Trần trọng Kim , một nhà học giả , một đời viết lách và sưu tầm , đóng góp không ít vào nền văn học nước nhà . Nhưng định mệnh trớ trêu , đã đẩy ông rơi vào cái mốc quan trọng : bước ngoặt lịch sử !!!
Ông không thích quan trường , ông không ưa chính trị .... chỉ vì thấy tình cảnh đất nước nhiễu nhương ,lòng người ly tán . Vị nể lời của hoàng đế cuối cùng nhà Nguyễn là Bảo Đại , ông đứng ra thành lập chính phủ của nước Việt Nam lần đầu tiên được Độc Lập Thống Nhất , xé bỏ hiệp định Pa tơ nốt ....
Một Cơn Gió Bụi viết dưới dạng hồi ký . Ghi lại những diễn biến lịch sử một thời đã qua , mà tác giả trải nghiệm .... Xin mời quí vị cùng các anh các chị theo dõi một chứng nhân lịch sử . Giọng văn hơi cổ xưa ....
.................... ....
Nói về chương tŕnh chính trị của chính phủ lúc ấy, chúng tôi đă có chương tŕnh dự định trước.
Theo ư tôi, bất cứ trong một chính thể nào, việc của chính phủ là phải lấy sự dân sinh làm trọng, nghĩa là phải làm cho dân an cư lạc nghiệp, rồi t́m cách giáo hóa nâng cao tŕnh độ dân chúng về đường tinh thần và đường vật chất cho hợp thời để tiến thủ với các dân tộc khác, mà vẫn giữ được đặc tính của ḿnh.
Song trong t́nh thế của nước Việt Nam mới bước đầu đi vào con đường tự chủ, có nhiều sự cản trở khó khăn, chúng tôi phải lo làm những việc cần kíp có thể làm ngay được, như việc tiếp tế đă nói ở trên, việc mời các chính khách c̣n phiêu lưu nước ngoài trở về nước, và xóa bỏ những h́nh ảnh bất công để những người ái quốc c̣n đang bị giam cầm trong các lao ngục có thể tùy tài ra tham dự việc kiến thiết quốc gia.
Chúng tôi lại muốn gây nuôi ḷng hy sinh v́ nước mà dựng đài kỷ niệm ở các nơi đô thị lớn để ghi những sự nghiệp của các bậc anh hùng chí sĩ đă quên ḿnh v́ ṇi giống, v́ tổ quốc trong khoảng bảy tám mươi năm vừa qua.
Đối với quan lại cũ, có nhiều người đă quen thói tham nhũng, chúng tôi định sẽ t́m cách trừng trị rất nghiêm. Nhưng lúc đầu chúng tôi muốn mở rộng con đường cải thiện để ai biết hối quá cải tà qui chính, th́ được yên ổn làm việc, cốt để gây lại ḷng biết liêm sỉ của người đă đi lầm đường lạc lối.
Những công việc ấy, chúng tôi đă khởi đầu làm cả.
Về đường cải tổ chính thể, là những việc quan trọng, cần phải có th́ giờ suy nghĩ kỹ. Trước hết chúng tôi lập ra những tư vấn hội nghị ở các địa phương theo phương pháp của chúng tôi đă định, để chọn lấy những người lịch duyệt và có học thức ra giúp các cơ quan hành chính địa phương, lo việc cai trị trong hạt.
Những tư vấn hội nghị địa phương ấy sẽ chọn lấy những người xứng đáng lập thành một tư vấn hội nghị toàn quốc, giúp chính phủ trong việc cải tổ quốc gia và thảo một dự án về hiến pháp, đợi đến khi có quốc hội lập hiến sẽ đem ra thảo luận.
Đó là chương tŕnh những việc chính phủ dự định để tùy t́nh thế và phương tiện mà thi hành. Nhưng v́ thời gian eo hẹp quá, nên chưa thực hiện được.
Nước Việt Nam đă là một nước tự chủ th́ phải có quốc kỳ và quốc ca. Bài quốc ca th́ từ trước vẫn dùng bài Đăng Đàn là bài ca rất cổ, mà âm điệu nghe nghiêm trang.
Chúng tôi nghĩ: trước khi có bài nào hay hơn và có nghĩa lư hơn th́ hăy cứ dùng bài ấy.
C̣n lá quốc kỳ, mỗi người bàn một cách, chúng tôi định đem hỏi mọi người trong nước và ai có ư kiến
ǵ, th́ vẽ kiểu gửi về. Có kiểu lá cờ vàng có quẻ ly ở giữa là có ư nghĩa hơn cả. Chúng tôi định lấy kiểu ấy làm quốc kỳ.
Lá cờ vàng là từ xưa nước ta vẫn dùng. Trong sách Quốc Sử Diễn Ca nói khi bà Triệu Ẩu nổi lên đánh quân Tàu, đă dùng lá cờ ấy khởi nghĩa, nên có câu rằng Đầu voi phất ngọn cờ vàng.
Vậy lấy sắc cờ vàng là hợp với cái ư cách mệnh của tổ quốc, lấy dấu hiệu quẻ ly là v́ trong lối chữ tối cổ của ta có tám chữ viết bằng vạch liền (dương) và những vạch đứt (âm) để chỉ tám quẻ, chỉ bốn phương chính và bốn phương bàng, nói ở trong kinh dịch, mà quẻ ly chủ phương nam. Chữ LY c̣n có nghĩa là lửa, là văn
minh, là ánh sáng phóng ra bốn phương.
Lấy sắc vàng là hợp với lịch sử, lấy quẻ ly là hợp với vị trí nước nhà lại có nghĩa chỉ một nước văn hiến như ta thường tự xưng. Như thế là lá cờ vàng quẻ ly có đủ các ư nghĩa.
Song có người nói: cờ quẻ ly là một điềm xấu cho nên thất bại, v́ ly là ĺa.
Ly là ĺa là một nghĩa khác chứ không phải nghĩa chữ ly là quẻ. Và việc làm của một chính phủ là cốt ở cái nghĩa lư, chứ không phải sự tin nhảm vô ư thức.
Việc thất bại là v́ t́nh thế chứ không phải v́ lá cờ. Giả sử dùng lá cờ khác mà trong hoàn cảnh lúc ấy có thể thay đổi được ǵ không?
Việc chính trị ở trung bộ dần dần đă rơ rệt, nhưng ở bắc bộ và Nam Bộ c̣n trong tay người Nhật. Chính phủ trước phải lo thu lại hết toàn thể nước Việt Nam về một mối.
Nước Việt Nam từ bắc chí nam vốn là một nước duy nhất về lịch sử, về phong tục và về ngôn ngữ. Tuy về địa dư th́ h́nh thể nước chạy dài hơn hai ngàn cây số, nhưng tính cách duy nhất thật rơ rệt, ít nước nào trong thiên hạ được như thế.
Sau v́ có sự lấy thuộc địa và sự bảo hộ của nước Pháp, đem chia nước làm ba đoạn là nam kỳ, trung kỳ và bắc kỳ. Mỗi một kỳ có một chính sách khác nhau như ba nước vậy. Sự chia ngắt ra như thế là một lối chính trị dùng phương pháp chia ra để thống trị. Song sự chia ngắt ấy lấy áp bức mà đặt ra, chứ về phương diện người bản quốc th́ chữ kỳ chỉ có nghĩa là khu, xứ, bộ, phận, như ta nói: xứ bắc, xứ trung, xứ nam mà thôi, không có nghĩa ǵ là một nước.
Người Pháp cũng biết thế nên mới dựng tiếng tàu là Tông Kinh (Đông Kinh) gọi bắc kỳ, và dùng tiếng Cochinchine là tiếng ǵ chẳng biết để gọi nam kỳ cho ra vẻ ba nước khác nhau.
Nhưng khi ai hỏi một người Việt Nam, bất cứ ở nam hay bắc, là người nước nào, th́ người Việt Nam ấy tự nhiên đáp lại rằng: Tôi là người An Nam. Tiếng An Nam là tiếng người ta đă quen dùng từ đời Lê thành ra phổ thông hơn.
Vậy việc thu cả ba kỳ về quyền trung ương để thống nhất đất nước như khi chưa bị sự bảo hộ của nước Pháp là việc rất trọng yếu của chính phủ tôi. Trong sự điều đ́nh với người Nhật để thu lại lănh thổ nước Việt Nam gặp nhiều sự khó khăn.
Trước hết người Nhật bằng ḷng trả đất Bắc Bộ cho chính phủ Việt Nam, song những đất thuộc ba thành: Hà Nội, Sài g̣n, Đà Nẵng và Nam Bộ là đất vua Việt Nam
ngày trước đă kư kết cho nước Pháp th́ người Nhật đ̣i tạm giữ đến khi nước Việt Nam hoàn toàn độc lập sẽ trả sau.
Chính phủ Việt Nam viện lẽ quân Nhật đánh quân Pháp để giải phóng cho Việt Nam và vua Bảo Đại đă tuyên bố bỏ hết những hiệp ước đă kư với nước Pháp, th́ lẽ tất nhiên là người Nhật phải trả toàn lănh thổ cho vua Việt Nam. Nay nếu người Nhật cứ giữ lấy những đất ấy là trái với lời hứa hẹn trước.
Trong khi c̣n đang điều đ́nh về việc thu toàn lănh thổ, chúng tôi đă định áp dụng dự án của chúng tôi về đường chính trị, là chính phủ trung ương nhiếp thống hết cả những cơ quan quan hệ đến cuộc chính trị chung cả nước như quốc pḥng, ngoại giao, tài chánh, giáo dục v...v...
C̣n về đường cai trị th́ chia nước ra mấy địa phương, đại khái như Bắc Bộ Địa Phương, Trung Bộ Địa Phương và Nam Bộ Địa Phương. Mỗi địa phương được quyền tự trị về phương diện cai trị và kinh tế. Các cơ quan hành chính các địa phương do chính phủ trung ương chọn người bản xứ cử ra và có các nhân vật hội nghị kiểm
duyệt.
Khi c̣n chờ có hiến pháp và sự tuyển cử phân minh, các cơ quan hành chính ở các địa phương hăy tạm cử những nhân vật xứng đáng ra xung chức địa phương tư vấn nghị viên. Chúng tôi cho chính sách địa phương tự trị như thế có nhiều điều tiện lợi và hợp với t́nh thế từng xứ về đường cai trị và đường kinh tế, mà không hại ǵ cho sự thống nhất của nước nhà.
Khi người Nhật đă trả lại đất bắc bộ, chính phủ cử ông Phan Kế Toại, đă làm chức tổng đốc và có tiếng là người thanh liêm hơn cả, ra xung chức bắc bộ khâm sai. Nhật trả đất bắc bộ, nhưng vẫn giữ những thành thị Hà Nội, Hải Pḥng, Đà Nẵng và xứ nam bộ.
Nhật lại giữ hết những cơ quan trọng yếu như sở công an, sở tuyên truyền và các công sở thuộc phủ toàn quyền cũ của Pháp, như nha học chính, nha tư pháp, sở bưu điện, sở công chánh, sở tài chính v...v...
Trong khi chúng tôi phải lo làm mọi việc và c̣n phải điều đ́nh với người Nhật để thu lại những lănh thổ nước nhà, th́ ở Huế có người phát truyền đơn nói thế nọ thế kia, nhất là nói ông Ngô Đ́nh Diệm không về là v́ chưa lấy lại đất nam bộ.
Lại có một người Nhật nói ra nói vào rằng: trong nội các chỉ có những người chuyên môn chứ không có người chính trị. Cái ư của bọn ấy là muốn đưa những người
thân với họ vào nội các.
Song chúng tôi nghĩ: người làm việc nước lúc ấy cần phải là những người ngay chính và có học thức, chứ không cần những người xảo trá, xưng danh trục lợi, gió chiều nào theo chiều nấy. V́ vậy thành ra có nhiều chuyện mè nheo rất khó chịu.
Xem tiếp trang 21 ...
Bookmarks