C̣n đâu một thời xích lô máy Sài G̣n
Một hôm, người bạn trẻ tuổi của chúng tôi, hỏi: “Ông này, cái xe ǵ mà lôi thôi thế này, phải xe công nông kiểu Sài G̣n không hả ông?”
Chúng tôi không ngạc nhiên bởi anh là dân Hà Nội mới vào dạo một ṿng Chợ Lớn. C̣n chiếc xe anh vừa hỏi đúng là không c̣n ra h́nh thù một loại phương tiện giao thông nữa, chiếc xe đang đậu ở một góc đường trước cổng chợ Kim Biên trông giống cái giường sắt di động hơn là giống chiếc xe.
.
Xích lô máy ở bến chợ Kim Biên, Sài G̣n. Ngày nay vẫn c̣n ít chiếc xích lô máy cố gắng mưu sinh bằng việc chở hàng hóa. (H́nh: Trần Tiến Dũng)
Để cà kê với anh bạn Bắc mới, chúng tôi nói: “À, anh biết cựu Tổng Thống Mỹ George W. Bush không. Tiếc là trước năm 1975 ông này đi lính Mỹ lái máy bay, chớ nếu ổng đi lính bộ binh th́ chắc có khi ổng cũng đă đặt đít lên chiếc xích lô máy này để dạo chơi Sài G̣n – Chợ Lớn. Xe này được gọi là xe xích lô máy. Cả miền Nam Việt Nam trước đây tỉnh thành nào cũng có xe xích lô đạp nhưng đặc biệt Sài G̣n có thêm xe xích lô máy.”
Nhớ xích lô máy
Một người bạn khác nay đă ở tuổi trung niên kể: “Tôi nhớ lúc nhỏ từ Chợ Lớn đi Sài G̣n, mỗi lần đi không ham Taxi, không ham xe bus… mà chỉ đ̣i cha mẹ ngoắc tay kêu xích lô máy. Gia đ́nh đông bốn năm người, con nít th́ ngồi dưới sàn xe, người lớn ngồi trên nệm như ghế salon, xe chạy ù ù, qua mặt xe khác vù vù, cả nhà đưa mặt ra hứng gió, tai nghe máy mô tô, tiếng pô xe nổ ph́nh – phịch – b́nh – b́nh oai phong hết sẩy.”
Một người bạn già khác lại nói: “Tài t́nh nhất là cảnh xe xích lô máy đút đít xe phía trước. Má ơi, cứ tưởng là cái cản xe thế nào cũng đụng vào xe hơi, xe gắn máy, nhưng hổng sao hết bởi dân lái xích lô máy thiện nghệ vô cùng.”
Một người lớn tuổi hơn kể. “Trước năm 1975, người Mỹ cả dân sự lẫn quân sự đều thích đi xe xích lô máy, một phần v́ lạ, phần nữa là ngồi xe xích lô máy có chút mạo hiểm. Tôi nhớ hoài cái cảnh mấy ông Mỹ hứng thú la hét khi xe xích lô máy chạy nhanh chồm tới thiếu điều muốn đụng đít xe hàng.
”
Ở góc độ kư ức đô thị hẳn nhiều người không bao giờ quên h́nh ảnh xe xích lô máy.
Trong ḍng thời gian một ngày của Sài G̣n trước đây, tiếng xe xích lô máy thức giấc sớm nhất.
Từ các ngả đường của đô thị, xích lô máy chở những người bạn hàng tỏa đi khắp các chợ với đủ loại thực phẩm, hàng hóa hoặc chở khách tỉnh lên Sài G̣n tấp vào tiệm nước làm ly cà phê xây – chừng, cái bánh bao, tô hủ tíu.
Cảnh phố khuya thanh vắng tiếng xe xích lô máy vang lên. Một bà bầu nào đó, một đứa trẻ hoặc người già trở bệnh, một kỹ nữ hay một người lính VNCH nào đó say mèm đang trên đường với xe xích lô máy. Tiếng xe xích lô máy nổ như tiếng ồn ồn của một người đàn ông thân thiện.
Người ta nhớ rằng thời đó, mỗi góc chúng cư, mỗi ngơ hẻm, bệnh viện, bến xe đều có những bác ba, chú tư, anh hai xích lô máy túc trực; người ta cũng không quên rằng những bác tài xích lô máy đáng được tôn trọng như một biểu tượng về sự an toàn và sự kịp thời trong những t́nh huống cần kíp của người Sài G̣n.
Theo t́m hiểu th́ xích lô máy xuất hiện ở Sài G̣n vào những năm 1940-1950. Xe do hăng xe Peugeot của Pháp chế tạo. Chiếc xích lô máy ngày xưa với nhiều màu sơn sặc sỡ, xe có thể chở với trọng lượng vài trăm kư lô là b́nh thường. Người chạy xe xích lô máy thời đó rất cao bồi và tất nhiên được trọng nể hơn người chạy xe xích lô đạp, bởi v́ sở hữu được một chiếc xe xích lô máy khoảng gần chục lượng vàng là coi như có một gia tài khấm khá. Thành ra bác tài chạy xe xích lô máy đội nón nỉ, nón cối, đeo kính mát, trông lúc nào cũng phong độ.
Ngày xưa xe xích lô máy có bến riêng hẳn hoi. Người người c̣n nhớ ở cầu Hậu Giang, ở khu Bà Chiểu… có những hăng chuyên cho thuê xe xích lô máy.
Ngày nay với chủ trương cấm lưu thông xe cũ nhằm tạo điều kiện để đưa một loại xấu xí nhất thế giới là xe ba-gác Trung Quốc vào chiếm lĩnh thị trường, th́ xe xích lô máy coi như đă chết hẳn. Lúc chúng tôi phát hiện mấy chiếc xe xích lô máy tan nát c̣n đậu chở hàng ở bến chợ Kim Biên, thiệt t́nh mà nói trong ḷng thấy ngậm ngùi quá.
Chúng tôi nhớ đến một người bạn thi sĩ nghèo, ông này tâm sự. “Tôi ngày nào cũng mua vé số, cầu cho trúng, chỉ cần trúng đủ mua một chiếc xe xích lô máy c̣n zin là được. Cha ơi! Chiều chiều cuối tuần ḿnh chạy xích lô máy chở bạn bè làm vài ṿng Sài G̣n để thiên hạ ngày nay biết dân Sài G̣n xưa bảnh như thế nào, sướng phải biết!”
Tất nhiên, nhiều người chia sẻ cái sự sướng với anh thi sĩ về chiếc xe đặc biệt – đặc trưng của một thời Sài G̣n hoa lệ này. Trước những giá trị sống của dân tộc và đất nước bị đảo lộn bị đánh tráo dưới chế độ hiện nay; thôi th́ níu kéo làm cuộc mưu sinh và vẻ đẹp trên đường phố của xe xích lô máy.
Nhưng đă là người Sài G̣n th́ sao không nhớ xe xích lô máy cho được, sao không nghe tiếng xe xích lô máy vang lên trong kư ức thao thức mỗi đêm.
Trần Tiến Dũng
http://tranlucsaigon.wordpress.com/2...o-may-sai-gon/
Bookmarks