Trần trọng Kim , một nhà học giả , một đời viết lách và sưu tầm , đóng góp không ít vào nền văn học nước nhà . Nhưng định mệnh trớ trêu , đã đẩy ông rơi vào cái mốc quan trọng : bước ngoặt lịch sử !!!
Ông không thích quan trường , ông không ưa chính trị .... chỉ vì thấy tình cảnh đất nước nhiễu nhương ,lòng người ly tán . Vị nể lời của hoàng đế cuối cùng nhà Nguyễn là Bảo Đại , ông đứng ra thành lập chính phủ của nước Việt Nam lần đầu tiên được Độc Lập Thống Nhất , xé bỏ hiệp định Pa tơ nốt ....
Một Cơn Gió Bụi viết dưới dạng hồi ký . Ghi lại những diễn biến lịch sử một thời đã qua , mà tác giả trải nghiệm .... Xin mời quí vị cùng các anh các chị theo dõi một chứng nhân lịch sử . Giọng văn hơi cổ xưa ....
.................... ....
Chương 2
Đi Chiêu Nam Đảo (Singapour)
Vào khoảng cuối năm Canh Th́n (1940) sau khi quân Nhật đă vào đóng ở Đông Dương rồi, có những người Nhật nói là giáo sư ở những trường cao đẳng bên Đông Kinh sang khảo cứu về văn hóa , thường đến t́m tôi hỏi về lịch sử và tôn giáo v...v... Tuy những người ấy không nói ǵ đến việc chính trị, nhưng ai cũng biết là họ đi ḍ xét t́nh ư những nhân sĩ trong nước.
Vậy nên tôi cũng chỉ nói về mặt văn hóa mà thôi. Sau đó có những người Nhật khác cũng hay đến nói chuyện, một đôi khi có nói đến việc chính trị, tôi chối ngay rằng tôi không làm chính trị.
Sự đi lại của những người Nhật làm cho người Pháp để ư đến tôi. Có khi thấy có người rất ám muội , đến bàn làm những việc bất chánh để giữ tôi vào tṛng pháp luật, và thường lại thấy các thám tử đứng ŕnh luôn luôn ở trước cửa.
Trong những người Việt Nam thỉnh thoảng đi lại nhà tôi, có ông Nguyễn Trác ở Thanh Hóa, v́ ông có người con rể là ông Đặng Phúc Thông ở bên cạnh nhà tôi và lại là người vẫn quen tôi.
Bởi vậy mà ông Trác quen tôi và đi lại nhà tôi, một đôi khi cũng nói đến hành động của người Nhật ở Đông Dương. Tôi thấy ông Trác có nhiệt tâm yêu nước th́ cũng vui ḷng tṛ chuyện và dặn ông phải cẩn thận, đừng có hấp tấp mà mắc mưu gian. Song ông tin người Nhật có thể giúp được ḿnh. Việc nh́ nhằng như thế
một độ rồi ông đi Sài g̣n và ở trong ấy độ chừng hai tháng mới ra.
Đă từ mấy tháng trước, có nhiều người bị bắt v́ sự giao thông với người Nhật, như Trương Kế An khai với người Pháp rằng y ra Hà Nội có gặp tôi và ngủ ở nhà tôi một đêm. Đó thật là một việc bịa đặt, v́ tôi không quen biết người ấy bao giờ và cũng không bao giờ gặp y. Hà Nội thường cũng có sự bắt bớ như thế, nhất là vào khoảng tháng mười năm 1943 có mấy người đi làm với phái bộ Nhật Bản bị bắt, người trong thành thị nôn nao cả lên.
Lúc ấy người con gái ông Trác là bạn con tôi ra Hà Nội để chữa mắt, có đến ở nhà tôi. Chợt đến ngày 25 tháng mười, ông Nguyễn Trác ở Sài g̣n ra, có đến thăm con tôi và gặp tôi trong một chốc lát, nói chuyện qua loa vài câu, rồi ông nói vài hôm ông sẽ về Thanh Hóa.
Độ ấy, cứ chiều chiều tôi đi đến phố Hàng Bông vào nhà in Bắc Thành của ông Lê Thăng, chữa những sách in lại. Chữa xong những bản đập, ngồi nói chuyện phiếm đến bẩy giờ, th́ tôi lại đi bộ từ phố Hàng Bông về đến Nhà Rượu với vài người bạn cùng đi một đường.
Chiều ngày 27 tháng mười, cũng như mọi ngày, tôi về đến đầu phố Nhà Rượu th́ thấy người nhà chạy tất tả đến nói rằng: Không biết có việc ǵ mà có mấy người Nhật bảo tôi đi t́m ông. Tôi nghĩ bụng: lại mấy người mọi khi đến quấy rối chứ c̣n việc ǵ nữa. Tôi về đến nhà th́ thấy mấy người hiến binh Nhật với một người Nhật quen từ trước ngồi chờ. Họ thấy tôi liền hỏi ngay rằng:
- Ông có biết ông Nguyễn Trác và ông Trần Văn Lai đă bị bắt từ lúc bốn giờ rưỡi rồi không?
- Tôi không biết.
- Người Pháp sắp bắt ông đấy.
- Bắt th́ bắt, làm thế nào được.
- Ông nên vào hiến binh Nhật mà lánh đi mấy ngày.
- Tôi có làm ǵ với người Nhật mà chạy vào hiến binh Nhật?
- Ông không thấy lính mật thám ŕnh chung quanh nhà ông hay sao?
- Tôi vẫn biết, nhưng tôi không làm điều ǵ đáng lo sợ.
- Ông nên nghĩ đến tương lai nước ông mà tạm lánh đi mấy ngày.
- Tôi chẳng đi đâu cả!
Mấy người Nhật thấy tôi nói thế tỏ vẻ tức giận, đứng dậy ra về. C̣n người Nhật quen ở lại, nói rằng:
- Ông không vào hiến binh th́ thôi, nhưng tôi sợ đêm nay người Pháp sẽ đến bắt ông. Chi bằng ông hăy sang ở tạm bên nhà tôi gần đây. Nếu mai không có việc ǵ, th́ ông lại về.
Lúc ấy tôi nh́n ra cửa thấy hai người giống như mật thám đứng ở ngoài ḍm vào. Tôi nghĩ bụng: Ta hăy lánh đi một đêm cũng không sao. Tôi nhận lời sang ngủ bên nhà người Nhật quen.
Sang nhà người Nhật ấy, tôi dặn đừng cho hiến binh Nhật biết. Người Nhật ấy hứa sẽ giữ lời. Đêm nằm không ngủ được, nghĩ xa nghĩ gần: Ḿnh đă không muốn làm ǵ cả, mà lại bị người ta ngờ vực, rồi đây ra sao ? Rơ thật đất bằng nổi trận phong ba.
Sáng hôm sau, tôi đang ở trong buồng thấy mấy người hiến binh Nhật đem xe hơi đến bảo có lệnh đón tôi về ở khách sạn của nhà binh Nhật! Nghe hai tiếng có lệnh, biết là ḿnh không sao từ chối được nữa.
Tôi trách người Nhật quen rằng sao ông đă hứa với tôi không cho hiến binh biết, mà lại c̣n đi báo để hiến binh đến? Người ấy nói:
- Tôi là người thường, nhỡ người Pháp biết mà đến bắt ông, th́ tôi làm thế nào bênh vực được ông. V́ vậy tôi phải cho hiến binh biết.
Thôi đành theo số phận, tôi lên xe đi đến khách sạn của Nhật. Đến năm giờ chiều hôm ấy, thấy hiến binh Nhật đem ông Dương Bá Trạc cũng vào đấy. Ông Dương Bá Trạc là một nhà văn học, đỗ cử nhân từ thủa mới 16 tuổi, v́ t́nh nước mà bỏ không ra làm quan, theo ông Phan Bội Châu đi làm cách mệnh, đă từng phải đày ra Côn Lôn và phải cưỡng bách lưu trú mấy năm ở nam kỳ.
Ông cùng với tôi là bạn , làm bộ Việt Nam Tự Điển ở ban văn học hội Khai Trí Tiến Đức. Tôi trông thấy ông Dương, cười bảo:
- Sao bác lại vào đây?. Ông Dương nói:
- Ḿnh đi ra ngoài đường định lui về quê, bị bọn hiến binh Nhật mời lên xe đưa vào đây. Nghe đâu ở ngoài phố họ bắt lung tung cả, chưa biết rơ những ai.
Sau một lúc chuyện tṛ về t́nh cảnh của nhau, ông Dương nói:
- Bây giờ chúng ta lâm vào cảnh này thật là khó quá. Dù rồi ra chúng ta có về nhà nữa, người Pháp cũng chẳng để yên. Chi bằng chúng ta nói với hiến binh Nhật cho chúng ta ra ngoài để gặp ông Cường Để, ta sẽ bàn cách làm việc ǵ có ích lợi cho tương lai nước nhà.
- Ông Cường Để th́ chỉ có bác quen mà thôi, và nghe nói ông ấy đă ủy quyền cho ông Ngô Đ́nh Diệm và Huỳnh Thúc Kháng tổ chức mọi việc, tôi chạy theo ông ấy th́ có ích ǵ?
Xem tiếp ... trang 6 ...
Bookmarks