Tham quyền, cố vị
- Nguyễn đạt Thịnh
Không ai có thể phủ nhận ông Hugo Chávez là kẻ tham quyền cố vị: năm 1992 ông đảo chánh bất thành, bị tù 2 năm. Năm 1998, ra ứng cử, ông được bầu làm Tổng thống Venezuela; Chávez thay đổi hiến pháp, tạo ra nhiều thuận lợi cho phe nhóm của ông. Hai năm sau ông tái đắc cử, và năm ngoái ông đắc cử lần thứ tư, chiếm ghế tổng thống trong suốt 15 năm dài.
Đặc biệt là ông đắc cử nhiệm kỳ 4 trong lúc đang trị bệnh ung thư. Ngày mùng 10 tháng Sáu 2011, ông giải phẫu ung thư; ngày 30 tháng Sáu, ông tuyên bố lành bệnh; nhưng tháng Chạp 2012 ông lại phải giải phẫu, nằm bệnh viện và vắng mặt không dự được lễ tuyên thệ nhiệm chức đáng lẽ phải cử hành vào ngày mùng 10 tháng Giêng 2013.
Thành tích 4 nhiệm kỳ và 15 năm ngồi ghế tổng thống của Chavez có thể kể là một kỷ lục, tuy nhiên ông không hề là chính khách duy nhất tham quyền, cố vị.
Xin kể thêm Tổng thống Nga Vladimir Vladimirovich Putin vào danh sách những chính khách thích ngồi hoài trên ghế tổng thống; ông này làm tổng thống Nga 8 năm từ 2000 đến 2008, rồi xuống làm thủ tướng v́ hiến pháp Nga không cho ông ngồi liên tiếp 3 nhiệm kỳ.
Năm 2011, ông tuyên bố tái ứng cử, và năm 2012 tái đắc cử nhiệm kỳ thứ 3, nhiệm kỳ này được gia tăng thêm 2 năm, cho dài đủ 6 năm; tổng kết lại Putin cũng làm tổng thống được 14 năm, nếu ông chỉ ngồi đó có 3 nhiệm kỳ.
Chính khách Mỹ đỡ hơn chút đỉnh, chưa vị tổng thống nào ở ĺ trong Bạch Cung sau ngày thứ 2920 (365x 8) cả; vị nào giỏi th́ ở đó 8 năm, vị nào không xuất sắc lắm phải dọn ra khỏi Nhà Trắng chỉ sau 4 năm.
Nhưng ngoài cái chỉ dấu “dọn nhà đúng hạn kỳ”, quư vị tổng thống Hoa Kỳ cũng không thua ông Chavez của Venezuela hay ông Putin của Nga bao nhiêu trong thành tích tham quyền cố vị. Chứng minh là cuộc tranh chấp kéo dài bằng chiều dài của lịch sử Hoa Kỳ giữa 2 đảng Cộng Ḥa và Dân Chủ, với tiêu mốc là những cuộc bầu cử 2 năm một lần.
Đảng Dân Chủ thắng năm 2012; và ngay sau khi thất bại đảng Cộng Ḥa ráo riết chuẩn bị cho cuộc hơn thua 2014. Lợi khí của Cộng Ḥa là họ nắm quyền kiểm soát Hạ Viện, cơ cấu quyết định ngân sách.
Sử dụng lợi khí này, năm 2011 họ không cho hành pháp nâng cao trần nợ để có ngân sách trả lương công chức, quân nhân, và trang trải mọi chi phí khác của liên bang. Họ chỉ nâng trần nợ lên cao hơn với điều kiện Tổng thống Obama kư Luật Kiểm Soát Ngân Sách ấn định việc cân bằng chi thu để tránh thâm thủng; trong đạo luật này có khoản tự động giảm ngân sách 2%, nếu hành pháp và lập pháp không thỏa thuận được với nhau về chi tiết giảm chi, tăng thu vào cuối năm 2012.
Kỳ hạn này được dời lại 2 tháng, và đúng ngày đầu tháng Ba này, ngân sách sẽ tự động bị cắt 2%, tạo ra t́nh trạng “co cụm” của mọi hoạt động chính phủ v́ thiếu ngân sách. Tính thành tiền, chi phí quốc pḥng sẽ bị cắt $55 tỉ, và chi phí dân sự bị cắt $27 tỉ.
Cả 2 đảng Cộng Ḥa và Dân Chủ đều chủ trương phải phá bỏ “thế co cụm”, thế cắt, rút cho mọi chi tiêu nhỏ lại, để vừa với túi tiền.
Đảng này đổ lỗi cho đảng kia phải chịu trách nhiệm về hậu quả của những biện pháp co cụm, và nếu không t́m được cách giải quyết, nền kinh tế Hoa Kỳ sẽ bị ảnh hưởng nặng nề.
Tổ chức Bipartisan Policy Center (Trung Tâm Nghiên Cứu Chính Sách của Lưỡng Đảng) tại Hoa Thịnh Đốn ước lượng biện pháp “co cụm” sẽ làm Hoa Kỳ mất đi 1 triệu jobs. Congressional Budget Office (Pḥng Nghiên Cứu Ngân Sách của Quốc Hội) lo là mức tăng trưởng kinh tế sẽ tuột dốc 0.7%.
Cuộc đổ lỗi diễn ra sôi nổi, v́ đảng nào cũng ư thức là không tránh được trách nhiệm là phải gánh vác sự bất măn của cử tri, tạo ra t́nh trạng thua thiệt bầu cử, mất thế kiểm soát quốc hội.
Để tạo áp lực với Quốc Hội, hôm thứ Ba 2/19 Tổng thống Obama cảnh cáo, “Nếu Quốc Hội để cho cảnh chặt chém đại quy mô này xảy ra, ngân sách sẽ thiếu hụt và thế sẵn sàng ứng chiến của quân đội sẽ bị ảnh hưởng”. Lời cảnh cáo này đẩy trách nhiệm “co cụm” về phía đảng Cộng Ḥa.
Hưởng ứng thái độ của ông Obama, quy trách cho Hạ Viện Cộng Ḥa, Tổng trưởng Quốc pḥng Leon Panetta cũng lớn tiếng báo động là ông sẽ phải cho 800,000 nhân viên dân chính phục vụ trong quân đội tạm nghỉ việc bắt đầu từ tháng Tư, và hủy bỏ kế hoạch đưa hàng không mẫu hạm Harry S. Truman ra tuần trực tại Vùng Vịnh.
Ông John Boehner, chủ tịch Hạ Viện, phản công, khẳng định giảm chi là chủ trương của đảng Cộng Ḥa, nhưng ông không giảm chi bằng h́nh thức “co cụm”; ông viết trên tờ Wall Street Journal, “Giảm chi 2% ngân sách không tới đâu cả, mà chúng ta c̣n có nhu cầu giảm nhiều hơn nữa; tuy nhiên cắt giảm đồng đều tạo ra cảnh mọi hoạt động đều phải co cụm lại v́ thiếu ngân sách, lại là cách giảm chi “xấu xí và nguy hiểm” (ugly and dangerous)”.
Kư giả Stephen Collinson của hăng tin AFP viết, “Thêm một lần nữa quư vị lănh đạo Hoa Kỳ lại chơi tṛ Russian Roulette trên sự sống c̣n của nền kinh tế Hoa Kỳ, nền kinh tế duy nhất c̣n hùng mạnh trên thế giới”.
Russian Roulette là tṛ chơi tự tử bằng súng lục kiểu rouleau của những người Nga say rượu thách đố nhau; những ông ma men này trút 5 trong 6 viên đạn của khẩu rouleau ra, quay tṛn ổ đạn nhiều ṿng để không c̣n biết viên đạn duy nhất c̣n lại, nằm trong vị trí nào, hột nổ có bị c̣ súng kích hỏa không, rồi đưa mũi súng vào màng tang và... bóp c̣.
Tṛ chơi Russian Roulette
Collinson và nhiều kư giả khác nhắc lại những lần trước giới lănh đạo chính trị liên bang cũng đă từng gay cấn, hơn thua với nhau trên vấn đề cân bằng ngân sách và thanh toán nợ nần; Tổng thống Obama chủ trương tăng thuế đánh vào giới giàu có để tăng thu, tạo thăng bằng cán cân thu chi, trong lúc quư vị nghị sĩ và dân biểu Cộng Ḥa muốn tạo thăng bằng bằng cách giảm chi.
Như những lần trước, cuộc va chạm giữa các chính khách Dân Chủ và Cộng Ḥa lần này vẫn là một cuộc thử thách ư chí: bên yếu hơn sẽ nhượng bộ bên kia. Chữ “yếu” trong trường hợp này có nghĩa là thiếu sự hậu thuẫn của quần chúng, sự thiếu vắng đó sẽ được thể hiện thành kết quả bầu cử năm 2014.
Trong cuộc bầu cử năm 2010 đảng Cộng Ḥa đă thắng lớn nhờ Trà Đảng thành công trong việc thuyết phục cử tri bầu cho những ứng cử viên Cộng Ḥa, những người chủ trương thắt lưng buộc bụng để trả nợ.
Toàn bộ 435 ghế dân biểu, và 37 trong 100 ghế nghị sĩ được bầu lại trong cuộc bầu cử 2010. Khoảng 82 triệu rưỡi cử tri đi bầu, đảng Cộng Ḥa chiếm được thêm 63 ghế dân biểu, nắm đa số và kiểm soát Hạ Viện; tại Thượng Viện đảng Cộng Ḥa cũng chiếm thêm được 6 ghế, nhưng vẫn giữ thế thiểu số, để quyền kiểm soát Thượng Viện cho các nghị sĩ Dân Chủ.
Sau khi nhận ra sự lợi hại của chiêu bài do Trà Đảng chủ trương ‘cân bằng ngân sách để không vay mượn thêm, và thắt lưng buộc bụng để thanh toán $16.553 trillion tiền nợ cũ’, ông Obama t́m được cách trả đ̣n: ông cũng chủ trương trả nợ, nhưng không trả bằng cách giảm chi: cắt giảm những chương tŕnh giáo dục, y tế, hay xă hội; mà bằng cách tăng thu, thu thêm tiền thuế của thành phần giàu có, trong lúc vẫn giảm thuế cho thành phần trung lưu và nghèo khó trong xă hội Hoa Kỳ.
Chính sách cân bằng ngân sách và trả nợ cũ mà không thắt lưng buộc bụng, không cắt giảm quyền lợi medicare, medicaid, an sinh xă hội, đưa đến cuộc thắng cử lớn lao tháng 11 năm ngoái của ông Obama, với 5 triệu phiếu chênh lệch.
Ứng cử viên Cộng Ḥa Mitt Romney giải thích việc thắng cử của ông Obama là nhờ vào 47% người Mỹ quen sống “ngửa tay xin quyền lợi”.
Con số 47% nhận trợ cấp của chính phủ có thể không chính xác, nhưng ông Obama đă thành công trong việc đánh thức khối cử tri nghèo và trung lưu với phong trào OCCUPY WALL STREET, đánh thức khối cử tri gốc Mễ với những đạo luật giúp đỡ người di dân, khối cử tri quân nhân bằng với chiến thuật đột kích giết lănh tụ al-Qaeda bin-Laden, và chiến thuật sử dụng drone hạ sát những lănh tụ khủng bố, làm giảm bớt tổn thất của quân đội trong h́nh thức chiến tranh chống du kích trên 2 chiến trường Iraq và A Phú Hăn.
Obama vận động quần chúng hằng ngày qua hệ thống email. Nhưng, làm ǵ th́ làm, chắc chắn ông vẫn phải dọn ra khỏi Nhà Trắng ngày hết nhiệm kỳ thứ nh́.
Câu hỏi đặt ra là ông Obama có tham quyền ít hơn, cố vị ít hơn 2 ông Chavez và Putin không? Và câu trả lời gần sự thật nhất là: cả 3 ông cùng tham quyền, cùng cố vị như nhau, bằng nhau; cái khác là công dân Nga, và công dân Venezuela chấp nhận để tổng thống tham quyền cố vị; trong lúc ông Obama, ông Bush, và tất cả những vị tiền nhiệm của họ dọn nhà đúng ngày v́ công dân Mỹ không chấp nhận bất cứ sự nhập nhằng nào đối với hiến pháp.
Nguyễn đạt Thịnh
Bookmarks