Đỗ Nam Hải và con rận đất
Những ai từng sống thời thơ ấu ở vùng nông thôn miền Bắc hẳn biết đến con vật này.
Rận đất có h́nh thù giống với con rận trâu (con rệp) với cái bụng to nhưng hơi dẹp, đầu và chân lại rất bé. Khác với các loại rận, rệp khác, rận đất không bám vào gia súc, con người để hút máu mà nó tự đào cho ḿnh một cái hố nhỏ, h́nh chóp ngược (giống như cái nón lá để ngửa) có đường kính miệng hố từ 3 đến 5 cm, chiều sâu khoảng 2 đến 3cm. Chúng thường đào hố ở những nơi có đất, cát mịn, bề mặt hố thoai thoải rất dễ trượt, chính v́ thế cái hố trở thành cái bẫy cho các loài công trùng khác như kiến, mối… chẳng may sa chân miệng hố là rơi tuột xuống đáy hố… và trở thành mồi ngon cho rận đất.
Rận đất là con vật hiền lành. Theo bản năng sinh tồn, rận đất có cái bụng to, có thể chứa nhiều thức ăn, nhưng miệng và chân của nó lại rất nhỏ, nếu tự nó dùng những cái chân nhỏ xíu để đi t́m thức ăn, cái miệng nhỏ xíu để tấn công con mồi th́ có lẽ nó sẽ trở thành mồi cho con vật khác trước khi t́m được thức ăn cho ḿnh. V́ thế, tạo hoá cho nó khả năng biết đào hố, khả năng ẩn ḿnh trong cát . Mỗi khi có con vật xấu số nào sa vào hố, thay v́ tấn công ngay, rận đất kiên nhẫn nằm chờ con vật nỗ lực trèo lên miệng hố trong vô vọng, đến khi con mồi đuối sức, rận đất mới từ từ dùng bụng ủi thêm đất lấp lên con mồi cho chết hẳn rồi nó mới tiếp cận để thưởng thức “chiến lợi phẩm”.
Những ai biết đến con vật này đều chung nhận xét: đây là con vật hiền lành, cuộc đời nó gắn liền với cái hố và h́nh như nó tự hài ḷng với cuộc sống trong hố của nó, cuộc sống của nó là chuỗi những ngày chờ đợi, hy vọng, ngày vinh quang nhất là ngày có con mồi sa chân vào hố.
Tại sao tác giả lại liên hệ giữa một “nhà dân chủ” nổi tiếng như Đỗ Nam Hải với một con vật nhỏ bé kia? Hẳn bạn sẽ đồng t́nh với những so sánh sau đây.
Chúng ta thử tưởng tượng Khối 8406 như là một cái hố (giống hố do con rận đất đào), Đỗ Nam Hải là người “đào” (tất nhiên c̣n những người khác như Nguyễn Văn Lư, Phan Văn Lợi… th́ đă có hố khác cũng mang danh Khối 8406) và đắm ḿnh trong cái hố đó.
Đỗ Nam Hải cũng hiền lành như con rận đất, anh xuất thân trong một gia đ́nh cách mạng, bố mẹ đều là đảng viên, bản thân anh cũng như những người con trong gia đ́nh đều được nuôi ăn học đàng hoàng, mặc cho truyền thống gia đ́nh thế nào, anh đă tự chọn cho ḿnh lối đi riêng là “đào một cái hố”, rồi đắm ḿnh trong đó. Vùng trời của anh là một ṿng tṛn nhỏ trên đầu, có khá hơn con ếch nơi đáy giếng là đáy giếng th́ sâu, cái hố của anh cạn hơn, v́ thế tầm nh́n được cải thiện hơn. Thay v́ con ếch chỉ nh́n được góc nh́n trên dưới 10 độ th́ anh nh́n được trên dưới 40 độ và anh hài ḷng về “vùng trời b́nh yên” đó.
May mắn cho cuộc đời anh là luôn phải sống trong tâm trạng chờ đợi, nhưng không phải chờ đợi quá lâu như loài rận đất. Gần như đều đặn anh được chính quyền săn sóc, tạo ra sự “va chạm” cần thiết đủ để những con mồi không phải lạc bước sa chân tự nhiên mà chủ động t́m tới. Mỗi lần có “va chạm”, anh lại có được bài viết, bài viết của anh như hương trầm, kỳ nam của cây Gió, như xạ hương của loài Chồn đực… làm ngưỡng mộ, có sức ve văn mănh liệt đám Chồn cái, hay những kẻ hám t́m hương lạ t́m đến. Họ biết đến “cái hố” của anh, họ ṭ ṃ rồi trầm trồ khen “cái hố” của anh đẹp, đẹp đến độ họ muốn “vào” với anh… và thế là họ mắc bẫy.
Cũng phải thừa nhận anh là người có tài năng, anh không mặc kệ số phận như bao người khác, nên chuỗi ngày sống trong chờ đợi, khi không được chính quyền chăm sóc th́ anh lại chủ động t́m đề tài để viết. Cái sự chủ động và t́m đề tài mới là tài năng không thể phủ nhận, nhưng đi vào cụ thể th́… nói thật, không chê không được. Chẳng hạn cái bài “Cảm xúc mùa Xuân” ǵ đấy, cái tựa thật hay, bài cũng khá dài, nhưng đọc th́ khó “nuốt” thực sự, bởi tŕnh độ kiến thức lịch sử của anh kém quá, chả trách ǵ anh chỉ thích về các môn tự nhiên là phải.
Về ngoại h́nh th́ anh có khác con rận đất, bởi giống cái bụng to nhưng khác là tay chân anh to chứ không nhỏ như loài rận, anh chỉ giống loài rận là óc nhỏ nhưng anh có cái đầu to hơn chúng. Thỉnh thoảng có lẽ nhờ đức cha, lộc mẹ mà anh cũng được ra khỏi miệng hố, đi loanh quanh rồi về chứ không như rận đất quanh năm nằm nơi đáy hố. Bản tính anh hiền lành giống rận đất nhờ gen cha mẹ, nhưng đôi lúc anh cũng trở nên hung hăng, chính là những lúc anh đói tiền, đói t́nh, có lẽ đó là lúc anh trở thành đứa con ngỗ nghịch của gia đ́nh. Lúc đó anh gào rú lên cũng chẳng thua ǵ những loài động vật hoang dă khác, cho đến khi săn được mồi, no nê anh lại trở về với bản tính “nhân chi sơ tính bổn thiện” của ḿnh. Con rận đất cũng thế, nó hiền lành đấy, nhưng khi con mồi sa vào hố th́ đố có cơ hội sống sót, sự lạnh lùng của nó khi nh́n con mồi tuyệt vọng t́m lối thoạt và từ từ đuối sức, con rận không gào thét như anh nhưng nó lẳng lặng vùi con mồi ch́m dần trong cát không mảy may thương tiếc… và khi tiếp cận được con mồi, con mồi hết khả năng kháng cự, th́ nó ngấu nghiến ăn một cách tham lam.
Đến đây, tác giả không khỏi xót xa khi tiếp tục phải so sánh một con người lành lặn, có tŕnh độ và đă có tuổi như anh Đỗ Nam Hải với loài Rận Đất. Chỉ muốn gửi gắm tới anh lời khuyên chân thành rằng: Anh có đôi chân, đôi tay mạnh khoẻ, hăy ra khỏi “cái hố” đó đi để thấy bầu trời này rất đẹp, không phải chỉ là cái vung dưới tầm nh́n hạn hẹp bấy lâu của anh đâu…
Người Quan Sát
Reply With Quote
Bookmarks