Hai ví dụ này gợi ra một câu hỏi. Tại sao tại một thành phố như Sài G̣n, có nền tảng Pháp quyền và dân chủ đại nghị bén rễ hàng trăm năm vào dân trí và mạch sống xă hội, lại có những dân biểu như thế này là đại diện?
Về lịch sử h́nh thành, Sài G̣n rất khác biệt với Hà Nội. Khi người Pháp chiếm Gia Định năm 1859, Nam Kỳ, không như Bắc Kỳ sau này thành xứ bảo hộ, là xứ thuộc địa trực trị bởi người Pháp, và nền móng cơ bản về quản lư xă hội và pháp quyền kiểu phương Tây đă được thực thi ở đây, thúc đẩy sự phát triển dân trí cho một lượng dân cư đa sắc tộc, dễ dàng đón nhận cái mới hơn.
Khi người Pháp rút, Sài g̣n là thủ đô của liên tiếp “Đệ Nhất Cộng ḥa”, tức thời Ngô Đ́nh Diệm và “Đệ Nhị Cộng ḥa”, tức thời Nguyễn Văn Thiệu, Nguyễn Cao Kỳ, với tâm quyền phân lập, chế độ dân chủ nghị viện, với trưng cầu ư dân, biểu t́nh, vận động tranh cử đảng phái trở thành mạch chính trong dân trí và đời sống chính trị miền Nam Việt Nam lúc bấy giờ.
Sau năm 1975, những định chế chính là Hội đồng Nhân Dân, Mặt trận Tổ Quốc, thay thế chế độ dân chủ nghị viện trước kia.
Tuy nhiên dân trí và dân biểu Sài G̣n vẫn c̣n những hiện tượng nổi bật, đại diện cho những người Việt Minh Kháng chiến chống Pháp và những trí thức miền Nam tham gia Mặt trận Giải phóng Dân Tộc chống Mỹ sau này.
Đó là Luật sư Nguyễn Hữu Thọ, người đă nắm giữ vai tṛ Phó Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch Quốc hội, người, tại Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP. HCM năm 1988, có bài phát biểu gây tiếng vang, với nội dung “Dân chủ không thể có bằng sự ban ơn.”
Nhiều năm gần đây ở thời kỳ đổi mới, c̣n đâu đó đọng lại h́nh ảnh ông nghị Khoa, đại biểu Đặng Văn Khoa, tại các cuộc họp Hội Đồng Nhân Dân TP HCM, người có biệt danh "ông hội đồng", "khẩu đại bác", nhờ chất vấn sắc bén và những bằng chứng xác thực là các hồ sơ, mô h́nh minh họa phanh phui các vụ việc tiêu cực, tham nhũng.
C̣n tiếp...
Bookmarks