Huỳnh Thục Vy: Bàn về Đạo đức thay lời chúc mừng Giáng sinh
Trước nay tôi thích nói về luật pháp hơn đạo đức. Không phải do tôi xem thường tầm quan trọng của nó trong mối các quan hệ nhân sinh mà bởi tôi cho rằng một chuẩn mực chỉ có thể được giữ ǵn khi đi kèm theo nó là những biện pháp thúc ước hữu hiệu. Chúng ta thấy rơ luật pháp có được điều kiện tích cực đó — cái mà đạo đức không có được hoặc có, nhưng kém hiệu quả hơn.
Thế nhưng cuộc đấu tranh hiện nay của chúng ta là v́ một thể chế dân chủ tự do- một chế độ chính trị mà đặc trưng của nó là đạo đức, trong khi sự sợ hăi là đặc trưng của chế độ độc tài, như Montesquieu đă nói. Tuy nhắc đến những giá trị dân chủ tự do, chúng ta không trực tiếp đưa ra những tuyên ngôn cho tinh thần đạo đức nhưng kỳ thực chúng ta đang cổ vũ cho một xă hội nơi đạo đức được trọng vọng. Thật lạ đời rằng trong một chế độ dân chủ tự do, nơi người ta không chính thức đưa đạo đức lên như một giá trị của thể chế, nơi người ta chỉ dành nhiều thời gian và công sức để đề cao và bảo vệ nền pháp trị th́ đạo đức lại được phát huy. Bởi xét cho cùng những giá trị như công bằng, tự do, tự thân chúng lại là một vấn đề đạo đức. Không có kẻ vô đạo đức nào yêu chuộng công bằng, tự do. Bởi vậy, không ngoa chút nào khi ta nói xă hội dân chủ được đặc trưng bởi đạo đức.
Trong xă hội hiện đại, con người vướng mắc vào khá nhiều vấn đề khó tháo gỡ dù đă cố gắng không mệt mỏi theo đuổi việc hoàn thiện những định chế chính trị và xă hội hiện có của ḿnh . Và khi các chuẩn mực luật pháp chẳng thể phát huy vai tṛ của ḿnh trong nhiều lĩnh vực, chuẩn mực đạo đức sẽ làm tiếp phần việc ấy.
Trong các chế độ độc tài, như một điều rất tự nhiên, con người thường sống, suy nghĩ và hành động trong nỗi sợ hăi; tất cả mọi t́nh cảm, ư chí và nguyện vọng hầu như chỉ để xoa dịu, khỏa lấp và thậm chí là để tự phù hợp với nỗi sợ hăi từ tâm thức đó. Nơi đó, đạo đức chỉ là thứ yếu, là thứ để ca ngợi chứ không phải để thực hiện. V́ thế sự băng hoại đạo đức là hậu quả trực tiếp của nền độc tài; đến lượt ḿnh sự suy đồi đó lại củng cố cho sự vững mạnh của nền chuyên chính. Sự xói ṃn nền tảng đạo đức là vấn đề đáng lo nhất trong tất cả những vấn đề đáng lo ở Việt Nam ta ngày nay. Đồng ư là thiện ác luôn song hành trong bất cứ xă hội nào. Nhưng nếu một xă hội dung túng cái ác và không có những biện pháp tích cực để chế tài cái ác và bảo vệ cái thiện, th́ ắt xă hội đó có vấn đề từ gốc rễ. Trong những xă hội được vận hành bằng sự sợ hăi, đạo đức trở nên điều thứ yếu, và khi đạo đức đóng vai phụ trong nền văn hóa, cái ác sẽ lên ngôi. Bởi vậy, dù với một lực lượng công an hùng hậu, chính quyền Việt Nam chỉ có thể trấn áp những người dân lương thiện mà không thể ngăn cản nổi tội phạm tung hoành khắp nơi, cũng bởi chính nó là hiện thân vĩ đại của cái ác. Tư tưởng Hồ Chí Minh, những giáo tŕnh giáo dục công dân… không thể ngăn nổi những vụ giết người man rợ, hàng ngàn vụ phá thai mỗi năm, những vụ tài xế xe tải đâm xe cho tới khi nạn nhân chết mới thôi để khỏi tốn phí tổn y tế, cùng những vụ bê bối học đường…
Không nói những tưởng tất cả chúng ta đều nhận thức rơ đạo đức là nguồn mạch của nhân văn, là thứ thể hiện bản chất một xă hội. Nếu đạo đức là nhân tố chính h́nh thành nên cốt cách một con người th́ cũng chính đạo đức tạo nên thần thái của một dân tộc. Theo tôi, một con người đáng tôn kính không phải v́ tiền bạc và danh vọng mà chính v́ đức hạnh của họ. Không khó hiểu khi Đức Đạt Lai Lạt Ma được ca ngợi là vị Thánh sống, một biểu tượng cho t́nh yêu và đạo hạnh dù Ngài chỉ là một Quốc vương vong quốc. Cũng như thế, một dân tộc mạnh không phải v́ nó có vũ khí hạt nhân. Sức mạnh tinh thần và tiềm lực nội tại của nó phần chính đến từ đạo đức. Xây dựng kinh tế, thủ đắc vũ khí hạt nhân đă khó khăn, bảo vệ nền văn hóa, xây dựng một xă hội văn ḿnh c̣n khó hơn gấp nhiều lần. Thật khó tưởng tượng một dân tộc có thể hội nhập nhân loại văn minh với nền đạo đức suy hoại của ḿnh. Bạn sẽ coi quốc gia nào mạnh hơn, đáng kính phục hơn: Đan Mạch hay Bắc Triều Tiên? Nơi mà một người viết truyện cổ tích nhân văn được suy tôn là người Anh hùng dân tộc hay một quốc gia bất hảo thủ đắc vũ khí hạt nhân, được lănh đạo bởi một tên độc tài bệnh hoạn? Thật vậy, giá trị tinh thần và nền văn minh của một dân tộc bắt nguồn từ những giá trị đạo đức.
Trong cuộc đấu tranh cho dân chủ hiện nay, đạo đức phải được đề cao hơn nữa. Bởi trong những yếu tố cần thiết đóng vai tṛ động lực cho cuộc đấu tranh, nâng cao tinh thần người dân hướng về dân chủ tự do và đoàn kết người Việt khắp nơi , đạo đức đóng vài tṛ lớn. Bởi thứ nhất, không một người Việt nào có thể được gọi là người tốt mà cảm thấy an ḷng, cảm thấy không phẫn nộ khi sống trong xă hội Việt Nam hôm nay; không một người có đầy đủ tư cách đạo đức nào ủng hộ những kẻ chà đạp con người. Không cần trí tuệ cao xa, bất cứ ai có ḷng nhân ái, ḷng yêu nước đều không sớm th́ muộn sẽ nhận rằng rằng chế độ độc tài là vật chướng ngại cho an sinh và sự phồn thịnh của chúng ta. Chính đạo đức chứ không ǵ khác sẽ góp phần chính vạch ra chiến tuyến giữa một bên là những người yêu nước, yêu chuộng tự do dân chủ và bên kia là chế độ độc tài. Thứ nữa, đối với những người đang đấu tranh trong và ngoài nước, tinh thần đạo đức sẽ là chất keo kết dính họ với nhau dưới ngọn cờ dân chủ tự do bất chấp những khác biệt về quan điểm. V́ khi tinh thần dân chủ kết hợp với đạo đức, mọi toan tính chính trị, mọi đố kỵ ghen ghét, mọi mưu đồ trục lợi cá nhân sẽ nhường chỗ cho t́nh tự dân tộc, cho sự yêu chuộng công lư và tự do. Tôi thiết nghĩa rằng, không thể dễ dàng để có một chính thể tốt đẹp khi lănh đạo nó là những kẻ vô đạo đức, mưu mô trục lợi. V́ thế, đạo đức là vũ khí của chúng ta chống độc tài và cũng chính nó mở ra khả năng xây dựng thành công nền dân chủ tự do sau này.
Lâu nay với công việc dạy học ở nhà, tôi đă không ít lần nghĩ ngợi và thấy buồn khi từng lớp học sinh đi qua mỗi năm, tôi nhận thấy ḷng nhân ái và tinh thần trách nhiệm của những em lớp mới chẳng bằng lớp cũ - một sự tụt hậu về đạo đức. Trong những câu chuyện của các em, các em nói về những việc đau ḷng như thể nó là việc b́nh thường, với một thái độ rất thờ ơ. Các em đối xử với một người bạn nghèo như kẻ ngoài lề. Các em không giữ được sự lễ phép thường có của trẻ em thời tôi c̣n bé. Thật ḷng, trong góc nhà bé nhỏ của ḿnh, tôi lo lắng cho con đường đi lên của dân tộc.
Nhưng những sự việc đă xảy ra với gia đ́nh tôi hai tháng vừa qua cho tôi cơ hội có một cái nh́n khác. Hôm nay xin kể ra đây một vài câu chuyện mà chúng ngày càng trở nên thưa thớt trong xă hội này. Có một bác buôn bán ở chợ cóc, dành dụm những đồng tiền vất vả, lăn lộn cả ngày ngoài chợ để gởi cho tôi dù bác chỉ biết tôi qua mấy bài viết được in chui ra giấy. Những đồng tiền cũ, nhàu nát, nhưng được gấp phẳng phiu như mảnh đời khó nhọc của bác, như tấm ḷng yêu thương chất phác mà bác dành cho tôi. Lại có một bạn gọi điện thoại cho bạn trai tôi phân trần v́ hoàn cảnh kinh tế khó khăn không thể giúp nhiều cho tôi và hỏi xem có thể tặng tôi ba chục ngàn bằng cách nạp tiền vào tài khoản di động của tôi được không? Một cụ già sống tận Houston, Mỹ quốc dành tặng tôi 30 đô la. Rồi một tăng sĩ ở Sài G̣n đă tám mươi tuổi, dành tặng tôi hơn một triệu. Rồi những em sinh viên, những nhà giáo nghèo, những cô chú bác tôi chưa từng gặp mặt khác…. Và c̣n nhiều tấm ḷng Người Việt khác ưu ái dành cho gia đ́nh tôi trên khắp thế giới.
Mọi người thấy không? Đó chính là Đạo đức- Đạo đức dũng mănh vạch ra lập trường đối lập với Nhà cầm quyền bằng hành động ủng hộ Dân chủ, Đạo đức lên án kẻ ác v́ chứng kiến sự chà đạp nhân phẩm của họ, Đạo đức yêu thương chia sẻ v́ nh́n thấy khổ đau của đồng loại. Tổ quốc sẽ v́ có những con người này mà có thể vượt qua mọi kiềm tỏa để vươn lên. Đó là t́nh yêu thương mà những kẻ thấp cổ bé miệng dành cho nhau lúc hoạn nạn. Đó là hành động minh chứng dân tộc đứng về phía của lẽ phải và đỡ đầu cho Công lư. Đó chính là sức mạnh của chúng ta, là tia lửa hy vọng đang nhen nhóm một ngày nào đó sẽ thắp bừng lên ngọn đuốc canh tân. Đó là những lá phiếu trong cuộc trưng cầu dân ư ủng hộ xây dựng thể chế Dân chủ tự do. Tôi tin vào chiến thắng cuối cùng của chúng ta khi chúng ta là những kẻ biết thương yêu nhau, những kẻ có chính nghĩa! Chế độ độc tài! Các người sẽ thua không chỉ v́ hoàn cảnh thế giới bất lợi cho các người, mà c̣n bởi đạo đức đang ở phía chúng tôi, những người dân có lương tri và trí tuệ của đất nước này ủng hộ chúng tôi.
Trong những ngày mùa đông lạnh lẽo này, những ngày chờ đợi lệnh cưỡng chế từ Nhà Cầm quyền, gia đ́nh tôi đă có được sự ấm áp trong t́nh yêu thương và ơn nghĩa của đồng bào. Tôi mừng vui nhưng không kém phần lo lắng v́ nghĩ ḿnh chưa làm được ǵ xứng đáng với t́nh yêu thương đó. Mùa Giáng sinh đă đến gần. Giáng sinh là mùa của yêu thương, là dịp để gởi đi thông điệp của t́nh yêu không kể tôn giáo, văn hóa; bởi v́ cũng như đạo đức, t́nh yêu mang tính phổ quát. Xin nhân dịp này, kính chúc quư đồng bào trong nước cũng như hải ngoại một mùa Giáng sinh ấm áp và an lành. Xin cầu nguyện cho một Việt Nam sớm có dân chủ tự do, cho dân tộc Việt Nam thăng tiến cùng thế giới.
Tôi biết rằng khi nói đến đạo đức là nói đến thứ khó nắm bắt và thúc ước. Thế nhưng không phải v́ thế mà chúng ta không nhận thức được vai tṛ to lớn của nó. Nếu chúng ta có thể tốn giấy mực để lư luận về dân chủ, pháp trị, th́ không lư nào không thể có những nỗ lực cần thiết để đề cao Đạo đức trong t́nh h́nh xă hội Việt Nam ngày nay. V́ thế xin mượn bài biết này như một thông điệp của tinh thần Đạo đức và T́nh yêu trong mùa Giáng sinh. Đạo đức và T́nh yêu sẽ xóa nḥa bao cuộc chia rẽ, ly tán và tổn thương của dân tộc, sẽ giúp những người yêu ṇi giống Việt đoàn kết bên nhau trong cuộc đấu tranh cam go này.
Tam Kỳ ngày 22 tháng 12 năm 2011
Huỳnh Thục Vy
December 22, 2011
www.vietthuc.org
DienDanCTM
http://diendanctm.blogspot.com/2011/...-thay-loi.html
Reply With Quote
Bookmarks