(Bản Việt-ngữ tự dịch từ bài WINNER AND LOSER đăng trong Đặc-San Anh-Ngữ THE VIETS của Hội Văn-Hóa Việt tại San José City College số Mùa Xuân năm 1996)
ĐỖ DOĂN QUẾ
Ở đời, trong bất cứ cuộc tranh-chấp nào nếu chung cuộc không ḥa th́ thế nào cũng có kẻ thắng người bại.
Kẻ thắng, theo định-nghĩa, là người, là bên , đă vượt trội đối-phương và chiếm đoạt được bất cứ cái ǵ là đối-tượng của cuộc tranh-chấp. Đối-tượng ấy có thể là một ngôi nhà, một món tiền, một cái xe, hay ngay cả quyền-bính của một quốc-gia hoặc bất cứ vật ǵ có thể quan-niệm được
Thường thường th́ bên thắng không những chiếm hưởng được đối-tượng của cuộc tranh chấp mà c̣n được thiên-hạ ngưỡng-mộ và thán-phục v́ được coi là người can-đảm, tài-ba, khôn-khéo, và đặc-biệt là đức-độ và có chính-nghĩa trong khi bên bại th́ bị coi thường xem khinh như đồ hèn-nhát, ngu-đần, vụng-dại và cuối-cùng nhưng tệ hơn cả là xấu-xa, tà-ngụy.
Khổ thay, cái lối suy-xét thông-thường, phổ-biến này lại không phải lúc nào cũng đúng. Thực vậy, trong đời sống hàng ngày chúng ta có thể thấy cơ man là những trường hợp trong đó kẻ thắng không phải là người có chính-nghĩa. Đúng thế, ngoài cái việc bọn này khỏe hơn (được trang-bị đầy đủ hơn, có nhiều tiền bạc hơn v.v…) chúng c̣n có thể đă dùng những phương-cách đê-hèn đáng khinh bỉ để thắng đối phương. Các thí-dụ về chuyện này th́ không hề hiếm thiếu, chúng ta hăy xem thử vài trường-hợp.
Một ngày nọ, vào buổi sáng, có hai tên côn-đồ trang-bị súng tiểu-liên UZI tối-tân đột-nhập một lớp mẫu-giáo trong một khu phố khang-trang. Bọn lưu-manh bắt tất cả các em học-sinh làm con tin và đ̣i được nạp một số tiền là 1 triệu Mỹ-kim và một chiếc trực-thăng. Sau 2 ngày thương-lượng gịng-giă Cảnh-Sát đành phải chịu nhận điều-kiện của lũ cướp để cứu sinh-mạng các em bé. Thế là lũ côn-đồ được ngang-nhiên rời khỏi ngôi trường nhỏ với món tiền kếch-sù và 2 em bé bị chúng bắt đem theo để làm khiên che đạn cho chúng, ngay trước mắt Cảnh-Sát. Chiếc máy bay rỗng và 2 em học-sinh được t́m thấy vài ngày sau trong một vùng núi non hiểm trở hoang-vu. Ai đă là kẻ thắng trong vụ này, và họ có phải là những vị anh-hùng hay không?
Trong một chuyện khác có hai anh em nhà nọ tranh giành nhau di-sản của cha mẹ, đó là một ngôi nhà do tổ-tiên xây cất lên từ đă lâu đời lắm rồi. Không những ngôi nhà này có những đồ trang-trí vô giá gắn bên trong do các vị tổ-tiên vốn là những nghệ-sĩ tài danh sáng-tác ra, mà nó c̣n là ngôi từ-đường nơi đặt bàn thờ, bài-vị tổ-tiên. Trong hai anh em th́ một là người đức-độ, lương-hảo, đă cố gắng hết sức ḿnh để coi sóc di-sản tiền nhân và chăm nom họ hàng quyến thuộc. Chiếu theo luật pháp quốc-gia, phong-tục địa-phương và di-chúc của cha mẹ th́ người này được thừa hưởng di-sản v́ không những anh ta là trưởng-nam mà lại c̣n là người hiếu hạnh nhất trong đám anh em. Ngược lại, người con kia th́ là một tên vô-lại, một mối ô-nhục của gia-đ́nh. Bởi v́ y kết bè, kết đảng với lũ lưu manh và làm nhiều điều phi pháp nên y bị cha mẹ truất quyền thừa-hưởng di-sản. Cái động cơ duy nhất khiến cho y nhất quyết chiếm cho bằng được ngôi từ-đường chỉ là cái giá-trị bằng tiền bạc của nó, và nếu y thắng được trong cuộc tranh chấp này th́ y đă có sẵn một kế-hoạch bán phăng nó đi để lấy tiền tiêu sài thỏa-thích . Sau bao nbiêu phen thất bại ê-chề cả về lư lẫn về lực tên lưu-manh giơ ngón đ̣n tận-mạng cuối cùng: y dọa rằng y sẽ đốt tiêu ngôi nhà nếu y không chiếm được nó. Và thủ-đoạn đê-tiện đáng khinh-bỉ này quả-nhiên đă có hiệu-lực bởi v́, không thể nào chấp nhận việc ngôi từ-đường thân yêu bị phá-hủy, người anh lương hảo đành gạt lệ rút lui, nhường ngôi nhà lại cho thằng em bất-lương. Trong xâu thẳm của đáy ḷng ḿnh người anh hiếu-hạnh thừa biết rằng thằng em côn-đồ của ḿnh sẽ không ngần ngại ǵ mà không thực-hiện lời đe dọa của nó, c̣n về phần ḿnh th́ anh ta không thể nào chịu nổi cái cảnh tượng nh́n thấy cơ-nghiệp của tổ-tiên bốc thành mây khói.
Anh ta ư-thức được rằng thôi th́ cách tốt hơn cả là anh ta đành buông khí-giới chịu thua để cứu-văn lấy ngôi từ-đường yêu-dấu . Người anh đức-hạnh có thể chấp- nhận bất cứ sự đau khổ nào của cuộc tranh-chấp để bảo-vệ di-sản của tổ-tiên, nhưng nếu cuộc chiến chỉ đưa đến sự tàn-phá của di-sản này th́ anh ta đành phải chấp nhận một sự hy-sinh c̣n to lớn hơn gấp bao nhiêu lần thế: đó là sự hy-sinh danh-dự. sự hy-sinh ưu-thế của ḿnh, anh ta đành chịu đầu hàng. Trong trường hợp này ai là người thắng ?
Và y có xứng đáng để thắng không?
Tôi chưa bao giờ được nh́n thấy nhưng tôi được nghe nói có một tác-phẩm nghệ-thuật rất nổi tiếng tên là “Kẻ Chiến Thắng” do một nghệ-sĩ tài danh mà tôi không biết hay đúng hơn đă quên mất tên sáng-tác ra. Bức tượng này nổi tiếng khắp hoàn vũ không phải v́ cái vẻ đẹp của nó mà là v́ cái tính cách độc-đáo của nó. Thật vậy, ai cũng tưởng rằng bức tượng tạc một chiến-sĩ tươi cười bên những cành hoa khải-hoàn .
Nhưng thưa không, trái lại, đó là tượng một người bị dầy ṿ bởi hối-hận v́ đă dùng những thủ-đoạn đáng khinh bỉ để chiến-thắng thành ra thay v́ kiêu-hănh với chiến- tích của ḿnh th́ y lại xấu-hổ v́ nó. Thật không có ǵ phải lạ khi mà tác-phẩm nghệ-thuật này được vang lừng danh tiếng khắp hoàn-cầu kể từ khi nó ra đời cách đây mấy trăm năm.
Nhưng ngày nay chúng ta có thể thấy nhiều người đă dùng những thủ-đoạn đê-tiện để thắng nhưng vẫn không xấu-hổ về hành-vi của ḿnh. Thay v́ ngậm miệng lặng thinh th́ lũ người này lại khua chiêng gơ mơ huênh-hoang khoe khoang thành tích của họ, thí-dụ như cứ mỗi ngày 30 tháng Tư th́ lũ Việt Cộng lại vẫn rùm beng tổ-chức lễ mừng “chiến-thắng” của chúng, một thứ chiến thắng mà chúng không tài nào đạt đuoc nếu chúng không ngang nhiên vi-phạm Hiệp-Định Đ́nh-Chiến Paris, một Hiệp-định mà chúng đă long-trọng ư-kết cùng với Viêt-Nam Cộng-Ḥa và nhiều quốc-gia khác.
Nhưng xin đừng lấy làm lạ! Bọn cộng-sản có một lối kiêu-hănh riêng của chúng, đó la sự kiêu-hănh là sát-nhân, lừa bịp và phản-quốc.
WINNER AND LOSER
Đỗ-Doăn-Quế
In any conflict, when there is no tie there are winners and losers. The winner, by definition, is the person, or the party, that prevails over the other and gets whatever the object of the conflict is. This object can be a house, a sum of money, a car, even the power over a country or any conceivable thing.
Generally, not only the winners enjoy the object of the conflict but also they get people’s consideration and admiration because they are seen as the courageous, the skillful, the wise, and especially the virtuous and right, while the losers are looked upon as coward, awkward, stupid, and, last but not least, vile and vicious.
Unfortunately, this common, popular way of judging is not always right. Indeed, in our everyday lives we can easily find numbers of cases in which the winners are not on the right side. Certainly, beside the fact the winners might be stronger (better equipped, wealthier etc..) they may also have used despicable ways to prevail over their opponents. Examples of this kind are by no means rare, let us consider some of them.
One day, in the morning, two gangsters armed with UZI submachine guns burst into a kindergarten class of a tony neighbourg- hood. The gunmen took the children as hostages and demanded that a sum of $1million and a getaway helicopter be given to them. After a two-day-long negotiation the Police had to accept the gangsters’ demand in order to save the children’s lives and the thugs managed to flee peacefully the school, with the money and 2 little hostages as human shields, in front of the Police. The empty aircraft and the 2 children were found left in a secluded mountainous area a few days afterward. Who were the winners in this story, and were they heroes?
In another story, two brothers disputed their parents’ legacy, a house built by their ancestors a very long time ago. Not only did the house have invaluable fixtures made by generations of family members who were famous artists but also it had been the location of their ancestors’ altar. One of the brothers was a well-behaved, honest, good-charactered man who had been doing his best to take care of the ancestors’ legacy and family’s members. According to the law and customs of the land and the parents’ will he was the inheritor of the legacy because he was the elder and the more virtuous of the brothers. On the other hand, the other brother was a vile. wicked and lazy person, a disgrace to the family. Because he joined many criminal gangs and committed several unlawful actions, he was disinherited by his parents. The only impetus of his efforts to take over the ancestors’ house was its monetary value, and, should he win the conflict, he planned only to sell the house and enjoy the proceeds. After many successive shamefully failed attempts to take the house by both force and law, the evil brother used his last weapon: he threatened to burn the house if he could not take it. And this scornful way of disputing did work because, being absolutely unable to accept that the ancestors’ legacy be destroyed, the good brother had to withdraw in tears and cede the house to his evil sibling. From the bottom of his heart, the good man knew that his vile brother would not hesitate to carry out his threat, and as for himself, he could not bear seeing the ancestral house go away in smoke and ashes. So, he realized that he had better cease from strife and admit to being the loser in order to save the beloved house. The good brother could accept any suffering of the struggle to protect his ancestors’ legacy, but if this struggle would only lead to its destruction he would have to accept a much, much greater sacrifice of his honor, the sacrifice of the winner’s status: he had to surrender. In this case who was the winner? And did he deserve to win?
I have never seen but I am told that there is a very famous piece of work, called “THE WINNER”, by an eminent artist sculptor (whose name I do not know, or rather do not remember). This statue is famous worldwide not for its beauty but because of its originality. Indeed, everybody would think that it represents a cheerful, victorious warrior grinning on his laurels. But no, on the contrary, it is the statue of a man smitten with remorse at having used scornful means to win. Instead of being proud of his victory, he was ashamed of it. No wonder this art work has been enjoying its worldwide fame since its creation centuries ago.
However, nowadays we can easily find many people who have used despicable ways to win, but they are not ashamed of their behavior. Instead of keeping silent these people still brazenly boast their victories. For example, every year the Vietnamese communists are still celebrating their “victory” of April 30. a “glory” they could never win had they not violate the Paris armistice convention they had solemnly signed together with the Republic of Vietnam and many other nations. But do not wonder! The communists have their own kind of pride, that is the pride to be murderers, liars and traitors.
Đo doan Que
Bookmarks