Phan Đức Minh
Kính tặng bạn bè, chiến hữu đă từng sống và làm việc cùng tôi tại thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn này.
Đà Nẵng vào những ngày cuối tháng 3 năm 1975 thật là hỗn độn, rối lọan. Quân đội và dân chúng từ các Tỉnh Quảng Trị, Thừa Thiên, thành phố Huế đổ xô về, làm cho cái thành phố đă đông dân này càng thêm đông đảo. Chiếc Radio 4 băng tần tối tân nhất cuả Nhật lúc bấy giờ lúc nào cũng ở bên cạnh tôi. Theo tin từ các Đài Phát Thanh trong và ngoài nước thật là lộn xộn, không giống nhau... Theo đài phát thanh Quân Đội, Sài G̣n, VOA, BBC cũng như một vài đài khác cuả nước ngoài, tôi vô cùng kinh ngạc là Huế có lệnh rút bỏ mặc dầu chưa đánh nhau chi cả. Sao lạ quá như vậy ? Tôi gọi điện thọai, hỏi mấy Ông bạn thân là Đơn Vị Trưởng trong vùng th́ họ cũng trong t́nh trạng như tôi, không rơ đầu đuôi, t́nh h́nh ra sao hết.
Thành phố Đà Nẵng đông chật những người là người. Vấn đề an ninh, lộn xộn mỗi lúc một thêm gay gắt. Nhiều binh sĩ tức giận, bắn súng lên trời như những kẻ điên khùng v́ không hiểu tại sao lại có lệnh rút lui, bỏ hết các trận tuyến gây nên tình trạng hỗn loạn thê thảm này trong khi chưa chạm địch, chưa đánh đấm chi cả. Xưa nay có bao giờ thế đâu! Tự nhiên không đánh nhau, mà chỉ biết bỏ chạy là làm sao? Tướng Ngô Quang Trưởng, Tư Lệnh Quân Đ̣an I kiêm Vùng I Chiến Thuật, là người duy nhất ở đây biết được chuyện này, do ông được Tổng Thống Nguyễn Văn Thiêu gọi vô Sài G̣n gấp, họp các Tướng Lănh, nhưng vào tới nơi th́ chỉ có một ḿnh ông gặp Tổng Thống Thiệu và nhận lệnh cuả vị Tổng Tư Lệnh quân đội: “Rút bỏ Quân Khu I!“
Tướng Trưởng, một danh Tướng cuả Quân Lực Việt Nam Cộng Hoà, thế giới biết tiếng, biết tên, chết điếng cả người nhưng... chẳng muốn hỏi tại sao v́ ông cũng đoán biết: hỏi cũng vô ích, để rồi bỗng dưng khai tử luôn cả một Quân Đoàn ( Army Corps ) hùng mạnh cho nó tan hàng, xập tiệm, và cả Vùng I Chiến thuật bao gồm 5 Tỉnh : Quảng Trị, Thưà Thiên, Quảng Nam, Quảng Tín, Quảng Ngãi và 2 thành phố Huế, Đà Nẵng. Bộ Chỉ Huy Quân Trấn Đà Nẵng được lệnh rơ ràng cuả Tướng Trưởng: Bất cứ kẻ nào dùng súng đạn cướp bóc, xâm phạm tính mạng, tài sản của dân chúng trong t́nh trạng rối lọan hiện nay sẽ bị các lực lượng an ninh, quân cảnh bắn hạ tại chỗ!
Tuy có cấp chức được quyền ở cư xá do quân đội cung cấp, nhưng tôi có giấy phép dậy học ng̣ai giờ làm việc (chuyên dậy kèm Pháp và Anh ngữ cho rất đông học sinh Trung Học) để đời sống vật chất tốt hơn, đối với gia đ́nh đông con như tôi, tránh được chuyện dính dáng đến tham nhũng, hối lộ, rồi làm “dê tế thần” cho t́nh trạng chính quyền và xă hội “lem nhem“ thời đó. Vài em học sinh chăm chỉ vẫn c̣n lui tới: “Thưa Thầy! các lớp học ra sao, có học tiếp không hả Thầy?“ Tội nghiệp! Giờ này mà các em vẫn có thể nghĩ đến chuyện học hành. Tôi nói: “Thôi, chúng ta tạm nghỉ, khi nào yên tĩnh hăy hay. Các em nên tránh bớt việc đi lại ng̣ai đường phố trong lúc này, rất nguy hiểm.” Các em ra về, vẻ mặt buồn thiu.
Gia đ́nh tôi ở trong một ngôi nhà nhỏ trong khu xóm đồng bào nghèo, nhưng có 2 cái sân đủ cho học sinh 3 lớp học tối mỗi đêm, thay phiên nhau đậu xe gắn máy và xe đạp. Lúc này, tôi dă đưa gia đ́nh và di chuyển những ǵ cần thiết lên văn pḥng Toà Án cho được an ninh v́ có anh em Nghĩa Quân canh gác các cơ quan chính quyền.
Các ngân hàng đă đóng cửa, rất nhiều người cũng như tôi, khi nghĩ tới chuyện cần có số tiền pḥng thân, đành chịu chết. Thôi, giữ sổ sách rồi vào Sài G̣n hăy hay. Ôm tiền mặt lúc này càng thêm nguy hiểm. Có chi sài nấy vậy. Ai cũng nghĩ như thế để an tâm đối phó với t́nh h́nh trước mặt, ngày càng gay go, hỗn độn. Tôi điện thọai vào phi trường quân sự, định hỏi Thiếu Tá Trưởng Pḥng An Ninh, không có, xin gặp Đại Úy Quang, cũng không có, chỉ có Trung Úy Bẩy trả lời, “Thiếu Tá ơi! Tụi nó pháo kích hỏa tiễn 122 ly của Trung Cộng cầy nát phi đạo rồi, máy bay của ḿnh không đáp xuống được nữa, chỉ sài được trực thăng thôi. người đông nghẹt mà trực thăng không thấy đến chi cả!“ Tôi điện thọai sang Bộ Tư Lệnh Hải Quân Vùng I, hỏi thăm mấy Sĩ Quan thân thiết th́ được hay: Tại Cảng Tiên Sa, tầu không đủ chuyên chở quân đội di tản cùng với gia đ́nh cũng như đồng bào trốn chạy quân cộng sản đang tiến vào thành phố bằng nhiều ngả, bao vây chung quanh Đà Nẵng. Lệnh trên: rút bỏ Quân Khu I không đánh đấm chi cả th́ t́nh trạng làm sao khác được! Địch pháo kích chung quanh Đà Nẵng ầm ầm... Tôi gọi sang Bộ Chỉ Huy Pháo Binh Quân Khu. Đại Tá Chỉ Huy Trưởng vẫn c̣n ở đó. Là bạn thân với nhau từ hồi c̣n nhỏ, lưu lạc giang hồ, măi sau này mới gặp lại nhau và lần sau cùng là ở Đà Nẵng. Tôi chở tất cả gia đ́nh trên chiếc xe jeep, gồm nhà tôi và 7 đứa con, đứa con gái lớn sức khỏe yếu kém, đứa con trai kế 16 tuổi, đứa con gái út mới được 6 tháng, vợ tôi phải bồng ẵm trên tay, đến Bộ Chỉ Huy Pháo Binh Quân Đ̣an. Lúc đó là chiều ngày 28 tháng 3, tôi gọi cậu tài xế trung thành và can đảm, Binh nhất Túc, mà tôi đă đích thân đến đơn vị hành chánh quản trị địa phương, lựa chọn rồi hỏi han về t́nh trạng khó khăn khiến hắn can tội đào ngũ. Tôi liên lạc với đơn vị gốc của hắn, nhận cho hắn làm tài xế v́ Ṭa Án có xe nhưng không đủ quân nhân tài xế. Sau này, tôi thấy hắn tận tâm, chu đáo và trung thành, nên tôi nói với đơn vị đề nghị cho hắn lên Hạ Sĩ, mong ngày nào nào đó không xa, cho hắn lên hạ Sĩ nhất th́ đồng lương cũng đỡ khổ cho gia đ́nh. Tôi bảo: “Thôi, cậu lo cái xe cho tốt, đầy đủ săng nhớt rồi cho cậu về lo chuyện gia đ́nh. Tôi lái lấy cũng được. Đây, ch́a khóa văn pḥng và tất cả những ǵ của gia đ́nh tôi trong đó, nếu tôi đi khỏi th́ tất cả là của cậu. Cậu ở lại lo cho gia đ́nh. Vợ con cậu cũng cần đến cậu trong lúc hỗn lọan này. Đem những thùng, hộp thực phẩm khô, sữa hộp chia cho anh em Nghĩa Quân. Tôi sẽ cho lệnh họ: khỏi canh gác nữa! Ṭa chỉ c̣n tôi là Sĩ Quan cuối cùng ở đây, anh em Hạ Sĩ Quan và Binh Sĩ th́ ở trại gia binh rồi. Cho họ về lo thu xếp, bảo vệ gia đ́nh.” Tôi bắt tay cậu tài xế, Hạ Sĩ Túc. Cậu tài xế cứ nắm chặt lấy tay tôi, nói trong nghẹn ngào: “Em không nỡ để Thiếu Tá và Cô đi một ḿnh với các em như thế này. Cứ để em đi theo, thầy trò mình sống chết có nhau, gia đ́nh em đông người, nhiều bà con, dân địa phương, em là binh sĩ nên không có ǵ khó khăn nhiều như Thiếu Tá. Thiếu Tá đi được rồi, em trở lại với gia đ́nh cũng được, không sao cả!“ Tự nhiên tôi thấy mắt ḿnh nḥa đi trước tấm ḷng của cậu tài xế trung thành và can đảm, luôn luôn nghĩ đến tôi, và gia đ́nh v́ chúng tôi: một Sĩ Quan cấp Tá, Phó Ủy Viên Chính Phủ Toà Án Quân Sự Mặt Trận Quân khu I và một binh sĩ luôn sống với nhau như người trong một gia đ́nh ruột thịt đă nhiều năm, nhiều tháng. Tôi bảo: “Túc! Cậu phải nghe tôi, về trông coi, bảo vệ lấy gia đ́nh trong lúc này! Tôi tới Bộ Chỉ Hy Pháo Binh bây giờ. Ông Đại Tá Chỉ Huy Trưởng c̣n ở đó!“
Hạ Sĩ Túc, cậu tài xế rời nắm tay tôi rồi đứng nghiêm, giơ tay chào nghiêm chỉnh: “Kính chúc Thiếu Tá, Cô, cùng các em ra đi b́nh an!” Tôi thấy rơ cậu tài xế can đảm và trung thành bật khóc. Chắc chắn là hắn khóc cho gia đ́nh tôi trong cơn nguy biến, mà tôi bắt hắn phải ở lại. Trên đường, một chiếc xe Jeep chạy ngược chiều với tôi, trên có 4 Sĩ Quan Thủy Quân Lục Chiến, tuổi c̣n trẻ nhưng đều đeo lon Cấp Tá, rất quen thuộc, tôi chạy chậm lại, giơ tay vẫy chào, và hỏi to, “ Có chi lạ không?“ Mấy Ông bạn cũng giơ tay vẫy. Một anh bạn người Nam la lớn: “Đù má nó! Anh coi, chiến tranh kiểu chi lạ! Tụi này có bao giờ bỏ chạy như thế này đâu! Lại mấy thằng Mỹ chóp bu với thằng Thiệu... đem con bỏ chợ, âm mưu buôn bán xương máu tụi ḿnh đây thôi!...”
Gia đ́nh Đại Tá Chỉ Huy Trưởng Pháo Binh đă vào Sài G̣n ít hôm trước, Ông c̣n ở lại v́ Tướng Trưởng và Bộ Tư Lệnh Quân Đ̣an vẫn c̣n ở Đà Nẵng. Đang ăn cơm tối với nhau th́ điện thọai reo. Sĩ Quan trực chạy vào báo cáo: “Thưa Đại Tá! Có lệnh của Trung Tướng mời Đại Tá sang ngay Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn!” Ông Đại Tá bắt tay tôi và mấy Sĩ Quan thuộc quyền của Ông đă tụ tập về đó: “Chúc Anh Chị, quư vị các cháu và tất cả b́nh an.“ Ông c̣n dặn tôi trong lúc vội vă quay đi: “Anh cho Chị và các cháu ngủ tạm trong hầm của tôi, rất tốt! Nếu thiếu chỗ th́ giường của tôi trong pḥng kia...“ Sau này, toi biết là Ông cùng Bộ̣ Tư Lệ̣nh Quân Đoàn sang sân bay trực thăng Non Nước để̉ ra tàu Hải Quân cuả Mỹ chờ ngoài biển.
Tôi mặc nguyên quân phục tác chiến, với khẩu súng Colt – 12 bên ḿnh, chỉ bỏ cái mũ sắt 2 lớp ra, rồi ngả lưng xuống giường thiu thiu ngủ chập chờn. Điện thọai reo, Sĩ Quan trực chạy sang: “Thưa Thiếu Tá, Bộ Tổng Tham Mưu tại Sài G̣n cho hay: 5 chiếc Tầu Hải Quân đă được lệnh lên đường, ra Biển Mỹ Khê, Đà Nẵng chuyên chở quân đội, gia đ́nh và dân chúng. Tầu sẽ tới nơi vào khuya đêm nay hay sáng sớm mai..”
Tôi đang mơ mơ màng màng trong giấc ngủ nặng nề th́ có người đánh thức tôi dậy và nói trong sự vội vàng: ”Thiếu Tá! Thiếu Tá! Ḿnh phải đi ngay, rời khỏi nơi này v́ tin tức cho hay quân cộng sản Bắc Việt đă tới rất gần thành phố, không gặp sự kháng cự nào cả...“ Tôi đánh thức gia đ́nh, vợ con rồi tất cả lại lên chiếc xe Jeep với ít đồ đạc gọn nhẹ tùy thân, nhắm hướng Băi Biển Mỹ Khê phóng đi, sau khi bắt tay vội vàng vài Ông bạn Sĩ Quan Pháo Binh. Xe chạy được một quãng khá xa, chừng dăm cây số, bỗng đưá con gái lớn cuả chúng tôi kêu thất thanh: “Cái va-li da cuả Mợ đâu rồi ? “ Trong số đồ đạc mang theo thì cái va-li da đó có chút ít tài sản còn lại đáng giá hơn mấy cái va-li đă nằm trong xe Jeep để sống, do bà nhà tôi và đưá con gái lớn ,vốn tính cẩn thận, trông coi cho chắc ăn. Mọi người trên xe nhận ra là trong lúc vội vàng di chuyển, chính cái va-li đó đã bị bỏ lại ở trại Pháo Binh vưà rồi. Chết thật! Tôi lái xe quay lại ngay lập tức, nhưng khó khăn vì người di chuyển quá đông. Chạy trở về trại Pháo binh, vẫn còn 2 cậu lính gác, tôi đậu xe ngay cưả phòng vưà rời ban nẫy, chạy như bay vào trong. May quá! (cái may đầu tiên) Chiếc va-li đã được lôi từ trong hầm gia đình tôi ṭam trú lúc trước, nhưng chưa đem lên xe, vẫn còn nằm trơ một mình sau cánh cưả lối lên phòng tôi nằm. May mà còn lính gác, nếu không thì dân chúng quanh đó và bọn cướp phá cơ quan, công sở đã tràn vào vơ vét tất cả những gì còn ḷại, và cái va-li “quan trọng nhất cuả gia đình tôi“ cũng mất tiêu rồi. Nếu nó bị mất thì không biết sau này gia đình tôi cầm cự ra sao với cuộc sống đổi đời với trăm ngàn khổ cực. Trời Đất đã cứu gia đình tôi.. Đưá con gái lớn lần này tay lúc nào cũng để lên cái va-li vưà tìm lại được.Tôi lái xe ra cổng, anh em binh sĩ vẫn c̣n canh gác. Tôi nói lớn: “Anh em về đi, lo chuyện gia đ́nh, doanh trại không c̣n ai nữa!“
Trời đất! Đường xá ban đêm mà lúc này đông nghẹt những người là người, di chuyển bằng đủ mọi cách. Tất cả đều hướng về phía Cảng Tiên Sa và băi biển Mỹ Khê. Tôi lái xe, khẩu Colt-12 đeo trước ngực, ̣ kiểu Sĩ Quan Đức, đã lên đạn, khoá chốt an toàn, khẩu M-16 đă lên đạn sẵn, cũng khóa chốt, để ngay bên cạnh. Đứa con trai lớn nhất 16 tuổi, có mặt trong xe cũng đă được tôi chỉ dẫn để sử dụng khẩu tiểu liên hạng nhẹ Carbin M-2 để đề pḥng trường hợp bị bọn bất lương, tấn công, cướp bóc trong khi hỗn lọan. Trông cảnh người xe xuôi ngược thật là kinh hoàng, trong khi đó quân cộng sản vẫn pháo kích vào thành phố Đà Nẵng nổ ùynh! ùynh! rải rác đó đây.
Cái xe Jeep của tôi đang chạy bỗng dưng chết máy, nằm ỳ ngay cạnh đường. Thế là làm sao! C̣n đang lúng túng th́ hai binh sĩ cầm M-16 từ cống trại lính bên kia đường tiến đến xe tôi ḍm ngó, xem có chuyện chi mà lại dừng xe ngang xương trong ḍng người đang chẩy xuôi ra hướng băi biển. Một binh sĩ chào tôi: “Thưa Thiếu Tá! Sao Thiếu Tá lại ở đây vào lúc này?” “Xe tôi chết máy rồi!” Cậu binh sĩ kia cũng chạy lại rồi la to: “Đại Úy Sinh! Ra mau! Thiếu Tá Phó Ủy Viên Chính Phủ Ṭa Án Mặt Trận đây nè!” Đại Úy Từ Khánh Sinh, Đại Đội Trưởng nhẩy dù, bị thương tại mặt trận, sau được đưa về đây làm Quản Đốc Quân Lao Đà Nẵng, dưới quyền cuả tôi. Đại Úy Sinh, quân phục tác chiến chỉnh tề, mũ sắt 2 lớp, giơ tay chào tôi nghiêm chỉnh như thường lệ. Chúng tôi bắt tay nhau trong khi tôi nói: “Hay nhỉ! Sao cái xe của tôi lại chết máy ngay ở chỗ này? Nếu nó chết máy ở chỗ khác th́ làm sao đây?“ Tôi nghĩ thầm trong bụng: Đây là điều may mắn thứ hai cho chúng tôi trong cơn hỗn lọạn kinh hoàng. Anh Sinh kêu mấy binh sĩ ra đẩy cái xe của tôi vào trong sân trại.rồi ra lệnh cho một Thượng Sĩ: “Lấy cái xe dự trữ cuả mình, lo xăng nhớt đầy đủ rồi giúp gia đình Thiếu Tá chuyển đồ đạc sang, chớ lúc này mà xe cộ lộn xộn là nguy hiểm lắm.“ Tôi cảm ơn Đại Úy Sinh, bắt tay viên Thượng Sĩ già rồi vào văn pḥng, có vài Sĩ Quan trong đó. Sau vài phút hỏi han t́nh h́nh, tôi hỏi Đại Úy Sinh: ”Anh em bị giam giữ c̣n bao nhiêu người?“ “Thưa Thiếu Tá: gần 1 ngàn!” “Việc ăn uống của họ tới ngày hôm nay ra sao?” “Hôm nay th́ vẫn c̣n, nhưng ngày mai th́ chưa biết, gạo ḿnh c̣n, nhưng liệu nhà thầu cung cấp thức ăn có c̣n liên lạc nữa không.” Suy nghĩ thật nhanh vài giây rồi tôi quyết định: “Quân cộng sản đang tiến vào Đà Nẵng mà không đánh nhau chi cả. Nhân danh Sĩ Quan cấp chức cao nhất của 2 Ṭa: Mặt Trận Vùng I và Ṭa Thường Trực Đà Nẵng, hiện có mặt tai đây, tôi ra lệnh thả hết tất cả quân phạm không phân biệt Sĩ Quan hay Binh Sĩ, Đại h́nh hay Tiểu H́nh. En temps de guerre! En cas de force majeure! (trong trường hợp chiến tranh! Trong trường hợp bất khả kháng) chúng ta có quyền làm bất cứ cách nào để bảo vệ sinh mạng của ngần đó con người, đă từng là quân nhân như chúng ta. Họ cũng có thân nhân gia đ́nh đang đợi chờ họ. Anh Sinh cho thư kư đánh máy biên bản theo lời tôi đọc: “Lệnh thả hết quân phạm“... Tôi sẽ kư tên với tính cách người ra lệnh, và tất cả Sĩ Quan có mặt cùng kư tên với tính cách nhân chứng, hiểu biết quyết định này. Sau này vào Sài Gòn, chúng ta có giấy tờ trình Nha Quân Pháp và Bộ Quốc Phòng là những cơ quan mà hai Toà Án chúng tôi trực thuộc. Sáng sớm mai, chúng ta sẽ thả hết.” ***
Sĩ Quan, Hạ Sĩ Quan và Binh Sĩ của Quân Lao hầu như vẫn c̣n có mặt đông đủ tới giờ phút này. Đại Úy Sinh vốn gốc Sĩ Quan nhẩy dù cho nên làm việc rất đàng hoàng, nghiêm chỉnh. Bộ phận cấp dưỡng, dọn cơm tối lên cho mấy anh em Sĩ Quan chúng tôi, vừa ăn, vừa bàn bạc công việc phải làm sáng mai. Một Hạ Sĩ Quan đi xe gắn máy từ Cảng Tiên Sa trở về, báo cáo: Cảng Tiên Sa rất đông người, tầu bè di chuyển không đủ, rất khó khăn, địch thỉnh thoảng lại nă vài trái hỏa tiễn gây chết chóc và thương tích cho bà con. Đại Úy Sinh bảo anh em lo cơm tối cho gia đ́nh tôi và chỗ nghỉ ngơi qua đêm. T́nh “Huynh đệ chi binh“ những lúc như thế này mới thấy nó cao quư làm sao! Tất cả đều coi nhau như ruột thịt một nhà. Thật là phúc đức cho gia đình tôi: trong suốt những ngày rối loạn, di tản, chúng tôi may mắn vẫn có chỗ ăn, chỗ ngủ đàng hoàng, không thì khổ cho đám con trẻ biết mấy, nhất là đưá con gái út mới được ̉6 tháng, nhà tôi còn phải bồng ẵm trên tay và lo những bình sưã và biết bao nhiêu thứ cho một đưá bé như thế.
Hôm sau, trời c̣n sớm lắm, nhưng tất cả chúng tôi đă thức dậy. Tất cả Sĩ Quan chúng tôi cùng binh sĩ trong trại kéo nhau xuống phía khu vực nhà giam. Tôi ra lệnh: tất cả binh sĩ súng M-16 lên đạn, đứng thành 2 hàng, các Sĩ Quan đứng sau lưng, tôi cho mở cửa nhà giam, rồi dùng loa phóng thanh cầm tay nói lớn: “Nhân danh Sĩ Quan có cấp chức cao nhất của Ṭa án quân sự Mặt Trận Vùng I và Ṭa án quân sự Thường Trực Đà Nẵng hiện có mặt tại đây, tôi ra lệnh thả tất cả anh em ngay lúc này để trở về lo cho thân nhân gia đ́nh trong t́nh h́nh khẩn cấp hiện nay.” Nhiều anh em quân phạm c̣n nh́n nhau có vẻ ngơ ngác v́ họ không biết rơ t́nh h́nh bên ng̣ai. Tôi nói tiếp: “Anh em trật tự ra ng̣ai theo hướng dẫn của 1 Sĩ Quan, xếp hàng 10 người một, cứ đủ 6 hàng th́ ngưng lại, ngồi xuống Khi có lệnh hô của 1 Sĩ Quan th́ 2 hàng đứng dậy, theo tiếng hô thứ hai là cả 20 người chạy ra khỏi cổng trại, về nhà. Bất cứ ai gây lộn xộn, làm mất trật tự, hay đang chạy mà quay đầu lại hoặc dừng lại bất cứ vì lý do gì, sẽ bị bắn gục ngay tại chỗ! Nghe rơ chưa?” Tất cả anh em đều reo mừng và thi hành lệnh một cách nghiêm chỉnh.
Công việc “ thả tù“ đă xong, tôi thở phào nhẹ nhơm, họ cũng là người, từng là quân nhân dù có phạm tội, họ cũng có thân nhân gia đ́nh đang trông đợi trong ḥan cảnh khó khăn, nguy hiểm này, chỉ sợ có sự rối lọan xẩy ra khi anh em nóng ḷng, sốt ruột rồi làm càn, ai cũng muốn thóat ra khỏi nhà tù càng sớm càng tốt. May mắn là việc đó đã không xẩy ra. Ăn sáng qua loa xong, tôi cho lệnh tập họp tất cả Sĩ Quan, Hạ Sĩ Quan, Binh Sĩ cuả Quân Lao. Quân số gần như đông đủ hoàn toàn. Với giọng nói trộn lẫn sự xót xa trong lòng, dù rằng cuộc đời cuả tôi đã quen với xót xa, đau khổ, chia lià từ khi 15 tuổi, phải bỏ trường trung học ở Hải Phòng để lăn mình vào cuộc kháng chiến chống Pháp, địch bắt hai lần, rồi 23 năm lính chống cộng sản, từ Binh Nhì, ban đêm tự học một ḿnh suốt 11 năm, theo hệ thống giáo dục cuả người Pháp để lại, qua 19 lần thi: Written và Oral examinations, không theo học trường Sĩ Quan nào cả, nhưng qua 3 năm thực tập tại Toà Án Quân Sự Mặt Trận, cộng thành 14 năm là tôi lên Đại Uư, rồi Thiếu Tá, với chức vụ hiện tại, tôi nói: “Vận nước bắt chúng ta phải bỏ cuộc một cách đau lòng. Chúng ta đã làm hết bổn phận cuả những quân nhân. Bây giờ, không còn cách nào khác hơn nưã, tôi khuyên anh em nên trở về ngay,lo cho gia đình trong cơn hỗn loạn. Súng đạn cá nhân, anh em tùy nghi tìm cách thủ tiêu, ai không làm được th́ để vào trong kho súng chắc chắn kia, Sĩ Quan tiếp liệu khoá kỹ lại, không để lọt vào tay những kẻ xấu, dùng nó làm hại người dân vô tội trong lúc hỗn loạn này.. Còn các Sĩ Quan, anh em mình tạm chia tay ở đây và mong có ngày gặp lại. Xin chúc tất cả anh em bình an!“
Tôi bắt tay thật chặt từng Sĩ Quan, Hạ Sĩ Quan, Binh Sĩ...Vài binh sĩ bịn rịn không nỡ rời chúng tôi trong khung cảnh đau đớn như thế này. Họ vẫn còn đứng nghiêm, giơ tay chào theo quân cách rồi mới tan hàng, theo nhau từng nhóm một. Mấy đưá con đă lớn cuả tôi đứng đằng xa, cạnh chiếc xe Jeep, trông thấy cảnh đó̀ cũng hiểu được nỗi đau ḷng cuả lớp người cha, anh , những quân nhân chúng tôi, cho nên chúng nó cũng nước mắt sụt sùi. Khi ṃoi người đã tan hàng, ai lo việc nấy, Đại Úy Sinh, chỉ có một mình ở trại, lên xe cùng gia đình tôi. Anh lái ra phiá bãi biển Mỹ Khê. Có mấy chiếc tầu Haỉ Quân từ trong Nam kéo ra thật, nhưng đậu hơi xa, nước cạn không vào gần được. Trên tầu đông đặc những người là người và khắp ṃoi chỗ nơi bãi biển, người từ khắp nơi dồn về sao mà đông thế. Cả lính lẫn dân, kẻ lội nước, kẻ đi đủ loại ghe thuyền, cố gắng bơi ra ra tới chỗ tâù đậu.. Cầu thang lên tầu không đủ để đưa số người đông đặc như kiến leo lên. Người ta phải dùng đến những cái thang dây dùng trong trường hợp khẩn cấp, nhưng người vẫn chen chúc leo lên, hành lý mang theo rơi rớt xuống biển mỗi lúc một nhiều, rồi đến lúc có những người vì chen chúc, xô đẩy, đuối sức cũng rớt xuống biển đều đều. Những tiếng kêu gào thất thanh càng làm cho cảnh tượng thêm rùng rợn. Nhiều người trên bờ biển khóc thét lên làm cho những đưá con nhỏ cuả tôi cũng oà lên khóc theo . Tôi bảo Đại Úy Sinh: “Mình không thể để cho những đưá trẻ thơ như thế này cũng phải cḥiu cảnh thê thảm đó!“ Anh Sinh bảo tôi: “Bọn mình tránh ra phiá này, tôi có thằng đàn em ở trong xóm đằng kia. Nó có chiếc ghe dìm dưới nước. Nó và bọn mình đi ghe ra phiá ngoài xa, lên chiếc tầu ở tít ngoài kia mới được.“
Chiếc xe Jeep cài số nhỏ, ì ạch lăn bánh trên cát, chở đông người chúng tôi tới phiá cách xa đó một khoảng, gần một xóm nhỏ lơ thơ mấy nóc nhà tranh, nhà lá. Anh Sinh chạy vut vào trong xóm rồi ra ngay cùng với một cậu nghiã quân.. Chiếc ghe được lôi ở dưới nước lên, đủ chở ngần đó con người, tuy có chút nguy hiểm về an toàn. Đành liều vậy, chớ biết làm sao! Cậu nghiã quân nói: “Thiếu Tá và Đại Úy thay quần áo dân sự đi vì em biết ṭụi du kích và đặc công nằm vùng đang ra công khai hoạt động để kiểm soát tình hình, phiá sau quân đội đánh chiếm thành phố Đà nẵng và vùng chung quanh, ngăn chặn đồng bào di tản, ṭụi nó hung hăng lắm!” Tôi đă từng có kinh nghiệm khi đi kháng chiến, đứng trong hàng ngũ cuả cộng sản 6 năm, công tác trong các văn pḥng cơ quan lănh đạo v́ có chút chữ nghiă và có người anh ruột đỡ đầu, che chở, cho nên tôi biết rơ Sách - Lược ( Policy & Strategy ) cuả cộng sản là đánh chiếm một vùng hay một xứ sở, quốc gia nào th́ bắt buộc: quân tác chiến làm xong nhiệm vụ, lập tức lực lượng b́nh định (Pacificatory forces) phải kiểm soát an ninh, trật tự, đè bẹp, diệt tan mọi sức kháng cự hay nổi lên làm loạn sau này... Chúng tôi chuyển đồ đạc trên xe xuống băi cát rồi tôi đưa chùm ch́a khóa xe cho một người đàn ông ng̣ai 50 tuổi dáng hiền lành, đứng cạnh đó, không rơ ông ta thuộc lọai người ǵ. Tôi bảo: Nếu chúng tôi xuống ghe đi được th́ Bác lấy chiếc xe này, đem về biến cải đi mà xài! Chúng tôi chuẩn bị bước xuống chiếc ghe của cậu nghĩa quân, đă được tát sạch nước, nhưng lúng túng v́ đông người, có đám con nít, với đồ đạc... Từ phiá làng xóm gần đó, bọn du kích và quân chủ lực miền (regional forces) cuả Tỉnh Đội Quảng Nam – Đà Nẵng đă chia nhau từng toán nhỏ đi lùng soát, ngăn chặn tại các điạ điểm trọng yếu, mà băi biển Mỹ Khê, Sơn Trà, núi Non Nước, vv... là những điểm chúng đă chú ư. Mấy tên du kích chiă súng tiểu liên AK- 47 cuả Liên Sô và cả M-16 cuả quân Việt Nam Cộng Hoà bỏ lại, quát om x̣m: “Không có đi đâu hết cả! Quay về ngay, không th́...bắn hết!“ Chúng nổ vài loạt súng vào chiếc thuyền nhỏ và bắt chúng tôi quay lại. Thật là buồn lẫn tức giận v́ Đại Uư Sinh từng là Đại Đội Trưởng Nhẩy Dù, c̣n tôi th́ đă từng lăn lộn trong cuộc kháng chiến chống Pháp, Tây bắt 2 lần, rồi 23 năm trong Quân Đội Cộng Hoà từ Lính hạng bét leo lên cấp Tá, từng coi bọn du kích này như bọn... chó chết, nhưng lúc này chúng nó là kẻ thắng trận và đang cầm tiểu liên xung kích trong tay. Tôi nói nhỏ với Sinh: “Thôi quay lại!” Tôi nh́n lũ trẻ mặt mũi lo sợ, kinh hoàng mà ḷng đau xót không cách nào nói hết được... Khi trở lại chiếc xe th́ Bác “nhà quê“ đang ngồi ở ghế tài xế và cho xe nổ máy. Loay loay mà chẳng biết làm cho chiếc xe nổ máy. Tôi nói với Bác ta: “Thôi, cảm ơn Bác, chúng tôi không đi được, cần xe chở nhà tôi và các cháu về thành phố kẻo trời chiều đă muộn, ở giưă băi biển mênh mông thế này, đằng kia người đen như kiến vẫn đang lên tầu và vẫn... đang rơi rụng xuống biển như sung, như lá bay thế kia, coi bộ không được rồi, nhất là các cháu nhỏ như thế này.” Bác ta vui vẻ đưa lại chùm chià khoá cho tôi và bước xuống nhường chỗ cho Đại Uư Sinh và tôi chuyển đồ đạc trở lại trong xe. Đây lại thêm một điều may mắn cho chúng tôi. Xong việc, tôi bảo anh Sinh lên lái xe, tôi ngồi bên cạnh c̣n nhà tôi và các cháu ngồi hết ở phiá sau. Đại Uư Sinh ngồi lên cầm tay lái, tôi quay lại nói với người đàn ông hiền lành, gần như không thấy nói năng ǵ cả: “Cảm ơn Bác nghe! Cầu chúc Bác b́nh an!” Trong khi Đại Uư Sinh cài số nhỏ, lái xe ́ ạch lăn trên băi cát, t́m lối lên bờ, tôi nói với anh Sinh: May mà tay này hiền lành, thật thà, mở xe mấy lần máy không nổ, nếu nổ máy, liệu anh ta có biết lái nó đi đâu không và chúng tôi cả bọn đang đứng ở giưă băi biển mênh mông, với nhiều đe doạ, nguy hiểm, không biết sẽ ra thế nào khi trời đă dần dần ngả bóng về chiều, trong khi anh Sinh chỉ mở máy một cái là xe nổ máy tức khắc, xe tốt, để dự trữ cuả đơn vị anh Sinh kia mà, chớ gặp anh chàng kia là thứ dữ th́ thật là khổ sở vất vả cho gia đ́nh tôi với đám con phần nhiều c̣n nhỏ, đồ đạc lỉnh kỉnh...
Phan Đức Minh
C̣n tiếp
Bookmarks