Đợt “Thi đua” trồng sắn đầu năm vừa dứt, Đội chúng tôi được chỉ định khai quang và đắp sửa con đường băng qua xóm Hoán Bù cho đủ rộng để xe vận tải có thể lưu thông được.
Xóm Hoán Bù gồm khoảng chục căn nhà vách đất mái rạ, nằm dọc theo sát bên trái con đường. Trong thời gian lao động tại khu này, sáng cũng như chiều chúng tôi không thấy bóng một Nam Nữ trẻ tuổi nào ngoài vài ông bà già và ít đứa con nít dưới 5 tuổi. Chúng tôi không quan tâm t́m hiểu tại sao lại đặt tên là xóm Hoán Bù, và hai chữ Hoán Bù có ư nghĩa ǵ?
T́nh cờ trong giờ giải lao giữa buổi lao động sáng, sương mù chưa tan hết, không khí c̣n ẩm lạnh căm căm, bà cụ nhà ở sát bên đường đon đả mời Cán bộ Quản giáo và Cảnh vệ vào uống trà tươi và khoai luộc c̣n nóng hổi cho ấm ḷng. Đúng lúc đó, một ông cụ từ bìa rừng về tới xà xuống bên chúng tôi, xin điếu thuốc lào hút cho ấm dạ. Chúng tôi phải mặc 2, 3 tầng áo len áo bông dài tay c̣n cảm thấy lạnh, trong khi ông già chỉ phong phanh có 1 bộ quần áo “kiểu bà ba” nâu bằng vải mỏng đă bạc mầu, bên ngoài phủ chiếc “áo bông chấn thủ” cụt tay đă rách phải vá víu nhiều chỗ. Da mặt ông cụ xám ngoét môi tím bầm co ro cúm rúm, xoa 2 tay vào nhau cho đỡ lạnh.
Một anh trong chúng tôi hỏi:
“-Cụ năm nay đă đến 70 chưa, già nua vậy mà vào rừng chi sớm vậy?”
Ông cụ trả lời:
“-Cám ơn Trời cho năm nay mới được 60 thôi! Sống trong Xă hội Chủ nghĩa, ai cũng phải lao động mới được chấm công để lănh phần “tiêu chuẩn” quy định hàng ngày. Chúng tôi dẫn trâu của Hợp tác xă đi ăn cỏ, lợi dụng trong lúc chúng đang ăn ḿnh ṃ về kiếm chút khoai sắn đỡ dạ vậy mà. Bà nhà tôi ở nhà chăm sóc nhà trẻ cho xóm, c̣n các cháu cỡ 6, 7 tuổi trở lên phải đi hót phân cắt cỏ cho trâu ăn. Mỗi người một việc Qúy ông ạ!”
Chúng tôi lại hỏi:
“-Phiếu vải được Nhà Nước cấp hàng năm để may quần áo đâu sao Cụ không mua mà dùng?”
Ông cụ trả lời:
“-Ấy, hàng năm Nhà Nước có cấp Phiếu cho đấy, nhưng vài năm nay mỗi lần đến Hợp Tác Xă đều nói chưa có hàng về, nên ḿnh phải đợi thôi! Từ ngày chấm dứt chiến tranh, không c̣n viện trợ của các nước anh em Xă hội Chủ nghĩa nữa cái ǵ cũng thiếu”.
Trong lúc nói chuyện có dịp quan sát kỹ khuôn mặt ông cụ, Tôi ngờ ngợ thấy h́nh như ḿnh đă có dịp gặp ông cụ này ở đâu, nhưng không nhớ ra. Bèn hỏi:
-Cụ và bà con Xóm này ở đây bao lâu rồi mà trông các mái rạ c̣n mới quá vậy?
Ông cụ trả lời:
“-Ấy cũng chưa lâu lắm đâu. Trước chúng tôi ở vùng Yên Bái, Hoàng Liên Sơn, đủ hạn kỳ Nhà Nước lại điều động đến đây khai phá làm ăn sinh sống”.
Tôi hỏi tiếp:
“-Gia đ́nh cụ t́nh nguyện đi lập vùng Kinh tế mới ở đây à?”
Ông cụ lắc đầu đảo mắt liếc quanh không thấy bóng Cán bộ nào gần chỗ chúng tôi đang tṛ chuyện, mới hạ thấp giọng nói tiếp:
“-Trước năm 1954, Cha của tôi làm Lư trưởng vùng Tề ở Thái B́nh. Sau tháng 7 năm 1954, toàn miền Bắc được giải phóng khỏi tay Tây và phe Quốc gia, Cha tôi bị Toà án Nhân dân xử tử v́ tội Việt gian bán nước. Cả đại gia đ́nh họ Nội họ Ngoại chúng tôi được Nhà Nước khoan hồng tha tội chết, nhưng phải đi lao động tại các vùng Kinh tế mới. Cứ 4, 5 năm lại rời nơi lao động, miết từ bấy đến nay chẳng biết bao giờ mới được ở yên một chỗ. Khi c̣n ở Yên Bái, gia đ́nh chúng tôi ở Hợp tác xă trong vùng Xă Việt Cường. Hồi đó, chúng tôi cũng đă có dịp gặp bạn bè của Qúy ông đến đắp đập cho Hợp tác xă. Gia đ́nh chúng tôi phải hàng ngày đại diện Hợp tác xă cung cấp sắn bồi dưỡng cho các ông ấy đấy!”
Tôi im lặng không nói ǵ, nhưng trong óc mung lung suy nghĩ và bây giờ mới hiểu ra tại sao ông cụ này hồi đó cư xử rất tử tế với chúng tôi, trong khi nhiều người khác luôn luôn có thái độ căm thù. Hồi c̣n ở Liên trại 1, Đội chúng tôi được chỉ định đi đắp đập thuê ở quanh vùng xă Việt Cường, Yên Bái (Tôi đă kể trong một đoạn trước). Hàng ngày, Tôi được Đội trưởng cử đi cùng 1 bạn khác theo Quản giáo Đội vào Hợp Tác Xă để nhân viên đưa đi đào sắn sống. “Tiêu chuẩn bồi dưỡng” Hợp Tác Xă cho mỗi người 1 kí lô một ngày. Chúng tôi lănh đem ra trao cho anh Nấu nước của Đội rửa luộc chia đều cho anh em “bồi dưỡng” trong giờ giải lao, sau khi đă lựa mươi củ to ngon để Quản Giáo Đội và Cảnh Vệ dùng trước. Chính ông cụ này, đă được Chủ nhiệm Hợp Tác Xă giao cho việc đưa chúng tôi ra ruộng sắn tự đào củ và cân cho chúng tôi. Bao giờ ông cụ cũng cho chúng tôi lấy nhiều hơn số cân lượng quy định cả chục ký.
Công việc sửa sang đường băng qua xóm Hoán Bù vừa được chừng 1 cây số, Đội chúng tôi được điều động đi rẫy cỏ phá bụi trồng lúa nương, ngay bên kia bờ sông đối diện với khu trại giam. Đoạn đường c̣n lại chưa sửa không biết do Đội nào tiếp tục phụ trách.
Đường đi đến khu lao động mới rất gần, chúng tôi chỉ phải lội qua sông nơi khúc cạn nước cao ngang đầu gối, ngay khu bến tắm hàng ngày của Anh Em Tù sát bên hàng rào Nhà Bếp của Trại giam ngó xuống.
Làm việc tại khu này cá nhân Tôi học được một kinh nghiệm hú viá để đời. Một buổi sáng ra lao động, thấy trên khúc gỗ mục mọc đầy nấm mầu nâu non đẹp y như nấm Đông Cô, đúng loại nấm anh bạn thuộc Đội khác ở chung Láng chiều nào cũng nấu cả Gô đầy để ăn. Bạn ấy ăn ngon lành và khen rất ṛn ngọt chẳng thua ǵ nấm Đông Cô trong các Nhà hàng ăn của Tầu. Tôi liền hái một lố cỡ đầy 2 Gô, rửa sạch sẽ đem về trại giam. Chuẩn bị bữa ăn trưa, Tôi lấy một nửa số nấm hái được nấu chung với bánh ḿ luộc trại phát cắt miếng vuông nhỏ bằng đốt ngón tay và ḿ vụn gia đ́nh gửi tới để ăn thử. Quả không sai, nước súp rất ngọt y như có bỏ bột nêm, miếng nấm ăn rất ṛn ngon lạ thường.
Anh bạn nằm kế bên, Đại tá Nguyễn Quốc Di (Trưởng Khối Tài Chánh của Tổng cục Chiến Tranh Chính trị) thuộc số anh em nghèo quà của gia đ́nh, thấy Tôi tấm tắc khen ngon ngỏ ư muốn nếm thử. Tôi múc ra tặng một Ca nhỏ, bạn ấy chỉ lấy phân nửa ư chừng sợ gặp nấm độc không dám ăn nhiều. Thấy mấy Bạn khác nằm gần đưa mắt nh́n chúng tôi ăn, Tôi mời nếm thử nhưng họ lắc đầu không ai dám liều.
Ăn vừa xong bữa, Tôi cảm thấy đầu bừng bừng lâng lâng, giật ḿnh nghi là bị say nấm, Tôi bèn báo cho Đội trưởng và các Bạn nằm kế bên biết để lỡ bất tỉnh th́ các Bạn đem đi Bệnh xá cấp cứu. Sau đó Tôi chạy vào nhà vệ sinh trong Láng móc cổ họng cho mửa ra, nhưng chỉ nôn ra được có chút đỉnh thôi. Người bắt đầu cảm thấy lảo đảo như say rượu, phải vội vă lấy đường và bột đậu xanh ra hoà đầy một ca uống giải độc.
Hai mắt mỏi xụp xuống buồn ngủ vô cùng, Tôi phải cố hoạt động để cưỡng lại sợ ngủ có thể ngất lịm đi luôn không ai biết th́ nguy. Cứ nằm xuống ngồi lên, Tôi múc từng muổng đường cát cho vào miệng ngậm cho đến giờ kẻng tập họp đi lao động buổi chiều trổi lên, mới cảm thấy dễ chịu hơn không c̣n lảo đảo nữa nên sửa soạn đi lao động như thường. Dĩ nhiên phải mang theo Gô đường cát đầy nhóc, để tiếp tục ngậm liên tục từng muổng một cho mau giải say. Anh bạn Di ăn ít nên chẳng sao.
Trên đường đi đến hiện trường lao động, lúc lội ngang sông Tôi trầm ḿnh xuống nước cho ướt sũng cả quần áo và đầu, hy vọng cái lạnh làm thay đổi thân nhiệt đột ngột sẽ giúp cho cơ thể trở lại b́nh thường nhanh hơn. Nhưng cái nạn buồn ngủ vẫn đè nặng trên đầu, Tôi phải cố gắng lao động liên tục hăng hái hơn b́nh thường cho mồ hôi vă ra thật nhiều để thải độc. Lạ một điều, lao động hăng hơn b́nh thường mà không cảm thấy mệt. Vừa lao động vừa suy nghĩ “thật chẳng cái dại nào giống cái dại nào” như các Cụ thường ví von, nên Tôi cứ tủm tỉm cười một ḿnh hoài. Anh Bạn Di bông đùa đặt cho loại nấm mà chúng tôi ăn một cái tên thật kỳ lạ: “khích tiếu nấm”, tức là loại nấm kích thích cho ḿnh phải cười hoài.
Chiều về, Tôi mang chỗ nấm c̣n lại chưa dùng bỏ thùng rác, anh Bạn khác Đội ở chung láng chạy lại xin để ăn. Tôi nói không nên nấm này ăn làm say nguy hiểm. Lúc đó anh Bạn mới tiết lộ cái bí quyết sửa soạn loại nấm đó ăn không bị say, và đêm ngủ ngon thẳng giấc y như uống thuốc ngủ. Đó là, phải luộc thật kỹ, đổ bỏ nước, chỉ ăn xác nấm đă luộc chín sau khi vắt kiệt hết nước như ăn rau, và chỉ ăn vào buổi tối. Thảo nào, thấy anh Bạn ấy ăn hàng ngày không sao, ḿnh vừa mới thử đă bị say làm sợ hết hồn hết vía.
Mặc dù được anh Bạn chỉ cho bí quyết rơ ràng, nhưng từ đó trở đi Tôi không bao giờ dại dột thử lần thứ hai, kể cả nấm mối hay nấm trứng vẫn thường ăn xưa nay ngoại trừ nấm mèo (mộc nhĩ). Vùng này có nhiều mộc nhĩ to bằng bàn tay và dầy, chúng tôi thường lấy về xắt nhỏ nấu với đậu xanh làm chè ăn rất ngon.
Một hôm, bỗng dưng toàn K2 được nghỉ lao động buổi sáng tập trung lên Hội trường nghe “Ban” Thùy (Giám thị Trưởng Trại Thanh Phong) từ K1 vào nói chuyện. Ông ta ṿng vo Tam quốc về t́nh người, về ḷng nhân đạo... để đi đến kết luận:
“-Trại sẽ đem khoảng một trăm Tù H́nh Sự trong K3 (vùng tử địa) đang bệnh hoạn không đủ khả năng lao động về ở chung tại K2. Để cứu sống nhóm “đầu lâu chân tay” này, Trại sẽ trích bớt phần “tiêu chuẩn” ăn hàng ngày của anh em để tăng cường “bồi dưỡng” cho bọn chúng trong ṿng 2 tháng. Theo tinh thần Dân Chủ, Trại yêu cầu anh em cho biết ư kiến để kịp thời quyết định.”
Thật là “nhân nghĩa Bà Chuá Đễ”, ai cũng biết là không đồng ư cũng chẳng được lại mang tiếng Vô Nhân Đạo, nên mọi người vui vẻ vỗ tay “nhất trí”. Thế là Ban Giám Thị đă đạt được “mục đích yêu cầu” một cách dễ dàng vẻ vang mà không mang tiếng độc tài đảng trị.
Kể từ hôm sau, mấy Đội nông nghiệp (dĩ nhiên có cả Đội chúng tôi) được tập trung thực hiện một hàng rào tre cao 2 mét, để nguyên cây ken sát bên nhau chôn sâu xuống đất 80 phân. Hàng rào nằm dọc theo bên này con đường rộng 6 mét, phân cách Khu Cách Ly giam chúng tôi và Khu sẽ giam H́nh sự. Sau 1 tuần lễ lao động “khẩn trương” hàng rào hoàn tất, bọn “Đầu lâu chân tay” được xe tải chuyển từ K3 về K2 nhốt trong 2 dẫy Láng ở góc sân thấp nhất của Trại giam, nơi mà chúng tôi bị đưa vào giam từ đêm mới đến hồi đầu năm 1980 đến khi “biên chế” lại và chuyển sang Khu Cách Ly hiện tại.
Bọn Tù H́nh Sự này c̣n rất trẻ, ốm tong teo chỉ thấy da bọc xương, ghẻ lở cùng ḿnh, quần áo rách rưới bẩn thỉu hôi hám, đầy chí rận. Chúng được ở trong trại “bồi dưỡng” khoảng 2 tuần lễ, tạm coi như đă tỉnh táo trở lại nên phải đi tham gia lao động. Một nhóm đi làm tại Khu trồng rau xanh, một nhóm sang làm gạch và làm mía. Chúng bị cấm ngặt không được “quan hệ” với chúng tôi, nhưng tại hiện trường lao động cũng như tại bến tắm sau giờ lao động, chúng luôn luôn t́m cách mon men đến gần chúng tôi để xin thức ăn, thuốc hút, đồ dùng lặt vặt như khăn mặt, quần áo cũ... Ai tỏ ra hào hiệp sởi lởi được chúng nịnh Bố Bố Con Con ngọt sớt, c̣n ai lạnh lùng làm ngơ không đáp ứng lời năn nỉ, chúng đổi giọng hỗn xược chửi thẳng thừng “Đ..M.. Bố già keo kiệt”. Thật là mất dậy hết chỗ nói.
Đa số trong bọn Tù H́nh Sự này toàn là thành phần băng đảng, ăn cắp, cướp của, hăm hiếp, giết người ngoài Xă hội, đă bị bắt tập trung trong các Trại Cải Tạo Thiếu Nhi từ thuở c̣n thơ ấu. Đến khi chúng hết tuổi vị thành niên, phải chuyển sang Trại Cải tạo của người lớn tiếp tục cải tạo cho đến hết án phạt.
Có đứa rất tội nghiệp, v́ hoàn cảnh gia đ́nh đông anh em túng thiếu, cha mẹ bệnh hoạn, phải lập bọn tổ chức ăn cắp của Hợp Tác Xă nên bị bắt Cải Tạo, lúc nào cũng mong cho mau hết hạn trở về với gia đ́nh. Nhưng cũng có đứa thuộc loại “cải tạo chuyên nghiệp” ra vào tù như đi chợ. Ngoài xă hội, chữ nghĩa ăn đong, nghề nghiệp chuyên môn không có, lại thích sống phè phỡn như các cậu ấm cô chiêu con Đảng viên Cán bộ Nhà Nước, nên phải chuyên hành nghề bất hảo trấn lột của người mà tiêu dùng cho đỡ cực nhọc. Cướp một lần sống thoải mái rong chơi đàn đúm đĩ đượi cả tháng, rồi mới chuẩn bị làm mẻ khác. Nếu chẳng may bị thộp th́ vào cải tạo ít lâu đâu có sao! Mấy đứa này thường là các tay “anh chị đầu nậu” hiếp đáp tù khác trong trại, để được cung phụng sống chẳng khác nào Cán bộ cai tù. Trường hợp trại giam có 2, 3 đứa thuộc loại này cùng bị nhốt một lượt, th́ chúng lập phe cánh riêng chém giết nhau để tranh giành ảnh hưởng làm Chúa tể trong Láng ngủ.
Từ ngày có bọn H́nh Sự về ở chung trong K2, anh em chúng tôi gặp cái nạn bị mất đồ lặt vặt thường xuyên nơi bến tắm. Cán bộ Cảnh Vệ bắt được đánh đập chúng rất tàn nhẫn. Họ dùng báng súng đánh vào đầu cho ngă lăn ra đất, xỉa đầu mũi súng vào ngực vào bụng, đá vào mặt vào đầu. Chúng co rúm người lăn lộn trên mặt đất, chịu đ̣n kêu la xin tha tội, nhưng chẳng được “chiếu cố”. Một người đánh chưa đủ, họ xúm nhau 2, 3 người ùa vô đánh “đ̣n hội chợ” thấy mà khủng khiếp. Thế mà chúng cũng chẳng sợ, chứng nào vẫn tật nấy.
Mánh khoé cướp đoạt công khai giữa ban ngày của bọn H́nh Sự này rất tinh vi. Muốn lấy cả đôi “dép râu” của ḿnh, chúng lén lấy một chiếc giấu vô trong bờ bụi quanh băi rác bên bờ sông, khi tắm xong lên nạn nhân bị đánh cắp thấy chỉ c̣n một chiếc dép, t́m hoài không thấy chiếc kia đành vứt quách chiếc c̣n lại vào đống rác đi chân đất về trại. Thế là buổi tắm kế theo, thằng qủy sứ ṃ đến đống rác công khai đi lượm trước mặt các Cán bộ Cảnh Vệ, cả 2 chiếc dép mang ra để làm của riêng chẳng ai làm ǵ được nó. Thật vô cùng tinh khôn bịp bợm, phải chăng đây là nền văn hoá giáo dục mà chúng đă tiêm nhiễm được từ khi c̣n nằm trong ḷng mẹ trước khi ra đời?
Trong giờ lao động, bao giờ chúng tôi cũng nhờ anh Nuôi của Đội nấu chín giùm những Gô ḿ, cơm, hoặc các thức ăn phụ khác để đem vào trại tăng cường cho các bữa ăn của ḿnh. Hết giờ lao động, trước khi trở vào khu giam tất cả các Đội đều được tập trung xuống bến sông tắm, trong khi ḿnh tắm mấy thằng H́nh Sự ốm đói đảo tới khu để quần áo, lén lấy những Gô đồ ăn chạy ra bên đống rác bốc bỏ miệng ăn ngấu nghiến cho kỳ hết, rồi vứt lon Gô không vào đống rác. Trường hợp có người trông thấy tri hô lên, Cán bộ Cảnh Vệ xấn tới đánh nó túi bụi, nó vẫn tỉnh khô chịu đ̣n và tiếp tục nhồi nuốt cho hết mới thôi. Cũng có đứa chậm chạp hơn, chiếc Gô đang ăn dở bị giật ra để trả lại cho sở hữu chủ. Nhưng ai mà dám ăn chỗ c̣n lại đành phải đổ đi, lập tức có một đứa khác chạy ùa tới bốc cho vào miệng ăn lấy ăn để.
Từ đó về sau mỗi khi xuống sông tắm, chúng tôi phải tổ chức cử người thay phiên nhau đứng canh chừng bên khu quần áo và đồ đạc cho yên bụng.
Một buổi trưa đi lao động về anh em đang chuẩn bị ăn, nghe nhiều hồi c̣i huưt toét toét liên tục rồi thấy nhiều Cán bộ từ ngoài cổng Trại rầng rầng chạy vào Khu giam Tù H́nh Sự. Khoảng 10 phút sau, thấy dẫn ra 2 đứa tay bị c̣ng quặt ra sau lưng, một đứa vừa đi vừa bị đánh túi bụi ngă xấp ngă ngửa, đứa kia máu me đầy áo quần nơi bụng. Buổi chiều đi lao động hỏi ra mới biết, 2 tay “anh chị đầu băng đảng” thanh toán nhau v́ chuyện xích mích giành đàn em phục vụ trong Láng giam.
Đứa đâm người là “Bụi đời” gốc Hà-nội bị án tù chung than, v́ tội bắt cóc hiếp và giết chết cô gái con của ông Lănh Sự thuộc Toà Đại sứ Đông Đức đồng minh của Nhà Nước Cộng hoà Xă hội Chủ nghĩa Việt Nam. Đứa bị đâm, là “Anh hùng” khét tiếng của Hải pḥng từng nổi danh đem một toán bạn về tra khảo Bà Nội của chính nó để đ̣i tiền ăn chơi, rồi thay phiên nhau hiếp dâm và giết để phi tang.
Từ khi có bọn H́nh Sự giam tại K2, các Cán bộ Cảnh vệ có dịp được mua vui thoả thích tại “hiện trường lao động” một cách dă man, y như ta thường thấy các đoạn giải trí của Vua Chúa thành La Mă trong các phim truyện cổ trích từ Kinh Cựu Ước. Họ treo giải thưởng 1 củ sắn để cho 2 đứa đánh đấm vật đá nhau kịch liệt. Đứa nào đánh được đứa kia hộc máu mồm máu mũi phải quỳ lạy xin thua th́ được lấy giải thưởng. Lúc nào cũng có 2 đứa hăng hái ra đấu để tranh giải.
Thật khủng khiếp, kết quả “to lớn” của nền giáo dục Xă hội Chủ nghĩa Việt Nam “đấu tranh san bằng giai cấp đem lại công bằng xă hội” nhập cảng từ Liên xô-Trung Cộng, cộng với “Chính sách trăm năm trồng người của Bác Hồ” áp dụng trong suốt hai mươi mấy năm độc quyền cai trị tại miền Bắc Xă hội chủ nghĩa là như vậy sao?
Một buổi sáng trời trong vắt anh em đang chuẩn bị ra tập họp xuất Trại lao động, có lệnh An ninh yêu cầu các anh Đại tá Lê Đ́nh Luân (Đơn vị 101 thuộc Pḥng 2 Bộ Tổng Tham Mưu), Phạm văn Phô (Đội phó), Trịnh Bảo Chương, Tôn Thất Hùng (dân gốc Pḥng Nh́) ở lại Láng làm việc với Cán bộ. Đến trưa măn lao động vào trại, mới biết các anh ấy đă được Cán bộ từ Hànội tới chở đi khỏi Trại. Đến tối trong giờ sinh hoạt kiểm thảo, Quản Giáo Đội đứng ngoài cửa sổ chuyển lệnh chỉ định anh Đại tá Lê Phú Phúc làm Đội trưởng thay thế anh Luân. (Anh Phúc gốc Truyền Tin, hồi những năm đầu thập niên 1960, Tôi là Thiếu Tá Cục Phó Cục Truyền Tin Quân lực Việt Nam Cộng Ḥa tại Saigon, anh Phúc là Đại Úy Liên Đoàn trưởng Liên đoàn Truyền Tin. Cơ sở Liên đoàn đóng tại gần Trường đua ngựa Phú Thọ.)
Mấy ngày sau, bất thần có cuộc tổng xét tư trang Tù Chính trị miền Nam toàn K2, bọn Tù H́nh Sự vẫn xuất trại đi lao động như thường. Sau buổi xét tư trang, có anh Trung tá (Chiến tranh Chính trị thuộc Không Quân) ở một Láng trong cùng Khu Cách Ly của chúng tôi bị bắt giam vào Nhà Kỷ Luật. H́nh như Cán bộ bắt được quả tang anh ấy xé và vứt xuống hố nước tiểu nơi đầu nhà phía sau Láng chúng tôi mấy tờ giấy, ghi chép những điều liên quan tới vụ thành lập Chính phủ lưu vong hay một Hội Cựu Tù Nhân Chính trị ǵ đó.
Những ngày kế theo, nhiều người bị gọi lên “làm việc” với Cán bộ An ninh. Đội chúng tôi có anh Đại tá Nguyễn văn Lương (gốc Địa phương Quân) cũng bị gọi lên “làm việc”, h́nh như anh ta có ghi danh nhận một chức vị ǵ đó trong Ban Chấp hành của tổ chức dự trù thành lập. Linh Mục Phan Phát Hườn thuộc Đội Rau Xanh kiêm Văn Nghệ cũng bị gọi lên điều tra, v́ nghe nói Ngài cũng có nhận một chức vị nào đó trong Ban Chấp hành. (Hồi những năm đầu thập niên 1960, lúc Tôi làm Cục Phó Cục Truyền Tin Bộ Tổng Tham mưu, Linh Mục Hườn là Tuyên úy của Binh chủng Truyền Tin. Ngài đă giúp cho Binh chủng xây dựng được một Nhà Nguyện và một Trường Trung học đệ Nhất Cấp “Tinh Thần” tại Trại Gia binh của Tiểu đoàn Truyền Tin ở ngay phía sau toà Nhà Chánh của Bộ Tổng Tham Mưu. Đức Tổng Giám Mục Nguyễn văn B́nh đă đến Chủ lễ Khánh thành,)
Ngay sau buổi xét tư trang, Đội chúng tôi có sự thay đổi lớn, một số bạn Đại tá được chuyển qua Đội Rau Xanh kiêm Văn Nghệ, ngược lại một số Đại Đức Tuyên úy Phật Giáo và Linh Mục Tuyên úy Công Giáo trẻ khoẻ thuộc Đội Rau Xanh được tăng cường vào Đội chúng tôi. Sau vụ “biên chế” này Đội chúng tôi chấm dứt công tác Nông Nghiệp trở thành Đội Mía. Chúng tôi làm trong ḷ mía chớ không làm ngoài đồng mía như hồi trước. Đội được chia thành 4 toán (gọi là Khâu) để thực hiện 4 công tác khác nhau:
1.- Khâu Róc Vỏ Mía và chuyển vào pḥng ép mía.
2.- Khâu Ép Mía chia thành 2 toán thay phiên nhau làm việc từng đợt 30 phút, mỗi đợt 2 người làm trâu đẩy cần quay các trục ép, 1 người ngồi đẩy mía vào giữa 2 trục ép, và 1 người lo chuyển mía vào cho người ép rồi đem các thùng nước mía đă ép đổ đầy vào các vạc lớn để trên ḷ.
3.- Khâu Nấu Mật lo đun các vạc nước mía liên tục suốt ngày đêm, cho sôi đến độ cạn quánh thành “mật đường”.
4.- Khâu sau cùng, gồm anh Dương Hiếu Nghĩa (Đội phó) và một bạn phụ tá lo ủ nước mía sống cho lên men để cất rượu trắng.
Mỗi Khâu làm việc có những vất vả nguy hiểm khác nhau. Khâu Róc Mía phải làm thật nhanh mới kịp đủ mía cho Khâu Ép không phải ngồi đợi. Thân cây mía nhỏ cầm nơi tay trái, tay phải cầm dao róc, làm không cẩn thận sẽ vạt đứt luôn mấy đầu ngón tay trái như chơi. Róc bỏ vỏ dầy quá sẽ bị kiểm điểm phung phí của Xă hội Chủ nghĩa.
Công tác của Khâu Ép Mía có lẽ nặng nhọc vất vả nhất trong các Khâu. “Bộ phận” đẩy cần trục ép gồm 2 người, mỗi người đứng ở một đầu cây cần gỗ dài đi ṿng tṛn đuổi theo nhau, đẩy cho 2 trục ép bằng kim khí cao 1 mét đường kính rộng 50 phân, đầu trục có răng cưa xoay ngược chiều nhau. Khi nào giữa khe của 2 trục không có những cây mía mới đẩy vào để ép, việc đẩy trục quay thấy nhẹ nhàng không tốn sức bao nhiêu, nhưng đến khi có những cây mía mới được đẩy vô ép sức cản trở nên nặng vô cùng. Muốn cho trục quay, cả 2 người đẩy phải để 2 bàn tay ngang ngực đè vào cần trục, bấm các đầu ngón chân xuống đất ra sức đẩy về phía trước theo thứ tự từng chân một. Cứ mỗi 30 phút các người đẩy cần trục quay phải được thay phiên, nếu không chẳng c̣n sức mà tiếp tục. Tôi được chia vào toán phụ trách “bộ phận” đẩy trục ép mía thật vất vả hết chỗ nói.
Người chuyên ngồi đẩy mía vào giữa 2 trục ép ngó thấy có vẻ không vất vả, nhưng lại có nhiều rủi ro nguy hiểm hơn cả. Phải làm sao đưa đều đều liên tục từng ôm 4, 5 cây mía vào khe giữa 2 trục ép một lúc, nếu không cẩn thận bàn tay có thể bị dính cuốn theo và bị ép nát cả cánh tay như chơi. C̣n một điều khó khác nữa là, phải giữ làm sao cho không cây mía nào đẩy vào ép rắt vào các răng cưa của trục. Dù chỉ 1 răng cưa bị rắt, trục cũng sẽ khựng lại không quay được. Mỗi lần trục đang quay ngon trớn bị kẹt khựng lại là một đ̣n nặng đánh dồn vào ngực của những người đẩy cần trục ép, đau tức ê ẩm như muốn gẫy bộ xương lồng ngực.
Khâu Nấu Mật có những nguy hiểm vất vả khác. Mỗi khi có vạc đầy nước mía bắt đầu đun, phải thay phiên nhau tiếp củi giữ lửa cháy liên tục đều đều suốt ngày đêm, đến khi cạn quánh thành “mật đường” mới hoàn tất nhiệm vụ. Trong khi đun c̣n phải dùng cây bơi chèo thong thả khuậy nước mía sôi trong vạc, liên tục theo chiều quay của kim đồng hồ cho mật không bị lắng khê nơi đáy vạc. Trong ḷ nấu lúc nào cũng có 2, 3 vạc sôi sùng sục, khí nhiệt toả ra nóng nực kinh khủng hơn cả phơi nắng ngoài trời vào giữa trưa mùa Hạ. Khi nước mật bắt đầu xệt lại, việc đứng bên mép miệng vạc cầm gậy khuậy tṛn được coi là lúc nặng nề khó khăn nguy hiểm nhất. Sơ ư có thể bị té vào vạc mật chết phỏng như không. Trước khi Đội chúng tôi vào làm trong ḷ mật đă có một Tù H́nh Sự bị phỏng nặng v́ tai nạn này.
Công tác của Đội Mía vất vả nguy hiểm như vậy, nên Ban Giám Thị K2 “chiếu cố” chỉ thị Quản Giáo cho chúng tôi một đặc ân làm chúng tôi rất ngạc nhiên. Mỗi buổi lao động hàng ngày, mỗi người trong Đội chúng tôi được “bồi dưỡng” 1 Gô đầy nước mía tươi vừa ép ra. Có thể để uống tươi như vậy hoặc đun sôi lên rồi mới uống tùy ư. Nhờ thế sau vài tuần làm tại ḷ mía, anh em chúng tôi ai cũng có đôi má hồng hồng như thoa phấn.
Nhưng cuộc sống Tù có bao giờ được phẳng lặng xuôi ḍng êm ả theo mong muốn đâu. Thường xuyên lúc nào cũng có những tai ách bất ngờ hoặc do người hoặc do Trời đem đến, khiến cho mạng sống của Tù mong manh chẳng khác nào “trứng treo đầu chỉ”. Vào một buổi trưa Chủ Nhật, mọi người đang chuẩn bị nấu nướng thêm những món ăn “cải thiện” tăng cường cho ca Bo Bo luộc do Trại phát (loại thực phẩm dành cho ngựa của Ấn Độ viện trợ ghi rơ bằng Anh ngữ ngoài bao đựng), th́ từ Khu bếp lộ thiên bên hàng rào phía cuối Khu Cách Ly của chúng tôi có tiếng xôn xao náo động. Rồi thấy một toán 3, 4 người xúm nhau khiêng một anh mập mạp hôn mê bất tỉnh xuống Bệnh Xá cấp cứu. Tôi chạy ra coi thấy đang khiêng anh Đại tá Nguyễn Ngọc Điệp (trước 30-4-1975 làm Tỉnh trưởng Bạc Liêu, từng nổi danh là “Hùm Xám Rừng Đước”). Đến gần tối, mới thấy xe tải từ Phân trại K1 chạy vào di tản anh Điệp ra Bệnh Xá K1 Trại Thanh Phong điều trị, v́ Bệnh Xá K2 không đủ phương tiện cứu chữa.
Theo tin tức từ Bệnh Xá do bạn Tù (Bác sĩ Quân Y của QLVNCH) phụ tá cho Cô Cán bộ Y tế của K2 cho biết:
“-Anh Điệp bị hôn mê có lẽ v́ bị đứt mạch máu năo do cao áp huyết. T́nh trạng rất nguy kịch, với phương tiện nghèo nàn về Y Tế của Bệnh xá Trại giam không biết có cứu được không? Không biết Trại có cho di tản ra Nhà Thương Thanh Hoá cấp cứu kịp không?”
Chúng tôi rất buồn thương cho hoàn cảnh không may của anh Điệp nhưng chẳng làm ǵ hơn được, chỉ biết cầu nguyện cho Bạn tai qua nạn khỏi. Sống chết đều do mệnh Trời sắp đặt riêng cho mỗi người chẳng ai biết trước mà tránh.
Chừng mươi ngày sau, anh bạn Tù (Bác sĩ) Phụ tá tại Bệnh Xá K2 có dịp theo Cán bộ Y tế ra K1 lănh thuốc về cho biết:
“-Anh Điệp nằm mê man nơi Bệnh Xá Trại Thanh Phong cả tuần sau th́ hồi tỉnh. Nay anh ấy đă bắt đầu cử động được nhưng chậm chạp khó khăn, nói năng phát âm hơi ngọng nghịu, quên không biết ḿnh là ai cũng như không nhận ra được bạn bè cũ. Thường xuyên nói chuyện với những người vô h́nh, y như người bị bệnh tâm thần trong các nhà thương điên.”
Thật tội nghiệp nhưng Trời chưa bắt chết là mừng rồi, sau này được tha chắc chắn bệnh sẽ hết.
Hai tháng sau anh Điệp lành hẳn đi lại nói năng được b́nh thường, trí nhớ phục hồi được khoảng 80 phần trăm. Rời Bệnh xá Trại tại K1 trở về K2, anh Điệp được Ban Giám Thị Phân trại “chiếu cố” đặc biệt giao cho phụ trách chăm sóc vun tưới vườn bông và vườn rau “cải thiện” nhỏ của các Cán Bộ Trực Trại ngay bên trước cổng ra vào Khu giam.,
Lúc này anh bạn Tù (Bác sĩ) mới giải thích:
“-Anh Điệp bị trường hợp Nhũn Năo (stroke) chớ không phải đứt mạch máu năo nên mới có may mắn như vậy.”
Sau anh Điệp, ở K2 c̣n có thêm 2 người nữa cũng bị trường hợp y như vậy.
Một là Linh Mục người gốc Trung Hoa cao lớn mập mạp (trước 30-4-1975 cai quản Đặc Khu Hải Yến, gồm toàn người Trung Hoa vùng Quảng Tây chạy sang Việt Nam tỵ nạn từ khi toàn Lục địa Trung Hoa Dân Quốc của ông Tưởng Giới Thạch lọt vào tay Trung Cộng Mao Trạch Đông. Đặc Khu Hải Yến là một vùng biệt lập hẻo lánh giữa ranh giới Cà Mâu và Rạch Giá tại miền Tây Nam Việt. Cư dân có tinh thần chống Cộng rất mănh liệt.) Sau nhiều ngày bị nằm liệt v́ Nhũn Năo tại Bệnh Xá K1, Linh Mục cũng hồi tỉnh trở lại b́nh thường trả về K2 làm chung công tác lo vườn hoa với anh Điệp. Ngày ngày đi xuống leo lên con dốc nghiêng 50 độ dài chừng 50 mét, để sách từng thùng nước sông lên tưới rau và hoa trước cổng Khu Giam.
Người thứ hai là Trung tá Nguyễn Thủy Chung thuộc Đội Nhà Bếp (trước 30-4-1975 làm Phụ tá Trưởng Khối Tổ chức Tổng Cục Chiến tranh Chính trị, Tôi đă có dịp nói đến trong một đoạn trước). Số mệnh anh Chung không may bằng 2 vị kia, nên bị “bán thân bất toại” và nói ngọng. Một thời gian sau được tha về đoàn tụ với gia đ́nh và đă qua đời tại Phú Nhuận Saigon. Chẳng biết sau này Vợ Con của anh Chung có được Chính phủ Hoa Kỳ chấp nhận cho đi định cư tỵ nạn theo diện H.O. hay không?
Xem tiếp...
Reply With Quote
Bookmarks