Sớm nay tiếng chim thanh
Trong gió xanh
D́u vương hương (2) ấm thoảng xuân t́nh
Ngàn xưa không lạnh nữa, Tần Phi (3)
Ta lặng dâng nàng
Trời mây phảng phất nhuốm thời gian (4)
Màu thời gian không xanh
Màu thời gian tím ngát (5)
Hương thời gian không nồng
Hương thời gian thanh thanh (6)
Tóc mây một món chiếc dao vàng (7)
Ngh́n trùng e lệ phụng (8) quân vương
Trăm năm t́nh cũ ĺa không hận
Thà nép mày hoa thiếp phụ chàng (9)
Duyên trăm năm đứt đoạn
T́nh muôn thuở c̣n hương
Hương thời gian thanh thanh
Màu thời gian tím ngát (10)
Lời chú của Hoài Thanh và Hoài Chân (trích Thi Nhân Việt Nam):
(1) Không ai ngờ một cái đầu đề có tính cách triết học như thế lại dùng để nói một câu chuyện tâm t́nh.
(2) Hăy để ư đến cái âm điệu vấn vương của mấy chữ này.
(3) Thi nhân mượn sự tích người xưa để giữ vẻ kín đáo cho câu chuyện. Xưa có ngựi cung phi, nàng Lư phu nhân, lúc gần mất, nhất định không cho vua Hán Vơ Đế xem mặt, sợ trông thấy nét mặt tiều tụy vua sẽ hết yêu. Cái tên Tần phi, thi nhân đặt ra v́ một lẽ riêng.
"Ngàn xưa không lạnh nữa" : Chuyện xưa đă hầu quên nay nhớ lại ḷng lại thấy nôn nao.
(4) Thi nhân muốn nói dâng hồn ḿnh cho người yêu. Song nói như thế th́ sẽ sỗ sàng quá. Vả người thấy ḿnh không có quyền nói thế, v́ t́nh yêu ở đây chưa từng được san sẻ. Nên phải mượn cái h́nh ảnh "trời mây phảng phất nhuốm thời gian" để chỉ hồn ḿnh. Chữ "nhuốm" có vẻ nhẹ nhàng không nặng nề như chữ "nhuộm". Chữ "dâng" hơi kiểu cách.
(5) Người Pháp thường bảo thời gian màu xanh. Nhưng thi nhân nhớ lại thời xưa, hồi người đương yêu, cứ thấy màu thời gian tím ngát v́ người riêng thích một thứ hoa tím, và màu hoa lẩn với người yêu.
(6) Hương thời gian là hương thứ hoa kia mà cũng là hương yêu, một thứ t́nh yêu qua đă lâu rồi, nên chỉ thấy thanh sạch, nhẹ nhàng.
(7) Nàng Dương Quư Phi lúc mới vào cung, tính hay ghen, bị Đường Minh Hoàng đưa giam một nơi. Nhưng nhà vua nhớ quá, sai Cao Lực Sĩ ra thăm. Dương Quư Phi cắt tóc gửi vào dâng vua. Vua trông thấy tóc thương quá, lại vời nàng vào cung.
Đoàn Phú Tứ hợp chuyện này và chuyện Lư phu nhân làm một và tưởng tượng một người cung phi lúc gần mất không để vua xem mặt chỉ cắt tóc dâng, gọi là đáp lại trong muôn một mối t́nh tŕu mến của đấng quân vương.
— đây không có chuyện cắt tóc nhưng có chuyện khác cũng tương tự như vậy.
(8) Chữ "phụng" rất kín đáo, chữ "dâng" sẽ quá xa vời, chữ "tặng" quá suồng să.
(9) í nói: thà phụ ḷng mong mỏi của chàng; c̣n hơn gặp chàng trong lúc dung nhan tiều tụy để di hận về sau.
(10) "Tím ngát" tả đúng mối t́nh d́u dịu. "Tím ngắt" sẽ đau đớn quá.
Bookmarks