Không làm hài ḷng chính phủ Hoa Kỳ [sửa]
Cố vấn Ngô Đ́nh Nhu tiếp kiến phó tổng thống Mỹ tại dinh Gia Long năm 1961
Một số thành viên trong chính phủ Hoa Kỳ cho rằng chính phủ Ngô Đ́nh Diệm tham nhũng, đàn áp đối lập, không chống cộng hữu hiệu. Một điều quan trọng hơn cả đối với người Mỹ là Ngô Đ́nh Diệm không dễ dàng tuân theo đường lối của Mỹ, và ông cương quyết giữ lập trường bảo vệ chủ quyền quốc gia[cần dẫn nguồn]
Ngày 9 tháng 5 năm 1961, trong cuộc viếng thăm chính thức Việt Nam, phó tổng thống Mỹ Lyondon B. Johnson đă đề nghị việc gửi Quân đội Mỹ sang tham chiến tại Việt Nam. Ngô Đ́nh Diệm đă cương quyết từ chối, ông nói:
“
Nếu quư vị mang quân đội Mỹ vào Việt Nam, tôi phải giải thích thế nào đây với dân tộc tôi? Với người dân Việt, h́nh ảnh hăi hùng của Quân đội Viễn chinh Pháp c̣n hằn sâu trong tâm trí họ. Sự hiện diện của quân đội Mỹ sẽ làm cho dân chúng dễ dàng tin theo những lời tuyên truyền của cộng sản. Sự can thiệp của bất cứ quân đội ngoại quốc nào vào Việt Nam cũng đem lại sự bất lợi cho Việt Nam, v́ làm cho cuộc chiến đấu của chúng ta mất chính nghĩa.
”
—Ngô Đ́nh Diệm[cần dẫn nguồn]
Trong một cuộc tiếp kiến đại sứ Frederick Nolting, khi Nolting đề nghị để cho Hoa Kỳ chia sẻ những quyết định về chính trị, quân sự và kinh tế, tổng thống Diệm trả lời rằng “chúng tôi không muốn trở thành một xứ bảo hộ của Hoa Kỳ”.[21]
Có nguồn cho rằng từ năm 1961, Hoa Kỳ muốn thành lập căn cứ không quân và hải quân tại Cam Ranh, nhưng tổng thống Ngô Đ́nh Diệm không chấp thuận.[22]
Tác giả Chính Đạo cho rằng từ tháng 8 năm 1962, Joseph A. Mendenhall, cố vấn chính trị Ṭa đại sứ Hoa Kỳ tại Sài G̣n, đă đề nghị loại bỏ tổng thống Diệm, vợ chồng Ngô Đ́nh Nhu và những người trong gia đ́nh ông Diệm, bằng một số nhân vật khác,v́ tổng thống Ngô Đ́nh Diệm không chịu thay chủ trương chính sách như người Mỹ muốn.[23]
Có tin rằng chính phủ Ngô Đ́nh Diệm đă bí mật liên lạc để t́m cách thỏa hiệp với Việt Nam Dân chủ Cộng ḥa. Cụ thể là tháng 2 năm 1963, Ngô Đ́nh Nhu mượn cớ đi săn cọp, đă bí mật gặp tại B́nh Tuy một cán bộ cộng sản cao cấp là Phạm Hùng[24][25] và có thể cả tướng Trần Độ[26]. Chính phủ Hoa Kỳ khá bận tâm với nguồn tin này.
Tổng thống Kennedy lo ngại t́nh h́nh Việt Nam ảnh hưởng xấu đến cuộc tái tranh cử của ông vào năm 1964. Do đó Kennedy muốn t́m một giải pháp mới, nhằm thay đổi t́nh h́nh tại Việt Nam theo chiều hướng có lợi cuộc tái tranh cử của ḿnh.
Ngày 24 tháng 8 năm 1963, Henry Cabot Lodge, người vừa sang Sài G̣n làm đại sứ nhận được chỉ thị từ Washington yêu cầu cách chức Nhu và cảnh báo Diệm rằng, nếu ông ta từ chối, Hoa Kỳ sẽ phải “đối diện với khả năng chính bản thân ông Diệm không thể được bảo toàn” [27]
Trong cuộc họp báo ngày 22 tháng 5 về Việt Nam, tổng thống Kennedy đă có những lời lẽ chỉ trích chính phủ ông Diệm, và một câu nói của ông như một lời giận dỗi: Mỹ sẽ rút hết quân đội và chấm dứt viện trợ cho Việt Nam bất cứ lúc nào chính phủ Việt Nam yêu cầu. Trả lời báo chí, ông ngụ ư là "Việt Nam muốn chiến thắng cộng sản, cần phải có những thay đổi chính trị sâu rộng, từ căn bản".[9]
Ngày 23 tháng 5 năm 1963, (sau biến cố Phật giáo ở Huế), người đứng đầu Nhóm nghiên cứu Việt Nam thuộc Ṭa đại sứ Hoa Kỳ, Ben Wood, đưa ra một kế hoạch về các cách thay đổi chính phủ Diệm.
Ngày 29 tháng 9 năm 1963, bộ trưởng Quốc pḥng Robert McNamara cùng tướng Maxwell Taylor qua Sài G̣n gặp tổng thống Diệm. McNamara nói với tổng thống Diệm rằng việc đàn áp Phật giáo gây trở ngại cho nỗ lực chống cộng và phàn nàn về những tuyên bố của bà Ngô Đ́nh Nhu nhưng Tổng thống Diệm né tránh các vấn đề do McNamara đưa ra.
Ngày 11 tháng 6 năm 1963, bộ Ngoại giao Hoa Kỳ chỉ thị cho Ṭa đại sứ Sài G̣n xúc tiến kế hoạch thay tổng thống Diệm.
Ngày 27 tháng 6 năm 1963, tổng thống Kennedy công bố quyết định thay đổi đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam. (Thay đổi đại sứ trong lúc t́nh h́nh căng thẳng là dấu hiệu thay đổi chính sách).[23]
Ngày 22 tháng 8 năm 1963, tân đại sứ Henry Cabot Lodge đến Sài G̣n.
Từ sau biến cố Phật giáo ở Huế (tháng 5-1963) và sau vụ chính phủ Diệm ra lệnh tấn công các chùa (tháng 8-1963). Dư luận Hoa Kỳ cho rằng tổng thống Diệm chủ trương độc tài gia đ́nh trị, càng ngày càng mất ḷng dân, càng ngày càng kém hữu hiệu trong việc điều hành đất nước và chống lại du kích cộng sản.[23]
Ngày 24 tháng 8 năm 1963, Lodge gởi về Washington DC một điện văn báo cáo rằng ông Nhu là người ra lệnh tấn công chùa và nói về dự tính đảo chánh của một số tướng lănh. Cũng trong ngày 24 tháng 8 năm 1963, thứ trưởng Ngoại giao George Ball, xử lư thường vụ ngoại trưởng, cùng Harriman (thứ trưởng Ngoại giao), Hilsman (phụ tá ngoại trưởng), Forrestal (phụ tá tổng thống) đồng soạn và kư tên mật điện 243 gởi cho Ṭa đại sứ Hoa Kỳ ở Sài G̣n ( sau khi được tổng thống Kennedy và ngoại trưởng Rusk đồng ư ). Nội dung đoạn cuối điện văn được dịch như sau:
“
Chính phủ Hoa Kỳ không thể dung dưỡng t́nh trạng mà quyền hành lại nằm trong tay ông Nhu. Ông Diệm phải loại bỏ ông Nhu và các thuộc hạ của ông để thay vào đó bằng quân đội tinh nhuệ và các chính trị gia có tư cách.
Nếu ông (tức đại sứ Lodge) cố gắng hết sức, nhưng ông Diệm vẫn ngoan cố và từ chối th́ chúng ta phải đối đầu với một điều có thể xảy ra, là ngay cả bản thân ông Diệm cũng không thể tồn tại được.
”
—Điện văn[28]
Ngày 25 tháng 8 trong chương tŕnh phát thanh của Đài tiếng nói Hoa Kỳ, Tổng thống Kennedy họp báo tuyên bố rằng: nếu muốn công cuộc ngăn chặn cộng sản tại Việt Nam hữu hiệu th́ cần phải thay đổi chính sách, thay đổi hệ thống nhân sự lành đạo tại Sài G̣n. Cũng khoảng thời gian này, bà Ngô Đ́nh Nhu họp báo tại Los Angeles tuyên bố rằng Mỹ đang dự định tổ chức một cuộc đảo chánh lật đổ chế độ Ngô Đ́nh Diệm. Bà tố cáo rằng "hiện thời ở Việt Nam bất cứ một cuộc đảo chánh nào cũng không thể thành công được trừ khi được Mỹ xúi giục và hậu thuẫn".[13]
Bookmarks