Chương 12
Lúc gần sáng, ngoài sân đương im ả, tự .nhiên nổi gió ào ào, rồi mấy hạt mưa lác đác sa xuống. Cả nhà trọ đều lo thom thỏm tưởng rằng lại như kỳ trước, ông trời độc ác lại chờ đến lúc vào trưởng mà trút xuống, làm tội cái thân học tṛ.
Nhưng mà không. Gặp tiết tiểu hàn, trời phải chiếu lệ làm phép thế thôi. Cả nhà ăn uống vừa xong, th́ mưa vừa tạnh, gió vừa im, bầu trời dần dần sáng sủa, mặt trời dần dần nhô lên đầu tường phía đông.
Ông chủ nhà trọ lần này càng thêm chu tất.
Trong mỗi cái yên cũng như trong mỗi cái tráp, ngoài những đồ dùng ăn một ngày, ông ấy đă nhớ cả trầu cau tươi và thuốc lá cuốn sẵn. Hơn nữa ông ta c̣n mướn đâu được bốn anh con trai khỏe mạnh nhanh nhảu, đưa xuống nhà ngang nhất định xin với các ông khách trọ để chúng mang dỡ lều chơng.
Cố nhiên cái hảo tâm ấy không thể bị ai từ chối.
Một lũ dài tấp nập kéo nhau ra cổng, sau khi đă dặn ông chủ làm sẵn đồ rượu để tối về nhà cùng uống cho vui.
Vân Hạc bước rảo đằng sau Đốc Cung với một giọng băn khoăn:
- Thằng Mẫn cũng được vào nốt có phải vui không? Vắng nó, cũng thấy như thiếu cái ǵ ấy vậy.
Đốc Cung vẫn răm rắp cất gót, không quay trở lại:
- Ừ cái lúc mà nó hoạn đắc, hoạn thất, th́ ai cũng phải bực ḿnh. Nhưng nghĩ bốn thằng được vào, một ḿnh nó hỏng th́ cũng tội nghiệp. Trưa hôm qua, khi nó mếu máo chào chúng ḿnh và vác bộ áo lều xuống thềm, tao vừa ái ngại vừa buồn cười, nhưng phải cố nằm không dám cười.
- Lúc ấy đứa nào vô phúc mà cười một tiếng, không khéo th́ cà ra đánh nhau. Thấy nó hỏng thi cũng thương hại thật đấy. Nhưng, bây giờ mới hỏng, cũng là may cho nó lắm rồi. Nó thi cả thấy bốn khoa th́ ba khoa bị bay kinh nghĩa, khoa này mới được vào phú. Với sức học của nó, như thế cũng là đủ lắm. Nếu nó được vào kỳ này, không khổ mày th́ lại khổ tao hay là khổ các anh tao. Nó vào cùng vi với thằng nào th́ khổ thằng ấy. . . Kỳ đệ nhất tao đă phải làm cho nó hai vế hậu cổ bài kinh lễ, kỳ đệ nhị, anh hai tao lại phải cúng nó một vần phú đấy...
Vân Hạc vừa nói vừa cố đi tới bên cạnh Đốc Cung, ngẩng lên thấy Tiêm Hồng, Đoàn Bằng, đă cách một quăng khá xa, chàng tiếp:
- Thằng cha kia c̣n dốt hơn nó nhiều lắm, phải không mày?
Một luồng gió bấc ù ù từ phía mặt thổi đến, hai người đều phải rùng ḿnh, Đốc Cung khoác lấy cánh tay Vân Hạc và đi sát vào bên cạnh chàng cho đỡ rét, rồi hỏi:
- Thằng nào?
- Thằng ấy ? . . .
- À, Trần Đức Chinh phải không? Nếu như được thằng Mẫn th́ nó cần ǵ chúng ḿnh. Sức học của nó, chưa chắc đă được bằng lớp trung tập. Tao không hiểu nó định thi làm ǵ! Chắc nó chỉ cốt cắp quyển vào trường để gỡ cái tiếng "con nhà gia thế" chứ ǵ? Con nhà gia thế ba mươi mấy tuổi đầu, không thi không cử, th́ cũng nhục cho cha mẹ lắm chứ!
- Nhưng tao lo quá, văn sách là kỳ nặng nhất, một ḿnh viết đến hai quyển th́ viết làm sao?
- Không sợ! Tao đă bảo rơ nó rồi! tao bảo kỳ này nếu cậu vào nữa th́ rất nguy hiểm. Là v́ đến kỳ phúc hạch, lính tráng canh pḥng riết lắm, không ai có thể làm gà cho ai. Vả lại, những người được vào phúc hạch, mười phần chắc đỗ chín phần, người ta phải để tâm lực lo vào quyển của người ta, không ai chịu đi làm mướn. Nó cũng nghe ra và cho lời tao là phải. Vậy th́ đến khi vào trường, mày chỉ cốt viết cái quyển của mày cho kỹ, c̣n quyển của nó th́ giáp qua loa cho nó chép lại, miễn là khỏi có tội th́ thôi chứ không cần hay. Nếu làm hay, lỡ ra mà nó được vào phúc hạch tức là mày giết nó đấy.
- Thế th́ được! Đi thi chỉ cốt lấy hỏng, th́ có khó ǵ! Nhưng sao mày không cho nó hỏng từ kỳ phú, có phải sướng cho nó không?
Đốc Cung mỉm cười:
- Nào tao có định làm cho nó vào? Mày tính cái lúc mưa rét như thế, quyển của tao, tao cũng viết bậy, viết bạ, huống chi là quyển làm mướn! Thật quả cái quyển của nó tao chỉ viết quấy viết quá, chẳng ra nghĩa lư ǵ cả. Khi ở trường ra, tao tưởng nếu cả trường chỉ hỏng một người cũng phải đến nó. Và giá bị hỏng ngay kỳ trước, nó cũng măn nguyện lắm, v́ đă là ông nhất trường rồi. Thế mà ai ngờ nó lại được vào, mới khổ cho người ta chứ! Người ta xem bảng thấy tên th́ mừng, chứ nó xem bảng thấy tên th́ mặt tái mét trống ngực đánh tḥm tḥm. . .
Đằng sau có tiếng chân người th́nh thịch, Đốc Cung vội quay trở lại, thấy có một lũ độ bốn, năm người, chàng liền ngừng lại, chờ cho bọn đó đi vượt lên đằng trước ḿnh, rồi thêm:
- Thật đấy! Tao không nói dối. Lúc nh́n trên bảng thấy có chữ Trần Đức Chinh, nó cuống cả lên, v́ không được vào cùng vi với tao, thế rồi nó lật đật chạy đi kiếm tao, nhờ tao thuê người làm bài. Như thế có nhục hay không?
Vân Hạc ph́ cười:
- Thế kỳ trước mày lấy của nó bao nhiêu?
- Ba chục quan! C̣n kỳ đệ nhất nó mượn cái thằng ở bên Bắc Ninh, nghe đâu cũng phải bấy nhiêu.
- Thế sao kỳ này nó lại chịu trả đến bốn chục quan?
- Ồ! Bốn chục quan, chứ tám chục quan nó cũng phải mượn. Viết không nổi quyển, nó không mượn th́ làm thế nào? Cáo thổ tả mà ra à? Tao định bóp nó cho mày lấy sáu chục quan, nhưng nghĩ thương hại, cho nên nói có bấy nhiêu.
Vân Hạc chỉ tay ra đằng trước mặt:
- Nhưng mày chưa nói với hai ông kia chứ?
Đốc Cung lắc đầu:
- Mày tưởng tao dại lắm sao! Ai có dại ǵ mà đem chuyện ấy nói với thằng cha ấy!
- Ừ nếu nói hai ông ấy th́ nguy cho tao! V́ các ông ấy không ưa chuyện đó. Giả sừ khoa này tao đỗ, th́ c̣n không sao, vạn nhất khoa này tao hỏng, ấy là các ông ấy sẽ thi nhau mà nhiếc mắng suốt đời. .
Câu chuyện c̣n đương nói dở, ở phía trước mặt đă nghe có tiếng ồn ào.
Đến cửa trường rồi.
Quan trường vẫn chưa ra. Ngoài trường, các cửa c̣n đóng im ỉm. Hôm nay vắng teo, số người lại chỉ bằng một phần ba kỳ trước. Nếu so với kỳ đệ nhất, có lẽ không được bằng một phần mười. Những ông đầu bạc và những cậu c̣n để hồng mao, bây giờ không thấy có mấy, phần đông đều là những người trong ngoài bốn mươi. Trời tuy giá rét, nhưng trên nét mặt mỗi người đều như vẽ ra một cái tâm trạng vui sướng. Phải! Đă vào đến kỳ đệ tam, mười phần chắc đỗ bảy rồi, không cử nhân cũng tú tài. Dù có hỏng nữa cũng là một ông nhị trường, đủ cho thiên hạ phục ḿnh học cứng. Đứng trước cái cảnh trạng ấy, dẫu người chín chắn đến đâu cũng không giấu được vẻ tự hào.
Người ta tự hào bằng những câu sáo rất cũ:
- Kỳ trước tao viết bất thành văn lư, thế mà cũng vào, có chết hay không?
- Tao không học hành ǵ cả, sách vở quên như hũ nút. Lát nữa, không khéo đến nộp quyển trắng mà ra.
Giữa tiếng ầm ầm của đám đông, trong trường giật giọng điểm một hồi trống cái. Cửa trường ngỏ toang. Hai ông chánh phó chủ khảo dơng dạc từ nhà Thập đạo đi ra với cờ, biển, lọng.
Kỳ này c̣n ít học tṛ, hai vi tả, hữu, không phải dùng đến, chỉ thi ở hai vi giáp, ất. Vân Hạc vào vi ất, Tiêm Hồng, Đoàn Bằng, và Đốc Cung đều vào vi giáp.
V́ tên ḿnh măi cuối bảng, phải vào sau, hai chàng dắt nhau đủng đỉnh đi rong. Th́nh ĺnh nghe đằng sau có tiếng người hỏi:
- Bùi tiên sinh!
Đốc Cung, Vân Hạc cùng quay lại.
Trần Đức Chinh vừa suưt tới nơi với bộ mặt hớt hơ hớt hải và một người lính áo nẹp đeo lều chơng đi theo.
- Tôi tưởng tiên sinh ở cửa vi giáp quanh quẩn t́m măi bên ấy.
- Chúng tôi cũng đương t́m cậu!
Sau khi đă nói tên Đức Chinh với Vân Hạc và nói tên Vân Hạc với Đức Chinh, Đốc Cung ra bộ trịnh trọng:
- Hai ông cứ việc nói chuyện tự nhiên. Tôi sang bên kia.
Rồi chàng lật đật quay lại cửa vi ất. Vân Hạc đứng lại bên cạnh Đức Chinh:
- Tên cậu ở trên tên tôi phải không?
Đức Chinh chưa hết trống ngực, chàng vừa thở vừa trả lời bằng giọng lễ phép:
- Thưa vâng. Tên tôi ở trên tên ngài độ bốn chục người.
- Hôm nay chắc rằng người ta canh pḥng nghiêm ngặt hơn những hôm trước. Vậy cậu vào trước, th́ nhớ đóng lều ở chỗ cách nhà Thập đạo thật xa. Nhưng cũng nên đóng vào nơi đông người, đừng đóng lẻ loi ra gần bở rào. Rồi khi tôi vào, tôi sẽ t́m đến chỗ cậu.
Hồi trống nhập khẩu ở nhà Thập đạo đi ra đă điểm mau nhịp rồi nói rứt mạch bằng ba tiếng dơng dạc cuối cùng.
Lọng vàng, lọng xanh trịnh trọng rước ông phó chủ khảo và chiếc biển phụng chỉ lên mặt ghế tréo.
Chồng quyển cạnh quan phó chủ khảo đă chuyển lên tay người lại pḥng. Người lính cầm loa và bọn lính thể sát tới tấp ai làm việc nấy. . .
Bởi v́ số người đă thưa, học tṛ không phải len lỏi chen chọi như các kỳ trước.
Cái loa của người lính áo nẹp đương ậm ọe ở trên ghế tréo, phía sau đám đông bỗng có tiếng trống khẩu đổ hồi.
Những người đứng trong ngơ ngác hỏi nhau và nhất tề quay mặt ra ngoài. Đám người lần lần rẽ sang hai bên như hai đàn vịt. Dưới bốn chiếc lọng xanh chóp bạc, lù lù tiến vào một ông cụ già co ro trong tấm áo gấm tam thể. Với cḥm râu điểm bạc phất phơ bay ngoài cái quai lụa bạch của chiếc nón lông, người ta có thể đoán ông ấy vào khoảng hơn sáu mươi tuổi. Và với lũ áo đỏ nẹp xanh lếch thếch xách điếu bưng tráp, cắp mă tấu, tay thước đi theo đằng sau, người ta lại có thể biết ông đó là một vị đại thần.
Đủng đỉnh cất đôi ống quần, nhiễu trắng lượt thượt trên hai chiếc giày kinh, vị đại thần khoan thai đi vào chỗ trước cửa trường.
Chiếc đẳng gô gụ và chiếc ghế bành gô trắc lên nước đă kê sẵn ở phía tay trái. Sau khi cùng quan phó chủ khảo chắp tay cúi đầu một cách cung kính, vị đại thần ấy chễm chệ ngồi vào ghế bành. Những người đi theo nghiêm trang đứng hầu ở phía sau lưng. Khu trời trên ghế khí chật, nó không đủ chỗ cho bốn chiếc lọng cùng giương. Hai chiếc được che vào thẳng đầu viên đại thần. C̣n hai chiếc nữa, th́ phải che nghiêng hai bên.
(Bị kiểm duyệt bỏ hồi Pháp thuộc.)
Như đă quen lệ, người lính xách điếu, thông điếu, đặt lên mặt đẳng, đặt vào nơ điếu một mồi thuốc lào, giữa khi bạn hắn mở cái lồng ấp, thổi ḥn than hồng châm lửa vào một sợi dây ruột gà.
Viên đại thần rung đùi vít chiếc xe trúc dài vút như chiếc cần câu, ngài nhịp nhàng đặt luôn mấy cái cho ngọn lửa ở trên nơ điếu nhô lên thụt xuống, như một ngọn đèn gặp gió, rồi mới hút một hơi dài.
Khói thuốc trong mũi, trong miệng từ từ theo ngọn gió bấc tan vào trong đám không trung giá lạnh, viên đại thần hùng dũng chỉ tay lên chiếc ghế tréo của ông phó chủ khảo và đưa ra một dây những tiếng líu tíu. Tức th́, hai chiếc lọng vàng ở trên cái biển phụng chỉ liền được nâng lên chót vót giữa trời.
Mấy người học tṛ nhà quê th́ thầm hỏi nhau:
- Ông ǵ mà oai thế nhỉ? Đó là ông tổng đốc của tỉnh Hà Nội.
Tuy không dự vào công việc trong trường, nhưng những công việc ngoài trường, đều do ngài coi sóc, từ một gánh nước ăn của các quan trường trở lên. Hai kỳ trước v́ lúc gặp rét, khi bị mưa. ngài không thể tới.
Hôm nay được trời khô ráo, nên ngài đến qua cửa trường để coi học tṛ vào trường.
Và ngài đă bắt được quả tang cái đôi lọng vàng che cho chiếc biển chỉ phụng chỉ làm việc một cách trái phép. Bởi v́ chiếc biển phụng chỉ nguyên là đồ của nhà vua ban cho, nó c̣n ở trên ông phó chủ khảo, và ông phó chủ khảo chỉ là người vâng theo mệnh lệnh của nó.
Hai chiếc lọng vàng riêng che cho nó, đáng lẽ phải cao hơn đôi lọng xanh che cho ông này mới là hợp phép.
Nhưng hai tên lính ngu si đă để hai chiếc lọng ấy thấp hơn mấy chiếc lọng xanh của ông phó chủ khảo độ hơn một thước. Đấy là một tội có thể bảo là đại bất kính. V́ thế, ngài phải chiếu theo oai quyền cha ông chúa tể một tỉnh mà ra lệnh cho hai người lính kia nâng cao đôi lọng đó lên.
Quan tổng đốc chững chạc đứng dậy từ biệt ông phó chủ khảo để theo bốn chiếc lọng xanh rẽ đám học tṛ đi ra.
Tiếng loa vẫn ấm óe thét ở bên cạnh ghế tréo.
Hết chừng gần hai trăm người th́ đến tên Trần Đức Chính.
Với một tiếng dạ mạnh bạo, chàng và người đeo lều chơng cho chàng xăm xăm tiến đến khu đất của trường.
Cái áo nỉ đỏ nẹp xanh của thằng pḥng đó như đă báo cho ông phó chủ khảo biết người chủ hắn là một con nhà quyền quư. Là v́ chỉ có những nhà quyền quư mới được có thứ áo ấy, chỉ có con nhà quyền quư khi đi thi mới phải có người đeo lều chơng hầu. Hai sự dị thường đă bắt ông phó chủ khảo đ̣i lại quyển thi của Trần Đức Chinh ở tay người lại pḥng để coi qua mấy ḍng cung khai tam đại, cho biết chàng là con cái ông nào. Sau khi bọn lính thể sát đă khám xét qua loa đồ đạc, ông phó chủ khảo liền trả quyển thi của chàng cho người lại pḥng để hắn trao lại cho chàng. Rồi ra lệnh bọn lính thể sát bó buộc lều chơng như cũ và đeo giúp chàng vào khỏi cửa trường.
Người lính cầm loa lại tiếp tục gọi các người khác.
Công việc vào trường kỳ này chóng hơn các kỳ trước nhiều lắm. Tên Đào Vân Hạc tuy ở cuối bảng nhưng khi mặt trời lên khỏi ngọn tre th́ chàng cũng đă được vào. Đức Chỉnh đóng lều đă xong, anh ta vơ vẩn ở gần cửa trường có ư chờ đón cái người làm thuê cho ḿnh.
Theo chân hắn, Vân Hạc đi vào giữa vi, chàng rất khen hắn khéo t́m được chỗ đóng lều đúng như lời chàng đă dặn lúc năy, cái chỗ không vắng không đông và lại xa chiếc cḥi của quan ngự sử.
(Bị kiểm duyệt bỏ hồi Pháp thuộc. )
Đức Chinh tung tăng cởi bỏ áo lều của Vân Hạc và hăm hở giúp đỡ Vân Hạc tất cả những việc cắm gọng lều, lợp mài lều, kê chơng vào trong ḷng lều.
Trống ra đầu bài vừa thúc. Hai người liền cùng sắm sửa giấy bút, hộp mực đi ra nhà bảng.
Chà chà! Coi thấy cái bảng mà sợ? Tử trên đến dưới, từ đầu đến cuối, lỳ tịt những chữ là chữ. Bởi v́ kỳ này là văn sách mục, người ta chỉ cốt t́m nhiều câu hỏi ngoắt ngoéo trong các kinh, truyện, tử sử, để coi sức nhớ sách và khiếu làm văn của các học tṛ mà thôi. Đọc qua một lượt từ chữ "vấn" đến câu "thi vị trần chi, dĩ quan quyết uẩn", Vân Hạc sẽ bảo Đức Chinh:
- Thôi! Cậu cứ cầm hộp mực cho tôi để tôi chép cho!
- Vậy thế tôi không phải chép hay sao?
Vân Hạc ôn tồn:
- Th́ một người chép, rồi về lều chúng ta cùng coi, không cần hai người cùng chép cho mất công!
Đức Chinh nghe ra, hắn liền vui ḷng đứng làm cái giá nâng chiếc hộp mực để cho Vân Hạc quệt bút lấy mực.
Mắt nh́n lên bảng, tay phải cầm bút, tay trái cầm một tập giấy kê vào sau vai Đức Chinh, Vân Hạc viết lia lịa một hồi, vừa được một tờ toàn là chữ thảo ḷi tói. Chàng đưa tờ ấy cho Đức Chinh cầm, để ḿnh lại viết tờ khác Đức Chinh ngó qua liền nói một cách hoảng hốt:
- Chết chửa ông viết tháu quá thế này, tôi không thể nhận ra chữ ǵ. Tờ sau trở đi, xin ông viết rơ ràng hơn một chút.
Vân Hạc có ư bực ḿnh, nhưng vẫn ngọt ngào:
- Được! Cậu không lo! Chữ ǵ không biết, lát nữa, tôi sẽ đọc cho!
Rồi chàng lại tiếp tục ngoáy luôn một mạch. Gần đến ba tờ giấy lệnh gấp mười hai ḍng mới hết cái đầu đề. Sau khi đă nhẩm lại lượt nữa xem có chỗ nào thiếu sót hay không, Vân Hạc liền cùng Đức Chinh về lều.
Bấy giờ học tṛ trong vi, phần nhiều mới giáp được một nửa, có người mới chép được một phần ba đầu bài.
Vừa đi, Vân Hạc vừa băn khoăn trong bụng:
- Khổ quá? Cái thằng cha này lại không thuộc mặt chữ thảo. Một quyển văn sách mà cứ phải viết ngang bằng số ngay cho nó tất cả, th́ tốn bao nhiêu th́ giờ. Thật là ḿnh đă vô cố đeo đá vào lưng.
Tới lều, chàng giở mấy tờ đầu bài coi lại để nhận những cái mẹo vặt bí hiểm của quan trường đă hỏi ở trong các câu. Cái bài văn sách mới nặng làm sao! Tất cả văn cổ, văn kim có tới ba mươi câu hỏi đối nhau, ấy là không kể cái câu đề cương và những câu hỏi lửng ở cuối các đoạn. Nhưng may quá, bấy nhiêu câu hỏi, chàng không bị quên câu nào. Tức th́ chàng lấy giấy viết luôn một đoạn mở đầu độ non một trang đưa cho Đức Chinh và dặn:
- Cậu viết hết ba ḍng rưỡi, th́ chừa lại đó để đi lấy dấu nhật trung.
Đức Chinh ngơ ngác:
- Ông đưa cho tôi cái giấy đầu bài để tôi chép vào quyển chứ!
Vân Hạc mỉm cười:
- Trường qui đă định, riêng kỳ văn sách th́ được miễn tả đề mục, nghĩa là đầu quyển cứ việc viết bài, chứ không phải chép đầu bài...
Đức Chinh ra bộ sành sỏi:
- Có chứ? Tôi làm văn sách đă nhiều. Nhưng tưởng chỉ có văn tập th́ mới miễn tả đề mục. Té ra văn thi cũng được thế ư?
Rồi hắn hí hoáy giở quyển ra viết. Bấy giờ Vân Hạc mới nghĩ đến bài của ḿnh. Một lát, Đức Chinh trịnh trọng đưa quyển của hắn sang lều Vân Hạc:
- Nhờ ông, coi giùm xem có chữ nào thừa nét, thiếu nét hay không?
Thoạt nh́n ba chữ "đối sĩ văn" ở đầu ḍng thứ nhất, Vân Hạc cau mày liệng quyển sang trả Đức Chinh:
- Quên mất? Tôi không dặn cậu, chữ "sĩ" cậu viết đă hỏng mất rồi!
Đức chinh giật ḿnh đánh thót:
- Sao thế hừ ông? Tôi tưởng chữ "sĩ", cái ngang dưới ngắn hơn cái ngang trên là phải.
Vân Hạc bật cười:
- Phải rồi? Nếu cái ngang dưới không ngắn hơn cái ngang trên, th́ nó sẽ là chữ "thổ", đâu phải là chữ "sĩ" nữa? Có điều chữ "sĩ" ở đây, chỉ được viết nhỏ bằng nửa chữ khác và phải viết lệch về phía hữu ḍng. Bởi v́ chữ "sĩ" ở đây, cũng như chữ "thần" trong quyển thi đ́nh, nó là tiếng ḿnh tự xưng ḿnh, có nghĩa là tôi. Sở dĩ trong quyển thi đ́nh, học tṛ phải xưng bằng "thần" là tại quyển đó viết cho vua xem. C̣n quyển thi hương, th́ chỉ để các quan trường coi, ít khi phải đệ ngự lăm, cho nên học tṛ phải xưng là "sĩ". Dù xưng là "sĩ" hay xưng là "thần" cũng vậy, những chữ ấy đều phải viết bé như chữ xong cước. Nếu viết lớn ra, tức là phạm trường quy đó!
Đức Chinh ngơ ngẩn:
- Vậy th́ bao nhiều chữ "sĩ" trong quyển này đều phải viết nhỏ cả chứ?
Vân Hạc nghĩ thầm: "Thật là cái tội!....Có lẽ nó là tiền oan nghiệp chướng, hiện vào để báo oán ḿnh đây chăng". Rồi chàng rẽ rành cắt nghĩa:
- Không. Các chữ "sĩ" khác không chỉ vào ḿnh, th́ đều viết lớn như thường, chỉ chữ "sĩ" nào ḿnh tự xưng ḿnh mới phải viết nhỏ. Nội quyển văn sách, có ba chữ "sĩ" dùng về nghĩa ấy. Một là chữ "sĩ" trong câu "đối sĩ văn" ở ngay đầu bài. Hai là chữ "sĩ" trong câu "sĩ giả hạnh phùng thịnh thế, ṭng sự văn trường, quảng kiến như tư, vị tri thị phủ, nguyên chấp sự kỳ trạch dĩ văn" ở đoạn cuối bài. Ba là chữ "sĩ" trong câu "sĩ cẩn đôi" ở chót bài. Mấy chữ "sĩ" ấy đều có nghĩa là tôi cả. Câu thứ nhất là "Thưa tôi nghe", câu thứ hai là "tôi nay may gặp thời thịnh, theo việc trường văn, thấy đẹp như vậy không biết có phải hay không, xin các quan lựa chọn mà tâu lên cho", câu thứ ba là "tôi cẩn thận thưa". V́ thế, chữ "sĩ" đó mới phải viết bé.
Đức Chinh luống cuống:
- Bây giờ tôi trót viết lớn mất rồi, th́ làm thế nào?
- Th́ phải đi cánh quyển vậy, chứ c̣n có cách ǵ nữa?
Đức Chinh lật đật lấy giấy đóng quyển, đề tên và viết mấy ḍng cung khai tam đại, rồi hắn sẽ dặn Vân Hạc:
- Nhờ ông trông lều hộ tôi, để tôi đến nhà Thập đạo!
Vân Hạc có ư hơi cáu:
- Được! Cậu cứ đi. Ai dỡ mất lều mà sợ?
Rồi chàng h́ hục quay vào nghĩ bài của ḿnh.
Lần này cẩn thận hơn mấy lần trước, nghĩ đến đâu, chàng giáp ra giấy đến đấy, chứ không viết luôn vào quyển. Khi chàng đă giáp được hơn hai tờ, nghĩa là giải hết một câu đề cương và trả lời xong mấy câu hỏi về Nghiêu, Thuần, Vơ, Thang, đă cặm cụi viết xong mấy ḍng đầu quyển, Đức Chinh cũng chưa về.
Trống nhật trung vừa nổi ở nhà Thập đạo, mặt trời đă lên khá cao, chàng không kịp đợi Đức Chinh, phải bỏ lều đó mà đi lấy dấu.
Ngoài rào của nhà Thập đạo, học tṛ loáng thoáng có một vài người. Đức Chinh với bộ mặt tái xanh vẫn rau ráu đứng đợi đó, v́ người lại pḥng chưa trao trả quyển. Vân Hạc vừa trao quyển qua rào cho một người lính áo nẹp, th́ cậu công tử ấy lật đật đến bên cạnh chàng, nhờ chàng giục bọn lính kia lấy quyển cho ḿnh.
Vân Hạc mỉm cười chế giễu:
- Cậu c̣n không giục được họ, nữa tôi...! Thôi không phải giục. Giục cũng không được. Cậu cứ chịu khó đứng đấy, lát nữa, tự nhiên họ khắc đưa ra.
Bên rào vi giáp chợt có tiếng gọi thật lớn:
- Thằng Hạc đă ra đấy à?
Vân Hạc thoáng nghe tên ḿnh, vội ngẩng đầu lên. Bùi Đốc Cung đương đứng chống tay vào bức rào bên kia với một đáng điệu tươi như con rót và tiếp:
- Mày đi lấy dấu nhật trung hay đi cánh quyển?
Vân Hạc trả lời một cách tự đắc:
- Từ ngày đi thi đến giờ, mày thấy tao phải cánh quyển lần nào?
Đốc Cung lại hỏi:
- Đầu bài kỳ này khá nặng đấy nhỉ? Mày nhớ cả hay có bị quên câu nào?
Vân Hạc chưa kịp trả lời, trên cḥi bỗng có một hồi trọ trẹ. Hai chàng biết là quan ngự ra oai, ai nấy đều phải ngậm miệng nín thít.
Người lính áo nẹp ở nhà Thập đạo chạy ra cạnh rào với một quyển thi trong tay:
- Ai là Trần Đức Chinh?
Đức Chinh luống cuống trả lời:
- Thưa tôi.
- Sao ông cánh quyển sớm thế? Từ giở đến tối phỏng chừng phải "cánh" độ mấy quyển nữa hử ông?
Chương 12 con tiếp
Reply With Quote
Originally Posted by TiếngXưa
Bookmarks