặp ông Hai.
- Anh cho tôi nhận quyết định sinh hoạt phí để lảnh tiền.
Ông Hai nh́n tôi ngậm ngự một lát, kéo hộc bàn rồi đóng lại, nói:
- Chiều, chiều hai giờ cậu lại đây.
- Người nào cũng nhận tiền lâu rồi mà tôi vẫn chưa có.
Ông Hai:
- Ờ, ờ, th́ chiều, chiều…
Chiều tôi đến. Ông Hai nói:
- Quyết định sinh hoạt phí của mi có lâu rồi, vẫn là quyết định cũ, 50 đồng. Với mức lương này khi vào Huế sẽ không có lợi cho mi cả về mặt chính trị và về việc xếp lương cho mi sau này. Ông Bảo Định Giang có gửi công văn đề nghị xếp cho mi 68 đồng trước khi vào nam. Nhưng Ban thống nhất không đồng ư. Mấy lần tao định đưa quyết định cho mi, nhưng nghĩ cũng tội mi. Tao nghĩ thôi mi cứ vô Huế đi, không cần quyết định nữa, sau răng đó hăy hay. Nhưng không có quyết định th́ mi không có tiền đi đường. Thôi, tao cứ đưa cho mi, ít ra mi cũng có được vài chục.
Ông Hai đưa cho tôi bản sao Quyết định số 1097 QĐ của Ủy ban thống nhất do Phó chủ nhiệm Phan Triêm kư ngày 31.12.1974 (Bản sao do Cục phó Vơ Công Nghị kư ngày 1.1.1975). Vẫn là Quyết định cũ, xếp tôi 50 đồng sinh hoạt phí.
Sáng 28.4.1975, đoàn đi Nam được thông báo: 10 giờ sáng 30.4.1975, đoàn sẽ lên đường tại sân bay Gia Lâm. Máy bay sẽ hạ cánh tại sân bay Phú Bài, Huế.
Sau đó, các đoàn Quảng Nam, Quảng Ngăi, B́nh Định… sẽ đi đến địa phương của ḿnh bằng ô- tô. Để tránh bị tắc đường ở cầu Long Biên, 3 giờ sáng ngày 30.04, đoàn sẽ xuất phát.
Ngày 29.4.1975, 17 giờ 20, c̣n 10 phút nữa là hết giờ làm việc, một ông bước nhanh vào pḥng tôi ở, qua khỏi cửa dừng lại, ngó quanh. Đó là ông trưởng đoàn của đoàn Thừa Thiên. Thấy tôi, ông ta bước thêm ít bước nữa. Ông ta chỉ tay vào mặt tôi:
- Ngày mai anh ở lại, anh không đi nữa. Có lệnh đ́nh chỉ chuyến đi Nam của anh.
Tôi hỏi ngay:
- V́ sao?
- Tôi không biết, đó là lệnh trên. Tên anh đă bị gạch trong danh sách của đoàn.
Hết giờ làm việc rồi. Tôi có chạy đi kêu cứu ở Hà Nội cũng không kịp. Mấy thằng Vỹ, Hà, Đệ nh́n tôi chỉ “ủa” một tiếng. Tôi lên văn pḥng. Văn pḥng K đóng cửa.
Văn pḥng đảng ủy cũng đóng cửa. Tôi xuống nhà ăn, chỉ có mấy người phục vụ đang dọn dẹp. Tôi quay lại văn pḥng, cũng không có ai. Tôi hỏi 1 người làm việc trong K t́nh cờ đi qua. Cô ta bảo:
- Các ông về nhà hết. Vô ích, chẳng được ǵ đâu.
Tôi trở về pḥng. Thằng Phương, phóng viên quay phim mới tập trung để di chuyển sau, nói:
- Tôi biết trước rồi là ông Đính không được đi. Trưa nay, đến văn pḥng đảng ủy có việc, t́nh cờ tôi nghe mấy ông nói với nhau rồi.
Mấy thằng Vỹ, thằng Hà, thằng Đệ, đứa nào cũng: “tại sao thế?”, “v́ sao nhỉ”, “sao lại có chuyện này?”… chẳng có đứa nào bận tâm thêm nữa, đứa nào cũng lo sắp xếp đồ đạc để sáng mai đi sớm.
Ba giờ sáng ngày 30.04.1975, tôi đưa mấy đứa ra xe. Xe chạy, có đứa nói với: “ở lại mạnh khỏe nghe!”.
Tổ cha bây.
Khoảng 8 giờ sáng ngày 30.4, một vài người mang vác ba lô, đồ đạc vào pḥng. Người chỉ dẫn, nhân viên của K15, bảo tôi:
- Anh mang đồ đạc đi nơi khác, để chỗ này cho người khác nằm.
- Đi nơi khác là đi chỗ nào? Tôi sấn lại trước mặt anh ta.
- Tôi không biết.
Tôi không nói thêm với hắn nữa. Tôi lên văn pḥng. Ông Thiệt, trưởng K đang đứng trước cửa ra vào. Tôi hỏi liền:
- Tại sao các anh lại không cho tôi đi?
Ông ta nói:
- Tôi không biết, đó là lệnh trên.
- Thế bây giờ tôi ăn ở , ở đâu?
- Chúng tôi xem như anh đă vào Nam. Anh không có tên ở K15 nữa. Chúng tôi không có trách nhiệm ǵ về anh hết.
Tôi tức rồi:
- Ông nói cái ǵ lạ thế?
Ông ta khiểng cái chân gỗ quay vào pḥng:
- Anh lên Ban thống nhất mà hỏi.
Tôi về pḥng th́ thấy ba lô đồ đạc của tôi đă dồn đống trong góc dưới sàn nhà. Một thằng cha nào đó ló mặt vào:
- Anh Đính lên pḥng làm việc.
Hắn đưa tôi đến văn pḥng đảng ủy. Một ông mặt to, người béo ngồi sẵn sàng ở đó. Tôi biết rồi, ông ta là ủy viên thường vụ đảng ủy phụ trách tổ chức. Ông ta nói giọng Quảng Nam :
- Anh ngồi xuống đó. Tôi báo cho anh biết hiện nay anh không được ở đây nữa. Chúng tôi coi anh như đă vào Nam.
Tôi nói to:
- Tôi không nói với anh. Tôi không cần phải gặp anh. Anh không có quyền gọi tôi đến đây.
Ông đứng dậy:
- Tại sao tôi lại không có quyền. Tôi là trưởng ban tổ chức, anh nên nhớ như vậy.
Tôi cười:
- Anh là trưởng ban tổ chức của Đảng, mắc mớ ǵ đến tôi.
Tôi bỏ đi ra ngoài. Ông ta nói giọng giận dữ:
- Tôi biết anh là ai rồi?
Tôi quay lại, đứng trước bàn, chỉ tay vào mặt ông ta:
- Tôi là ai, anh nói nghe nào? anh dọa tôi hả?
Ông ta hừ hừ . Tôi bỏ đi ra. Về pḥng, tôi mang đồ đạc gửi cho Hoàng Thị Thọ ở một dăy nhà gần đó. Thọ ở Huế vừa mới ra, chuẩn bị đi học 1 lớp ǵ đó. Tôi về Hà Nội.
Chị Trai, anh Triều thấy tôi th́ chưng hửng. Anh Triều nói:
- Mấy thằng cha ở K15 chơi mầy đó. Tụi nó ghét mầy.
Chị Trai lắc đầu:
- Tụi thằng Vỹ, thằng Hà, thằng Đệ quá tệ, chẳng có phản tứng ǵ cả. Nếu mầy ở K10 mà bị như thế, thằng San, thằng Quê cũng bỏ ba lô xuống không đi, đấu tranh cho kỳ được.
2 giờ chiều tôi xuống Cục đón tiếp, nhưng không gặp ông Thuận. Tôi ghé qua thằng Ngô. Thằng T́nh và thằng Ngô thấy tôi cũng ngă ngửa ra :
- Tưởng bở, cứ tưởng bở!
- Nguyễn Đính đi Nam, đánh dấu than 1 cái! A ha!
Thằng Ngô lắc đầu:
- Tụi hắn chơi quá thiểm mi hí. Kêu trời không thấu.
Chiều, tôi đến nhà ông Thuận. Ông Thuận nói:
- Đây là do mấy cha ở K15 tự tiện không cho mi đi. Tao có biết ǵ đâu. Nếu biết sớm th́ có thể can thiệp được.
- Gần hết giờ làm việc họ mới báo cho tôi biết.
Ông Thuận chắc lưỡi:
- Tao sẽ t́m cách đưa mi về Huế.
Ngày 9 hay 10.5.1975 tôi về K15 với giấy giới thiệu của Hội Liên hiệp văn học nghệ thuật Việt Nam:
Ban thường vụ Hội liên hiệp văn học nghệ thuật Việt Nam xin giới thiệu đồng chí Nguyễn Đính là cán bộ trại sáng tác B đến K15 hỏi ngày và phương tiện đi lại. Nếu K15 không giải quyết được phương tiện xin cho biết lư do và trả lời bằng công văn. Yêu cầu các đồng chí giúp đỡ đồng chí Đính làm tṛn nhiệm vụ.
Hà Nội, ngày 8.5.1975
TL Ban TV Hội LHVHNT VN
Nguyễn Xuân Bàng
Còn tiếp ....
Bookmarks