TT Trump bước qua 1/2 nhiệm kỳ với nhiều xáo trộn trong chính phủ, nhưng nhiều chuyên gia cho rằng mọi chuyện chỉ có thể tệ hơn trong 2 năm tới.
Trong suốt hai năm, ông Trump "gây chiến" với chính các quan chức trong chính phủ, nhiều lần cho rằng những người xung quanh ông là kẻ ngốc. Tổng thống thường tỏ ra giận dữ khi những cố vấn cố thay đổi quyết định của ḿnh và không mấy hứng thú trước những bài thuyết tŕnh giải thích về một vấn đề nào đó.
"Không ai hiểu hệ thống chính trị này hơn tôi, đó là lư do tại sao một ḿnh tôi có thể sửa chữa nó", ông Trump từng phát biểu tại Đại hội đảng Cộng ḥa vào tháng 1/2016 ngay sau khi vừa nhậm chức. Và đúng là thời gian dần trôi th́ tổng thống Mỹ ngày càng trở nên một ḿnh với một loạt sự ra đi của các quan chức, phụ tá và cố vấn cấp cao của chính quyền.
Một loạt những sự kiện gần đây trong đó có quyết định từ chức của Bộ trưởng Quốc pḥng Jim Mattis cùng với việc chính phủ liên bang đóng cửa một phần khiến cho nhiều câu hỏi đang được đặt ra, liệu mọi thứ có đang vượt ra khỏi tầm kiểm soát của ông Trump?
Cô lập trong Nhà Trắng
Vào thời điểm giữa nhiệm kỳ thứ nhất của ḿnh, ông Trump đang ngày càng tự chủ động đưa ra các quyết định mà không trao đổi hay bàn bạc với ai. Theo New York Times, tổng thống dành nhiều thời gian hơn xem TV, và các cố vấn cho biết người đứng đầu Nhà Trắng có vẻ đang bị ảnh hưởng bởi thông tin từ những cuộc điều tra nhắm vào luật sư cũ, cựu chủ tịch chiến dịch tranh cử, cựu cố vấn an ninh quốc gia và quỹ Trump của gia đ́nh ông.
Mọi thứ trở nên khó khăn hơn với tổng thống v́ những sự xáo trộn nhân sự liên tục diễn ra trong chính phủ. Ông Trump mới bước vào Nhà Trắng được 2 năm, nhưng đă có 3 Chánh văn pḥng, 3 cố vấn An ninh Quốc gia, 6 Giám đốc truyền thông, 2 Ngoại trưởng, 2 Bộ trưởng Tư pháp và sắp tới sẽ là 2 Bộ trưởng Quốc pḥng. Theo thống kê của Viện Brookings, tỷ lệ quan chức cấp cao nghỉ việc trong nội các lên tới 65%.
Tờ New York Times cho biết, gần đây tổng thống đă chia sẻ với các phụ tá rằng ông cảm thấy "hoàn toàn bị bỏ rơi", cho rằng không có ai đứng về phía ông và nghĩ rằng một số người xung quanh ông có động cơ khác. Cũng theo tờ báo này, ông Trump bất đồng với cả con gái Ivanka và con rể Kushner về nhiều vấn đề, mỗi khi điều này xảy ra, tổng thống cử Chánh văn pḥng John Kelly đi đưa thông điệp của ḿnh chứ không nói thẳng với các con.
Ông Trump gần đây cũng dành ít thời gian hơn cho những người bạn cũ. Cảm giác lẻ loi của tổng thống được thể hiện tại bữa tiệc mừng ngày nghỉ lễ ở Nhà Trắng vào tháng này, ông Trump xuất hiện trong vài phút, chụp vài bức ảnh chiếu lệ với các vị khách rồi sau đó đi lên tầng và biến mất chứ không ḥa vào bữa tiệc. Vào hai ngày cuối tuần trước Giáng sinh, khi chính phủ đóng cửa, ông Trump ở một ḿnh bên trong Nhà Trắng, đợi bà Melania quay lại từ Florida.
Mối quan hệ rạn nứt với phe Cộng ḥa
Bên cạnh đó, tổng thống cũng đang phải đối mặt với sự sụt giảm ủng hộ của những người đứng đầu phe Cộng ḥa sau một loạt quyết định, từ việc bảo vệ Thái tử Saudi trong vụ nhà báo Khashoggi bị giết hại cho đến việc rút quân đội khỏi Syria và giảm bớt sự hiện diện tại Afghanistan.
Và gần đây nhất, với việc đe dọa đóng cửa chính phủ v́ không được cấp kinh phí cho bức tường biên giới, ông Trump bắt đầu khiến một số người Cộng ḥa nổi giận và lên tiếng, mặc dù những người này trước đó thường giữ im lặng.
Xu hướng này chắc chắn sẽ khiến ông Trump đối mặt với nhiều khó khăn khi đảng Dân chủ giành quyền kiểm soát hạ viện vào ngày 3/1 tới. Nếu hạ viện đưa ra một kế hoạch nào đó bất lợi cho ông Trump, tổng thống sẽ phải dựa vào các thành viên đảng Cộng ḥa – phe chiếm đa số ở thượng viện – để giúp ông vượt qua thử thách.
Trong suốt hai năm qua, nếu ông Trump làm những người Cộng ḥa hài ḷng, ông sẽ có sự ủng hộ của họ. Từ việc tổng thống rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran, rút khỏi thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu, cho đến việc bổ nhiệm hai thẩm phán bảo thủ vào ṭa tối cao, tất cả đều nhằm mục đích đổi lấy sự ủng hộ của phe Cộng ḥa.
Syria : Sự phản bội của Trump
Một ḿnh chống lại tất cả, hay gần như tất cả. Trên đây là câu mở đầu trong bài xă luận của báo Le Monde « Syria : Sự phản bội của Trump ». Tổng thống Mỹ đă ra lệnh rút quân đội khỏi Syria. Hôm 19/12, chủ nhân Nhà Trắng viết trên Twitter : « Chúng ta đă thắng tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo ». Rồi sau đó, trong một đoạn video, tổng thống Donald Trump nói : « Chúng ta đă chiến thắng. Đă đến lúc các đội quân của chúng ta trở về nhà. Tất cả họ sẽ trở về, và họ sẽ về ngay từ bây giờ ».
Khi nhắc đến 2.000 quân nhân Mỹ đóng ở Syria, Donald Trump cho thấy ông đang thực hiện một trong các lời hứa trong chiến dịch tranh cử tổng thống. Nguyên thủ Mỹ cũng dự kiến rút một nửa số quân khỏi Afghanistan. Kể từ khi tổng thống George W.Bush chọn cách đáp trả vụ tấn công 11/09/2011 bằng các cuộc chiến, hai tổng thống kế nhiệm là Barack Obama và Donald Trump đă đắc cử với lời hứa ngưng can thiệp quân sự vào Afghanistan.
Nhưng theo Le Monde, vấn đề nằm ở chỗ quyết định của tổng thống Trump, trong t́nh trạng xung đột hiện nay, là vô cùng nguy hiểm. Trái ngược với những điều mà ông khẳng định, tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo chưa bị đánh bại. Từ hai năm nay, Daech mất các thành phố và vùng lănh thổ đặt căn cứ địa, nhưng thủ lĩnh Daech, Abou Bakr Al Baghdadi vẫn c̣n sống. Daech vẫn c̣n 20.000-30.000 chiến binh ở vùng biên giới Irak - Syria.
Một vấn đề khác là quyết định của chủ nhân Nhà Trắng chỉ làm hài ḷng một bên là Matxcơva, Teheran, Damas và bên kia là Ankara. Tuy nhiên, không ai trong liên quân chống Daech hài ḷng. Và chính Washington lại là nơi Donald Trump bị phản đối nhiều nhất. Bộ trưởng Quốc Pḥng James Mattis và đặc phái viên bộ Ngoại Giao Mỹ tại liên minh chống Hồi Giáo cực đoan, Brett McGurt, đă ngay lập tức từ chức.
Mọi chuyện diễn ra cứ như thể Donald Trump đă quyết định một ḿnh, mang lại lợi ích cho Moscow và Ankara, mà không thương lượng đổi chác điều ǵ. Tổng thống Nga Valdimir Putin, người từng nhận xét « Donald có lư », mới là người chiến thắng. C̣n về Recept Erdogan, chính sau khi bàn luận với tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ mà Donald Trump thông báo quyết định rút quân khỏi Syria : Thổ Nhĩ Kỳ trở thành « cánh tay vũ trang » của Mỹ trong cuộc chiến chống Daech ở Syria. Đổi lại, Erdogan được Trump bật đèn xanh cho phép tiêu diệt dân quân Kurdistan.
Le Monde nhận định quyết định của Donald Trump thật đáng xấu hổ, đó là « một sự phản bội ». Lực lượng dân quân Kurdistan đă từng là đồng minh tốt nhất của liên quân quốc tế chống Daech ở Syria. Dân quân Kurdistan vẫn ngày ngày chống phiến quân Hồi giáo cực đoan, giữ không cho hàng ngàn chiến binh Daech tỏa ra khắp thế giới, nhất là không để họ thâm nhập vào châu Âu. Bị Hoa Kỳ bỏ rơi, dân quân Kurdistan sẽ rơi ṿng ḱm kẹp của Ankara và Damas.
Bài xă luận của Le Monde kết luận là giờ đây, ai cũng lường trước một điều : lời nói của tổng thống Mỹ không có nghĩa lư ǵ. Quư vị có thể tham gia vào một cuộc chiến mà cả thế giới nh́n nhận là chính đáng, mất hàng ngàn chiến binh, rồi sau đó bị bỏ rơi, chỉ đơn giản bằng một tin Twitter. Sự phản bội này là một tin tức tốt đẹp nhất mà phong trào Hồi Giáo cực đoan mong chờ từ bao lâu nay.
Chiến xa QĐ Mỹ tại Syria
Dù IS có bị kết liễu thực hay không, nguy cơ rơ ràng nhất hiện nay là chính cộng đồng người Kurd thiểu số phải gánh hậu quả nhiều nhất từ quyết định của Mỹ.
Các thủ lĩnh người Kurd trong Lực lượng Dân chủ Syria kiềm chế chưa phản ứng ǵ trước tuyên bố của ông Trump v́ vẫn chờ biết thêm thông tin.
Nhưng ông Alan Hassan, một nhà báo người Kurd làm việc tại TP Qamishli, Syria, cho biết cộng đồng người Kurd rất bàng hoàng. “Chúng tôi rất sốc. Không khí ở đây cực kỳ ảm đảm”, báo Mỹ New York Times dẫn lời ông Hassan.
Ông Asli Aydintasbas, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Hội đồng đối ngoại châu Âu (một tổ chức tư vấn chính sách có văn pḥng đặt tại nhiều thủ đô châu Âu), nói rằng Mỹ đang “tiến đến hành động phản bội lịch sử đối với người Kurd”, có thể dẫn tới một cuộc chiến tranh kéo dài ở Syria giữa người Kurd và người Thổ, v́ người Thổ vẫn coi người Kurd là mối đe dọa đối với chính phủ của họ.
Ông Joost Hiltermann, giám đốc khu vực Trung Đông của International Crisis Group , một tổ chức phi chính phủ chuyên nghiên cứu về các cuộc xung đột, nói rằng quyết định của Mỹ có thể trở thành “thảm họa” đối với người Kurd. Theo ông, nếu không có sự hỗ trợ của Mỹ, người Kurd sẽ bị bỏ mặc “run rẩy trước gió”.
Khi lực lượng đặc biệt của Mỹ (nay c̣n khoảng 2.000 người ở Syria) đến để đối phó với IS từ năm 2016, họ đă phối hợp với lực lượng Dân chủ Syria do người Kurd đứng dầu.
Người Kurd đă chứng tỏ họ là đồng minh hiệu quả nhất của Mỹ trong cuộc chiến. Chỉ trong ṿng 1 năm, dựa vào lực lượng Dân chủ Syria và các tay súng người Kurd ở Iraq, Mỹ và các đồng minh đă đẩy IS ra khỏi hơn 99% lănh thổ mà tổ chức khủng bố này đă chiếm trên cả hai nước.
Nhưng kể từ khi ông Trump lên nắm quyền năm 2017 với lời hứa rút quân khỏi Syria, số phận của những người Kurd sát cánh với Mỹ đối mặt với triển vọng ảm đạm.RFI, TP
Reply With Quote
Bookmarks