NGÔI TRƯỜNG MANG TÊN ĐỨC TẢ QUÂN
Vũ Ngọc Mai
Trường Nữ Trung học Lê Văn Duyệt tọa lạc trên đường Lê Văn Duyệt, gần Lăng Ông thuộc xă B́nh Ḥa tỉnh Gia Định, nơi thờ phượng Đức Tả Quân Lê Văn Duyệt.
Theo Nguyễn Ngọc Oanh, một trong những học sinh kỳ cựu nhất của Lê Văn Duyệt, vào năm 1957 trường chỉ có 2 lớp Đệ Thất, một nam và một nữ, được học nhờ tại trường Nam Tỉnh Lỵ. Trường này c̣n có tên là Trương Tấn Bửu, theo cô Trần Thị Ngoạn. Hiệu trưởng đầu tiên là ông Lê Ngọc Toản. Lớp nam sinh sau đó đă dược chuyển về Hồ Ngọc Cẩn.
Theo bà Bùi Thị Lắm, ṭa tỉnh trưởng Gia Định đă cấp cho môt khu đất để xây trường Lê Văn Duyệt mà chúng ta hiện có. Miếng đất này được biết trước đó là nơi trồng rau muống. Bà Bùi Thị Lắm đă trở thành vị Hiệu trưởng thứ nh́ bắt đầu từ niên khóa 1959-60, và bà cho biết đă đích thân khánh thành ngôi trường mới này.
Sau Bà Lắm, Giáo sư Phạm Thị Diệu Linh đă lănh chức quyền hiệu trưởng trong một thời gian ngắn, từ cuối tháng 11 năm 1963 đến đầu năm 1964, rồi được điều về Trưng Vương làm Giám Học.
Vị Hiệu trưởng kế tiếp là Bà Nguyễn Ngọc Hương, một người tài đức vẹn toàn, rất được giáo sư và học sinh kính mến. Hiện nay tuổi Bà đă cao, đang cư ngụ tại San Jose và thỉnh thoảng vẫn được cựu đồng nghiệp và nữ sinh ghé thăm.
Bà Trần Hoàng Mai đă trở thành vị Hiệu trưởng cuối cùng của Trường Nữ Trung Học Lê Văn Duyệt tính đến năm 1977 khi bà bị chính quyền cộng sản cho nghỉ việc. Từ một ngôi trường bé nhỏ với mươi lớp, trường đă được xây thêm nhiều lớp học và lên một tầng lầu, và đă là nơi cư ngụ cho gia đ́nh bà Trần Hoàng Mai trong suốt thời gian bà làm Hiệu trưởng nơi đây.
Bà đă lâm bịnh trong một thời gian khá dài và từ trần vào cuối năm 2007 trong sự thương tiếc của cựu đồng nghiệp và nữ sinh.
Một số giáo sư và nhân viên khác cũng lần lượt ra đi, trong số có Cô Trần Ngọc Lan, Giáo sư Pháp Văn, mất năm 1975 khi c̣n rất trẻ. Các cố giáo sư khác gồm Cô Đoàn Thị Lài dạy môn Việt Văn, Cô Nguyễn Thị Thanh Lan phụ trách môn Lư Hóa, Cô Đinh Thị Bạch Nga dạy Pháp Văn. Cách nay gần 3 năm, Cô Dương Thị Diệp, giám thị, đă mất ngày 12 tháng 8 năm 2006. Hai nhân viên văn pḥng nữa là bà Sáu và bà Lương Ngọc Tương cũng đă ra người thiên cổ.
Trở lại ngôi trường cũ, chúng tôi đă có từ lớp Đệ Thất đến lớp Đệ Nhị, rồi Đệ Nhất, đào tạo được rất nhiều thế hệ học sinh đa tài và hữu dụng cho đất nước.
Vào năm 1963, sau lớp Đệ Nhị, Ngọc Oanh và các bạn phải chuyển qua Trưng Vương học Đệ Nhất v́ năm đó trường ta chưa có cấp lớp này. Lớp Anh Văn sinh ngữ chính của Thúy Lan, cựu hội trưởng Lê Văn Duyệt, cũng đă được chuyển qua Trưng Vương, trong khi lớp Đệ nhất Pháp văn sinh ngữ chính của Trưng Vương th́ lại được qua học tại Lê Văn Duyệt.
Nhưng chỉ vài năm sau th́ trường nhà có lớp Đệ Nhất và học sinh không c̣n phải từ giă trường của ḿnh sớm một năm nữa.
Bây giờ khi nhẩm tính lại, trường Lê Văn Duyệt đă được thành lập trên nửa thế kỷ. Nhưng so với hai trường nữ Gia Long và Trưng Vương, Lê Văn Duyệt được coi như một ngôi trường trẻ với thành phần giáo sư cũng có tinh thần trẻ trung và rất gần gụi với học sinh.
Trường tôi đó, nơi rất nhiều lần tôi đă được nghe câu hỏi: “Sao trường nữ mà lại có tên một vị nam tướng quân?” Tôi không biết ai đă đặt tên trường, song thường nghĩ rằng cái tên này đă gắn liền với cuộc đời của một vị khai quốc công thần suốt đời lo cho dân cho nước.
Ngài sinh năm 1763, gốc người làng Bồ Đề, huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngăi, là danh tướng thời Nguyễn sơ, rất có công trong việc giúp chúa Nguyễn chống lại nhà Tây Sơn. Ngài rất thông minh, có sức khỏe và chuộng vơ nghệ. Từng hai lần hộ giá Chúa Nguyễn Phúc Ánh chạy sang Xiêm, đánh chiếm thành Qui Nhơn, dùng hỏa công đốt phá toàn đội chiến thuyền và các thủy trại của Tây Sơn tại cửa biển Thị Nại.
Sau khi lên ngôi Hoàng đế, vua Gia Long phong cho Lê Văn Duyệt chức Khâm-sai Chưởng Tả- quân-dinh B́nh-Tây Tướng-quân tước Quận công, rồi cùng với Trung Quân Nguyễn văn Trương và Hậu quân Lê Chất tiến đánh Bắc hà. Sau khi đất Bắc được dẹp yên, ông được cử làm Kinh-lược xứ Thanh Nghệ.
Ngài đă 2 lần được bổ làm Tổng Trấn Gia Định, theo Giáo sư Nguyễn Thanh Liêm. Lần thứ nhất từ 1812 đến 1815, thời vua Gia Long. Và lần thứ nh́ từ năm 1820 đến năm 1832 là năm ngài mất .
Không những là một vị tướng tài, Đức Tả quân c̣n là một nhà chính trị lỗi lạc, hết ḷng chăm lo cho đất nước và dân chúng. Ông cũng là nhà ngoại giao giỏi, thức thời trong cách đối xử với người Tây phương đến buôn bán tại Saigon.
Đức Tả Quân Lê Văn Duyệt đă làm được hai điều rất khôn khéo: đó là không theo chính sách bế quan tỏa cảng mà đón nhận thương gia vào buôn bán, và làm ngơ cho việc truyền đạo.
Hiện nay tại xă B́nh Ḥa, tỉnh Gia Định có lăng Đức Tả quân, c̣n được gọi là Lăng Ông, nơi dân chúng rất sùng bái v́ tin rằng Ngài rất linh thiêng. Người ta đến đây để cầu phúc, cầu tài, xin xâm, nhất là vào dịp lễ vía và đầu năm âm lịch.
Cho đến hôm nay và măi măi về sau, ngôi trường mang tên Đức Tả Quân Lê Văn Duyệt vẫn để lại trong ḷng chúng ta những h́nh ảnh thân thương và những kỷ niệm khó nhạt phai nhất.
(Tài liệu tham khảo về Đức Tả Quân: Việt Nam Danh Nhân Tự Điển của Nguyễn Huyền Anh. Nhà xuất bản Hội Văn Hóa B́nh Dân Saigon, 1960).
Bookmarks