Hồi giáo Thế Giới
Sự Ngây Thơ Của Người Hồi Giáo
Sự Ngây Thơ Của Người Hồi Giáo là tựa cuốn phim đưa đến sự bạo loạn của tín đồ đạo Hồi, bắt đầu từ thủ đô Cairo của Ai Cập, lan qua nước láng giềng Libya ở phía tây, tiếp đến ở Yemen, chủ yếu là nhằm tấn công, đốt phá, hôi của và giết chóc nhân viên ngoại giao của Hoa Kỳ.
Trong nguyên bản tiếng Anh, tên của cuốn phim là Innocence of Muslims. Thoạt đầu, không ai buồn để mắt tới cuốn phim được thực hiện với kinh phí bỏ túi, được đặt tên Chiến binh Sa mạc (Desert Warrior), rồi cải danh thành Sự Ngây Thơ Của Bin Laden, trước khi mang cái tên thứ ba hiện nay. Người Ai Cập, người Libya hay Yemen b́nh thường đă không nh́n thấy được những điều mà người khác báng bổ và khiêu khích tôn giáo và đấng chí tôn của ḿnh qua việc bỏ nhiều th́ giờ xoi mói các đoạn video đăng la liệt trong trang mạng YouTube. Phải chờ đến khi mạng lưới truyền thông Al-Nas của Ai Cập phổ biến, họ mới phản ứng bằng một loạt các vụ tấn công các cơ sở ngoại giao của Mỹ ở Cairo, Benghazi, Sana’a. Do một đại gia người Saudi làm chủ, đài Al-Nas chuyên quảng bá và khích động chủ nghĩa cực đoan Salafist, chủ trương dùng bạo lực để bảo vệ đạo Hồi. Salafist sử dụng lá cờ nền đen chữ trắng mang hàng chữ: “Ngoài Allah không c̣n ai là Thượng đế và Muhammad là Thiên sứ của Ngài”. Giáo kỳ này cũng được sử dụng bởi các nhóm khủng bố như al-Qaeda, Taliban và nhiều đảng phái hoặc phong trào khác trong các nước Ả Rập, đặc biệt là tại các quốc gia mới được tự do gồm Tunisia, Ai Cập và Libya, cũng như trong thành phần kháng chiến chống Tổng thống Bashar Assad tại Syria hiện nay.
Đoạn chiếu dạo (trailer) dài 14 phút của cuốn phim Sự Ngây Thơ Của Người Hồi Giáo có nội dung báng bổ Thiên sứ Mohammed là người mê đàn bà, dụ dỗ trẻ con và giết người không gớm tay nay đă được gỡ khỏi trang mạng YouTube bằng tiếng Ả Rập, c̣n lư lịch cuốn phim hiện vẫn c̣n rất mù mờ. Vào ngày 01 và 02 tháng 07 vừa qua, hai đoạn chiếu dạo bằng tiếng Ả Rập được đăng lên trang mạng YouTube, sau đó được luật sư Morris Sadek gốc Ai Cập mang quốc tịch Mỹ chuyển ngữ sang tiếng Anh. Ngày 08/09/2012, đoạn phim này được thâu ngắn lại chỉ c̣n 2 phút, được đài Al-Nas phát sóng. Ba hôm sau, bạo động bắt đầu nổ ra ở Cairo, rồi đến Benghazi, và đang lan tràn qua hàng chục nước khác trong đó có Yemen, Tunisia, Ma Rốc, Sudan, Iran, Iraq, Do Thái, Palestine và Úc. Nhân viên công lực Mỹ đă xác nhận lư lịch người làm ra cuốn phim là Nakoula Basseley Nakoula. Trước b́nh minh ngày thứ Bảy 15/09/2012, cảnh sát California đă mang xe tới tận căn nhà số 12608 Park St., thành phố Cerritos, CA 90703 đón công dân Mỹ gốc Ai Cập Nakoula Basseley Nakoula 55 tuổi tới đồn để lấy lời khai và tiến hành điều tra về quan hệ giữa người này với những nhân vật mang tên “Sam Bacile” và “Alan Roberts” liên quan tới việc thực hiện cuốn phim.
Hồi mùa hè vừa qua, cuốn phim đă được chiếu ở một rạp chiếu bóng nhỏ tại Los Angeles. Phim quá tồi, với những cảnh sa mạc và lều bạt kèm âm thanh chát chúa, h́nh ảnh trơ ĺ như phim hoạt họa, lời đối thoại vụng về – nên chẳng mấy ai buồn dẫn xác tới xem.
Các diễn viên của phim, khi đóng phim này vào tháng Bảy năm ngoái, họ cứ nghĩ là họ diễn xuất cho một phim mạo hiểm có cốt truyện xảy ra 2000 năm về trước mang tựa đề Chiến Binh Sa Mạc như tạp chí Backstage mô tả. Họ không biết rằng cuốn phim do một nhóm nặng đầu óc bài Hồi giáo ở Mỹ chủ trương và với đạo Hồi, ngay cả chuyện vẽ h́nh Tiên tri Mohammed cũng bị tuyệt đối cấm, đừng nói tới chuyện quay thành phim, lại là những đoạn phim nặng phần xúc phạm thần tượng của họ, thế nên thế giới Hồi giáo phải nổ bùng cơn giận dữ như một ngọn hỏa diệm sơn.
Trong quá khứ, việc vẽ vời như thế đă từng dẫn tới các cuộc chống đối tập thể, kèm theo bạo lực. Hồi năm 1977, cuốn phim Mohammed, Thiên sứ của Thượng đế, dù không chính thức tŕnh làng một h́nh ảnh nào của Mohammed, vẫn đưa tới cuộc bao vây Hanafi diễn ra ngay tại thủ đô nước Mỹ, kéo dài suốt ba ngày của tháng Ba. Hôm 09, mười hai tay súng Mỹ đen theo đạo Hồi do Hamaas Abdul Khaalis cầm đầu đă chiếm giữ ba ṭa cao ốc tại Washington DC, bắt giữ 149 con tin, giết chết một kư giả truyền thanh và một cảnh sát. Sau 39 tiếng đồng hồ gay cấn, tất cả con tin đă được thả khỏi cao ốc District Building (Ṭa Thị chính), Bản doanh B'nai B'rith, và Trung tâm Hồi giáo Washington. Một trong hai người thiệt mạng đă chết oan, khi nhà báo Maurice Williams 24 tuổi bước ra khỏi thang máy tầng thứ năm, là tầng đặt văn pḥng của thị trưởng và chủ tịch hội đồng thành phố cũng là nơi mà súng của bọn khủng bố đă nạp đạn lên ṇng. Phe vũ trang cũng đă bắn gục Mack Cantrell, cảnh sát của đội an ninh; làm anh này chết mấy hôm sau tại bệnh viện. Nghị viên Marion Barry của hội đồng thành phố đi trong hành lang cũng trúng một viên đạn vào ngực. Một trong những đ̣i hỏi của phe vũ trang là buộc chính phủ phải thiêu hủy hoàn toàn cuốn phim Mohammed, Thiên sứ của Thượng đế. Biến động này không có con số nạn nhân thiệt mạng cao là nhờ sự can thiệp đầy gan dạ của ba ông đại sứ theo đạo Hồi: ông Ashraf Ghorbal của Ai Cập, ông Sahabzada Yaqub-Khan của Pakistan, và Ardeshir Zahedi của Iran. Lần khác, vào năm 2005, nhật báo Jyllands-Posten của Đan Mạch đăng tải một loạt tranh hí họa vẽ thiên sứ Mohammed, đă làm dấy động nhiều cuộc xuống đường tập thể và tấn công khủng bố.
Trong tranh tối tranh sáng của cuốn phim không mấy sáng giá về kỹ thuật lần này, một cái tên nổi lên—Sam Bassiel, trên danh sách dàn dựng có tên là Sam Bassil—thoạt đầu được các hăng tin viết là Sam Bacile. Nhưng Cục điều tra Liên bang FBI cho rằng cả ba đều là tên giả của một người thật là Nakoula Basseley Nakoula, từng bị kết án hồi năm 2009 v́ tội lừa đảo ngân hàng. Thấy hàng hàng lớp lớp xe van báo chí đậu kín lối vào nhà ḿnh, Nakoula đă gọi cho văn pḥng cảnh sát trưởng quận Los Angeles trong đêm để phàn nàn rằng ḿnh bị quấy nhiễu và yêu cầu được cảnh sát bảo vệ.
Khi tin tức đầu tiên về cuốn phim rộ lên, nhà sản xuất cho biết tên ḿnh là Sam Bacile, và nói với báo Wall Street Journal rằng ông ta là một nhà khai thác bất động sản người Mỹ gốc Do Thái 52 tuổi, cũng như đưa ra chi tiết rằng ông ta được các ân nhân người Do Thái hỗ trợ tài chính tới 5 triệu đồng để hoàn tất cuốn phim. Khi báo Wall Street Journal liên lạc để xác minh, Yigal Palmor, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Do Thái, trả lời rằng chính phủ họ không có bất cứ hồ sơ nào của một công dân mang tên Sam Bacile cả. Đài CNN truy lùng tất cả các hồ sơ công cộng liên quan đến ḍng họ Bacile đă không t́m thấy một ai. Khi truy lục hồ sơ của văn nghệ sĩ, các đạo diễn và người viết kịch bản cũng chẳng có ai liên quan tới cái tên Sam Bacile. Không liên lạc được với nhà sản xuất cuốn phim, đài CNN sau cùng t́m được một nhân viên có tham gia ở phần sơ khởi của cuốn phim cho biết rằng trên giấy tờ, phim được đứng tên một người là Abenob Nakoula Bassely. Quay lại với hồ sơ công cộng, Abenob Nakoula Bassely là người khai địa chỉ cư trú trùng với địa chỉ của một người khác tên Nakoula Basseley Nakoula, một người đàn ông có vợ và hai con—người con gái có đóng góp vào giai đoạn sản xuất và thỉnh thoảng mang thức ăn trưa tới phim trường. Khi đài CNN liên lạc với Bộ Nội Vụ để xin chi tiết về cá nhân mang tên Sam Bassil, họ nhận được một bản sao trát ṭa kư năm 2009 về tội lừa đảo ngân hàng của Nakoula Basseley Nakoula. Nakoula là người có đầu óc sáng tạo phong phú: trong bản án 3 năm trước, chúng ta thấy đương sự đă chế ra một loạt các bí danh khác để dùng như Mark Basseley Youssef, Yousseff M. Basseley, Nicola Bacily, Malid Ahlawi, Thomas J. Tanas, Ahmad Hamdy và Erwin Salameh.
Thông tấn xă AP nói chuyện qua điện thoại với một người tự xưng là Bacile, ở một địa điểm bí mật, v́ t́nh h́nh rối loạn tại Libya. Sau đó, AP truy lùng số điện thoại, và ḷi ra kết quả là họ đă nói chuyện với chủ nhân đường dây mang tên Nakoula Basseley Nakoula, kẻ đă không chống án vụ án lừa đảo vào năm 2010 mới đây, khi ṭa tuyên phạt $790.000 cùng với 21 tháng tù giam tại khám đường liên bang, và bị cấm dùng computer hay internet trong ṿng 5 năm. Như thế, đăng đoạn video lên YouTube với tên tác giả là Sam Bacile có thể coi như đương sự vi phạm lệnh quản chế của ṭa. Ngoài ra, Nakoula c̣n thích tuyên bố. Trong cuộc phỏng vấn của nhật báo Wall Street Journal, Nakoula bảo rằng việc làm phim là “một nỗ lực chính trị để gây chú ư của công luận về tính đạo đức giả của Hồi giáo”. Ông ta nói thêm, “Đạo Hồi là một chứng ung thư. Cuốn phim là phim chính trị, không phải là phim về tôn giáo”.
Cindy Garcia, một nữ diễn viên của cuốn phim, cho CNN biết rằng trong kịch bản gốc không có vai Thiên sứ Mohammed và không hề nhắc nhở tới Hồi giáo, mà là một nhân vật tên George. Sau khi quay xong, nhà sản xuất đă tự ư viết lại, lấy tên George đi rồi thay Mohammed vào, và đặt tập thể 80 diễn viên chính và phụ trước một sự đă rồi. Những người này rất bàng hoàng trước những lời dối gạt của nhà sản xuất, nhất là khi thấy ḿnh xuất hiện trong một cuốn phim với nội dung phỉ báng tôn giáo như thế. Họ cũng vô cùng ân hận khi cuốn phim đă gây ra những bi kịch như đă và đang xảy ra.
Nhà hoạt động bài Hồi Steve Klein, cố vấn kịch bản cho cuốn phim, khai rằng nhà sản xuất phim bảo với anh rằng ông ta có ư định làm một cuốn phim để lật tẩy “các dữ kiện, các bằng chứng” về Thiên sứ Mohammed cho những đối tượng mà ông ấy cho là tín đồ Hồi giáo cuồng tín. Klein nói tên cuốn phim là Sự Ngây Thơ Của Bin Laden. Klein bảo “Mục đích cuốn phim là nhắm vào một cộng đồng rất nhỏ bé nhưng vô cùng nguy hiểm ở California, để làm họ vỡ lẽ ra về mức độ nguy hiểm của Hồi giáo. “Chúng tôi biết cuốn phim sẽ tạo ra một số va chạm, nếu như khán giả để ư tới cuốn phim”. Nhưng khi Klein tới quan sát buổi chiếu thử tại Los Angeles, không ai xem phim này cả. Anh tự kết luận: “Đó là một vụ kinh doanh hỏng bét, một chuyến làm ăn thua sạch sành sanh”.
Thất bại của Klein và Nakoula không chết ch́m trong câm lặng. Phần chiếu dạo của cuốn phim được đăng lên mạng, và cái tựa được đổi lại làm nhiều người giật ḿnh, Sự Ngây Thơ Của Mohammed. Đoạn phim lại được chuyển ngữ sang tiếng Ai Cập, và quả bom nguyên tử không cần dây cháy chậm. Cơn giận đă dâng trào. Một ngày sau khi Sứ quán Mỹ ở Cairo bị tấn công, Klein cho báo chí hay nhà làm phim đang lánh nạn. Bản thân Klein là người được nhiều kẻ khác biết qua vụ chống lại việc xây một đền thờ Hồi giáo ở Temecula nằm ở phía đông nam Los Angeles cách đây 2 năm. Anh thành lập tổ chức Công dân Thao thức về Tu chính án Thứ Nhất, một tổ chức quan niệm rằng Hồi giáo là một hiểm họa cho nền tự do Hoa Kỳ. Người ta cũng ḍ t́m được lư lịch của Klein là một cựu chiến binh TQLC từng phục vụ ở chiến trường Việt Nam, đang huấn luyện quân sự cho những tín đồ Thiên Chúa giáo chính thống để chuẩn bị chiến tranh.
Hai ngày sau vụ bạo loạn làm chết đại sứ, chính quyền quận Los Angeles từ chối yêu cầu của đài CNN xin được xem tận mắt giấy phép cho quay cuốn phim Sự Ngây Thơ Của Người Hồi Giáo. Ông Ryan J. Alsop, viên chức thường vụ của quận, cho hay mọi khi loại giấy phép ấy vốn là thông tin công cộng, ai cũng có thể xem. Nhưng nay việc xem giấy phép của phim ấy đă bị tạm đ́nh chỉ, v́ lư do an ninh công cộng mà Bộ Ngoại Giao và Cục Điều tra Liên bang nêu ra.
Những phút cuối của một ông đại sứ
“Salaam alaikum. Tên tôi là Chris Stevens, và tôi là tân đại sứ Hoa Kỳ tại quốc gia Libya”. Dân chúng Libya đă được thấy ông Christopher Stevens, vị đại sứ 52 tuổi vừa mới tŕnh ủy nhiệm thư hồi tháng 5/2012, xưng danh như thế trong cuốn video vừa phát hành để làm quen dân bản xứ. Nhưng không ai nhận ra ông trong màn lửa khói dày đặc cuồn cuộn cháy ṭa lănh sự. Người dân Libya đă t́m thấy ông nằm sóng soài úp mặt trên mái nhà, có lẽ ông đă cố gắng một cách tuyệt vọng để trèo lên được tới đó mong t́m cách thoát ra khỏi màn khói đen nghịt đang bủa vây chung quanh. Khi ông Stevens được đưa tới bệnh viện cấp cứu trong t́nh trạng hôn mê, ḿnh mẩy phủ một lớp bồ hóng của bụi than từ đám cháy, không có một người Mỹ nào bên ông, nên cũng chẳng ai nhận diện được ông. Bác sĩ pḥng cấp cứu làm hô hấp nhân tạo cho ông, nhưng đă quá muộn; họ tuyên bố ông đă chết trước đó.
Một trong những nhân viên an ninh người địa phương tên Jamal Mabrouk có nhiệm vụ bảo vệ ṭa lănh sự, kể rằng ông ta chỉ được vũ trang bằng một máy vô tuyến, trong khi cuộc tấn công nổ ra đồng loạt từ cả ba phía, bằng súng máy hạng nặng và súng phóng lựu. Phe tấn công kê súng vào đầu Mabrouk và dọa giết ông v́ tội “bảo vệ cho bọn ngoại giáo”. Những người tham gia vào nỗ lực cứu mạng cho người Mỹ ở lănh sự quán Benghazi là lính thuộc Lữ đoàn Tử đạo Mười Bảy Tháng Hai. Đơn vị này có bản doanh tại Benghazi, gồm hàng trăm người dân tự kiếm vũ khí để gia nhập lực lượng kháng chiến chống Gadhafi ở tuyến đầu hồi năm ngoái, vừa bán chính thức chịu trách nhiệm an ninh cho các lănh tụ kháng chiến. Họ trực thuộc chính phủ mới, nhưng không nằm trong hệ thống quân giai của quân lực Libya.
Sau khi lănh sự quán bị tấn công và phóng hỏa, một số người Mỹ đă thoát nạn tới được một cơ sở an toàn nằm ở vị trí khác trong thành phố, nhưng sau đó cơ sở này cũng bị tấn công nốt. Ông Mabrouk nói ông nhận được một cú phôn từ Tripoli cho biết người gọi vừa nhận được điện thoại do một người Mỹ đang rất hoảng hốt gọi từ cơ sở an toàn ở Benghazi. Phía Lữ đoàn 17/02 hỏi người Mỹ có cần giúp ǵ không, th́ họ cho biết t́nh h́nh tại đó rất nguy hiểm. Vài tiếng đồng hồ sau, ông Mabrouk nhận được thêm cú phôn khác, từ thủ đô Tripoli gọi xuống, cho biết một toán người Mỹ đă đáp xuống phi trường Benghazi, đang cần phương tiện để vào thành phố. Mang xe ra đón, ông gặp bảy người Mỹ vũ trang đầy ḿnh, nhưng không mặc quân phục, đang đứng chờ ngay trên phi đạo. Ông hộ tống toán này vào thành phố. Khi hai chiếc xe chở bảy người Mỹ tới cơ sở an toàn, cả bọn bị tấn công dữ dội, bằng súng phóng lựu và đạn đại liên. Sau đó phe tấn công tẩu thoát.
Khi tới thị sát t́nh h́nh tại ṭa lănh sự, tổng thống dân cử của Libya hứa sẽ mang các hung thủ vụ tấn công và giết người này ra trước ánh sáng công lư, nhưng ông nói thêm là để làm được thế, ông phải chờ đợi sự giúp đỡ của bạn bè trong cộng đồng quốc tế. Và khi báo chí đặt câu hỏi, liệu chính phủ ông có bị bó tay trong vấn đề kiểm soát các phe nhóm khủng bố không, ông đă trả lời: “Quư vị không cách xa vị trí của sự thực bao nhiêu đâu”.
Kết quả là Đại sứ Chris Stevens đă bị giết chết cùng lúc với 3 nhân viên sứ quán khác trong vụ ṭa lănh sự Mỹ ở Benghazi bị tấn công, bắt nguồn từ đoạn chiếu dạo của cuốn phim Sự Ngây Thơ Của Người Hồi Giáo.
Thực ra, kẻ ngây thơ hơn cả người Hồi giáo phải kể là ông đại sứ. Với tư cách là nhân vật đại diện cho một siêu cường—quốc gia vừa mới là ân nhân giúp phe kháng chiến triệt hạ chế độ độc tài kéo dài dai dẳng bốn mươi hai năm—với những người dân của thành phố được mệnh danh là “thủ đô kháng chiến chống Gadhafi”, nếu ông không được công kênh lên cổ, th́ bề ǵ tính mạng cũng được bảo vệ. Ông đă tính sai về ḷng dạ những người Libya mà ông yêu quư. Thay v́ thoát nạn, ông lại trở thành một đại sứ Hoa Kỳ nữa tử nạn v́ công vụ, vào đúng ngày kỷ niệm 11 năm biến cố đau thương 11/9 của cả nước Mỹ.
Chân dung Đại sứ Chris Stevens
Mặc dù chỉ mới nhậm chức được 4 tháng, ông đại sứ không xa lạ với khu vực này. Nói thông thạo tiếng Pháp và tiếng Ả Rập, ông Stevens trước kia là thiện nguyện viên của Đạo quân Ḥa b́nh (Peace Corps) tới phục vụ tại Ma Rốc, và sau thời gian làm việc trong ngành luật thương mại quốc tế tại thủ đô Washington, ông đă phục vụ ở Do Thái, Ai Cập và Ả Rập Saudi trong suốt 21 năm làm việc ở Bộ Ngoại Giao. Riêng tại quốc gia của “Đại tá” Muammar Gadhafi, ông Stevens là nhân vật ngoại giao số hai của Mỹ suốt từ năm 2007 tới năm 2009, thời kỳ mà ông đă để lại nhiều dấu ấn. Bằng kinh nghiệm tại chỗ và thời gian từng trải với bộ máy chính quyền cũ của một quốc gia khép kín, ông đă thuyết phục được nội các của Tổng thống Obama quyết định yểm trợ cho phe kháng chiến sắp đến hồi bị triệt tiêu tại cứ điểm cuối cùng là Benghazi. Điều mai mỉa là chính Benghazi, thay vị tại thủ đô Tripoli, là nơi người Libya đă giết ông. Sau một cái chết, mọi lời lẽ ca tụng và vinh danh đều trở thành thừa mứa đối với kẻ đă xuôi tay. Chưa tới 3 tiếng đồng hồ sau khi giết ông Stevens, người dân Libya đă khai trương một trang Facebook bằng tiếng Ả Rập để tưởng niệm vị anh hùng của ḿnh, trong đó họ đăng những tấm ảnh chụp ông đại sứ bốc tay thực phẩm của người bản xứ và cùng đứng ăn với họ, cạnh những h́nh chụp họ thắp nến tiếc thương ông.
Theo lời kể lại của tất cả người quen và thân ông, Chris Stevens không bao giờ chịu ngồi ở bàn giấy. Ông thích ra khỏi văn pḥng của ḿnh tại Bộ Ngoại Giao, để tới thực địa, lăn xả vào công việc. Vốn là một thể tháo gia California mê trèo núi, nên khi tới làm việc ở Libya, ông thường tận dụng giờ rảnh để thám hiểm khu phế tích của Đế chế La Mă lưu lại trên đất nước này. Bà Liz Dibble, phó Ngoại trưởng Mỹ, kể rằng hồi trước khi cùng phục vụ bên Syria, đồng nghiệp Chris của bà thích thú kể về chuyến đi hào hứng mà ông lặn lội tới tận lâu đài Saladin, nằm ở một vùng ngăn sông cách núi, trong một quốc gia cách núi ngăn sông. C̣n nữ đồng nghiệp Janet Sanderson lại nhắc tới bản tính ḥa đồng của người quá cố, khi họ làm việc chung ở Cairo trong thập niên 1990: “Ông ấy là người thích tiệc tùng bù khú với bè bạn. Khi nào cũng làm huyên náo, ông c̣n là mẫu người vô cùng b́nh dân và đầy cá tính. Nơi nào có ông, nơi ấy có tiếng cười gịn tan. Ông ấy có thể ngồi ĺ tới 2 giờ sáng để nói chuyện chính trị, bên những tách trà hay cà phê bất tận hết đầy lại vơi”. Bà Sanderson c̣n kể rằng ông Stevens có thể trói chân mọi người bằng biệt tài kể chuyện của ḿnh, cũng như khi ra điều trần trước quốc hội, ông luôn có sẵn câu trả lời cho bất cứ câu hỏi nào mà các ông bà thượng hạ nghị viện nêu ra. Ví dụ khi Libya mới rục rịch theo chân Tunisia trong cuộc Cách mạng Mùa Xuân Ả Rập, quốc hội muốn biết phe kháng chiến gồm những ai, các phe phái có thể đoàn kết với nhau không? Khi các nhà lập pháp Mỹ đang nhớn nhác đi t́m thông tin, th́ Chris Stevens đă chuẩn bị sẵn lời giải đáp, về địa lư, về khả năng dầu lửa, về khuynh hướng chính trị và thực lực của mỗi phe nhóm hay bộ tộc trong xứ sở của ông Gadhafi. Ở thủ đô Cairo của Ai Cập, người ta biết tới Stevens là một tay quần vợt nổi tiếng. Trong khóa tốt nghiệp từ lớp chuyên về Bang giao Quốc tế, ông là khóa sinh đầu tiên nhận nhiệm vụ trưởng đoàn. Người khác c̣n gọi ông là người điếc không sợ súng. Trong cao điểm của cuộc cách mạng ở Libya năm ngoái, khi chính phủ Mỹ quyết định triệt thoái toàn bộ nhân viên ngoại giao khỏi Tripoli để bảo đảm tính mạng cho họ, ông Stevens đă len lỏi móc nối và bố trí để được bí mật đổ bộ từ Địa Trung Hải vào bờ biển Benghazi bằng xà lan, để có thể làm việc trực tiếp với các lănh tụ kháng chiến và giúp họ thành lập một tân chính quyền. Chắc chắn mọi người ở Bộ Ngoại Giao Mỹ không ai rành đường đi nước bước trong thành phố Benghazi hơn ông. Ông mê Benghazi như loài vịt cần lội nước. Đă thế, tính ông lại điềm đạm, nhẩn nha, ngay cả trong các t́nh huống khẩn trương, ngay cả khi lâm chiến. Bà Liz Dibble kể là ông không hề bước nhanh, không hề chạy. Bà nói làm việc chung với ông, bà không hề thấy ông vội vàng. Ông Aaron Snipe, một phát ngôn viên của Phân bộ Cận Đông của Bộ Ngoại giao, nhận xét: “Trong viễn ảnh là cùng với thâm niên, các nhân viên ngoại giao sẽ được tuyển chọn để làm đại sứ, nhưng điều ái ngại nhất là họ sẽ trở thành quá nghiêm túc, gay cấn và lắm khi đánh mất sự lạc quan mà họ có được khi c̣n trẻ. Riêng Chris Stevens duy tŕ được khả năng lạc quan ấy, và luôn mang theo với ḿnh tới mọi nhiệm sở”.
Tập thể nhân viên Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ sẽ thương tiếc Stevens, người đại sứ Mỹ kế tiếp chết v́ công vụ sau một giai đoạn an lành kéo dài 33 năm. Nhưng có thể không bằng thế giới tiếc thương ông. Libya và những quốc gia khác được thay thịt đổi da bởi luồng gió mới Mùa Xuân Ả Rập đang trong quá tŕnh lịch sử tái tạo một nền dân chủ. Họ không thể không thừa nhận rằng Chris Stevens ôm ấp một ước mơ làm nên một nước Libya mới, và ông đă thực sự góp phần của ḿnh. Các nền dân chủ mới h́nh thành trong khu vực này cần tái dựng các thể chế tự do từ tro than của chế độ độc tài, và trong sự cám dỗ của chủ nghĩa cực đoan trong tôn giáo. Nếu c̣n sống, chắc chắn Chris Stevens sẽ tiếp tay đắc lực cho quá tŕnh chông gai ấy. Chính Ngoại trưởng Mỹ cũng phải nh́n nhận: “Thế giới đang cần thêm những người như Chris Stevens”. Không những thế, chính lúc này, trong cơn bạo loạn đang lan truyền này, thế giới hồi giáo lại cần những Chris Stevens hơn bất cứ lúc nào hết.
Chuyện đă yên chưa?
Sau cái chết của 4 nhân viên ngoại giao tại Benghazi, Hoa Kỳ đă gởi thêm điệp viên, TQLC và máy bay không người lái tới Libya, nhằm truy tầm các thủ phạm, nhưng đó là một công tŕnh lần t́m dấu vết từ sợi chỉ mong manh trong một đất nước c̣n ngổn ngang sau khi vừa triệt hạ một chế độ kéo dài 42 năm dài đăng đẳng. Việc xác định thủ phạm không thể là chuyện một sáng một chiều, không thể tiến hành trong t́nh trạng thiếu thốn tin t́nh báo. CIA có quá ít nhân viên loại đúng người đúng việc để gởi đi, cũng như số nhân lực cần thiết để dàn mỏng qua các quốc gia Trung Đông, Châu Phi và Châu Á. Phía Libya, chính quyền mới tái lập sự kiểm soát toàn bộ đất nước, bộ phận t́nh báo của họ c̣n non kém.
Ban giám đốc Google—hăng mẹ của YouTube—đă rút đoạn phim gây chết chóc khỏi trang mạng bằng tiếng Ả Rập của họ. Tại Mỹ và các nước khác, người hiếu kỳ c̣n có thể vào xem, nhưng khi được khi không. Trên thế giới, sự cuồng nộ đang cháy lan, sau lưng là đám al-Qaeda giật dây, lèo lái. Bọn khủng bố đang lấn sân, v́ biết tổng thống Mỹ lúc này cần thêm một nhiệm kỳ nữa hơn bất cứ điều ǵ trên đời, nên ông chỉ đánh vơ mồm thay v́ ra quân, và sẵn sàng thu ḿnh lại, ít ra là cho đến giờ đóng của pḥng phiếu vào ngày 06/11/2012.
Nhiều người Mỹ đang hỏi tại sao Hoa Kỳ cứ t́m cách làm cảnh sát thế giới trong một khu vực mà người thi ân cứ bị tấn công, nguyền rủa và giết hại? Cái chết của Đại sứ Stevens là bằng chứng mới nhất về sự trật khớp của chính sách Mỹ trong thế giới Ả Rập. Cứ thử nh́n lại thời gian bảy ngày trước khi các nhân viên ngoại giao Mỹ chết thảm, chúng ta thấy ǵ? Tại Iraq, trong chỉ một ngày, quá nhiều thường dân bị giết trong vụ nổ bom, rồi ông phó tổng thống bị kết án tử h́nh khuyết tịch v́ tội sát nhân; ở Yemen, ông bộ trưởng quốc pḥng chết hụt trong một vụ mưu sát; bên dải Gaza lính Do Thái giết 6 tay vũ trang; c̣n ở Tunisia nhóm cực đoan Salafist đập vỡ thành cám một quán rượu trong thành phố từng là cái nôi nơi cuộc cách mạng Mùa Xuân Ả Rập nở nhụy khai hoa, trong khi bên Syria, người chết do 2 phe cù cưa làm thịt nhau vừa vượt quá con số 25.000 người. Người Mỹ mọi giai cấp đang căng thẳng v́ sợ bị dính líu vào cuộc chém giết ở Syria, và mối lo Iran sẽ làm xong trái bom nguyên tử. Dân Mỹ đă chán tận cổ những lời kết án “bài Hồi giáo” v́ thực sự đất nước này chào mời và dung dưỡng người Hồi giáo thuộc phái Shia c̣n nặng t́nh hơn khi những tín đồ này gặp người anh em thuộc giáo phái Sunni. Cùng với binh đội hoàn tất chương tŕnh triệt thoái khỏi chiến trường Iraq, và dầu đá phiến đang giúp giảm bớt sự lệ thuộc vào dầu lửa Ả Rập, không lẽ chẳng bao giờ nước Mỹ có thể cho ḿnh một cơ hội phủi tay với thế giới vong ân, để rảnh rang lo cho cuộc sống của người dân?
NgyThanh
Reply With Quote
Bookmarks