Nguyễn Xuân Vinh
Tại Đông Á sự căng thẳng về chính trị và quân sự ngày càng gia tăng. Những hoạt động kiến trúc đảo nhân tạo trên quần đảo Trường Sa, cách cư sử hung hăng của Trung Quốc, cùng với những gây cấn trong năm 2014 trên biển Hoa Đông qua việc thiết lập vùng nhận diện pḥng không do Trung Quốc đă đưa đến sự quan ngại của một số quốc gia trong vùng và cả Hoa Kỳ.
Sự phát triển ồ ạt của quân đội Trung Quốc từ đầu thập niên 2010, đặt biệt là của lực lượng hải quân, khiến các quốc gia ở Đông Á đang ráo riết tăng cường lực lượng vũ trang của ḿnh.
Các quốc gia ở Đông Á có những quan tâm ǵ đối với những phát triển trên Biển Đông? Họ có những biện pháp ǵ để chuẩn bị cho những diễn biến tương lai? Và Việt Nam có thể lợi dụng t́nh thế này bằng cách nào để hữu ích cho việc bảo vệ giang sơn?
NHỮNG TIẾN TRIỂN QUÂN SỰ Ở BẮC Á
ĐÀI LOAN
Trong lúc các nước láng giềng của Trung Quốc lo ngại là nước này sẽ dùng sức mạnh quân sự để giải quyết những tranh chấp lănh hải theo ư muốn của ḿnh, sự phát triển của quân đội giải phóng nhân dân cho thấy là Trung Quốc vẫn ưu tiên theo đuổi một mục đích chiến lược khác. Đó là sự thống nhất với Đài Loan.
Theo bản báo cáo năm 2014 của bộ quốc pḥng Mỹ, Trung Quốc tập trung khoảng phân nữa các đơn vị chiến đấu cấp sư đoàn của lục quân tại ba quân khu nằm ở eo biển Đài Loan. Khoảng phân nữa số máy bay ném bom của không quân Trung Quốc đóng ở các căn cứ gần Đài Loan. Và 60 trong số 81 chiến hạm lớn, kềm theo hơn phân nữa lực lượng tàu ngầm, là thuộc về hai hạm đội Đông Hải và Nam Hải. Hai hạm đội này sẽ là gọng ḱm để bóp nghẹt Đài Loan trong trường hợp xung đột vũ trang. Ngoài ra, theo bộ quốc pḥng Mỹ, Trung Quốc đang nổ lực chế tạo một loại hỏa tiễn đạn đạo chống chiến hạm với đầu đạn nguyên tử. Loại hỏa tiễn Dong Feng 21D (DF-21D) có khả năng tấn công các đội chiến hạm như những đội tác chiến hàng không mẫu hạm của hải quân Mỹ trong một cự ly hơn 1500 km, và như thế Trung Quốc sẽ nắm trong tay một vũ khí lợi hại để ngăn chận sự can thiệp của hải quân Hoa Kỳ.
Theo nhận xét của bộ quốc pḥng Đài Loan, sức lực càng tăng của Trung Quốc sẽ ảnh hưởng đến khả năng của Hoa Kỳ để yểm trợ cho Đài Loan trong trường hợp Bắc Kinh tung ra một cuộc tấn công đảo này. Theo tiên đoán của bộ quốc pḥng Đài Loan, từ năm 2020 Trung Quốc có thể sẽ đầy đủ sức lực để tấn chiếm Đài Loan. V́ thế quốc gia này hiện đang dồn nổ lực vào việc cải tổ quân đội, tân trang hải quân và không quân. Chương tŕnh quan trọng nhất là việc tân tiến hóa 145 chiếc F-16 A/B mua của Hoa Kỳ trong thập niên 1990.
Trên Biển Đông Đài Loan cũng giữ vài ḥn đảo ở Trường Sa và cũng đ̣i hỏi chủ quyền ở quần đảo này. Vào đầu tháng bảy năm 2015 nhân ngày kỷ niệm chiến thắng Nhật của quân đội Quốc Dân Đảng, tổng thống Đài Loan Ma Ying-Jeou đă nhấn mạnh chủ quyền của nước này trên đảo Itu Aba (đảo Ba B́nh), một trong những đảo lớn nhất tại Trường Sa, cùng một số đảo khác do Đài Loan chiếm giữ. Trên đảo Ba B́nh Đài Loan đă xây một phi đạo cùng với một bệnh viện và một số cơ sở khác. Nhưng ngoài tuyên bố đó, vai tṛ của Đài Loan trong những tranh chấp trong thời gian qua tương đối là bị động.
NHẬT BẢN
Áp lực chính trị cũng như những hoạt động gây hấn của lực lượng cảnh sát hàng hải Trung Quốc trên vùng biển xung quanh quần đảo Senkaku (Điếu Ngư), đồng với sự quan ngại về thái độ hung hăng bất chấp của chư hầu Trung Quốc Bắc Hàn đă đưa đến một sự kiên quyết hơn của Nhật Bản trên lănh vực quốc pḥng. Mặc dù nền kinh tế vẫn chưa phát triển lại như trước cuộc khủng hoảng nhưng Nhật đă tuyên bố là sẽ gia tăng ngân sách quốc pḥng, ưu tiên cho trang bị của binh chủng không quân và hải quân. Chính phủ của ông Shinzo Abe đang thực hiện chương tŕnh nhằm nâng cao khả năng chiến đấu di động của quân đội, đồng thời chuyển trọng lực của lục quân về miền Tây Nam Nhật và phát triển lực lượng đổ bộ.
Mặc dù được tái lập dưới nhiều giới hạn sau Thế chiến thứ hai nhưng quân đội Nhật hiện nay được xếp vào hạng tám trong những quân đội hùng mạnh nhất thế giới. Là đồng minh quan trọng nhất của Hoa Kỳ ở Châu Á, Nhật luôn luôn được ưu đăi trong việc mua vũ khí. Hiện nay quân đội Nhật có thể được xem là quân lực hiện đại nhất ở Đông Á.
Tổng cộng hải quân Nhật hiện nay bao gồm 32 khu trục hạm, 13 hộ tống hạm và 18 tàu ngầm. Trong số đó hai khu trục hạm hạng Atago có trang bị hỏa tiễn Standard Missile SM3 có khả năng tiêu diệt hỏa tiễn đạn đạo. Ngoài hải quân Mỹ hiện tại chỉ có hải quân Nhật được trang bị với loại hỏa tiễn này. Qua bài học kinh nghiệm từ Thế chiến thứ hai, Nhật không được xử dụng hàng không mẫu hạm, nhưng hải quân Nhật đă đóng ba chiếc chiến hạm lớn có sân bay cỡ những hàng không mẫu hạm hạng Invincible của Anh Quốc, mang đủ tính năng của hàng không mẫu hạm. Và năm 2016 có lẽ sẽ thêm một chiếc thứ tư.
Nhật Bản cũng có một lực lượng không quân lớn với 552 chiến đấu cơ tối tân thế hệ thứ tư như F-15 và chiếc F-2, một khu trục cơ phản lực tự chế theo mẫu của chiếc F-16 của Hoa Kỳ, cùng với một số đáng kể về máy bay và trực thăng săn tàu ngầm. Nhật cũng sẽ được cung cấp 17 chiếc máy bay vận tải lên thẳng V-22 Osprey với giá trị là 3 tỉ USD để trang bị cho những tàu sân bay và trong tương lai sẽ nhận 42 chiếc máy bay tàng h́nh F-35 mới nhất của Hoa Kỳ.
Việc duy tŕ giao thông tự do trên Biển Đông là một vấn đề sống c̣n đối với Nhật Bản. Tất cả nguyên liệu cung cấp cho Nhật từ Trung Đông cũng như toàn bộ hàng hóa trao đổi giữa Nhật và Âu châu đều đi qua vùng biển này. Mưu đồ bành trướng của Trung Quốc trên vùng biển này qua chuổi căn cứ quân sự đang được thiết lập ở Hoàng Sa và Trường Sa sẽ tạo nên một rủi ro lớn cho nền kinh tế của Nhật và Đại Hàn.
Trong một phản ứng của Nhật, theo thông tin của công ty IHS Jane’s đầu tháng Hai 2015, bộ trưởng quốc pḥng Nhật, tướng Nakatani, đă cho biết ông có thể h́nh dung là hải quân Nhật sẽ thực hiện những chuyến đi tuần trên Biển Đông.
Ư định để hải quân đi tuần trên Biển Đông sẽ là một sự khiêu khích đối với Trung Quốc. Cùng lúc, theo một phát biểu vào cuối tháng Giêng 2015 của đô đốc hải quân Mỹ Robert Thomas, tư lệnh Hạm đội Bảy đóng tại Yokosuka, việc đó lại sẽ được sự tán thành của Hoa Kỳ. Chính phủ Obama hiện đang lo âu là Trung Quốc uy hiếp các nước láng giềng trong vùng này. Theo ông Thomas, Nhật Bản có thể đóng một vai tṛ quan trọng để giữ ổn định trên Biển Đông.
Nhưng đó chỉ là những hành động có tính cách tượng trưng. Xác xuất để hải quân Nhật hoạt động thường xuyên trên Biển Đông không cao lắm v́ những cản trở do hiến pháp, mặc dù chính phủ Nhật đă đưa một luật mới vào quốc hội nhằm tạo khả năng cho quân đội Nhật tham gia vào những hoạt động chiến đấu ở nước ngoài.
Sự hiện diện của hải quân Nhật trên Biển Đông cũng sẽ không có ích lợi ǵ cho Việt Nam trong việc bảo vệ chủ quyền trên những quần đảo, nếu Việt Nam vẫn khư khư giữ cái lập trường „ba không“ vô lư. Nhật không thể ngăn cản những hành động bành trướng của Trung Quốc trên những đảo. Thậm chí nếu có sự đụng độ vũ trang giữa Trung Quốc và Việt Nam, hải quân Nhật cũng không can thiệp được v́ không có một căn bản pháp lư nào cả.
Bookmarks