ĐOẠN TRƯỜNG AI CÓ QUA CẦU MỚI HAY

[Tigon]

Phi cơ rời Tokyo bay liên tục băng qua Thái Bình Dương, lúc đang mơ màng ngủ nghe tiếng loa thông báo cho hành khách biết phi cơ đang vượt qua Kinh Tuyến giờ Greenwitch phân chia ngày đêm trên trái đất, Tôi bấm chuông gọi cô tiếp đãi viên yêu cầu cấp cho một Chứng Chỉ kỷ niệm chứng nhận ngày giờ bay ngang Kinh tuyến phân chia ngày đêm giữa Thái Bình Dương có chữ ký của Trưởng phi hành đoàn, cô ta đi vào phòng lái một lúc trở ra trả lời hãng máy bay của cô không dự trù làm việc này. Thật đáng tiếc! Hồi năm 1960 Tôi sang Hoa Kỳ bằng phi cơ của hãng hàng không PANAM, lúc bay ngang qua Kinh tuyến này Trưởng phi hành đoàn đã tự động cấp cho một Chứng Chỉ ghi rõ đầy đủ Họ Tên của Tôi, số chuyến bay của hãng hàng không PANAM với ngày giờ tháng năm vượt qua Kinh tuyến phân định ngày đêm trên Thái Bình Dương và tên cùng chữ ký của phi công trưởng phi hành đoàn. Nhưng tờ giấy kỷ niệm qúy báu này đã bị mất cùng với tất cả các giấy tờ hình ảnh kỷ niệm khác của gia đình vào ngày Việt Cộng xâm lăng Saigon 30 tháng 4 năm 1975.

Gần buổi trưa ngày 7 tháng 8 năm 1992 phi cơ tới Lục địa Hoa Kỳ đáp xuống phi trường Quốc tế San Francisco. Mọi người tuần tự giắt nhau hoà mình cùng các hành khách đi cùng chuyến, rời phi cơ đi vòng vèo dọc theo hành lang bít bùng để ra “Cửa Đến” làm thủ tục chính thức đặt chân lên đất nước Hoa Kỳ. Ra tới “Cửa Đến”thấy có nhân viên Sở Di Trú nói tiếng Việt đứng đón mời gọi những người thuộc diện H.O. đi theo đến khu làm thủ tục riêng. Trong khi làm thủ tục phải luôn luôn nhìn chừng khi nào hành lý được thang tự động đưa ra tới, phải đến nhận lại ngay để còn đem theo chuyển sang phi cơ khác lên đường đi tiếp.
Tại phi trường San Francisco, từng gia đình được xếp đi theo những chuyến bay khác nhau để về các nơi định cư quy định tùy theo trường hợp riêng của mỗi gia đình. Không biết có gia đình nào xuống tại đây không?

Làm xong thủ tục và nhận vé chuyển máy bay đi tiếp, Tôi phải nhậm lẹ tìm bảng chỉ đường đến khu làm việc của hãng United Airline để dẫn gia đình di chuyển tới đó ghi tên và cân gửi hành lý đi chuyến bay cất cánh lúc 2 giờ trưa. Chuyến bay dự trù rời San Francisco Tiểu Bang California đến phi trường Cedar Rapids Tiểu Bang Iowa nơi cậu con trai bảo trợ chúng tôi đợi đón đưa về chỗ cư ngụ chính thức.

Nhà ga phi cảng San Francisco rộng mênh mông, ngoài những quầy làm việc của các hãng hàng không còn đầy những khu bán thức ăn đồ uống, quần áo, đồ kỷ niệm địa phương, sách báo, hình ảnh... Hành khách từ bốn phương trên Thế giới đến, đi, ghé chuyển đổi các chuyến bay, di chuyển bên trong nhà ga tấp nập vội vã đông như đi mua sắm trong các siêu thị vào các dịp lễ lớn, nhưng ai nấy lo di chuyển cho lẹ để kịp chuyến bay của mình nên chẳng có thời giờ mà nhòm ngó.

Khu các “Cửa Đến” và khu các “Cửa Đi” cách xa nhau phải đi vòng quanh lên xuống cầu thang cũng cả dặm đường dài. Để giúp cho hành khách di chuyển nhanh chóng không mệt mỏi, giữa các khu bên trong nhà ga phi cảng người ta có thiết trí những đoạn thang giây di chuyển tự động trên sàn nhà, ai không muốn đi bộ có thể bước lên đứng cùng với hành lý của mình rất tiện lợi. Thân nhân gia đình Tôi chưa đi bao giờ nên ngại không dám dùng, đành phải giắt dìu nhau vừa đeo trên vai hành lý xách tay và đẩy xe hành lý nặng đi bộ suốt quãng đường dài cả cây số. Lại còn cái nạn mấy cháu nhỏ bước đi ngắn chậm, mấy người đàn ông phải thay nhau cõng chúng lên lưng đi để có mặt tại “Cửa Đi” của chuyến bay kịp giờ ấn định. Vừa vội vừa mệt ai nấy thở dốc muốn hụt hơi, nhưng cũng may chúng tôi đến nơi vừa kịp lúc các hành khách đang trình vé để lên tầu.

Bề ngang nước Hoa Kỳ này rộng quá, người ta phải chia ra 2 khu vực hoạt động chuyển vận khác nhau: các đường bay xuyên Lục địa và các đường bay tiếp chuyển trong từng vùng địa phương. Chuyến bay của chúng tôi không đi thẳng một lèo đến phi trường Cedar Rapids Tiểu bang Iowa, nên khi tới phi trường Denver Tiểu Bang Colorado miền Trung Hoa Kỳ chúng tôi phải xuống để đổi sang phi cơ khác đi tiếp đến Cedar Rapids. Vé máy bay chặng San Francisco-Denver đã được mua từ trước, nhưng trước giờ bay hành khách phải tự đến ghi danh giữ chỗ ngồi, vì chúng tôi tới sau cùng nên không còn ưu tiên lựa chỗ do đó gia đình bị chia ra thành nhiều nhóm ngồi vào những chỗ còn lại trên chuyến bay. Tôi bị xếp ngồi một mình vào hàng ghế chót sát đuôi máy bay, đây là vị trí tồi nhất gần cửa buồng vệ sinh và khu nhân viên phục dịch của phi hành đoàn sửa soạn cung cấp bữa ăn cho hành khách, cũng là nơi hứng chịu sự trồi xụt nặng nề nhất mỗi khi máy bay gặp lỗ hổng trong không trung. Nhưng nếu rủi ro gặp tai nạn máy bay phải đáp khẩn cấp, thì khúc đuôi máy bay lại là nơi có nhiều hy vọng an toàn hơn khúc giữa và khúc đầu.

Dọc lộ trình bay từ San Francisco đến khoảng qua ranh giới Tiểu bang Utah vào Tiểu bang Colorado, bất thần gặp một vùng mưa giông sấm sét rộng lớn phi cơ phải bay bao vòng bên rìa khu giông nguy hiểm nên giờ giấc đáp xuống phi trường Denver trễ mất 30 phút so với lịch trình quy định. Đáp xuống xong phi cơ rẽ ra khỏi phi đạo nhưng còn phải chạy vòng vèo theo lệnh đài điều khiển không lưu mất 30 phút mới vào tới bến đậu. Ra khỏi phi cơ đi dọc theo hành lang dẫn tới “Cửa Đến”, chúng tôi chỉ còn 20 phút để băng suốt chiều dài nhà ga khoảng nởa dặm và dùng cầu thang tự động lên lầu tìm “Cửa Đi” của chuyến bay đi Cédar Rapids ghi trên vé. Cũng may tại phi trường Denver này chỉ phải xuống đổi máy bay chớ không phải chờ lấy hành lý ra và gửi trở lại như ở phi trường San Francisco, nên chúng tôi tìm được tới nơi “Cửa Đi” vừa kịp giờ lên phi cơ. Đây là chuyến bay cuối cùng trong ngày từ Denver Tiểu bang Colorado đi Cedar Rapids Tiểu bang Iowa. Hành khách ít nên có rất nhiều ghế trống chúng tôi tha hồ muốn ngồi chỗ nào tùy ý. Hai tiếng đồng hồ sau khi cất cánh rời phi trường Denver, phi cơ đáp xuống phi trường Cedar Rapids đúng 9 giờ tối giờ Miền Trung Hoa Kỳ (Central time) ngày 7 tháng 8 năm 1992. Lúc đó là 7 giờ tối tại San Francisco Miền Tây Hoa Kỳ (Pacific time), 10 giờ đêm cùng ngày 7-8-92 tại Hoa Thịnh Đốn Miền Đông Hoa Kỳ (Eastern Time), và là 9 giờ sáng ngày 8 tháng 8 năm 1992 tại Saigon Việt Nam.

Suốt mấy ngày liền phải ngồi trong phi cơ lên xuống chuyển đổi chuyến bay hoài thật là vô cùng mệt mỏi, nhưng may mắn thay đến đây là chấm dứt chặng bay cuối cùng của cuộc hành trình dài mấy ngày đêm liên tục từ Á Châu sang Mỹ Châu của chúng tôi. Trước khi ra “Cửa Đến” để gặp thân nhân, Vợ Tôi và các cô con gái con dâu phải ghé phòng vệ sinh tại phi trường để coi lại đầu tóc, trang điểm sơ sơ cho bớt nét mệt mỏi bơ phờ trên khuôn mặt.

Trong khi Tôi và mọi người đứng đợi, thì 2 vợ chồng cậu con 31 tuổi và cậu con út rảnh rang nôn nóng muốn gặp ông Anh sau 21 năm xa cách, phăng phăng đeo hành lý xách tay theo các hành khách đi cùng chuyến bay ra trước. Nhưng thật ngỡ ngàng, 2 thập niên là một thời gian khá dài của cuộc đời làm dáng vóc con người thay đổi nhiều nhất là từ tuổi thơ ấu sang tuổi trưởng thành, Anh Em thấy nhau mà chẳng nhận được ra nhau. Mãi đến lúc khách xuống máy bay đã ra hết, những người đợi đón thấy một cậu bé chạy ra đến cạnh 3 người đứng đó từ lâu đảo mắt ngơ ngác như đang tìm kiếm ai, chạy lại hỏi mới biết là người nhà. Anh Em Bác Cháu vừa nhận được ra nhau thì Vợ Chồng Tôi và toàn gia quyến cũng ra đến nơi.

Mọi người uà lại ôm nhau mừng rỡ. Cậu con trai lớn của Tôi thay đổi thật nhiều, mậm mạp cao lớn như người Âu Tây chạy lại ôm chầm lấy 2 Vợ Chồng Tôi mừng rỡ.

Từ sau biến cố 30-4-1975 Việt Cộng xâm lăng miền Nam đã tưởng chẳng bao giờ còn hy vọng gặp được con nữa, không ngờ đêm nay Cha Con lại được trùng phùng, Tôi vô cùng xúc động nghẹn ngào không nói được nên lời chỉ dang rộng hai tay ôm chặt lấy Con vỗ vỗ lên lung, hai hàng nước mắt giàn dụa nức nở chỉ nói được đôi lời ngắn ngủi:

“-Cám ơn Trời Phật, cám ơn Chính phủ và nhân dân Hoa Kỳ.”

Còn tiếp...

[Tigon]

Sau những giây phút xúc động hạnh phúc Đại gia đình gặp nhau mừng rỡ, con trai tôi gọi Vợ và 4 cô con gái đến chào chúng tôi và giới thiệu mọi người trong gia đình với nhau. Sau đó đưa Vợ Chồng tôi đến giới thiệu với mấy người bạn Mỹ Việt, cùng làm việc chung trong một xí nghiệp với cậu ấy cũng đến phi trường đợi đón chúng tôi.

Có 5 người Việt trạc tuổi Con trai tôi và 2 cặp vợ chồng người Hoa Kỳ. Những bạn bè tốt bụng này đem xe Minivan và xe du lịch riêng đến phi trường từ lúc 8 giờ tối để tiếp tay chở chúng tôi từ phi trướng về nhà.

Trong số 4 người bạn Hoa Kỳ, có ông bà Homer Stones bạn vong niên của Con trai tôi là những người tốt bụng đặc biệt chúng tôi nhớ mãi không bao giờ quên. Ông bà Stones là người rất ngoan đạo tốt bạn lớn hơn Tôi gần chục tuổi, đã nghỉ việc về hưu trí nhưng sức khoẻ vẫn còn tốt.

Ông bà Stones rất qúy mến cậu Con tôi và luôn luôn tiếp tay giúp đỡ cậu ấy mọi việc công tư y như lo lắng cho con của chính mình vậy. Hồi Đệ Nhị Thế chiến ông Stones cũng bị động viên tham gia trận chiến tại Âu Châu nên rất thông cảm hoàn cảnh của Tôi và gia đình, vì thế ông bà Stones đã tự nguyện vận động quyên góp các đạo hữu trong Hội Nhà Thờ của ông bà ấy giúp tiền để phụ cho Con tôi mua vé máy bay cho chúng tôi sang Hoa Kỳ. Thật là những người nhân hậu đạo đức, Chúa Trời đã thấy và đã ban ân phước cho ông bà Stones có được người con trai duy nhất làm Mục Sư rao giảng tin mừng và dẫn giắt đàn con chiên phụng sự Chúa.

Thời tiết tại đây mới bắt đầu vào mùa Thu, chúng tôi ai cũng phải mặc áo len áo choàng ngoài vẫn cảm thấy lạnh, trong khi những người đi đón mặc quần áo vải mỏng loại dùng trong mùa Hè một cách thoải mái.

Nhận lại hành lý chuyển từ phi cơ ra xong, chúng tôi chia nhau lên 7 chiếc xe để về nhà. Từ phi trường phải chạy mất 45 phút trên xa lộ băng qua thành phố Cedar Rapids mới về tới nhà. Mọi người được con dâu cả của Tôi đãi một bữa phở bò nhà nấu lấy thật là ngon. Đang ăn uống trò chuyện lai rai, cô con gái và chồng đang cư ngụ tại Quận Orange Nam California gọi điện thoại sang hỏi thăm sức khỏe mọi người đi đường ra sao, cũng như chuyển lời thăm hỏi Tôi của một số bạn bè đang định cư tại Nam California. Bữa tiệc phở mừng hội ngộ ồn ào mãi tới nửa đêm mới dứt mọi người chia tay ra về để chúng tôi nghỉ ngơi lấy lại sức sau cuộc du hành dài mấy ngày đêm mệt mỏi.

Căn nhà riêng của Con trai tôi mua có tới 5 phòng ngủ mà vẫn không đủ chỗ cho mọi người, phải nằm choáng đầy cả 2 phòng khách trên lầu và dưới nhà. Chúng tôi ở tạm như vậy cả tuần lễ mới kiếm thuê được thêm 2 căn khác đủ chỗ cho mọi người ở thoải mái theo đúng nếp sống bên Hoa Kỳ. Cũng may nhờ có bà thông gia ở Texas, Mẹ cô con dâu cả của Tôi gửi cho 2 ngàn Đô La nên mới có tiền đặt cọc thuê được nhà nhanh chóng như vậy.

Nghỉ ngơi lấy lại sức 2 ngày kể từ sau bữa đến, chúng tôi bắt đầu tuần tự đến các cơ quan công quyền Quận nơi định cư làm các thủ tục về Y tế và An sinh Xã hội. Ông Stones tự nguyện tiếp xúc hỏi tin tức về các thủ tục phải làm và đích thân lái xe riêng đưa chúng tôi đi lo mọi việc, nhờ thế Con trai tôi không phải lấy phép nghỉ tại xí nghiệp để lo lắng cho chúng tôi.

Gia đình đông quá nên mỗi lần đi làm giấy tờ tại đâu cũng phải chia ra nhiều đợt và đi vào nhiều ngày khác nhau. Tại nơi nào khách hàng cũng đông nên phải xếp hàng lấy thẻ ngồi chờ nhân viên giải quyết lần lượt theo thứ tự đến trước sau. Mất thật nhiều thời giờ, nhưng lúc nào ông Stones cũng vui vẻ tận tâm giúp đỡ rất chu đáo y như lo lắng cho chính thân nhân của mình vậy. Thật là một ân nhân hào hiệp đáng kính chẳng bao giờ gia đình chúng tôi quên ơn hai vợ chồng ông bà Stones.

Độ 10 ngày sau khi tới Hoa Kỳ, những người nhập cư theo diện O.D.P. nhận được Thẻ Thường Trú Nhân (Permanent Resident) thường được gọi tắt là Thẻ Xanh (Green Card). Những người nhập cư theo các diện H.O. và P.I.P. tiếp tục dùng giấy I-94 đã được cấp ngay từ lúc đặt chân xuống phi trường San Francisco. Những người thuộc diện H.O. chờ đến khi thời hạn cư trú đủ một năm thì được làm hồ sơ xin cấp Thẻ Xanh, còn những người thuộc diện P.I.P. phải đợi tới 5 năm mới được coi là đủ thời hạn luật định để xin cấp Thẻ Xanh. Những người có Thẻ Xanh và cư ngụ liên tục trên đất nước Hoa Kỳ đủ 5 năm, được quyền nộp đơn xin thi gia nhập Quốc tịch để trở thành Công dân Hoa Kỳ.

Địa phương nơi chúng tôi định cư chỉ có khoảng một chục gia đình người Việt nên hầu như ai cũng quen biết nhau. Hai ngày sau khi chúng tôi đến, họ rủ nhau đến thăm và làm quen, có người trước thuộc Lực lượng Cảnh sát Quốc gia, có người là Sĩ quan Quân lực Việt Nam Cộng hoà, cũng có người là Công chức Hành chánh. Toàn là những người trước đây Tôi chưa gặp bao giờ, nhưng gặp nhau nơi đất lạ quê người rất dễ trở thành thân quen.

Vào một ngày Chủ Nhật gần cuối tháng 8 Dương lịch, chúng tôi rủ nhau xuống tận thành phố Davenport cách Cedar Rapids chừng 100 dặm về hướng Đông Nam sát bên bờ sông Mississippi giáp ranh với Tiểu bang Illinois, để tham dự Lễ Vu Lan do một Chùa Việt Nam tổ chức. (Theo tục truyền ông bà để lại, hàng năm cứ vào ngày Rằm tháng 7 Âm lịch người sống tổ chức trai đàn đốt vàng mã cầu kinh tụng niệm xin cho linh hồn những người đã chết được xá tội ra khỏi Âm ty Địa ngục đi đầu thai kiếp khác.) Thành phố Davenport có khoảng 20 ngàn người Việt định cư, nhưng số Phật tử đến tham dự chỉ có khoảng một trăm người, hình như đa số người Việt ở đây theo đạo Thiên Chúa.

Đầu tháng 9 cả gia đình Tôi lần lượt nhận được thẻ An sinh Xã hội, ông Stones lại phải đưa những người lớn đến cơ quan D.M.V. (Department of Motor and Vehicle) làm thủ tục thi lấy bằng lái xe hơi. Còn 4 đứa Cháu và cậu trai út của Tôi thì được đưa đến Khu học chính xin nhập học các lớp tùy theo tuổi. Gia đình các con Tôi được chia ra ở nhà thuê tại 3 khu vực xa nhau, nên mấy đứa nhỏ phải đi học tại các trường công lập khác nhau, nhưng không có gì trở ngại vì hàng ngày trường học có xe đưa đón tận nhà. Theo luật lệ quy định gia đình các con Tôi được xếp vào loại có lợi tức thấp nhờ thế các trẻ đi học được ăn bữa trưa tại trường không phải trả tiền. Ngoài chương trình học chung của lớp học mấy đứa trẻ còn được học những giờ đặc biệt riêng thêm về Anh ngữ căn bản.
Cả gia đình Tôi ai cũng có bằng Tú Tài Việt Nam toàn phần, ông Stones khuyên nên vừa đi làm vừa theo học tiếp chương trình Đại học để lấy bằng Đại học thi tương lai mới có cơ hội kiếm được việc làm tốt và bền vững. Đầu tháng 9 ông Stones đưa chúng tôi đến thăm trường Đại học Công cộng Kirwood, nơi ông Stones có nhiều bạn đang làm Giáo sư và Cố vấn hướng dẫn sinh viên. Tại đây chúng tôi được giúp đỡ điền đơn xin học bổng hàng năm của Liên Bang và hướng dẫn lập hồ sơ ghi danh nhập học khoá mùa Xuân 1993. Sau đó chúng tôi được gọi tham dự thi kiểm tra khả năng tổng quát và được cố vấn chỉ nên học chuyên về Anh ngữ trong Lục cá nguyệt đầu, đến các mùa sau hãy ghi danh học thêm các môn khác.

Cuối tháng 9 vợ chồng cô con gái cư ngụ bên California lấy phép nghỉ một tuần lễ đem con sang thăm chúng tôi. Nhân dịp này, chúng tôi được đưa đi thăm một Thị trấn gồm toàn người gốc Đức. Xưa kia Tổ Tông của họ rời nước đến đây định cư vì lý do Tôn giáo từ năm 1850, bây giờ địa phương quen gọi là Lãnh địa Amana (Amana Colonies) cách thành phố Cedar Rapids khoảng 30 dặm về phía Nam. Bắt đầu từ năm 1932, Nhà Thờ Cộng đồng Amana kêu gọi mọi người gắn bó với nhau để duy trì đạo giáo riêng của họ có từ thời Thế kỷ 17, 18, và liên kết thành một tập thể hoạt động kinh tế xã hội thuần nhất cho đến ngày nay. Lãnh địa Amana gồm 7 Làng (village) toàn người Đức cư ngụ trên một vùng đất rộng 26,000 mẫu Anh dọc theo ven bờ sông Iowa. Đó là các làng: Amana, East Amana, High Amana, Homestead, Middle Amana, South Amana, và West Amana. Các mặt hàng do cư dân trong Lãnh địa Amana sản xuất cung cấp cho cả thị trường quốc tế lẫn quốc nội, gồm: tủ lạnh, dụng cụ nhà bếp, hệ thống sưởi và điều hoà không khí. Họ cũng sản xuất đồ gỗ, thịt gia súc, len và các loại nước uống lạnh rất ngon đặc biệt là bia. Lãnh địa Amana có xây dựng một khu trưng bầy theo khuôn mẫu đặc thù của một làng Đức, để khách bốn phương đến thăm viếng mua sắm những sản phẩm và vật kỷ niệm do họ sản xuất. Khách thăm viếng lúc nào cũng đông, phải xếp hàng lần lượt đi xem các xưởng sản xuất nước giải khát lạnh, xưởng dệt vải, xưởng sản xuất các vật dụng trong nhà bằng gỗ trạm trổ rất công phu. Đặc biệt có một phòng bầy bán đồng hồ để bàn treo tường đặt trang trí trong nhà, đựng trong các hộp gỗ đủ kiểu trạm trổ điêu khác rất tinh vi sắc sảo theo nét nghệ thuật thuần túy cổ xưa của dân tộc Đức.

Tại Hoa Kỳ nhìn trên lịch hàng năm thấy tháng nào cũng có ghi ít nhất là một loại Lễ kỷ niệm, nhờ thế các Siêu Thị tha hồ đua nhau quảng cáo hạ giá để thúc đẩy lôi cuốn dân chúng đi mua sắm. Hẳn đây là một phương thức kinh doanh tạo cơ hội cho công nghiệp sản xuất liên tục các loại hàng mới để cạnh tranh nhằm duy trì cho nền Kinh Tế Thị Trường tăng trưởng phồn vinh khác hẳn với lối kinh doanh bên Việt Nam, những ngày Lễ Tết thường là những dịp cho các nhà buôn tăng giá bán sản phẩm đắt hơn ngày thường vì các gian thương thường lợi dụng những dịp này dấu bớt nguyên liệu đi, tạo ra sự thiếu thốn giả tạo để tăng giá.

Nhu cầu sản xuất tăng, nguyên liệu khan hiếm, do đó người ta phải tăng giá thành các sản phẩm. Hậu quả là người tiêu thụ phải chịu cứa cổ.

Suốt tháng 10 siêu thị nào cũng trang hoàng thêm những quầy hàng bầy bán các mặt nạ và quần áo hoá trang dùng cho đêm hội Halloween (Đêm Ma Qủy) dành cho trẻ em. Ngoài ra các chợ còn bầy bán các trái bí ngô to tướng, dân chúng mua về khoét các lỗ mắt mũi tai miệng dữ tợn như đầu ma qủy, thắp đèn bên trong để trưng bầy ngoài cửa và sân trước nhà. Người ta còn treo cả những hình ma qủy mạng nhện các con dơi đen bộ xương người giả... trên các cửa sổ cửa ra vào trước cổng bao phủ trên cây trong vườn hoa chung quanh nhà, làm như khu vực riêng của ma qủy vậy. Đúng buổi tối ngày Thứ Năm tuần lễ cuối tháng 10 chính thức là đêm hội Halloween, từng tốp thiếu nhi nam nữ mặc đồ hoá trang Ma Qủy giắt nhau đến các nhà hàng xóm gõ cửa xin kẹo, thật là vui. Nhà nào cũng phải mua sẵn thật nhiều loại kẹo để lì xì cho các Ma Qủy đến gõ cửa. Người ta tin rằng càng có nhiều Ma Qủy đến xin kẹo thì những ngày tháng tới gia chủ sẽ gặp nhiều may mắn hơn trong quá khứ.

Vào đầu tháng 11, vợ chồng cô con gái ở bên California biết rằng mãi tới tháng 1 đầu năm các khoá nhập trường Đại học mùa Xuân mới khai giảng, nên mua vé tầu hoả và gửi mời chúng tôi sang chơi. Nhiều bạn trong Quân đội cũ định cư tại Quận Orange biết tin Tôi mới sang Hoa Kỳ cũng gọi điện thoại thăm mừng và rủ sang chơi cho biết phong cảnh California. Tiểu Bang nằm bên bờ biển Thái Bình Dương rất đẹp, thời tiết ấm áp quanh năm y hệt Việt Nam không có mùa đông ngập tuyết giá lạnh như bên Iowa nơi Tôi mới tới định cư. Vé gửi cho chúng tôi không phải loại khứ hồi, cậu con trai có linh tính sao đó muốn can ngăn không cho đi, nhưng sợ nói ra Cha Mẹ buồn lòng đành phải nín thinh để chúng tôi dẫn cậu trai út cùng cô con gái thứ và 2 đứa cháu Ngoại sang Nam California chơi thời gian 2 tuần lễ.

Chúng tôi phải dùng xe hơi đi từ thành phố Cedar Rapids xuống tận thành phố Burlington, vượt đoạn xa lộ dài khoảng 120 dặm mới có ga xe hoả để lên tầu đi California. Chuyến Xe Hoả xuyên Lục địa đưa chúng tôi đi khởi hành lúc 9 giờ tối thứ Sáu, chạy ròng rã suốt 2 đêm và 2 ngày mới tới vùng Orange County miền Nam California. Đoàn tầu chạy băng ngang suốt miền Nam Tiểu bang Iowa, tiếp tục qua 4 Tiểu bang Nebraska, Colorado, Utah, Nevada, mới tới Los Angeles miền Nam Tiểu bang California vào lúc 4 giờ chiều ngày Chủ Nhật. Dọc đường tầu cũng ngừng lại một số ga chính tại các Tiểu bang nhưng Tôi không nhớ hết, vì có lúc dừng trong ban ngày, có lúc dừng vào những lúc giữa đêm đang ngủ nên không biết.

Khách đi tầu có 2 hạng. Hạng nhất có giường nằm trong các phòng riêng và Hạng du lịch có ghế nệm lưng tựa ngả ra sau được y như trên máy bay. Dĩ nhiên gia đình chúng tôi đi vé hạng du lịch như đa số dân lao động Hoa Kỳ chớ đâu có tiền mua vé Hạng Nhất. Đoàn tầu có toa phục dịch ăn uống riêng, có bàn ghế ngồi khang trang dọc theo dẫy cửa sổ kính rộng dài 2 bên hông toa xe, cho khách vừa ăn uống vừa ngắm cảnh thoải mái. Nhưng thường thì ai cũng lo ăn cho mau xong để còn nhường chỗ cho người khác, lúc nào cũng đứng xếp hàng đợi rất đông. Hành khách có thể tới ăn bất cứ lúc nào và gọi mua các món ăn uống ghi trên bảng thực đơn y như tại các nhà hàng ăn nơi thành phố. Riêng đối với những khách đi trên các toa hạng nhất, có thể gọi nhà hàng đem thức ăn đến tận phòng nằm, dĩ nhiên là phải trả thêm tiền phục vụ đặc biệt ngoài món tiền lót tay như thường lệ. Cũng có một toa đặc biệt, nóc và chung quanh dát toàn bằng kính mát cho hành khách lên ngồi hút thuốc đọc sách hoặc ngắm phong cảnh dọc đường.

Tới ga Los Angeles, chúng tôi rời khỏi tầu xuyên lục địa vào trong ga tìm chuyển sang hệ thống tầu địa phương và phải ngồi đợi khoảng 30 phút mới có chuyến rời Los Angeles đi San Diego. Đây là loại phương tiện chuyên chở công cộng suốt ngày đêm cho cư dân đi làm giữa các thành phố dọc miền Nam California xử dụng nên khách lúc nào cũng rất đông, vì chậm chân lên sau không còn chỗ ngồi chúng tôi phải đứng dọc hành lang giữa toa cùng với nhiều người khác. Cũng may không phải đứng lâu vì tầu chỉ chạy khoảng 30 phút đã tới thành phố Fullerton nơi chúng tôi xuống.

Cô con gái bận đi làm chưa về, anh con rể đem xe đợi đón chở chúng tôi từ ga xe hoả về nhà ở thành phố Santa Ana. Hành lý nặng cồng kềnh cân gửi theo tầu phải đợi tới sáng hôm sau mới trở ra ga lấy lại được, vì người ta chưa kịp chuyển từ tầu xuyên Lục địa qua chuyến tầu địa phương mà chúng tôi lên đi.

Ngay đêm hôm chúng tôi tới Quận Orange Nam California, 2 ông bạn già Đại tá Hoàng đạo Thế Kiệt và Hoàng Ngọc Tiêu trước 30-4-1975 cùng làm việc tại Tổng cục Chiến tranh Chính trị gọi điện thoại chào thăm và mời đi ăn mừng tái ngộ tại nhà hàng Sea foods Cove (món ăn biển do đầu bếp người gốc Tầu nấu) ở thị xã Westminster vào chiều thứ Bẩy cuối tuần.

Những ngày kế theo anh con rể chở Tôi đi thăm khu Little Saigon, suốt dọc phố Bolsa thuộc thị xã Westminster toàn là những tiệm buôn, nhà hàng ăn, nhà hàng bán đồ ăn nấu sẵn (foods to go), các siêu thị bán thực phẩm tươi, phòng mạch Bác sĩ, tiệm bán Âu dược và thuốc Nam, trung tâm băng nhạc, tiệm cà phê, tiệm phở, tiệm ảnh, tiệm may quần áo phụ nữ Việt... đều do người Việt lưu vong tỵ nạn cộng sản làm chủ.

Tôi được dẫn vào thăm văn phòng Hội Tương trợ Cựu Tù nhân Chính trị Việt Nam do Trung tá Nguyễn Hậu làm Hội trưởng, ở gần Chợ Little Saigon của ông Trần Dũ nơi góc đường Brookhurt và Bolsa. Đây là một Hội Bất Vụ Lợi có giấy phép hoạt động do Chính quyền Tiểu bang California cấp, để lo giúp đỡ gia đình anh em cựu tù chính trị mới tới định cư tìm việc làm, xin trợ cấp xã hội cho người già (SSI) theo luật định, làm các hồ sơ xin cấp Thẻ Xanh và nhận bảo trợ đón tiếp các anh em cựu tù và gia đình đang làm thủ tục xin rời Việt Nam đến định cư tại Nam California theo diện H.O.

Tại đây Tôi gặp anh Thiếu tá Vũ văn Tụ cựu tù nhân chính trị đang làm Tổng thư ký của Hội quen biết nhau từ năm 1965 tại Saigon, hồi đó Tôi đang làm Tham mưu trưởng Bộ Chỉ huy Trung ương Địa phương quân và Nghĩa quân thì anh Tụ làm việc trong Phòng Ba của Bộ Chỉ huy. Gặp nhau anh em mừng rỡ hết chỗ nói. Qua câu chuyện hàn huyên thăm hỏi hoàn cảnh gia đình, anh Tụ đề nghị Tôi nên ở lại định cư tại California, vì Vợ Chồng Tôi nhập cư theo diện ODP đã có thẻ Thường Trú Nhân và có con nhỏ dưới 21 tuổi phải nuôi dưỡng, theo luật trợ cấp xã hội của Tiểu bang California chúng tôi được hưởng trợ cấp xã hội để nuôi người con cho tới khi đủ 18 tuổi mới thôi. Ngoài ra cả 2 vợ chồng và người con còn được cấp thẻ khám bệnh mua thuốc và điều trị bệnh tại nhà thương không mất tiền cho đến khi người con đủ 21 tuổi mới dứt. Bên Tiểu bang IOWA không có loại trợ cấp xã hội như vậy.


Còn tiếp...

[Tigon]

Tại Nam California tổng số người Việt định cư đông khoảng hơn 2 trăm ngàn, có rất nhiều công việc làm trong các Tổ chức thiện nguyện phục vụ xã hội được chính quyền Tiểu bang hoặc Liên bang trả thù lao, cũng có thể đi làm trong các công ty cơ xưởng sản xuất tư nhân do người Việt làm chủ, lãnh lương tùy theo khả năng và thời gian làm hàng ngày hợp với tuổi và sức khoẻ của Tôi. Ở đây cũng có rất nhiều các Hội Ái hữu đồng hương, Hội ái hữu Quân Binh chủng Quân lực Việt Nam Cộng hoà và Đoàn thể Chính trị đấu tranh hoạt động hỗ trợ cho đồng bào trong nước vùng lên lật đổ Bạo quyền Cộng sản Việt Nam, để sớm thoát ách cai trị tàn bạo độc tài của Đảng CSVN vong nô vô nhân đạo. Như vậy so sánh với tình hình sinh hoạt của đồng hương Việt Nam tỵ nạn bên Tiểu bang Iowa, Tôi nhận thấy tại Nam California có môi trường thuận lợi đáp ứng đủ những điều mong ước của Tôi nên đã quyết định ở lại định cư vĩnh viễn tại Nam California.

Tôi điện thoại báo cho con trai bên Iowa biết là không trở lại Iowa nữa, Cậu ấy rất buồn nhưng sau khi nghe Tôi phân giải kỹ càng lý do, cậu ấy đã phải xuôi lòng chiều theo ý muốn để Cha được sống vui vẻ hạnh phúc trong những ngày tháng còn lại của tuổi già bệnh hoạn là:

-1. Được sống tự lập không lệ thuộc vào sự cấp dưỡng của con trong khi còn đủ khả năng và sức khỏe tự lo toan cho bản thân cho Vợ và cậu con út.

-2. Tìm được chân hạnh phúc trong tuổi già nhờ có môi trường tiếp tục giúp ích cho nhân quần xã hội như đã từng làm trong quá khứ tại quê hương Việt Nam thân yêu suốt từ tuổi thiếu niên cho đến 30-4-1975.

-3. Sống trong khu vực đông đảo đồng hương Việt Nam tỵ nạn cộng sản, nên có môi trường thuận lợi tiếp tục cuộc đấu tranh làm cho nhân dân Thế giới thấy được mặt thật tàn bạo vô nhân đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, cũng như hỗ trợ cho đồng bào trong nước có hoàn cảnh thuận lợi đoàn kết bên nhau vùng lên lật đổ Bạo quyền Vô sản chuyên chính giành lại Tự do Dân chủ và Nhân quyền cho Dân tộc Việt Nam được sống ấm no hạnh phúc.

Một tuần lễ sau khi tới Quận Orange, Vợ Chồng tôi và cậu con trai út được cô Con gái lớn đang cưu mang chúng tôi đưa đến Sở Xã hội xin được Trợ cấp xã hội và Thẻ Y tế (MediCal) đúng như anh Tụ đã mách bảo.

Những ngày kế theo Tôi đi tìm thuê một căn nhà 2 phòng trong khu chung cư có đông người Việt tỵ nạn cư trú. Thật là may mắn, sau khi dọn vào ở trong chung cư Tôi gặp được một bạn đồng nghiệp cũ trong ngành Truyền Tin Quân lực Việt Nam Cộng hoà là Trung tá Tôn thất Tâm, anh ấy đang đi làm cho Trung tâm thiện nguyện của Quận Cam (Voluntier Center of Greater Orange County) với giá lương 4 đồng 25 xu 1 giờ, ngày làm 4 tiếng đồng hồ, tuần lễ làm 5 ngày. Anh Tâm đã giới thiệu cho Tôi đến nộp đơn xin việc và sau khi phỏng vấn Trung tâm đã chấp nhận mướn Tôi và gửi Tôi đến phục vụ với tư cách Nhân viên Cao niên thiện nguyện Phụ tá (S.T.E.P. Senior Assistant) tại Sở D.M.V. Fullerton.

Mục đích của Trung Tâm Thiện nguyện Quận Orange là giúp cho các Công dân Hoa Kỳ và Thường Trú Nhân cao tuổi muốn tình nguyện phục vụ xã hội có môi trường thực hiện mong ước của mình, đồng thời cũng để huấn luyện cho các người Cao niên thành thạo trong mọi lãnh vực sinh hoạt phục vụ xã hội nên cứ mỗi 2 năm lại được chuyển sang làm việc phụ tá tại 1 Cơ quan khác, do đó chương trình này được gọi là Senior Training and Employment Program (S.T.E.P.). Sau thời gian phục vụ tại D.M.V. Fullerton, Tôi được chuyển sang làm việc tại Cơ quan United States Catholic Charities (U.S.C.C.) của quận Orange chi nhánh thành phố Garden Grove, sau cùng chuyển sang phụ việc cho Hội người già Quận Orange (Vietnamese Community of Orange County) trụ sở đặt tại đường First thành phố Santa Ana.

Trong suốt tháng 11, các Siêu thị đua nhau quảng cáo bán đồ hạ giá mời gọi dân chúng đi mua sắm để ăn mừng Lễ Tạ Ơn (Thanksgiving Day) vào ngày Thứ Năm của tuần lễ thứ tư trong tháng 11. Họ quảng cáo ai mua một lúc trên 20 Đô La hàng hoá sẽ được tặng không 1 con gà tây (turkey) đông lạnh nặng cỡ 5 cân Anh (pound). Mỗi năm vào dịp Lễ Tạ Ơn dân chúng Hoa Kỳ tiêu thụ hàng triệu con gà tây, mỗi con nặng từ cỡ 10 đến gần 30 cân Anh. Thanksgiving Day là một ngày nghỉ lễ hàng năm được ấn định bởi một Đạo Luật của Liên bang Hoa Kỳ. Theo các tài liệu giải thích chính thức thì đây là ngày Nhân dân Hoa Kỳ kỷ niệm để nhớ lại ngày khoảng 100 người Âu Châu đầu tiên phải lưu vong tới đất Bắc Mỹ bằng con tầu buồm May Flower để được sống tự do tôn thờ Đạo giáo riêng của mình. Họ đã được Thổ dân địa phương giúp đỡ hướng dẫn canh tác để sống còn, nên một năm sau ngày định cư được muà họ tập họp dâng lễ vật Tạ Ơn Thiên Chúa đã ban Ơn Lành cho họ.

Trong dịp này các hãng xưởng công nghiệp lớn thường tặng cho nhân viên mỗi người một con gà tây đông lạnh nặng từ 15 đến 25 cân Anh, cô con gái lớn của Tôi cũng được Xí nghiệp tặng cho một con gà tây đông lạnh nặng 20 cân Anh, Vợ Chồng cô ấy đem thuê lò nướng nguyên con theo kiểu Hoa Kỳ rồi mang đến nơi cư ngụ của chúng tôi xum họp tổ chức mừng Ngày Tạ Ơn như mọi gia đình đang sống trên đất nước Hoa Kỳ. Tôi đã cảm tác ghi lại bài thơ sau đây để lưu niệm:

NGÀY NGÀY TẠ ƠN.


Cha Mẹ đưa Ta nhập cuộc đời,
Dạy theo Chính Đạo, nhớ ơn Trời.
Ơn Thần, ơn Phật, ơn Thiên Chúa,
Ơn kính Tổ Tiên, ơn dưỡng nuôi.
Trời định cho Ta nhận kiếp Người,
Biết yêu, biết ghét, biết đua đòi.
Biết trung, biết hiếu thờ Cha Mẹ,
Biết lấy ngọt bùi reo khắp nơi.
Thầy Bạn giúp Ta hiểu được đời,
Hiểu Nhân, hiểu Nghĩa, hiểu Lòng người.
Hiểu điều Lương thiện, điều Hung ác,
Hiểu Luật bù trừ mỗi cuộc chơi.
Thất bại dạy Ta kinh nghiệm đời,
Dạy khôn, dạy khéo xét dùng người.
Thực hư, trường đoản, tung tùy thế,
Giục hoãn, cương nhu, hạ đúng nơi.
Dân Mỹ giúp Ta đổi cuộc đời,
Cứu Ta ra khỏi ách tôi đòi.
Thoát vòng Cộng sản quân tàn bạo,
Ơn nghĩa muôn đời nhớ chẳng phai.
Nhân Nghĩa Ta theo hợp Đạo Trời,
Công bằng, Bác ái đẹp lòng người.
Thanh liêm, Chính trực tâm an lạc,
Thẳng bước đường đời chẳng hổ ngươi

Lễ Tạ Ơn, Tháng 11 năm 1992.
Buaro Street, Garden Grove, Nam California.

Công việc Tôi làm chỉ là bán thời gian không nặng nhọc gì nên các ngày Thứ Bẩy và Chủ Nhật rảnh rỗi Tôi thường ghé thăm trụ sở Hội Tương trợ Cựu Tù nhân Chính trị Việt Nam, nhờ thế Tôi gặp thêm nhiều bạn cũ đặc biệt có anh Đại tá Dương đình Thụ bạn từng cùng theo học Khoá 3 Trường Cao Đẳng Quốc Phòng Việt Nam với Tôi, nhưng sau 30-4-1975 anh ấy chỉ phải đi cải tạo có 3 năm thì được tha về và được đi định cư theo diện O.D.P. sớm hơn mọi người. Trong Hội Tương Trợ anh Thụ là một thành viên hoạt động rất đắc lực.

Ngày 7 tháng 2 năm 1993, Hội Tương trợ Cựu Tù nhân Chính trị tổ chức ngày Tân Xuân hội ngộ tại trường Golden West College có khoảng hơn 2 ngàn Cựu tù Chính trị và gia đình đến tham dự, gia đình Tôi cũng đến họp mặt chung vui với mọi người. Vì là một trong mấy gia đình mới tới định cư tại Quận Cam nên anh Hội trưởng mời Tôi lên phát biểu ý kiến, rồi lại còn giới thiệu cho phóng viên của các báo Los Angeles Times và Orange County Register phỏng vấn Tôi để có thêm tin tức tăng cường cho bài phóng sự của họ về buổi họp mặt Xuân của Đại gia đình cựu tù thêm hấp dẫn.

Kết thúc ý kiến phát biểu, Tôi đã tặng toàn thể cử toạ một bài thơ 8 câu ghi tóm những suy tư của người cựu Chiến binh Việt Nam Cộng hoà đang phải sống trong hoàn cảnh bỏ nước lưu vong tỵ nạn Cộng sản tại Hoa Kỳ.

MỪNG XUÂN QUÝ DẬU – 1993

Qúy Dậu mừng Xuân nhớ cố hương,
Nhân dân cùng khốn thiếu tình thương.
Đêm ngày lận đận giành cơm áo,
Sớm tối âu lo vướng đoạn trường.
Gấu tuyết Liên Xô nay đã xụp.
Sài lang Việt Cộng vẫn còn cương.
Thế gian nhân đạo yêu Dân chủ,
Hãy cứu Việt Nam thoát bạo cường.

Garden Grove, Tết Quý Dậu, 23-1-1993.

Cũng kể từ sau ngày Tân Xuân Hội Ngộ này, Tôi bắt đầu viết các bài tham luận và làm Thơ tranh đấu chống Cộng đăng trên Nguyệt san Hội Ngộ của Hội Tương trợ Cựu Tù nhân Chính trị do Chị Hạnh Nhân một Sĩ quan Nữ quân nhân cựu Tù Chính trị làm Chủ bút, đồng thời Tôi cũng gửi đăng trên các Nhật báo và Tuần báo Việt ngữ phát hành tại Quận Orange để góp ý nhắc nhở đồng hương và cựu Chiến binh Việt Nam Cộng hoà đang lưu vong đừng quên nhiệm vụ đoàn kết hiệp lực bên nhau, tiếp tục cuộc đấu tranh hỗ trợ đồng bào trong nước vùng lên lật đổ bạo quyền Việt Cộng.

***

Truyện dài HỒI ỨC TÙ CẢI TẠO VIỆT NAM này được viết xong vào ngày Táo Quân lên Trời 23 tháng Chạp năm Tân Tỵ tức là ngày 4 tháng 2 năm 2002 tại Quận Orange Nam California, Hoa Kỳ.

Để chứng minh cho người đọc thấy được tất cả các mẩu truyện kể đều thật trăm phần trăm không hư cấu nên Tôi đã ghi tên thật của các nhân chứng. Vì không có được địa chỉ riêng của từng vị trong hiện tại, Tôi đã không tiếp xúc được để xin phép trước, mong các chiến hữu được nêu đích danh vui lòng thông cảm./.

NGUYỄN-HUY HÙNG.

http://www.chinhviet.net/ZOldWeb/15H...iOcDaoNho.html

[Tigon]

ANH CÒN NHỚ HAY ANH ĐÃ QUÊN :

Những Điều Ghi Nhớ Mãi Trên Đất Bắc

“Nhớ Đào Quốc Đương, Hiến và Tiến”

- Phần 1 -

Mạc Thiên

Một phần tư thế kỷ đã trôi qua, kể từ cái ngày đau đớn ấy. Chẳng một ai sung sướng gì khi nhớ lại, nhắc lại một quá khứ cùng cực, đắng cay, những nhục hình đày đọa.

Có ích gì để nuôi dưỡng mãi trong lòng một nỗi hận thù vô vọng.

Những hận thù đốt cháy lòng ta, những mũi dao đâm thấu suốt trái tim cùng khổ, để mắt trừng lên uất nghẹn, nhận chìm ta trong oán hờn quay quắt phận người.


“ Đem yêu thương vào nơi oán thù... Đem thứ tha vào nơi lăng nhục...”

Ôi, lạy Chúa, thật vậy sao?

“Lạy Chúa là cha cả chí nhân
Bởi chưng lòng Chúa rộng muôn phần
Và con cũng bởi lòng yêu mến
Yêu mến nên con mới oán hờn!”

Vâng, thì con cũng muốn quên đi, quên đi hết, nhưng có những điều không thể, những điều mãi nhớ, bởi vì những điều được nhắc lại, nhớ lại... nó như những niềm - vui - đau - xót, như một chút an ủi của những đằng đẳng, tối tăm trong những tháng năm nghiệt ngã - để trong quá khứ mênh mông nhục hình kia còn le lói một vài ánh lửa nồng ấm. Những dòng chữ tiếp nối sau đây không hẳn là những trang hồi ký mà chỉ là một chùm ký ức thế thôi! Một chùm ký ức bất chợt của những đoạn đời không tiếp nối...

... Chiếc tầu Sông Hương đưa chúng tôi ra Bắc vào nửa đêm ngày 19/06/1976, với lối 6,700 người lúc nhúc trong hầm tối của khoang tàu. Không một ai nghĩ rằng chúng tôi đang được chuyển ra Bắc, chỉ đến khoảng 8,9 giờ sáng hôm sau, khi thấy mặt trời nằm bên tay phải, lúc đó mới biết rằng chúng tôi đang trực chỉ phương Bắc.

Bữa ăn của chúng tôi là những phiến lương khô của Trung Quốc được ném xuống từ trên boong tàu, cả nước uống cũng được chuyển xuống bằng ống cao xu. Cuộc sống gom lại trong bốn khoang tàu chật hẹp. Ở một góc khuất, tôi nhìn thấy anh Thanh Tâm Tuyền đang ngồi bó gối tư lự, không ai muốn nói chuyện với ai, tất cả đang đắm chìm trong những riêng tư. Sau này tôi mới biết một số anh em bên Lôi Hổ, bên 81 Biệt Kích Dù mưu toan đánh cướp con tàu. Linh mục Nguyễn Quốc Túy nói lại với tôi về việc đó, nhưng nếu điều ấy xẩy ra, (và bất thành) chắc có lẽ chúng tôi chẳng một ai sống sót.

Chiều xuống, tối ngày 23/6/76, tàu cập bến Sáu Kho. Chiếc thang giây được đưa xuống, mọi người rời rã leo lên trước những họng súng dày đặc ở chung quanh. Trước mặt chúng tôi là thành phố Hải Phòng lác đác những ánh điện vàng võ. Cũng tại nơi này, tháng 4/1955, tôi đã nhảy xuống dòng sông bơi theo chiếc LST 28 vừa rời khỏi bến, chiếc tàu cuối cùng đưa những người di cư cuối cùng rời khỏi miền Bắc. Tôi là người trèo lên tàu cuối cùng của chuyến cuối cùng ấy.

Hai mươi mốt năm sau, tôi trở lại nơi này trong thân phận một người tù. “Là tù mà chẳng được xưng là tù” như một câu thơ trong “Long Giao Ngâm” của anh Dương Tử Dương Văn Đệ. Thành phố tiêu điều, hoang vắng hơn 21 năm trước khi tôi rời bỏ nó.

Phía sau lưng tôi là dòng sông rộng với những chiếc thuyền buồm đảo qua, đảo lại. Có những con mắt núp lén đang tò mò quan sát chúng tôi từ phía sau cánh buồm của con thuyền, khiến những bộ đội áp tải phải quơ súng hăm dọa họ mới lảng dần đi. Người cán bộ, chiếc nón cối và ngôi sao vàng, đứng trên bục cao quát vọng xuống:

“Các anh đang ở miền Bắc xã hội chủ nghĩa giàu đẹp, đảng và nhân dân tạo điều kiện để các anh học tập cải tạo tiến bộ thành người lương thiện...”

Tôi đưa mắt nhìn sang bên kia bờ sông đã phảng phất bóng tối, nghĩ thầm “đảng và nhân dân, vậy đảng khác, nhân dân khác, đảng không phải là nhân dân, vậy đảng là gì?...” Tôi mỉm cười với ý nghĩ ngộ nghĩnh trong óc.

Tiến nhìn tôi ngơ ngác hỏi:

“ Cậu cười gì vậy?”

Tôi nhìn thân thể gầy gò của Tiến đang nằm trên một tấm ván làm băng ca vừa chuyển lên. Tiến bị thương nặng, nát bấy một chân và một cánh tay, thân thể đầy thương tích, vẻ mặt đầy âu lo và đau đớn. Tiến bị thương do một trái lựu đạn liệng vào trong “lán” làm một số chết, một số bị thương, trong đó có Tiến, lại được may mắn được đảng và nhân dân “ưu ái tạo điều kiện đưa ra miền Bắc xã hội chủ nghĩa giàu đẹp” để tiếp tục cải tạo.

Tôi nhìn Tiến ái ngại... (Tiến là trưởng khối CTCT của TTHL/ Phù Cát, Bình Định... Ôi Tiến, giờ này cậu còn sống... không? Nếu có phép mầu nào mà cậu còn sống ra được nước ngoài, xin liên lạc về tòa soạn...)

“Gắng mà cười Tiến ạ! Còn cười được thì cứ cười.”

Tiến nhếch môi héo úa và nụ cười méo xệch, nước mắt lả chả không che dấu được....

Mời xem tiếp...

[Tigon]

***Chúng tôi lần lượt rời con tàu Sông Hương. Những họng súng vây quanh. Một “ông” bộ đội còn rất trẻ, quát lớn:

“Tù hàng binh! Chúng mày nghe rõ không? Tập trung lại!”

(Ôi, anh Dương Tử, anh nghe rõ không? Điều anh khao khát một chính danh đã được cậu bé bộ đội quát lên rồi đấy! Ít ra cậu bé bộ đội kia cũng còn có lần nói thật, phải không anh?)

Sáng ngày hôm sau, 25/6/76, chúng tôi được dồn lên toa xe lửa chở súc vật và hàng hóa, tất cả đều bít kín dưới cái nắng chang chang của trời miền Bắc tháng 6. Tàu đến Yên Bái vào buổi chiều, 1/4 số người bất tỉnh được khiêng ra, một vài người đã chết.

Chúng tôi được đón tiếp rất “long trọng”. Những nhà bạt bằng vải trắng đã được dựng lên, y tá và bác sĩ, áo blou trắng, ống nghe và những lọ thuốc được bày ra, và nào là quay phim, nào là chụp ảnh lều bạt, y tá, bác sĩ và những lọ thuốc trống không, bày ra rồi dẹp đi mau chóng.

Tôi nói với Đào Quốc Đương và Hoàng Minh Tiến (không phải Tiến CTCT):

“ Cao cả thay lòng nhân ái của đảng!”

Khi lều trại y tế được dẹp bỏ, rồi thì một đoàn thiếu niên và dân chúng tiếp đón chúng tôi. Những thiếu nữ thắt giây lưng, quấn “xà cạp” lăm lăm những khẩu CKC chắn giữa chúng tôi và dân chúng.

Một trận mưa đá đổ lên đầu chúng tôi.

Một viên đá từ tay một thiếu nữ ném trúng vào người tôi. Tôi nhìn cô bé, hỏi nhẹ:

“Sao lại ném nhẹ thế! Phải căm thù mạnh hơn lên mới được, cô bé ạ!”

Cô bé liếc nhìn quanh, nhìn tôi, cúi đầu nói :

“Cháu xin lỗi! Cháu không muốn thế!”

Cô bé lấy tay lau nhẹ ngấn nước mắt, len lén lẫn vào đám đông.

Tôi thầm nghĩ: “Cám ơn cô bé, cô đã cho tôi một trong những điều nhớ mãi...”

Tôi nhìn qua Tiến, bỗng chợt thấy vẻ cương cường trong khóe mắt Tiến bừng lên, môi Tiến vo lại huýt một điệu sáo nhẹ theo điệu nhạc...”Ta như nước dâng... dâng ngập có bao giờ cạn...”

Một cán bộ Việt cộng quắc mắt nhìn Tiến, hằn giọng:

“Anh kia! Vui lắm hả?!”

Tiến mỉm cười:

“Dạ vui!”

Y bực bội quay đi, lẩm bẩm:

“Vui... vui con mẹ chúng mày!”

Tiến bảo Đương và tôi:

“Chúng muốn đày đọa ta đau khổ, ta không đau khổ, tất nhiên chúng đau khổ! Mày thấy không?!”

Ngay chiều hôm ấy, chúng tôi đến Bến Ô Lâu. Không hiểu sao tôi hình dung ra một dòng sông trôi lều bều những chiếc đầu lâu đen xỉn vì nhiễm độc. Một cụ già khoảng trên 80 tuổi chở đò ngang trên bến sông cột thuyền gần chỗ chiếc phà đưa chúng tôi sang sông, ái ngại nhìn chúng tôi, nói bâng quơ:

“Thêm một đoàn tù nữa đi qua đây, bao nhiêu lần đi mà chưa thấy có người nào trở lại!”

(Về sau này, chúng tôi chuyển trại từ vùng núi rừng Yên Trấn, Xuân Hồng về Thác Bà, lại đi ngang qua bến phà này, tôi gặp lại cụ già lần trước. Lần này chúng tôi qua sông bằng những con đò ngang, và ngay trên con đò bé của cụ. Đôi mắt cụ già ánh lên niềm vui, nói: “Năm nay lão đã 84 tuổi, chở đò ngang đã 71 năm. Có rất nhiều đoàn tù vượt bến Ô Lâu mà chẳng thấy một ai trở lại. Núi rừng Việt Bắc thâm u, độc địa lắm, nuốt hết cả! Lần dầu tiên lão thấy được đoàn tù trở về. Các ông hồng phúc lắm!”)

Chúng tôi sang phà, bên kia sông là một đoàn Molotova chờ đón và mang chúng tôi phân tán vào núi rừng Việt Bắc, bắt đầu những tháng ngày rét mướt, gian lao, đói khổ, nhục hình...

Ta dừng chân nơi này
Núi cao ngửa cổ hát
Xá chi đời lất lây
Môi cười chia tiếng khóc

Ta dừng chân nơi này
Trăm năm nào xá kể
Mây buồn ngang đỉnh cây
Trôi theo đời bóng xế...

* * *

Mời xem tiếp..

[Tigon]

***Chúng tôi được đưa đến Trại 4 Xuân Hồng thuộc đoàn 776 quản lý vào lúc trời đã khuya.

Đêm đầu tiên nghe tiếng vượn hú, và sáng sớm hôm sau, nghe tiếng chim “bắt cô trói cột”, không hẹn mà mọi người trong chúng tôi đều đổi thành “khó khăn khắc phục”.

Tổ chúng tôi gồm Linh Mục Nguyễn Quốc Túy, Linh Mục Lai Chư Khanh, và các anh Đào Quốc Đương, Hoàng Minh Tiến, Nguyễn Duy Côn, Nguyễn Văn Quý, Hồ Văn Hòa, Luyện, Hiếu và tôi. Đó là tổ duy nhất không chia phần ăn. Bữa cơm đầu tiên là một rá bắp xay và chén nước muối. Mỗi người được hai chén lưng, và hết hai chén lưng thì tự ý ngưng lại. Vậy mà lần nào cũng dư một chén cơm trong rá. Đương cao lớn, nên với hai lưng chén, giống như muối bỏ bể, nhưng Đương nhất định không chịu ăn chín cơm còn dư.

Làm sao mà “dư” được, đó là chén của cha Khanh để lại nhường cho Đương. Cha nói dối là no không ăn thêm được.

(Ôi Chúa, Chúa ở trên cao xanh kia có bắt tội vị linh mục nói dối ấy không? Ước gì tôi bắt chước được cái tội nói dối ấy! Bây giờ cha đã về với Chúa, cha có còn nhớ cha đã phạm bao nhiêu lần nói dối như thế?!)

Hàng ngày, chúng tôi chia nhau làm công việc của tổ để thay cha Khanh ốm yếu ở nhà. Cha Khanh lẩn thẩn nhặt rau rệu, đọt sắn, rau sam... lén lút nấu nồi canh đợi chúng tôi về. Có lần, rau dền gai, rau tàu bay, rau cải trời nấu chung cay xộc lên mũi mà vẫn thấy vô cùng ngon, ngon vô cùng mà ứa nước mắt.

Thấy chúng tôi đoàn kết, một hôm đi làm trở về thì thấy Cha Khanh và Cha Túy đã được chuyển đi lên Trại 10, và anh em chúng tôi thì bị phân tán mỗi người một tổ. Mấy hôm sau, khoảng 80 người chuyển từ Cần Thơ ra, tôi thoáng thấy thiếu tá Hinh (Anh Thảo Trường). Thấy anh nhưng không được lại gần, vì bị cấm tiếp xúc. Tôi nhớ một lần, đi lấy nước, phải qua trại 6, trại 12, tôi gặp Phan Nhật Nam và Chinh Yên, tay cầm dao, túi quần nhét chiếc găng tay bảo hộ lao động tự chế, dáng vẫn nghênh ngang, vẫn đùa cợt. Ôi, công tử Lục Tỉnh phiêu lưu ký. Công tử Lục Tỉnh là chữ của Phan Nhật Nam, còn Chinh Yên mệt mỏi lết phía sau. Dường như Chinh Yên đã chết ngày ấy...!

Mấy hôm nay trời rét giá, nhiệt độ xuống dưới hai độ, cái lạnh nhức buốt như kim châm, bào xé thịt da. Gió bấc vật vã trên sườn núi, cuộn sóng trên mặt hồ bốc khói sương. Tấm chăn đơn mỏng và căn trại giò lùa, không tài nào ngủ được, chúng tôi xúm xít lại với nhau, tựa vào nhau ngủ ngồi quanh đống lửa. Anh Lê Văn Chương (thiếu tá cảnh sát) đã chết chiều hôm trước. Cái đói kèm theo cái lạnh khắc nghiệt đến tận cùng.

Thế nhưng, dẫu trời mưa gió lạnh giá, vẫn không một ngày nghỉ, kể cả ngày Chúa nhật. Mỗi người phải lấy 1m3 củi cho nhà bếp, đêm đến phải học tập, sinh hoạt, phê bình, kiểm điểm, bới móc đủ điều. Tiêu chuẩn ăn chỉ còn 9 ký gạo mỗi tháng, song lại đổi thành sắn tươi, 1 gạo 5 sắn, mỗi ngày chia ra 1,5 kg sắn tươi, chưa bóc vỏ. Toán nhà bếp xin trại cho đi cải thiện rau rừng để có thêm rau xanh cho bữa ăn. Rau tàu bay, rau cải trời, lá sắn... đem về nộp cho trại, trại bán lại cho trại viên 50 xu mỗi ký, trừ béng vào tiền vệ sinh hàng tháng là 3 đồng.

Rau tàu bay cay xé miệng, nước mắt, nước mũi ràn rụa, không biết có phải cay vì cải trời? Cán bộ quản giáo Đội 5 Đặng Quang Ba nói rít qua hàm răng:

- Các anh không biết à! 4 ký lá sắn có chất dinh dưỡng bằng một cân thịt bò!

Đào Quốc Đương ghé sát vào tai tôi nói nhỏ:

- Thịt bò lăn, thịt bò càng!

Sương Biên Thùy làm bài thơ ca ngợi sắn, tôi không nhớ được hết, nhưng đại khái như sau:

Hãy cuốc xuống thật sâu
Hãy chôn cho thật kỹ
Sắn nẩy mầm xanh mơn
Nứt ra thành củ lớn
Sáng sắn, trưa sắn, chiều sắn
Ôi, những sắn, những sắn
Sắn sống mãi trong sự nghiệp của chúng ta.”

Tôi nhớ mãi ngày đầu ra Bắc, cán bộ quản giáo, viên thượng sĩ điểm danh, khệnh khạng lên lớp chúng tôi. Chẳng biết ông ta đánh vần ra sao mà tên anh Lương Văn Học lại đổi thành Nương Nộc Nắc, và Đào Quốc Đương thành ra Đào Cuốc Đường, rồi hắn chỉ vào mặt Đương:

- Phản động! Phản động! Cái tên cũng phản động! “Đã Đào” nại còn Cuốc Đường”, đắp mô lữa”!

Chúng tôi cố nín cười. Thấy vẻ mặt chúng tôi, y hét lớn:

- Thế mà tú tài 1, tú tài 2, tao tú tài mười còn chưa thèm lói lữa nà!

Có lẽ y nghĩ tú tài 1, tú tài 2 là lớp một, lớp hai. Từ đó, không biết ai đặt cho y cái tên là A ni ba ba và con cù nần”. Rồi từ đó không ai còn nhớ đến tên thực của y là gì nữa.




Mời xem tiếp...

[Tigon]

* * Chúng tôi chỉ còn da bọc xương, nhưng mặt thì phù lên. Để chống lạnh, chúng tôi được phát hai bộ quần áo trận rằn ri, các túi được tháo gỡ may găng tay, vớ đi rừng để chống vắt, nhưng rồi găng lẫn vớ cũng chỉ vài ngày là rách bươm.

Tôi lấy hai chiếc áo may vào làm một, giữa hai lớp áo là lá chuối khô, nhưng gặp hôm trời mưa thì thật là khốn khổ. Cũng may, ngày đầu ở Long Giao, tôi lượm được một số bao cát còn lành, gỡ sợi ra làm chỉ, mài giây điện đồng cho nhọn, đục lỗ thành kim may được hai bộ đồ, quả thật là tiện dụng. Tôi may cả được cái áo lạnh hai lớp, nhưng chỉ dám mặc bên trong, ấm áp vô cùng.. Hai bộ quần áo ấy theo tôi suốt mười mấy năm trong đời tù đày. Nó dễ giặt và mau khô. Ôi bao cát, bao cát sống mãi trong sự nghiệp tù tội của tôi!

Khuya hôm ấy, trời rét cóng, con trâu già đã chết. Đã bao nhiêu lần người ta muốn giết nó, bởi vì bất cứ người lính cộng sản nào đội nón cối, mang súng lại gần nó là nó nổi hung lên, bứt giây, tấn công liền; nhưng ngược lại, khi chúng tôi lại gần nó, nó lại vô cùng nhu mì và hiền lành, lừ đừ suốt ngày như một nhà hiền triết về già. Nó làm việc siêng năng. Nó kéo gỗ từ chân núi, nơi bãi gỗ được phóng từ triền núi cao xuống theo lòng rãnh. Cái rãnh phóng gỗ ấy, cả đội chúng tôi phải bạt cây, xẻ đá, đóng cọc gỗ, làm đà... để mang những thân gỗ dài 2,3 mét, có vòng hoành 150 trở lên...

Nó kéo gỗ suốt ngày. Gỗ được chuyển ra bờ hồ, đóng thành bè để bán cho lâm sản lấy tiền bỏ túi cho đảng... Thế nhưng, khi tiếng kẻng của trại vang lên, là dù đang kéo gỗ, nó nhất định ngừng lại, được dỗ dành cũng cứ lì ra. Buổi xế chiều, khi tiếng kẻng vang lên báo giờ lao động, nó lại uể oải đứng lên, không cần ai giục giã. Khi gặp khúc gỗ lớn, nó ngần ngại, bỏ vào trong bụi nằm. Lúc ấy, anh giữ trâu phải bồi dưỡng cho nó bằng cỏ non và muối nó mới chịu đi làm.

Những lần ấy, anh em dùng cây xeo giùm nó qua những chỗ gồ ghề. Đôi mắt hiền từ của nó nhìn chúng tôi như biết ơn.

Sau này, chúng tôi bảo nhau không hạ những cây có hoành quá lớn nữa.

Hôm nó chết, cả đội buồn rầu, không đụng đến phần thịt nó. Từ chối một bữa thịt trâu vào lúc đó, quả thật là một sự hy sinh lớn lao vô bờ bến.

*

Tôi vẫn thường tự nhủ, những nhục hình, đày ải, chẳng nên nhớ lại làm gì, ví dầu có nhớ lại, có nói ra... cũng chẳng bao giờ nhớ và nói cho hết, cho đủ; nó chỉ làm đau đớn, u uất thêm cho cuộc sống vốn đã chẳng có được niềm vui, mà chỉ toàn là những bất hạnh trùng trùng cho đến tận lúc này, và có lẽ cho đến ngày nhắm mắt.

Những ngày buốt giá ấy, ông T. vẫn ngồi đấy, bên đống lửa, vẫn bộ quần áo rách mướp, nhưng lần này khác hơn, là ông đứng lên chào chúng tôi - tôi và Q - khi chúng tôi ghé vào chỗ ông ngồi đan lát. Tôi hỏi như không chú ý:

- Trời rét quá, sao bác không mặc chiếc áo dạ vào?

Ông cười:

- Chiếc áo đẹp quá, em để dành khi chết mang theo, xuống âm phủ không tủi thân như anh em đã chết năm xưa. Vả nại, mặc chiếc áo ấy, khốn khổ chứ chẳng không!

Từ hôm ấy, tôi và Q mang tặng gia đình ông bất cứ thứ gì mà chúng tôi không dùng: quần áo “quần si, quần tẹc” từ khi ra đi vẫn nằm yên trong ba lô.

Tôi bảo ông:

- Những gì dùng được thì cứ để dùng, nếu bán được thì coi như chúng tôi giúp gia đình bác.

Vợ chồng ông cảm động không nói thành lời. Từ đấy, tôi bảo ông mua thuốc lào, đường, kẹo... để tôi giúp đổi cho ông những thứ gì ông có thể bán được có giá. Đôi lần, ông mua cho chúng tôi thứ này, thứ khác, nhưng tôi và Q nhất định không nhận, có khi tôi phải gắt lên ông mới chịu nghe, nhưng bù lại, chỉ tiêu của tôi và Q luôn luôn được ông T. lo liệu trước.

Ông T. có 4 người con, hai người con trai lớn đã lấy vợ, làm công nhân ở Yên Bái, chẳng dư giả gì để giúp đỡ gia đình. Cô con gái thứ ba tên Mận, chừng trên 20, và cậu con út 19. Mận được giao làm dịch vụ” mang hàng” ra Yên Bái cho người anh trai lớn đổi chác, mua bán. Cậu con út, một tay cày bừa, trồng trọt mấy sào ruộng khai hoang ven chân núi. Chính cậu em út đã giúp chúng tôi thực hiện chỉ tiêu để sẵn. Chúng tôi nói hoài cũng không chịu nghe.

Năm ấy, ông T. giỗ bố tươm tất hơn tất cả, cố nài chúng tôi đến ngày hôm sau. Tôi thoái thác. Ông T. và cả nhà mang “cỗ” lên trên núi, dọn quang khoảng đất dưới tàn một cây cổ thụ, nơi khuất vắng, ít ai lai vãng đến. Mận đón chúng tôi ở ngoài cửa núi. Mận không đẹp, cũng chẳng xấu, nhưng lại có duyên ngầm những lúc nàng e thẹn. Dấu tích vất vả, cực nhọc hằn trên đôi bàn tay thô xạm. Mận biết tay mình không được đẹp, nên mỗi lần nàng nói chuyện có mặt của Q, Mận luống cuống che dấu đôi bàn tay.

Hôm ấy, sáu người ngồi chung trên chiếc chiếu cói, ông T. và gia đình đứng lên đón hai người chúng tôi:

- Thưa hai ông, sở dĩ năm nay nhà em có được bữa giỗ tươm tất như thế lày, cũng nà do hai ông đem nại cho, đành mạo muội cúng thần rừng, thần lúi, mời hai ông dùng chén rượu nhạt gọi nà, xin hai ông chiếu cố cho!

Tôi hết sức cảm động, còn Q lơ đãng nhìn tàn cây phủ bóng rợp. Tôi nói:

- Ông bà bày vẽ làm gì! Nhưng ông bà đã cho thì phải nhận, có phải không cô Mận?

Nói xong, tôi kéo Q ngồi xuống. Ông T. và cả nhà ngồi chung quanh. Ông T. ngồi cạnh tôi, Q ngồi bên trái, kế đó là cậu Bưởi, đến Mận và bà T.. Ông T. rót rượu ra chung, chiếc chung bằng men sứ cổ, và hai ly thủy tinh không đều nhau, cũ kỹ. Q cười:

- Ông bà tha thứ, tôi không uống rượu được!

Ông T. có ý không vui, tôi đỡ lời:

- Thằng này lái máy bay, giặc lái không biết uống rượu, bởi vậy, đến nay nó vẫn còn ế vợ! Thôi, để tôi uống thay vậy!

Tôi chập hai ly, mời và chúc ông bà T. và gia đình, ngửa cổ uống cạn cả hai. Bà T. cười móm mém:

- Chắc ông nái xe tăng?

Quí chen vào:

- Y là giặc viết, giặc mồm!

Cả nhà ngớ ra, Q cười rũ người xuống.

Ông T. suy nghĩ một lúc, rồi à lên:

- Thôi em biết rồi! Ông đây nà chiến tranh tâm ný, chúng nó gọi như vậy. Ông nà nhà báo, nhà văn?

Q cười vỗ vai tôi:

- Đúng rồi! Y là nhà báo cô, báo đời, văng mạng!

Cả nhà lây cái không khí vui vẻ của Q. Ông T. rót ly rượu mời, tôi đỡ lấy:

- Tôi uống chung này nữa thôi nhé, tam bôi tửu, nói vậy chứ, đây là quốc cấm, họ mà biết tôi uống rượu ở đây với ông bà thì khổ cả lũ!



Còn tiếp...

[Tigon]

Chúng tôi chẳng khách khứa gì, ăn sạch trơn mọi thứ, no ứ đến cổ mà miệng vẫn còn thèm. Cô Mận đã dọn dẹp bát đũa vào chiếc thúng, đậy tấm vĩ cói. Ông T. bảo con:

- Dấu vào một chỗ, tối em mày nó đem xuống!

Tôi đưa cho Mận 5 chiếc lon Guigoz. Mận nói:

- Thưa ông, hôm trước, 3 chiếc lon Guigoz cháu đổi được 3 con gà, 12 phong An Thái và 1 bịch kẹo vừng.

Tôi bảo:

- Gà kệ cô! Tôi chỉ lấy 6 phong An Thái và bịch kẹo vừng.

Cô Mận phản đối:

- Vậy đâu có được! Sao ông lấy ít thế!

Q cướp lời:

- Ít sao được mà ít, mỗi phong An Thái 20 gram, chỉ cần 1 lon một phong An Thái là chúng nó mừng húm!

Bưởi hỏi Q:

- Chú Q lái tầu bay gì? Có ra Bắc đánh không?

Tôi đỡ lời:

- Thằng cha này nhát chết mẹ! Sợ phòng không mà chỉ huy một phi đoàn đến mấy chục chiếc!

Ông T. có chút rượu, vui lên thấy rõ:

- U con mày không biết đâu. Hai ông đây nà Quan Lăm, còn lớn hơn Ba Tay Ông xếp ngày xưa của tao đến hai cấp. Ông Quan Ba khạc ra khói, uy quyền ghê gớm nắm, bây giờ các ông đây nỡ vận, vận nước, vận non... mà khổ đến thế lày, đâu có như trung tá của bọn vẹm, nếch thếch như quân ăn mày!

Tôi cản ông T.:

- Chuyện cũ bỏ qua đi, quên đi ông T. ạ!

Bà T. buồn bã:

- Thầy nó ạ! Nhắc nại nàm gì, mang vạ, khổ cho mấy ông đây nữa!

Tôi nhìn thấy cô Mận núp sau lưng bà mẹ, qua vai áo, tôi thấy đôi mắt cô long lanh đang đăm đăm nhìn Q; Q vô tình, mãi nói chuyện với Bưởi không để ý. Bỗng dưng lòng tôi chìm ngập lòng thương xót.

Buổi chiều, trên đường về, tôi hỏi Q:

- Cậu thấy cô Mận thế nào?

Q nhìn tôi đăm đăm:

- Thế nào?

Tôi nhìn thẳng vào mắt Q:

- Cậu không để ý ánh mắt cô bé nhìn cậu lúc sáng này hay sao?

Q cười:

- Cậu đúng là lẩm cẩm, hay tưởng tượng vớ vẩn!

Tuy nói vậy, nhưng trên đường về, Q có vẻ bần thần, nghĩ ngợi.

Hôm sau, chúng tôi lên khu rừng nứa của tôi, đã thấy một đống nứa chặt sẵn, một lon Guizoz trà, một bịch kẹo vừng, loại kẹo Q thường khen ngon, và chiếc lon Guizoz Q để quên trong rừng bữa trước. Lon Guizoz trà còn nóng ấm.

Q ngồi thừ người, dựa vào thân cây. Một lúc lâu, Q cầm lon Guizoz uống một hớp, y nhăn mặt, vì đúng là trà quặn đậm đặc.

Q nói giọng bùi ngùi:

- Không phải lỗi tại tôi, tôi đã tránh hết sức!

Tôi thở dài:

-Tình yêu như cuộc rượt đuổi bóng hình. Tôi có nói là lỗi ở cậu đâu nào! Chỉ có điều tội nghiệp. Cậu phải thật khéo léo. Tình yêu đầu đời của người con gái mãnh liệt và liều lĩnh!

Giọng Q trầm xuống:

- Tôi đâu phải hạng người ấy!

- Sao cậu lại tự trách mình thế, tình yêu là biên giới giữa thiên đàng và địa ngục, sự thất vọng của đền đáp biến thành tai họa của địa ngục.

- Tôi hiểu lòng tốt của cậu. Tôi sẽ cố gắng tế nhị, nhưng cậu đừng cho ai biết!

- Tại sao cậu phải dặn dò như thế?!

Q thở dài:

- Xin lỗi!... Biết ra sao phận mình!

Còn tiếp...

[Tigon]

***Từ hôm ấy, Q cố tránh gặp mặt Mận. Tôi cũng cố tránh nhìn vào khuôn mặt âm thầm và buồn trĩu của nàng. Mận giữ ý, không hỏi tôi về Q, tôi càng tội nghiệp nàng hơn.

Tôi nói cho Q biết điều ấy. Lúc này, dường như gia đình ông T. đã có chút vốn. Ông T. mua một cặp heo và hai bầy gà con, 4, 5 con gà mái đẻ và một con gà trống.

Một hôm tôi bắt gặp Q và Mận nói chuyện với nhau. Hai người không thấy tôi. Tôi đến nơi khuất vắng này bằng một con dường riêng mà chỉ có tôi và Q biết được, luồn lách qua những bụi giang uốn cong như một nhà vòm, rồi mới đến được “thánh địa” của chúng tôi, xuống dưới một thung lũng, rồi bò lên cao dần, nơi rừng trúc của tôi có một doi đất phẳng, che khuất bởi đám cây săng đá thẳng như cột nhà.

Hai người ngồi cách xa nhau, tôi nhìn thấy đôi mắt của Mận đầm đìa nước mắt, giọng của Q trầm, nhỏ nhẹ. Bỗng Q cầm tay Mận, nàng chùn tay ngượng ngập, nhưng lại để yên trong tay Q, đôi mắt nàng vụt long lanh một niềm vui, hai má đỏ hồng e thẹn.

Tôi biết Q chân chính, tôi âm thầm lùi xa và bỏ đi. Đến chiều, lúc vát nứa xuống núi, vẻ mặt Q hơi khác lạ. Tôi cũng chẳng đề cập gì đến việc tôi đã bắt gặp họ trong rừng. Khi xuống tới chân núi, chúng tôi dừng lại nghỉ, Q ngồi xuống bên tôi, khẽ nói:

- Trưa nay nàng tìm gặp tôi.

Tôi giả vờ hỏi:

- Có chuyện gì không?

- Cậu cứ tin ở tôi, tôi xắp xếp tốt đẹp cả, tôi không làm điều gì tệ hại...

Tôi vỗ đầu Q và cười:

- Tôi biết, tôi tin ở cậu! Chỉ cầm tay chút xíu thôi!

Q trợn mắt:

- Cậu thấy à! Tại sao bỏ đi không đến nói chuyện?

Tôi cười, nhìn vào mắt Q:

- Tôi có thấy gì đâu! Trưa nay nằm ngủ bên hốc cây, nằm mơ vậy mà!

Q nghĩ là tôi nói giỡn, giọng Q chân thành:

- Tôi viết thư cho bà cụ, nhờ Mận ra Yên Bái lấy địa chỉ người anh, gửi thư cho bà cụ. Tôi cố giúp cho Mận, cho gia đình này, gọi là chút đền đáp...

Mùa hè năm 1977, T3 tăng cường 5 đội chủ lực làm công tác gánh gạch cho đoàn T76 để xây cất ngôi trường trung học phổ thông. Lò gạch cách nơi tập trung 2 km. Mỗi trại viên được giao 120 viên gạch cho mỗi ngày, riêng ngày Chúa nhật, chỉ tiêu là một nửa. Công việc thoạt ai cũng cho là không đáng kể, nhưng tôi, tôi không nghĩ như thế, quả thật, cho đến khi nhìn thấy viên gạch là một khối đất nung đặc cứng, không có lổ như những viên gạch ống, 24 cm chiều dài, 12 cm chiều rộng và 6 cm chiều dày, gạch đã bị thầm nước nặng không dưới 2kg mỗi viên, và chặng đi về mỗi chuyến trên 4 km.

Chuyến đầu tiên, anh Tường Duy Lợi, võ sư đệ ngũ đẳng huyền đai nhu đạo, người có trái tim bên phải, đã phải hạ từ 36 viên chuyến đầu tiên xuống chỉ còn 24 viên cho chuyến thứ nhì., và chúng tôi cố gắng đến quặn xương, cũng chỉ có thể lê lết 20 viên mỗi chuyến. Q mồ hôi nhễ nhại, xiêu vẹo, thở dốc, lê lết mỗi chuyến chỉ được 16 viên. Năng xuất mỗi ngày một giảm xuống, quản giáo gào thét hăm dọa, cũng không làm sao đạt nổi chỉ tiêu ấn định. Cuối cùng, biện pháp “chế thực” được áp đặt, nghĩa là chỉ phát cơm chiều cho những ai hoàn thành chỉ tiêu. Trông Q hốc hác hẳn đi, tôi bảo Q:

- Cậu đừng mất công mỗi chuyến mỗi xếp, cứ đổ chung một đống với tôi, để tôi xếp cho!

Q cười như mếu:

- Xếp trước sau gì chẳng thế, quan trọng là có đủ 120 viên hay không!

Tôi lừ mắt:

- Thì cứ xếp 8 viên và cao 15 lớp là đủ!

Q văng tục:

- Nói như cục C, có gì khác, tám viên nhân 15 thì dễ thường 100 viên à?

Tôi nói nhỏ:

- Cậu cứ cố gắng có được 100 viên, còn bao nhiêu để tôi phụ cho!

Vẻ cảm động hiện trong đôi mắt, Q lắc đầu:

- Không được, cậu cố gắng hết sức còn chưa đủ, làm sao phụ cho tôi được? Với lại, tôi không thể ỷ vào cậu được!

Tôi cười, nháy mắt:

- Tôi phụ xếp cho cậu, hai đứa 200 viên là đủ, nghe rõ chưa thằng ngốc?! Q đờ mặt ra, một lúc sau cười toét miệng:

- Rỗng ruột à?

- Vớ vẩn! Rỗng đâu mà rỗng! Có điều không được đặc!

Từ hôm ấy, chỉ phải gánh 6 chuyến là đủ, chúng tôi dậy thật sớm, “tranh thủ” tránh cái nắng như đổ lửa buổi trưa, 25 km đường dài cho một ngày đi về. Dù không đến nỗi bết bát, nhưng bọn tôi cũng phải cày cho đến lúc mặt trời lặn mới xong được chỉ tiêu. Nguyên tắc gánh nặng thì phải chạy, đòn gánh phải dẻo, nhún nhẩy lên xuống, sức nặng do đó giảm đị Chỉ tội cho hai bắp chân và đôi vai còm cõi. Đoạn đường chỉ hơn 2 km mà chúng tôi phải nghỉ từ 3 đến 4 lần suốt dọc đường.

Một hôm, hai đứa tôi nghỉ cạnh một ngôi nhà lụp xụp, dưới một tàn cây, để tránh cái nắng như đổ lửa, mồ hôi nhễ nhại, miệng khô đắng vì quá khát. Tôi bảo Q:

- Cậu ngồi đây, tôi vào xin miếng nước.

Q cản:

- Không được đâu! Họ cấm không được liên lạc với dân, vả lại, chắc gì họ cho.

Tôi cười:

- Bộ cậu không nhìn thấy cặp mắt họ nhìn chúng ta à?

- Mắt làm sao?

Tôi cười chế nhạo:

- Tớ chẳng hiểu sao cậu lại mang đến lon trung tá được, chỉ ở tầm binh nhất là cùng!

- Sao vậy? Dễ còn cậu ngang tầm tướng lãnh chắc! Mà ăn thua gì đến con mắt?

- Tớ ấy à! Tớ chỉ ngang tầm cỡ Từ Hải, hoặc giả hơn Khổng Minh chút đỉnh!

Q bật cười:

- Thằng này dốc tổ mẹ, nhưng con mắt thì sao?

- Cậu không nhìn thấy ánh mắt ái ngại, thương xót của họ nhìn chúng ta à?! Q chun mũi:

- Thôi được, để xem, tớ liều theo cậu một chuyến...

Người đàn bà cằn cỗi nhìn chúng tôi ngạc nhiên, và khi tôi lên tiếng xin bà cụ một miếng nước uống, từ ánh mắt ấy chợt bùng lên lửa giận, bà đứng bật dậy, chỉ tay vào mặt chúng tôi, xỉa xói:

- À, quân mặt dày, quân mặt mo, chúng mày còn dám vác mặt vào đây xin nước uống nữa à! Q mặt tái mét, toan chạy. Tôi giữ tay Q lại, nhìn thẳng vào ánh mắt nóng giận nhưng không một chút căm thù của người đàn bà.

Chúng tôi đứng im nghe bà già nói mà không đoán được tuổi tác bà; có thể bà cụ chừng 70, mà cũng có thể chỉ cỡ tuổi 50:

- ...Tao tưởng chúng mày vào Nam làm vương làm tướng gì, hóa ra chỉ là bọn ăn hại đái nát, tham ô, móc ngoặc, tranh danh, đoạt lợi. Bà đặt hy vọng vào chúng mày, suốt bao năm trông đợi, bây giờ bà tuyệt vọng, cha tổ bố....

Giọng bà nghẹn đi, nước mắt ứa ra, khuôn mặt co rúm lại vì đau xót... và hốt nhiên, cả tôi lẫn Q đều nước mắt chan hòa, cúi đầu xót xa. Giọng bà trầm xuống sau một lúc im lặng:

- Đã đến dường này, thôi thì cũng là số mệnh, bọn này nó tàn ác lắm, ráng nhẫn nhịn mà chịu đựng để có ngày về với vợ, với con...

Bà cụ kéo chúng tôi vào nhà, gian nhà tối om, bà bảo chúng tôi ngồi xuống tấm phản, rồi bà mang từ trong bếp ra một rổ khoai đã luộc, và một “siêu” nước:

- Các em ăn đi! Chị nghèo lắm! Chẳng có gì hơn thế này, đừng giận chị, ráng cắn răng mà chịu đựng...

Và bà chép miệng, lắc đầu thở dài.

Từ hôm ấy, dưới tàng cây, khuất trong bụi rậm, thường xuyên có một vò nước, và đôi khi có củ khoai, củ sắn bọc trong một mảnh lá chuối.

Không chỉ riêng T3 phải tăng cường gánh gạch mà còn nhiều trại khác, nhưng đảm trách từng lò gạch khác nhau. Tôi gặp lại một số bạn bè cũ như Tôn Thất Trai, Nguyễn Văn Lộc... Tôi không hiểu làm thế nào Trai có thể kham nổi 120 viên gạch mỗi ngày với đôi chân Trai bị gẫy vào “Mùa Hè đỏ lửa” 1972. Nhìn Trai xơ xác, còm cõi, xanh xao mà lòng tôi quặn thắt. Lộc thì hàm răng cửa không còn lấy một cái. Chúng tôi đứng nhìn nhau, trao đổi bằng ánh mắt rồi quay đi như người không quen biết. Nội qui của trại gồm 39 điều qui định và 20 điều về “nếp sống văn hóa mới”. Một trong 39 điều nội qui mà chúng tôi phải thuộc làu... là là trại viên không được xưng hô với nhau theo những liên hệ cũ, cho dù là cha, con, chú, bác... Tất cả chỉ có anh và tôi. Và đó cũng chính là “nếp sống văn hóa mới” của chế độ. Bao nhiêu điều tự hỏi, nhưng không biết trả lời thế nào!

Ngày tôi gặp lại Trai là ngày Chúa Nhật ở chợ phiên. Tuy gọi là chợ phiên, cả một vùng rộng lớn 15 ngày mới có một phiên chợ, vậy mà chỉ lác đác vài chục người, hàng quán thì đơn sơ. Trong buổi chợ ấy, chúng tôi gặp Mận. Tôi thấy Mận đầu tiên và chỉ cho Q, vì chúng tôi ở sân trường, nơi những viên gạch được xếp thành từng hàng, cách nơi họp chợ vài chục mét. Mận ôm con gà, đứng nhìn về phía sân trường, vẻ mặt ngơ ngác, tìm kiếm. Khi nhìn thấy Q, Mận xăm xăm bước đến. Gã bộ đội ôm súng ngồi ở hiên trường, nhận ra Mận, gọi lớn:

- Con Mận, mày đi chợ đấy à!

Mận giật mình đứng lại. Gã bộ đội xách súng đi tới, cợt nhả:

- Mày bán gà à? Bán chịu cho tao, sang năm tao trả cả vốn lẫn lời!

Mận hậm hực, chua ngoa:

- Có tiền thì mua, không có tiền thì nhịn!

Gã bộ đội cười hềnh hệch, đểu cáng:

- Ông thèm gà của mày rớt cả nước dãi!

Mận quắc mắt nhìn gã, nhổ nước miếng, bỏ đi. Gã bộ đội bẽ mặt nói vọng theo:

- Con chó phét! Ông lại bóp... cho vãi đái ra ấy chứ lị...!

Chúng tôi vội vã tản ra. Gã quát lớn thị uy:

- Chúng mày nhìn cái gì? Muốn chống đối phỏng!

Chẳng ai trong chúng tôi ngạc nhiên về “nếp sống văn hóa mới” ấy. Thực tình mà nói, không phải tất cả bộ đội cộng sản đều như thế cả, họa hoằn chúng tôi cũng gặp được vài người tốt, song không một ai dám tỏ vẻ thân cận, hỏi han chúng tôi nếu có từ 2 người trở lên. Họ giữ miếng nhau từng chút.

Tôi còn nhớ, có một gã bộ đội còn rất trẻ; gã thường ngồi một mình, rất ít nói, rất ít khi quát nạt. Một hôm gặp gã ngồi thơ thẩn dưới tàng cây gần chân núi, thấy tôi một mình vác nứa đi xuống, nhìn quanh không thấy ai, gã nhỏ nhẹ:

- Ngồi xuống đây nghỉ một lát đã!

Tôi mỉm cười nhìn gã e dè, đứng lại, cách xa trên 6 bước. Chúng tôi không được phép lại gần cán bộ, vì họ có thể bắn chết rồi vu cho là tấn công, cướp súng, phản loạn. Đã có ít nhất là hai trại viên bị bắn chết trong trường hợp như thế, vì khi được gọi tới, họ đã vô tình đến quá gần mà trong tay còn cầm dụng cụ, cuốc xẻng... Nếu được gọi đích tên, trại viên phải bỏ cuốc, xẻng, dao, rựa xuống, đến cách xa cán bộ trên 6 mét, bỏ mũ xuống, đứng nghiêm. Do đó, khi thấy tôi đứng cách xa gã trên 6 mét, gã hiểu ý, nhỏ nhẹ:

- Chú ngồi xuống đi!

Tôi ngạc nhiên vô cùng khi nghe được tiếng chú từ miệng một cán bộ bộ đội - thay vì chỉ duy nhất tiếng anh, hoặc mày, tao... được dùng, dù rằng người đó có là một ông già đáng tuổi ông nội.

Tôi ngồi xuống, ngó lơ chỗ khác. Tôi càng ngạc nhiên hơn khi gã nói với tôi:

- Cháu biết các chú khổ lắm. Mẹ cháu thường dặn cháu không được hỗn láo. Gia đình cháu cũng người Công giáo. Họ biên chế cháu lên đây để theo dõi thái độ của cháu, chẳng phải ai cũng hung ác hết cả đâu. Thôi chú ngồi nghỉ nhé!

Nói xong, y bỏ đi, vậy mà khi có người khác, y làm như không hề đã nói chuyện với tôi một lần như thế.

Còn tiếp...

[Tigon]

Những Điều Ghi Nhớ Mãi Trên Đất Bắc

- Phần 2 -

Mạc Thiên

Mùa đông năm 1977, nhiệt độ được thông báo là 1.7 độ, mặt hồ se lại như muốn đóng băng, chúng tôi vẫn phải đi lao động bình thường, lương thực, thực phẩm vẫn chỉ là sắn luộc và canh sắn (sắn được luộc cho nhừ, quậy ra cho nát, cho chút muối, nên gọi là canh sắn thực phẩm). Ngày ấy tôi mới thấm thía được ý nghĩa câu thơ “nỗi cơ cháy ruột, nỗi hàn xé da”.


Đêm lạnh cóng, chúng tôi không thể nào ngủ được, ngồi quây nhau quanh đóng lửa giữa lán, tựa vào nhau mà ngủ. Gió rít qua phên nứa, ào ào trên tàng cây. Có những lúc có một sự thèm muốn mơ hồ là được nằm im trong lòng đất ... ấm. Mùa đông năm ấy, 7 người trong chúng tôi đã ra đi, đã được giải thoát trong lòng đất...


Thực tình, tôi không muốn nhớ lại những thống khổ của những năm tháng đã qua. Mọi điều, dẫu khốn cùng thế nào chăng nữa thì đoạn đường chông gai đã vượt qua, khi nhớ lại, bỗng dưng trở thành những kỷ niệm thân thiết. Vậy mà 9 năm trên đất Bắc, kỷ niệm trở thành nỗi kinh hoàng trong những giấc mơ vùi đã trở thành nỗi ám ảnh trong suốt một đời người còn lại.


Cho đến tận bây giờ, khi nhìn thấy củ sắn, cả người tôi bỗng dưng nổi gai ốc. Trận say sắn, đã 21 năm trôi qua, vẫn còn nguyên cảm giác cũ. Tôi đã từng đọc “Người tù khổ sai” của Henry Charière, song so với chúng tôi, với những ngày lưu đày trên đất Bắc, Henry quả nhiên vẫn còn tốt phước hơn lũ chúng tôi nhiều lắm, bởi ngoài những nhục hình đày ải về thể xác, chúng tôi còn phải chịu đựng những đàn áp khốn nhục ở cả tinh thần.


Gánh gạch đúng một tuần lễ, chúng tôi được trả về trại. Chuyến cuối cùng của những viên gạch cuối cùng, tôi đi ngang qua căn nhà lụp xụp của người đàn bà già nua, đã đặt biết bao nhiêu hy vọng vào đoàn quân trở về giải phóng miền Bắc, và sự tuyệt vọng của không chỉ một mình bà, tôi nhìn thấy bà ngồi trên thềm cửa ngơ ngác nhìn theo. Trong suốt bao nhiêu năm trời, không lúc nào tôi quên được hình ảnh đó. Cho đến tận hôm nay, trên mảnh đất tự do này, hình ảnh đau khổ, xỉa xói, mắng chửi của người đàn bà tuyệt vọng ấy không lúc nào nguôi ngoai trong lòng tôi.


Q bị chuyển trại một cách đột ngột, vội vã và vị ngăn cấm tiếp xúc với các trại viên khác, khiến cả trại xôn xao. Dường như chúnng tôi bị phát giác là đã liên hệ với ông TỮ, nhưng sao chi có mình Q mà không có biện pháp gì đối với tôi, hay là chỉ mình Q đối với mối giây liên hệ với Mận mà tên quản chế bị Mận khinh bỉ hôm chợ phiên đã khiến y theo dõi để trả thù? Nhưng tại sao không điều tra tôi về những việc làm của Q? Cũng may là khi về đến trại, hoặc ở chỗ đông người, chúng tôi đã giả tảng như không hề thân thiết. Nhưng dẫu lý luận thế nào, tôi cũng đã hết sức cảnh giác, nhất là tôi nhìn thấy ánh mắt lấm lét của tên Bẩy, đội trưởng đội 6, tên mà chúng tôi đặt là “Bẩy xe lửa” vì suốt ngày y thường la hét đội viên để lấy điểm với quản giáo.


Tôi nằm giữa hai người, anh Nguyễn Ngọc Hồ và Phan Đệ. Chiều hôm đó, thừa lúc vắng người, Đệ nói nhanh với tôi:


- Anh phải cẩn thận, quản giáo Ba ra lệnh cho em và anh Hồ phải theo dõi anh từng chút đấy!


Tôi có hai người bạn thân, Đương và Tiến từ hôm xuống tàu “Sông Hương” ra Bắc ngày 11.06.1976. Chúng tôi luôn ở bên nhau, từ trại T4 Xuân Hồng đến T3 Yên Bái, nhưng được ba tháng, kể từ khi về T3 AH. 800, chúng tôi bị tách rời, tôi đội 6, Tiến đội 4 và Đương đội 5 rau xanh. Tiến và Dương tính tình trầm tĩnh, giàu nghị lực, kiên trì và cương mãnh, rất chí tình với anh em, tận tụy với mọi người. Tôi thì xốc nổi và bất chấp, nên đôi lúc thiếu sự cẩn trọng. Đương cao lớn, mà tiêu chuẩn trại giam cấp chỉ đủ cấp cho một đứa trẻ lên 10 sống vất vưởng. Tuy nhiên, bên cạnh Đương còn có Hiến, hiền hòa và rất mực yêu thương Đương (cho đến tận hôm nay). Đó là ba người duy nhất trong trại mà tôi dám thổ lộ tâm sự.


- Mày vớ vẩn bỏ mẹ! Quyển sổ nhỏ của mày sao chưa đốt mẹ nó đi, còn giữ làm gì trong người? Mày chép cục c... gì trong đó vậy? Không phải là kế hoạch Bravo của chúng ta chứ?!


Tôi nhỏ nhẹ đáp lại cơn bực bội của Tiến:


- Đời nào tao lại ghi cái đó! Chỉ có mấy bài thơ!


Tiến gắt:


- Thơ cái con c...! Thơ là linh hồn lẩm cẩm của mày! Thôi đưa cái linh hồn ấy cho tao giữ!


Tiến toét miệng cười.


Tôi giao cho Tiến cuốn sổ, Tiến cười:


- Tao phải dấu thơ mày dưới háng!


Quyển sổ mỏng nhỏ tôi viết chữ li ti như con kiến vào những lúc lang thang một mình trên núi cao với mẫu bút chì còn dấu được. Đương thì bảo tôi:


- Cậu là cái đinh của Đặng Quang Ba, cậu phải hết sức cẩn thận, ráng nhẫn nhịn!


Đặng Quang Ba là tên quản giáo cực kỳ gian ác. Ngày hôm sau cũng không thấy gì, ngày sau nữa thì cả trại được lệnh sửa soạn chuyển trại, lệnh rất chi tiết, căn dặn trại viên đừng bỏ sót đồ đạc, vì khi ra khỏi trại thì không thể trở vào khi trại đã bàn giao cho ban chỉ huy mới của một trại di chuyển từ Thanh Hóa đến, vì..... Tôi suy nghĩ rất lung, chưa bao giờ chúng tôi được báo trước bất cứ một cuộc chuyển trại nào, vậy thì họ muốn gì, do đó, tôi chỉ sửa soạn mang theo số đồ đạc cần dùng. Quả thật, ngày hôm sau, từng đội ra khỏi trại, đến từng nơi khác nhau, và bắt đầu cuộc kiểm nghiệm. Tất cả cởi bỏ hết quần áo, xổ tung hết đồ đạc, xét từng miếng giấy thuốc lá, từng đường tơ kẻ tóc... và vì thế, tập thơ mỏng của tôi lọt vào tay quản giáo đội 4.


Tất cả trở về trại, sinh hoạt bình thường. Khi bị cật vấn, tuy Tiến khai là lượm được, nhưng rồi họ cũng tìm ra chủ nhân. Hai ngày trôi qua, đến lúc này có lo lắng cũng vô ích, tôi bình thản chờ đợi... Qua ngày thứ ba, tôi được lệnh ở nhà “ làm việc”, hai chữ “làm việc” hiền hòa, thế mà bất cứ ai bị truyền đạt đều không khỏi lo âu. Người “làm việc” với tôi khoảng trên 40 tuổi. Y chắc chắn là một cán bộ cấp cao của Đoàn 776, đang cắm cúi xem tập thơ mỏng của tôi, làm như cố ý không biết tôi đã vào phòng. Một lúc sau, y ngửng đầu lên, nhìn tôi trừng trừng. Không hiểu sao tôi bỗng toét miệng cười. Gương mặt y xám lại khi thấy tôi lại dám cười, nghĩa là không sợ hãi; đúng ra thì tôi cũng đổ lỳ, đến đâu thì đến. Y đập bàn quát:


- A! Anh lại còn cười được à! Anh là thằng phản động, phản động trong tư tưởng, trong lời nói, phản động trong mắt nhìn, phản động trong cả nụ cười! Hừ! Chuyên chính sẽ nghiền nát anh như cám bụi!


Tôi nhìn thẳng vào mắt y, vẫn giữ nụ cười:


- Vâng, thưa ông! Cám ơn ông! Nghiền làm đôi cũng biến thành cát bụi, thậm chí không cần nghiền cũng biến thành cát bụi. Nghiền nát ra mất công lắm!


Tôi chờ đợi sự phẫn nộ của y, quát nạt của y, nhưng bỗng dưng tôi thấy y thoáng bối rối trong mắt, cơn phẫn nộ của y đột ngột giảm xuống, khuôn mặt y trở lại bình thường, nếu không nói là nhu hòa; giọng y nhỏ nhẹ:


- Anh ngồi đi!


Y chỉ chiếc ghế đặt xa chiếc bàn làm việc:


- Nào, ta làm việc chứ!


Y hỏi thăm tôi về gia đình, tôi nói tôi không nhận được tin tức gì về gia đình cả. Y cười:

- Chắc thư anh viết ướt át quá, vi phạm nội qui qui định nên không được gởi đi. Chúng tôi cũng là con người, chúng tôi cũng có những cảm xúc giống như anh, nhưng lúc này, anh phải gạt bỏ mọi tình cảm cá nhân mà dồn nỗ lực vào “sự nghiệp” cải tạo bản thân, và chính sự lao động, rèn luyện trên mọi khía cạnh là thước đo sự tiến bộ của con người, và cũng chính đó, và chỉ duy nhứt điều đó anh mới sớm được trở về đoàn tụ với gia đình.


Y bóc gói thuốc Thăng Long mời tôi. Tôi từ chối.


- Thuốc Thăng Long là thuốc ngon nhất của ta đấy, sao anh không hút?


- Chính vì ngon nhất nên tôi không dám hút!


- À! Anh sợ ghiền nó à! Tôi có thì hút, không thì thôi, vả lại lâu lâu mới được tiêu chuẩn. Anh hút thuốc lào chứ?


- Thưa vâng!


- Thuốc An Thái cũng khá, phải không?


- Thưa, với chúng tôi thì sao cũng ngon cả!


- Ái chà! “Hút tàn hơi thuốc, gục đầu say! Âm thầm bố dấu đôi dòng lệ. Giây phút thần tiên buổi sáng đây.” Anh hay khóc lắm à?


- Vâng, vì nhớ con. Vả lại cũng tùy lúc.


- Chỉ thế thôi sao?


- Vâng! Chỉ thế!


- Tôi cũng mong là như thế! Chỉ như thế không thôi anh cũng đã bị coi là không tiến bộ rồi đấy! À này, cái lão TỮ phản động ấy, anh thấy thế nào? Cái lão ngồi đan lát lối bên bờ rừng ấy!


- À, thưa có phải cái lão già loắt choắt im lìm như chiếc bóng ấy? Chả bao giờ y nói năng gì, đến cả nhìn chúng tôi y cũng chẳng nhìn, chắc lão ta căm thù chúng tôi lắm?


- Ừ, thì hầu hết nhân dân đều căm thù các anh, trừ những tên phản động. Không đợi tôi trả lời, y cầm “tập thơ” của tôi giơ lên, nhứ nhứ trước mặt tôi. Tôi cũng giả bộ vui mừng được nhìn thấy nó. Y nhìn tôi đăm đăm:


- Anh nhận ra nó chứ?


- Thưa vâng! Tôi đánh rơi hơn nửa tháng, tôi tìm mãi mà không thấy.


- Những bài thơ này anh nghĩ thế nào?


- Thưa ông...


Y giơ tay:


- Gọi tôi là cán bộ!


- Vâng, thưa ông cán bộ...


Y vừa thoáng vẻ hài lòng, vừa làm ra vẻ khó chịu:


- Thôi được, anh nói tiếp đi!


- Tôi vẫn phải được đánh giá là phải cải tạo để trở thành con người. Vậy thì tôi đang tiến bộ, vì chỉ con người mới biết đau buồn, thương nhớ. Nụ cười, tiếng khóc là nét đặc thù mà chỉ con người mới có được!


- Được, nhưng anh phải nhớ rằng anh đang là ai! Thương thương, nhớ nhớ, vợ vợ, con con... là tiêu tan ý chí cải tạo. Nếu chúng tôi cũng nhớ thương, rên rỉ... thì làm sao đánh đuổi được hai đế quốc sừng sỏ...


Tôi chen vào:


- Thưa ba đế quốc đấy ạ!


Y nhìn tôi đăm đăm:


- Đế quốc nào nữa?


- Đế quốc Tàu phù!


Y cau mày. Tôi chịu đựng cái nhìn của y. Bất chợt y hỏi:


- Anh biết điều gì? Ai cho anh biết?


- Tôi có biết gì đâu! Với tôi, từ quá khứ, hiện tại và tương lai, bọn Tầu luôn luôn là một tên đế quốc, chẳng bao giờ chúng từ bỏ ý đồ xâm lược đất nước ta.


Y nhắm mắt lại, rất lâu, dường như y suy nghĩ lung lắm, một lát, y mở mắt và đầu se sẽ gật gù:


- Hôm nay anh có thể về. Anh báo với cán bộ quản giáo cho anh nghỉ ba ngày để làm việc, bảo tôi nói thế.


Còn tiếp...