Nguyễn Quang Duy: Vài kỷ niệm với nhà thơ Nguyễn Chí Thiện

[Văn]

Cuộc đời tù đày và đấu tranh của nhà thơ Nguyễn Chí Thiện
Friday, October 05, 2012 2:01:11 PM

Trần Bình Nam

Nhà thơ Nguyễn Chí Thiện qua đời tại bệnh viện Western Medical Center tại Santa Ana sáng sớm ngày 2 tháng 10 năm 2012. Anh ra đi khi trời hừng sáng, bình an như sự lựa chọn của anh.

Tôi đến thăm anh ngày 1 tháng 10. Bên giường bệnh là nhà báo Trần Phong Vũ. Anh Vũ cho biết dường như anh Nguyễn Chí Thiện bị ung thư phổi. Và bác sĩ đã báo cho anh Thiện triệu chứng nhưng anh không tiến hành chữa trị. Anh có sự lựa chọn của một người cao niên biết bị bệnh hiểm. Trên giường bệnh trắng tinh anh nằm im, nước da hồng hào, trán ấm, thở dưỡng khí, không trao đổi được bằng lời nhưng đôi mắt tinh anh cho biết anh còn nhận được anh em.

Thật buồn và thật là một mất mát lớn. Cái dũng khí, cái nhìn lớn của anh Nguyễn Chí Thiện là một thứ quý hiếm lịch sự Việt Nam không phải lúc nào cũng có.

Theo các tài liệu, anh Nguyễn Chí Thiện sinh năm 1939 tại phố Hàng Bột Hà Nội, sau về Hải Phòng sinh sống. Năm 1958 nhân dính líu với vụ Nhân Văn Giai Phẩm anh bị tù 2 năm. Năm 1961 anh lại bị bắt vì tham gia nhóm Ðoàn Kết. Ra tù anh Nguyễn Chí Thiện vẫn tiếp tục các hoạt động chống đảng Cộng Sản. Năm 1965 anh bị bắt lại và lần này bị giam 13 năm qua các trại tù nằm dọc sông Hồng Hà.

Sau khi cộng sản chiếm miền Nam, năm 1978 Nguyễn Chí Thiện được phóng thích và trả về Hải Phòng. Anh làm nghề kèm trẻ tại tư gia để sống. Mẹ anh mất năm 1970, bố anh mất vài năm sau đó.

Nguyễn Chí Thiện được thế giới bên ngoài biết đến qua tập thơ mang nhiều tên như “Tiếng Vọng Từ Ðáy Vực,” “Hoa Ðịa Ngục” anh âm thầm làm trong những năm tù đày. Ngày 2 tháng 4, 1979 anh lần mò lên Hà Nội, quẳng tập thơ vào khuôn viên tòa Ðại Sứ Anh. Anh bị bắt.

Do sự can thiệp của Hội Văn Bút Quốc Tế, Hội Văn Bút Việt Nam Hải Ngoại và cộng đồng người Việt tị nạn, năm 1990 anh được trả tự do. Cuối năm 1995, sau khi thiết lập bang giao với Hoa Kỳ, Hà Nội cho phép anh sang định cư tại Hoa Kỳ dựa vào thủ tục bảo lãnh của người anh ruột nguyên là sĩ quan quân đội Việt Nam Cộng Hòa.

Tập thơ của anh được chính phủ Anh giao lại cho cộng đồng Việt Nam và nội dung của nó đã tạo nên một xúc động chưa từng có. Tập thơ đã được dịch ra nhiều thứ tiếng. Nó chứa đựng mặt thật của chủ nghĩa cộng sản và chế độ mang tên nó tại Việt Nam. Tập thơ cũng chứa đựng những tiên đoán chính xác về sự suy tàn của chủ nghĩa, và sự yếu kém của thế giới trước sức mạnh yêu ma của chủ nghĩa cộng sản, nhất là sự hoang tưởng của một số trí thức và triết gia phương Tây.

Hôm nay Nguyễn Chí Thiện đã nằm xuống, chúng ta hãy ngoảnh nhìn cuộc đời của anh để ghi lại những kỳ tích của một cuộc đời đấu tranh chống bạo tàn hiếm có.

Năm 16 tuổi khi quân đội của ông Hồ Chí Minh vào tiếp thu thành phố Hà Nội, anh viết:

Ngày ấy tuy xa mà như còn đấy
Tuổi hai mươi tuổi bước vào đời
Hồn lộng cao, gió thổi chơi vơi
Bốn phía bao la chỉ thấy
Chân mây rộng mở tuyệt vời
(Ðồng Lầy - 1972)

Nhưng Nguyễn Chí Thiện đã nhanh chóng nhận thấy sự tráo trở bất lương của người cộng sản:

Bùn đọng hồ ao mạn dưới phục chờ
Tuổi hai mươi tuổi của không ngờ
Không sợ!
(Ðồng Lầy - 1972)

Chiến dịch cải cách ruộng đất đã biến Việt Nam thành một đấu tố trường đầy máu và nước mắt:

Ngàn vạn đấu trường mọc dậy giữa ban mai
............
Bãi sú, bờ lau, rừng rú
Thây người vun bón nuôi cây
Ðạo lý tối cao của xứ đồng lầy
Là lừa thầy phản bạn
Và tuyệt đối trung thành với vô hạn
Với đảng, với đoàn, với lãnh tụ thiêng liêng
(Ðồng Lầy - 1972)

Nhận thức của Nguyễn Chí Thiện đã đưa anh vào tù năm 1958 và ra vào nhiều lần tổng cộng 30 năm. Nhưng lao tù không khuất phục được anh:

Dù đời ta sa đáy vực khổ oan
Cũng được, miễn là thoát ra khỏi đó
Ðời ta sẽ tự do như gió
Mang lời ca tha thiết tâm can
(Dù Ðời Ta - 1973)

Nguyễn Chí Thiện không tin tưởng suông. Anh tin tưởng các chế độ cộng sản sẽ sụp đổ với một luận cứ vững chắc không khác gì 4 thế kỷ trước nhà khoa học Galileo người Ý đã tin quả đất tròn dù phải bị xử tội chết. Nguyễn Chí Thiện nhắn với đảng cộng sản:

Người nhô lên trong cơn động đất nhất thời
Thì rồi cũng có thể nhất thời
Người chìm trọn trong những cơn động đất
(Núi - 1973)

Lời tiên đoán của anh đã xẩy ra 17 năm sau khi hàng loạt các nước cộng sản Ðông Âu rồi đến Liên Xô, thành trì của chủ nghĩa xã hội sụp đổ.

Năm 1975 khi được tin cộng sản Hà Nội chiếm trọn miền Nam, Hoa Kỳ rút quân, cả thế giới cúi đầu nhục nhã, Nguyễn Chí Thiện đang bị giam tại nhà tù Phong Quang Lào Kay bình tĩnh viết:

Khi Mỹ chạy bỏ miền Nam cho cộng sản
Sức mạnh toàn cầu nhục nhã kêu than
Giữa lao tù bệnh hoạn cơ hàn
Thơ vẫn bắn, và thừa dư sức đạn!
Vì thơ biết một ngày mai xa xôi nhưng xán lạn
Không dành cho thế lực yêu gian
(Khi Mỹ Chạy - 1975)

Anh khuyên thế giới đừng sợ hãi và mất lòng tin:

Ðừng sợ cái cực kỳ man rợ
Dù nó đương thời rông rỡ nơi nơi
Phải vững tin vào bước tiến con người
(Ðừng Sợ - 1975)

Nhưng trong trí óc tuyệt vời và nhân bản của anh, Nguyễn Chí Thiện vẫn mường tượng một tiến trình sụp đổ trong hòa bình, một điều không một nhà chính trị lớn nào trên thế giới dám tiên đoán cho mãi đến năm 1989. Năm 1971 khi đang bị giam tại nhà lao Phú Thọ, anh đã làm bài thơ “Sẽ Có Một Ngày” bất hủ:

Sẽ có một ngày con người hôm nay
Vất súng vất cùm, vất cờ, vất đảng
Ðội lại khăn tang, quay ngang vòng nạng
Oan khiên!
Về với miếu đường mồ mả gia tiên
Mấy chục năm trời bức bách lãng quên
Bao hận thù độc địa dấy lên
Theo hương khói êm lan, tan về cao rộng
Tất cả bị lùa qua cơn ác mộng
Kẻ lọc lừa kẻ bạo lực xô chân
Sống sót về đây an nhờ phúc phận
Trong buổi đoàn viên huynh đệ tương thân
Ðứng bên nhau trong mất mát quây quần
Kẻ bùi ngùi hối hận
Kẻ bồi hồi kính cẩn
Ðặt vòng hoa tái ngộ lên mộ cha ông
Khai sáng kỷ nguyên tả trắng thắng cờ hồng
Tiếng sáo mục đồng êm ả
Tình quê tha thiết ngân nga
Thay tiếng “Tiến Quân ca”
Và “Quốc Tế ca”
Là tiếng sáo diều trên trời xanh bao la!
(Sẽ Có Một Ngày - 1971)

Hôm nay Nguyễn Chí Thiện đã vĩnh viễn rời chúng ta, nhưng tinh thần anh vẫn còn đây: trong sáng, kiên quyết, nhìn xa, nhân bản giữa đại nạn của nhân loại và của đất nước không may vẫn còn đầy chia rẽ của chúng ta.

Anh Nguyễn Chí Thiện! Anh đi như một vì sao chợt tắt. Nhưng ánh sáng xẹt trên nền trời vẫn còn ôm ấp, an ủi và nuôi dưỡng lòng tin của dân tộc Việt Nam.

[Văn]

Có phải em là

Có phải em là em bé?
Bố tập trung xa cách đã mười năm?
Bố dượng em là bác da ngăm ngăm,
Là đồng chí bí thư nơi mẹ em công tác?
- Anh là bạn tù của bố em, từ tỉnh khác
Về tìm em để nhắn hộ tin...
Bố em giờ đau ốm cần xin
Ít ký ninh, ít đường đen bồi dưỡng!
Bố dặn mẹ hãy an lòng, đừng ngượng
Bố hiểu cảnh tình rất thương mẹ và em
Hãy nín đi em đừng khóc!
Bố sắp về rồi, bố sẽ cho em đi học,
Mua cho em đôi dép em đi...
Em sẽ được là thiếu nhi quàng khăn đỏ
Là cháu ngoan bác Hồ em có thích không?

--Có thích (1976)

[Văn]

[Văn]

http://www.huffingtonpost.com/john-l...b_1943010.html

John Lundberg-Writer, Poetry teacher

Posted: 10/07/2012 2:50 pm

Even those who don't love poetry should take some time to reflect on the courageous life and works of Nguyen Chi Thien, who passed away on Tuesday at a hospital in Santa Ana, California at the age of 73.

Nguyen was first arrested by the North Vietnamese government in 1960 for refusing to pass along misinformation about the Second World War while teaching -- he made clear to his students that the United States, not the Soviet Union, had forced the Japanese to surrender. The indiscretion earned him three and a half years in a government labor camp. Undeterred, Nguyen was arrested again in 1966, this time for spreading "propaganda" through his poetry. For the crime, he served another eleven years in prison, finally earning his release in 1977, two years after the end of the Vietnam War.

While such harsh treatment would likely cow most people into silence, Nguyen was unbroken. In 1979, he audaciously walked into the British embassy in Hanoi with a 400-page poetry manuscript he'd composed and memorized while in prison. He was arrested as he left the embassy, and this time forced to serve 12 years in the infamous Hanoi Hilton.

During Nguyen's last prison term, Flowers from Hell, the poetry manuscript for which he'd sacrificed his freedom, was published in Vietnamese, English, French, German, Dutch, Chinese and Korean. It won him the International Poetry Award in 1985, while he was still imprisoned.

Reading Flowers from Hell, it's quickly apparent why the government sought to silence Nguyen, who was bold and outspoken in his criticism. This excerpt from "If Tomorrow I Have to Die," is one example:

Why is it that I dream only of the better facets,
That only glories of the past seep through to my poetry?
...
Can it be that life today
Is filled with poison in its very innards
Whereas the old society's defects were mere pimples?

And in this excerpt from "Today, May 19th," written in 1964 about Vietnamese president Ho Chi Minh, Nguyen did not mince words:

Let the hacks with their prostituted pens
Comb his beard, pat his head, caress his arse!
...The hell with Him!

Nguyen was finally released from prison in 1991, and he eventually settled in the Little Saigon area of Los Angeles. In his poem "Every Day I Would Go," written in 1958, Nguyen described his days before protest and imprisonment:

Every day I would go to the tea shop
At a time when it is almost deserted
I would pick a table in the innermost corner
Where I could sit by myself reading the paper and brewing

The poem ends, dejectedly, with Nguyen

...shaking my head in an attempt to shake away
The images blurred and rather melancholic
Of a meaningless life, almost thrown away.

Nguyen reportedly spent his last days in similar manner: sipping tea, reading late into the night, and even talking a little politics. But, in his last years, he could reflect on a life of extraordinary meaning that, by all accounts, he did not throw away.

You can read some of Nguyen's poetry here, and can purchase a copy of Flowers from Hell here.

http://www.vietnamlit.org/nguyenchithien/poems.html

[Văn]

Flowers of Hell
By Nguyen Chi Thien
Translated by Nguyen Ngoc Bich
Here are one poem from each of the years represented in Flowers of Hell, the manuscript which brought Nguyen Chi Thien fame around the world. They follow the poet from his early days in Hai Phong, through the few years of his first incarceration, out briefly into the prison-like ambience of Communist Viet Nam at war, and back into labor camp.

Every Day I Would Go
Every day I would go to the tea shop
At a time when it is almost deserted
I would pick a table in the innermost corner
Where I could sit by myself reading the paper and brewing
I don’t give too much attention to the news
As I flip over the pages then leave the paper alone
I would sit back almost as a manner of relaxation
Not letting my mind be burdened by any thought
Out of habit I would smoke but hardly feel the taste
Only sighing quietly from time to time
Or shaking my head in an attempt to shake away
The images blurred and rather melancholic
Of a meaningless life, almost thrown away.

1958

I Used To Go By
I used to go by a street
Where there used to be a blind man with holes for eyes
He did not even wear glasses, and his deformed mouth
Did its best to blow on a pipe, with veins showing on his neck
His dying breath produced syncopated wails
As he tried to play those nonsensical songs singing
The Party for having brought Light and Happiness!
One early morning, he seemed to have a spell of dizziness
And fell to the ground, with his pipe flying to the side
I rushed over to try to help him sit up
He could only mouth softly: O God, I’m so hungry!

1959

If Tomorrow I Have to Die
If tomorrow I have to die
I still would not regret my springtime
Life no doubt is lovely, inestimable
But suffering has taken its toll – gone is the best part
In the deserted night I look at the distant stars
And let my soul drift into the past
For a minute I am oblivious to the cruel reality
And forget all about hunger, cold & bitterness…
History takes me back in time
To that golden age of sumptuous pavilions & palaces
To scenes of success at the imperial exams with
long chaise and parasols
To scenes of poor scholars reading through the night
Once again, I find Confucians of integrity
Who choose poverty and stay away from the cities
Then I see virginal and virtuous country lasses
Weaving silk on their looms near a pool with water jets
In dream I witness joyous festivals
And paddy threshing on golden moonlit nights
Images I tenderly nurture in my heart
Where there still lingers the echo of immense river calls
And the smooth clip of a shuttle going back & forth
I love the forests dense and dark
Full of dangers and secrets, exuding with life
I love also and miss the gongs that give the alarm
Sinister-looking thieves’ dens & the path thereto
Scenes of war with horses neighing & troops clamoring
Also fascinate me, bewitch my soul!
Why I do so, I know full well
That in old days there were emperors & mandarins
That life was riddled with injustice
Why is it that I dream only of the better facets,
That only glories of the past seep through to my poetry?
That I am forgetting the seamier side?
Can it be that life today
Is filled with poison in its very innards
Whereas the old society’s defects were mere pimples?

1960

The Sun is Up
The Sun is up, and summer is here
And a terminalia tree stands in the middle of the courtyard
The prisoners bring out their blankets and clothes
To dry them on the high wires strung all over the yard
Their clothes and beddings are of course not new
For the most part they are in tatters and faded colors
But these people, in their condition
Tenderly caress them, thinking of tomorrow
Suddenly I feel an indescribable feeling
As I think of the days and months that go by
For all these things that are drying in the sun
Only mean a sad winter is coming in my case.

1961

I Want to Live
I want to live with Wu Sung the tiger-fighter
With Guan Yunzhang – red face, black beard
Become a musketeer and make friends with Athos
And his buddies, d’Artagnan, Porthos and Aramis!
I want to find Palestine where Christ was buried
And go crusading together with Ivanhoe
Live one thousand and one nights in the palace
Built by the lamp genie so that Aladdin could get married
Cross over to the American wildernesses
And go treasure-hunting on a sled with Jack London
I want to go to Russia and banquet with the tsar
Converse with Andrei one evening on a river bank
And walk with Pechorin in the Caucasus
Have pistol & sword duels and dance to the last
Meet with Dostoevsky in a sleepless night
Sitting by a samovar and ignoring the snow
Offering words of sympathy to the student murderer
Raskolnikov
And urging Filipovna to marry the nice idiot
Continuing my travels, I reach Spain
Where I follow Don Quixote on his chivalric missions
After a full life abroad, I’ll come home to our ancestral
land
Go to Lam Son to seek an audience with the Le king
Sit and fish by Nguyen Khuyen in a country pond
Discuss with Nguyen Du the issue of talent and fate
conflicting
In the painful and suffering life of Kieu
Then I’ll go to Khan Xuan District to laugh with
Xuan Huong
Visit with Truong’s faithful wife in Nam Xuong District
Listen to the flute playing fellow, Truong Chi,
Sing his pain and dreams
Follow the North Pacifying King as he launches the
campaign
To go into Thang Long of the Nung Mountain and the Red
River
I want to live plentifully & exhaustively
Going back in time and in ancient history
So that I can satiate my love of life
Which in the present is being trampled & crushed
In this life where yam and manioc are coveted items.

1962

My Mother
My mother on anniversaries or festival days
Is wont to put her hands together and pray for a long time
Her old saffron dress has somewhat faded
But I would see her take it out for the occasion
My life being full of suffering and injustice
Mother always has to pray for me
A son who has seen a number of jail terms
Causing tears to flow in streams on Mother’s cheeks.
Sitting next to her, I find myself so small
Next to the great vast love of my mother.
Mother, I only have one real wish
And that is, never to be far away from you!
Now each time that you sit in prayer
For your sick prisoner son in the deep jungle
The old, fading saffron dress you wear
Must be soaked with tears unending!

1963

Today May 19th
Today the 19th of May
In bed
I was about to write a poem to cuss Him out
The poetry started to smell like him
When I stopped.
For I thought
A shitty politician like him
Does not deserve
My sweating
To write poetry about
Even though it may be to cuss Him.
Even Marx
His fucking ancestor
Never did get a few lines from me!
So why bother?
Let the hacks with their prostituted pens
Comb his beard, pat his head, caress his arse!
So I went on to other business
The hell with Him!

1964

My Heart
My heart, that endless story, is something
That only a child will understand, love and like
He will not fully grasp its profundity or richness
But will instinctively share its marvelous quality.
My heart? It’s the pen, inkstand and paper tube
Of a gentleman-scholar unlucky at the exams
Left in a corner to gather dust and dream
Of a homecoming procession with chaise and pennants
streaming like a river!
My heart? It’s a red hot pepper
That not many of those used to sweet stuff
Dare out of curiosity come close to get a taste
For as soon as they lick it they have to pull right back.
My heart? It’s a poor roadside inn with winds coming
through the cracks
Where only lost travelers stop for the night
In the thick darkness, in the cold settling dew
Missing their way, they will go there to find shelter
And a little warmth coming from a tiny oil lamp.
My heart is at the bottom of a vale but grass-matted
Always ready to help those fallen on bad days
Who from their heights used to belittle others
To find themselves toppled one day.
My heart? It’s an ancient palace
Quietly mirroring in the shimmering water
A few passers by will understand and bow their heads
But no one will actually want to buy it!
My heart originally was a mulberry field
Which changed itself into a roaring sea
Now it is no more than a dune
Where the sandcrab has long ceased its work
My heart can now be likened to a deep wet field
That awaits the floodwaters & rains of July-August
So that it can overflow into a thousand waves
White-crested ones that will sweep everything away!

1965

I Am Back Again
I am back again
In the midst of this memory-laden room
The atmosphere surrounding me seems quite excited
After ten years away, filled with Hope and Time. . .
Here I am, back again but a broken man
Life is still miserable, exactly as it was before
The difference? My life is going into its sunset
Hungry, poor, diseased. . .
After ten years, I still find my water pipe
But having no tobacco to plug in
I sit idle, swallowing empty, melancholic smoke
The bamboo bed sways because one of its supports
is broken
O how many nights of barren thoughts
Thinking about food and clothes, washed with tears
and tragedies
My wooden table has gone rotten, eaten by termites
Its drawers are full, though, with poetry!
Verses of frustration vented at the world
Written on yellowed paper, cockroach-eaten, with
faded ink
I had wished to visit moth-eaten lives and stories
But my own soul, dark, humid, and smoke-black
Has no ferment left to leaven them up!
Late afternoon, tired out, I fall into a slumber
In the room where there is gathering darkness
In my disillusion I flop down on a chair:
“Ten years and it’s the same thing, or worse!”
Hungry mosquitoes wildly search for game
And on the cracked lacquer commode
A dazzled looking house lizard creeps out
I open the commode and find hidden under a layer
of dust
Piles and piles of old newspapers and magazines
I close it right away, so distraught was I:
“Seven dimes a kilo, that’s the price of old newsprint.”
Ten years of regrets for all the things I have lost
Have all but crushed these cheating illusions. . .
And the land of fertility I knew when young
Is now parched, cracked, abandoned
I have wasted so much sweat irrigating this land
An immensity now reduced to a mere square yard!
A light drizzle falls on the range of trees
That are shorn of leaves now that it’s winter
But the public speaker is still
Blaring away some of those nonsense tunes. . .

1966

I Am Friends
I am friends to a prostitute
Who for lack of patrons is catching up on her sleep
in the park
I have nothing to say to her, to console her
Except this overflowing sympathy, not in the least
mingled with contempt
I am a big brother to tiny little kids
Who have to pick pockets here and there to go on
living
Ending up as jail birds despite their young age
They can swear like ruffians but their mind is a pure
blank page
I am son to an embittered beggar
Homeless, handicapped, living hand to mouth
I invite him to a drinking bout
And he cries buckets over his long lost past
Me, in sum, I am a despondent heart
Always in communion with fates mired in mud
For I myself have on more than one occasion
Undergone hunger and imprisonment and humiliation.

1967

I Will Visit Your Home
I will visit your home and say
To your wife and children that you are hungry all year
round
That you have grown old, with most of your teeth gone,
but that you are very industrious
Working day and night to get your puny share of corn!
That you eat rice that is almost as hard as rock, out of
a stone bowl!
You try to swallow it but then, excrete the whole thing
almost as is
Your wife & children, nephews, nieces & grandchildren
Would be ecstatic learning
That you have progressed way beyond your past
Living under this regime, our Democratic Republic!

1968

Alone I Walk
In the heavy night alone I walk
All doors are shut tight on the now immense street
Bordered on the two sides with straight up trees
Hanging their heads, lost
Alone I walk on, aimlessly
The dust of a drizzle falls
Tears solitary since the stars weep in the sky!
The wind stands still
Breathless are the trees
I wonder if this time next year
I would still be walking in the shade of these same
trees?
Some animal whisks across the street noiselessly
A cat maybe or a gutter rat
My eyes are no longer what they used to be. . .
Years ago whenever I felt depressed
I would wander about, dream and think
Now I no longer dream
But I still think
For thinking is more fun than sleeping.
A couple of lovers walking close and whispering
Do they know – I shudder – that they are walking
On a road that has been ploughed up by tanks!
A stretch of road that wise men, ancient and modern
Have endeavored to erase with all their faith, in vain!
My spindly frame casts a shadow
A bit hunchbacked with loss of hair and an uncertain
gait
And bitter thoughts that all start with If
As if about to throw a net
Which makes me laugh
(A smile that looks more like a twisted face!)
A security car suddenly flashes two beam lights
Goes past, and disappears in the distance
O beam lights
Where are you searching, directing your barbaric beams?
Do you know how many homes have suffered because
you have blasted open their peace?
A night-car clackety clangs by
Causing a streetwalker slumped on a stone bench
To drop a foul expression in the middle of flowers
(The flower garden originally was a temple in the French occupation period)
Oh, thinking about the French occupation period
One feels even sorrier for the streetwalkers
All their lives going barefoot!
The customerless pho vendor, too
All these years has been dreaming chin on knees
Dreaming of big, fat-dripping drumstick!
(Tomorrow we shall have rice to eat)
These streets smell good like some flowers
That release perfume only during the night
But life only goes after the fruit
And the perfume seems out of place in the night. . .
A huddle of skeletal figures on a raised platform
The shining black entrance to some building
Is a perfect copy of our present life!
I look up to the sky
The sky is hazy in the drizzle
I look down at the earth
And the earth is tear-drenched
A clear intimation that the winter will go on
Plunging its devilish, frosty teeth
Into the flesh of mankind
Who are allowed to smile only, not to cry!
Piles of bricks and mortar are thrown here & there,
pell-mell
Old homes that are being torn down
Homes that contained all that was needed
Homes that our descendants will go back to
Somehow the pho vendor comes back
With his big, fat-dripping drumsticks!
(Sure, my grandchildren will also have limbs!)
Look, whose picture is that with the bloated faces
O that’s the picture of some contractors
Lousy draughtsmen, too,
Who specialize in the drawing of horrible paradises
in construction!
(A hangman’s noose is missing around their necks!)
O but I have forgotten an important truth
And that is, at night
Everything must rest
Every eye must get its sleep
Dead sleep!
Let’s go home to sleep, and we can get up when the
sun is up!

1969

My Verses
My verses are in fact no verses
They are simply Life’s sobbings
Dark prison cells opening and shutting
The dry cough of two caving in lungs
The sound of earth coming down to bury dreams
The exhumation sound of hoes bringing up memories
The chattering of teeth in cold and misery
The aimless contractions of an empty stomach
The hopeless beat of a dying heart
Impotence’s voice in the midst of collapsing earth
All the sounds of a life not deserving half its name
Or even the name of death:
No verses are they!

1970

The Truly Great

The truly great among the boxers
To train themselves do not mind the pain
They turn themselves into unconscious sandbags
So that one day they can become champs
The profession of writer is not unlike the boxer's
He must be able to endure pain if he is to succeed
Punches in the heart, punches miraculous
That would produce ideas, thoughts, emotions.

1971

They Exiled Me
They exiled me to the heart of the jungle
Wishing to fertilize the manioc with my remains
I turned into an expert hunter
And came out full of snake wisdom and rhino fierceness.
They sank me in the ocean
Wishing that I would remain in the depths
I became a deep sea diver
And came up covered with scintillating pearls.
They squeezed me into the dirt
Hoping that I would become mire
I turned instead into a miner
And brought up stores of the most precious metal
No diamond or gold, though
The kind to adorn women’s baubles
But uranium with which to manufacture the atom bomb.

1972

Red Power
Red Power: we must be of one mind to crush it
For if we let it roam, catastrophes will follow
But since we cannot use the A or the H bomb
To destroy the planet just because of these crooks
One must write, thousands of us must write up
About its colossal crimes however subtly camouflaged
Should everybody in the world come to realize
Its crimes, Communism will disintegrate of its own
Since it was a product of stupidity and infantilism:
Knowledge then will be its destroyer, its grave.

1973

How Ironic
How ironic all these dead end alleys
That purport to be the roads to the Ultimate Truth?
This way to the Soviet Union, to China, to the U.S.!
So they all trample on people’s heads to get there
And the twentieth century becomes the goodbye century
Hungry of rice but full of mass-killing bombs and
prison lots
The fat ones are only a few shameless ones
Who lord it over everyone, be they pro-Russian, pro-
Chinese or pro-the U.S.!

1974

My Poetry
There is nothing beautiful about my poetry
It’s like highway robbery, oppression, TB blood cough
There is nothing noble about my poetry
It’s like death, perspiration, and rifle butts
My poetry is made up of horrible images
Like the Party, the Youth Union, our leaders, the Central Committee
My poetry is somewhat weak in imagination
Being true like jail, hunger, suffering
My poetry is simply for common folks
To read and see through the red demons’ black hearts

1975


In The Night
In this stifling night
There lies in wait a sun!
Unspoken suffering
Hides nothing but thunder and lightning!
In the starved and shivering millions
Are a thousand armies!
When a new era comes
All will go off like an atom bomb.
1976

A larger selection of the Flowers of Hell in English are in print in two collections. The bilingual Flowers from Hell, translated by Huynh Sanh Thong, is available from the Yale University Council on Southeast Asia Studies at http://www.yale.edu/seas/Vietpubs.htm. Here we are using the translations of Nguyen Ngoc Bich from Hoa Dia Nguc: The Flowers of Hell, also a bilingual edition, which is available from Canh Nam bookseller, 2607 Military Road, Arlington, Virginia, 22207 USA, tel. (703) 525-4538.

[Văn]

[Văn]

Ngục Ca - Phạm Duy

Vào những năm đầu của thập niên 80, đã không có gì gọi là thay đổi lớn trong đường lối hay khuynh hướng sáng tác của tôi cả. Từ 1977 cho tới bấy giờ, tôi đã soạn ra một số bài hát mà tôi gọi là tị nạn ca trong đó, bên cạnh những thảm trạng của chúng ta trong đời sống lưu vong, quê hương được nói tới nhiều nhất... Và chỉ được nói lên với giọng nói mê sảng hơn là với giọng nói yêu đương. Cũng vì thế mà tôi gọi tị nạn ca là những bài hát ảo ảnh quê hương.

Trong khi đắm mình vào đề tài quê hương thì từ quê hương bỗng lọt ra tiếng nói của một người tù làm mọi người -- trong đó có tôi -- sửng sốt. Một tập thơ với nhiều nhan đề: Chúc Thư Của Một Người Việt Nam, Tiếng Vọng Từ Ðáy Vực, Hoa Ðịa Ngục của một thi sĩ chưa ai biết là ai, đã tới với người tị nạn Việt Nam ở trên thế giới trong hoàn cảnh khá ly kỳ : người thi sĩ gần như ở tù chung thân vì chống đối nhà nước Công Sản này, nhân trong thời gian ngắn ngủi được thả ra, đã ném vào Toà Ðại Sứ Anh Quốc ở Hà Nội một tập thơ viết tay... rồi tập thơ được ông Ðỗ Văn của Ðài BBC chuyển cho các báo chí Việt Nam ở hải ngoại. Người thi sĩ mang tên Nguyễn Chí Thiện cùng với những bông hoa địa ngục này đã lập tức trở thành hiện tượng nóng bỏng nhất của người Việt Nam từ khi trên một triệu người bỏ nước ta đi...

Lúc đó, trong cơn mê sảng vì coi như đã mất quê hương và với cái nhìn hãy còn chan chứa tủi hờn, tôi vội vàng ôm lấy tập thơ của Nguyễn Chí Thiện và phổ nhạc 20 bài. Tôi gọi những ca khúc này là ngục ca và gọi thi sĩ là ngục sĩ. Hai mươi bài đó là :

1.- Từ Vượn Lên Người, Từ Người Xuống Vượn
2.- Ðảng Ðầy Tôi
3.- Ngày 19 Tháng 5
4.- Xưa Lý Bạch
5.- Những Thiếu Nhi Ðiển Hình Chế Ðộ
6.- Tôi Có Thể hay là Vô Ðịch
7.- Chuyện Vĩ Ðại Bi Ai
8.- Thấy Ngay Thủ Phạm
9.- Nước Ðổng Trác Ðiêu Thuyền
10.- Sẽ Có Một Ngày
11.- Cái Lầm To Thế Kỷ
12.- Ðôi Mắt Trương Chi
13.- Vì Ấu Trĩ
14.- Tia Chớp Này Vĩ Ðại
15.- Ôi Mảnh Ðất Hình Hài Chữ S
16.- Ðất Nước Tôi
17.- Xin Hãy Giữ Mầu Trong Trắng
18.- Biết Ðến Bao Giờ Lời Thơ Của Tôi ?
19.- Trong Bóng Ðêm
20.- Thời Ðại Hồ Chí Minh

Tôi đã cố gắng làm cho ngục ca có nhiều nhạc tính khác nhau. Khi thì chua sót như trong Những Thiếu Nhi Ðiển Hình Chế Ðộ, Chuyện Vĩ Ðại Bi Ai... Khi thì ngạo nghễ như trong Ðảng Ðầy Tôi, Xưa Lý Bạch... Khi thì cười cợt như Từ Vượn Lên Người Từ Người Xuống Vượn, Nước Ðổng Trác Ðiêu Thuyền... Khi thì mãnh liệt như Trong Bóng Ðêm... Khi thì như vè, như ca dao trong Thấy Ngay Thủ Phạm... Khi thì trong sáng, lãng mạn như Sẽ Có Một Ngày...
Ngục Ca được tôi đem đi trình diễn ở hầu hết các cộng đồng Việt Nam trên thế giới cho tới ngày thi sĩ Nguyễn Chí Thiện được thả ra và xuất ngoại thì tôi thôi không trình bày loại ca này nữa...

[Văn]

[Văn]

Tạm biệt bạn tù: Nguyễn Chí Thiện - Võ Đại Tôn
Kính gửi hương hồn Bạn Tù Nguyễn Chí Thiện,
khi nhận được tin Bạn đã ra đi… ngày 2.10.2012 tại Nam Cali, Hoa Kỳ




Một vài bi thuốc lào
Ném qua khung rào kẽm.
Ông bạn ơi,
Bọn mình bụng teo mắt kém
Tôi có thấy gì đâu ?
Trong vũng lầy địa ngục thâm sâu
Tôi chỉ nhặt được Tình nhau, thông cảm.
Tôi : xà lim số 8, tay trong còng số 8,
Còn Ông nằm số 7, thở ra Thơ [1].
Thoáng nhìn nhau qua khung cửa tò vò
Hai bóng ma chập chờn, lạng quoạng.
Ông miền Bắc, tôi miền Nam, chung kiếp nạn
Cùng toàn dân lũ lượt vào tù.
Tôi từ hải ngoại, vượt rừng núi thâm u
Trong một phút sa cơ đành ôm hận.
Giờ quanh tôi chỉ toàn rệp rận
Nhưng còn Thơ – và Bạn mới trong Đời.
Giữa đêm khuya, thoáng nghe giọng khàn hơi
Gõ vách tường, Ông “trao” vần, chuyển vận.
Bóng tối trùm đen, tôi “cảm” lòng hưng phấn
Đánh thức Nàng Thơ, “đáp” lại vài câu.
Bóng cai tù, sè sẹ dép râu
Đang rình rập. Nàng Thơ vờ im tiếng.

…….

Dòng sông Đời nước trôi bến chuyển
Ta lại cùng nhau chung kiếp lưu vong.
Từ Mỹ sang Âu, đến Úc, quay vòng
Cười kể lại chuyện thuốc lào, gai kẽm.
Giọng Ông vẫn khàn, mắt Ông vẫn kém
Nhưng còn Thơ, đúc đạn xuyên thù.
Ông : hai mươi bảy năm tù
Tôi : mười năm có lẻ.
Nhưng sá gì chuyện Đời, như gỡ ghẻ,
Miễn lòng son dâng hiến Núi Sông.
Rồi Sông Con về Biển Mẹ xuôi dòng
Khi Đất Nước bừng Xuân cùng vũ trụ.
Giờ ngồi bên nhau, cười vang vui thú
Không cần xua ruồi muỗi vẫn vây quanh.
Ta rít thuốc lào, mặt vẫn còn xanh,
Nhưng tim nóng, vẫn hồng chung huyết mạch.
Dân Tộc ta còn nhục nhằn, đói rách
Nhưng còn Hoa từ đáy ngục [2] bừng lên.
Một Đời Thơ không màng đến tuổi tên
Chỉ Tâm Nguyện góp hương đường Tổ Quốc.

…….

Rồi hôm nay, tôi cảm lòng cô độc
Nhìn mây trời thấy bóng của Ông xa.
Thơ của Ông : từng viên đạn vút qua
Nghe tiếng rít, cùng hơi cười khản giọng.
Tôi cúi nhìn, chỉ thấy còn một bóng
Bạn tù xưa, còn lại chỉ riêng tôi.
Thơ còn đây, xin gửi mấy vần thôi,
Ông đã hiểu lòng tôi qua Lẽ Sống :
- Đời Vô Thường, chỉ là hơi thoáng mộng
Nhưng trọn Tình, xin giữ mãi, bên nhau.
Dù bến Quê hay lưu lạc địa cầu
Ta vẫn mãi còn Thơ vì Dân Tộc !
Tạm biệt Ông, Đời sẽ qua cơn lốc
Trước sau gì cũng hẹn Bến Xuân Quê !

Võ Đại Tôn
3.10.2012, Úc Châu

[1] Tôi bị tù tại trại Thanh Liệt (B-14) ngoại ô Hà Nội, 10/1981-12/1991, phòng giam số 8, Khu D, một thời gian có biết Ông Bạn Nguyễn Chí Thiện ở phòng giam số 7, cùng Khu D.

[2] Tác phẩm Hoa Địa Ngục của Nguyễn Chí Thiện

[Văn]