Vinh danh người biểu t́nh - Tây và Ta
Trần Việt Tŕnh

Năm 2011 đang đứng ở ngưỡng cửa sắp đi qua. Năm 2011, toàn thế giới đều chứng kiến một làn sóng nổi dậy chưa từng thấy, biểu t́nh diễn ra khắp nơi, ôn hoà cũng có mà bạo động cũng có. Từ khắp nơi ở Trung Đông đến châu Âu và châu Mỹ, những người biểu t́nh đă xác định sức mạnh của người dân trong nước ḿnh, sức mạnh của con người trên toàn thế giới và xác định h́nh thể chính trị toàn cầu.

Hàng năm tạp chí Time của Mỹ b́nh chọn Nhân Vật trong Năm (Person of the Year). Đây là cuộc b́nh chọn có uy tín và được trông đợi nhất trên thế giới. Truyền thống b́nh chọn Nhân Vật trong Năm được báo Time khởi xướng kể từ năm 1927.

Người được b́nh chọn là những người nổi tiếng, có ảnh hưởng lớn đến các sự kiện trong năm, dù là nổi tiếng tốt hay nỗi tiếng xấu. Do vậy mà danh hiệu này không những được trao cho “Những người làm nên hoà b́nh” (The Peacemakers) như Yasser Arafat, Yitzhak Rabin, F.W. de Klerk, và Nelson Mandela vào năm 1993, nhà độc tài Adolf Hitler cũng từng được xuất hiện trên trang b́a của báo Time vào năm 1938. Năm ngoái, giải thưởng này được trao cho Mark Zuckerberg, người sáng lập kiêm giám đốc điều hành Facebook.

Dù mang tên gọi Nhân Vật trong Năm nhưng việc b́nh chọn không bị ràng buộc ứng cử viên phải là một cá nhân. Bởi vậy, năm 1982, danh hiệu Nhân Vật trong Năm được trao cho máy computer, một phát minh đột phá cho văn minh nhân loại vào thời kỳ đó. Đặc biệt, vào năm 2006, Time trao danh hiệu này cho “You”, có nghĩa là “các bạn”, là “tất cả mọi người”, với hàm ư tôn vinh hàng triệu người có những đóng góp tạo nên những trang internet lợi ích, những trang bách khoa toàn thư điện tử Wikipedia hữu dụng cùng những công cụ tiện lợi như YouTube, MySpace, ...

Ngày 14 tháng 12 vừa qua, báo Time công bố Nhân Vật trong Năm lần thứ 84 này thuộc về “Người Biểu T́nh” (The Protester). Một lần nữa, Nhân vật trong năm 2011 không phải là một cá nhân mà là một biểu tượng, là Người Biểu T́nh, là tất cả những Người Biểu T́nh, những người phản kháng trên toàn thế giới, đại diện cho ngọn lửa cách mạng lan tràn từ Trung Đông sang đến Athens (Hy Lạp), từ việc chiếm đóng Wall Street (New York) đến việc xuống đường ở Moscow như tiêu đề trên trang b́a của tờ báo.



Tại Trung Đông, các cuộc biểu t́nh bắt đầu từ Tunisia, lan sang Ai Cập, Yemen và Libya làm thay đổi các chính phủ cầm quyền. Làn sóng biểu t́nh có tên gọi “Mùa xuân Ả Rập” gồm các cuộc nổi dậy, tuần hành và biểu t́nh phản đối chưa từng có ở các quốc gia trong thế giới Ả Rập như Tunisia, Algeria, Ai Cập, Yemen và Jordan, Mauritania, Saudi Arabia, Oman, Sudan, Syria, Iraq, Libya và Morocco. Làn sóng được bắt đầu từ một cuộc nổi dậy và biến thành cuộc cách mạng tại Tunisia, sau vụ tự thiêu của Mohamed Bouazizi để phản đối tham nhũng và bị cảnh sát ngược đăi.

Ở Tây Âu là các cuộc biểu t́nh nhằm phản đối t́nh trạng kinh tế kiệt quệ, khoảng cách quá lớn giữa người giàu và người nghèo, nợ công khổng lồ đă khiến các nước trong khu vực đồng Euro, đặc biệt là tại Hy Lạp, cắt giảm ngân sách ồ ạt và đặt ra hàng loạt biện pháp thắt lưng buộc bụng khác. Hàng chục ngh́n người đă xuống đường ở Athens và những nơi khác để phản đối các tổ chức tài chính và giới chính trị tắc trách đă đưa họ vào hỗn loạn. Cuộc biểu t́nh tương tự đă làm rúng động Tây Ban Nha. Ở cả hai quốc gia, chính phủ đương nhiệm đă sụp đổ và thủ tướng phải ra đi.

Tại Mỹ, sự tŕ trệ về kinh tế đă châm ng̣i cho cuộc biểu t́nh “Chiếm lấy Wall Street” của dân chúng với khẩu hiệu “99% dân Mỹ chống lại 1% kẻ giàu có” vào tháng 9 năm nay. Việc biểu t́nh này nhắm vào các công ty tài chính mà chủ yếu là những người giàu, những người được coi là tài phiệt, những người giàu được “trục lợi” từ khủng hoảng kinh tế, tuy chỉ chiếm một phần nhỏ dân số nhưng lại là những người có khả năng điều khiển và xoay chuyển một cả một nền tài chính quốc gia. Cuộc biểu t́nh này kéo dài đến mấy tháng, thậm chí c̣n vượt biên giới nước Mỹ lan sang nhiều lục địa khác. Bên kia bờ Đại Tây Dương, các cuộc biểu t́nh chống Phố Wall Street c̣n thu hút đông người tham gia hơn cả ở Mỹ. Lực lượng biểu t́nh này liên kết với các cuộc biểu t́nh kéo dài từ nhiều tháng nay nhằm phản đối các biện pháp thắt lưng buộc bụng của chính phủ.

Ở Nga, biểu t́nh của người dân tại Moscow và nhiều thành phố khác những ngày gần đây lại mang một sắc thái khác. Ngay sau cuộc bầu cử hạ viện, người dân đă xuống đường phản đối kết quả bỏ phiếu. Họ cho rằng thắng lợi thuộc về đảng cầm quyền nước Nga thống nhất là do gian lận bầu cử. Hàng chục ngh́n người đă xuống đường tại Moscow, với các khẩu hiệu mạnh mẽ chưa từng thấy như “Nước Nga hăy thức tỉnh”. Người biểu t́nh đ̣i chính quyền hủy bỏ kết quả bỏ phiếu hạ viện và tổ chức cuộc bầu cử mới. Họ c̣n thậm chí đe dọa, nếu chính quyền không đàm phán, họ sẽ tiếp tục phản đối với quy mô lớn hơn.

Đó là những h́nh ảnh phản kháng suốt trong 12 tháng qua từ Trung Đông, sang châu Âu, sang Mỹ, và sang đến tận Nga, các cuộc biểu t́nh của người dân khắp nơi đă trở thành đặc trưng trong bối cảnh kinh tế xă hội toàn cầu nhiều bất ổn như hiện nay. “Đây là những người đang làm thay đổi lịch sử và họ sẽ thay đổi lịch sử trong tương lai” Tổng biên tập Rick Stengel phát biểu trên đài truyền h́nh NBC của Mỹ.

C̣n ở Việt Nam th́ sao? Từ năm 75 cho đến gần đây, biểu t́nh hiếm thấy xảy ra ở VN nhưng trong năm nay đă có một số cuộc biểu t́nh về tranh chấp lănh hải với Trung Quốc, tranh chấp đất đai của các giáo xứ Công Giáo và của người dân oan với nhà cầm quyền địa phương đă bị công an dùng vũ lực giải tán.

Họ cũng là những Người Biểu T́nh đáng được vinh danh.

Họ là:

Em bé gái tuổi mới lên 5 lên 6 bước những bước đi nhỏ của ḿnh cùng những bước đi lớn của cha anh



Bà cụ già không nề hà sức khoẻ gióng lên tiếng nói yếu ớt của ḿnh cùng con cháu



Những thanh niên, thiếu nữ uất ức đồng loạt xuống đường



Họ là những Người Biểu T́nh, không phải chỉ một người, một cá nhân mà là cả một tập thể đă làm nên “Nhân Vật trong Năm” của Việt Nam. Bằng cách này hay cách khác họ đă chứng minh cho thế giới, cho những kẻ cầm quyền trong nước thấy rằng họ đang đ̣i hỏi quyền căn bản của ḿnh, quyền được biểu t́nh mà Hiến pháp của chế độ đă ghi và đang bị lật lọng bóp méo bởi các quy định, nghị định chồng chéo lên nhau. Họ là những người trong tay không một vũ khí pḥng thân, họ chỉ có ư chí phản đối những áp bức, bất công, phi lư, độc tài của những người lănh đạo. Họ đă tạo nên một luồng gió mới mang hy vọng cho xă hội VN chưa từng thay đổi hơn 30 năm nay. Trớ trêu thay! Ở thế giới phương Tây, những người biểu t́nh được vinh danh, c̣n ở VN th́ họ bị đàn áp, hành hung, bắt bớ và tù tội!

Sau khi tạp chí Time công bố Nhân Vật trong Năm 2011 là những “Người Biểu T́nh” th́ các báo “không đâu vào đâu” ở trong nước ngay ngày hôm sau, ngày 15 tháng 12, nhanh nhẹn và đồng loạt đưa tin hùa theo, vô thưởng vô phạt. VnExpress tường tŕnh “Người biểu t́nh - Nhân vật của năm”, VietnamNet chạy bài “V́ sao người biểu t́nh trở thành Nhân vật của năm?”, Thanh Niên Online cho đăng bài “Time b́nh chọn người biểu t́nh là nhân vật của năm”, c̣n Tuổi Trẻ Online th́ đăng bài “Time b́nh chọn người biểu t́nh là nhân vật của năm”.

Trong khi đó th́ các cơ quan ngôn luận chính thức của Đảng như Công An Nhân Dân, Quân Đội Nhân Dân, An Ninh Thủ Đô, Báo điện tử Đảng CSVN, Hà Nội Mới, ... th́ biệt vô âm tín. Nói ǵ bây giờ? Chẳng lẽ Đảng và nhà nước lên tiếng vinh danh những người biểu t́nh, công kênh những người đang phản kháng họ? Có chăng th́ nay mai họ sẽ cho chạy những bài có lời lẽ như “Nhân quyền kiểu Mỹ, có sự câu kết phối hợp của bọn phản động lưu vong ở nhiều quốc gia trên thế giới, nặn ra nhằm kích động, phá rối diễn biến hoà b́nh của thế giới”.

Tại sao cũng cùng hành động yêu nước ấy, cũng những bước chân xuống đường v́ Tổ quốc ấy, ngày xưa là yêu nước th́ ngày hôm nay là phản động? Vào thời điểm trước 30 tháng 4 năm 75, mọi cuộc biểu t́nh ở Sài G̣n đều được Hà Nội ca ngợi là các hoạt động tiến bộ và thường được ngấm ngầm khuyến khích, xách động, để trở thành những phong trào nổi dậy rộng lớn. Giờ th́ Hà Nội đă nắm quyền rồi, biểu t́nh không c̣n được coi là các hoạt động tiến bộ nữa, nhà cầm quyền đă không khuyến khích mà c̣n ra sức đàn áp và quyết dẹp bỏ. Chung quy cũng chỉ nhằm mục đích bảo vệ đảng và chế độ.

Trần Việt Tŕnh
19 tháng 12 năm 2011