Bốn mươi năm trước vào ngày tết thiêng liêng truyền thống của dân tộc, người con gái vấn vành khăn tang cho người thân v́ cuộc chiến xâm lăng của Cộng Sản. Trong khi có lệnh đ́nh chiến để đón xuân Mậu Thân, 1968. Quân đội Việt Nam Cộng Ḥa về nhà đón xuân trong dịp đ́nh chiến, th́ quân Cộng Sản Việt Nam vi phạm đồng loạt tấn công các thành phố và các căn cứ quân sự trên toàn cỏi Miền Nam Việt Nam. Tại thành phố Huế, nơi cố đô của những hội đền chùa, của cầu nguyện cho sự an lành th́ chính những ngày xuân của tết Mậu Thân 1968 đó, CSVN đă thảm sát gần 5000 đồng bào Huế bằng cách chôn sống tập thể.
  
Mới sáng tinh sương đă thấy quân Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam (Cộng Sản Việt Nam lập ra Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam để trá h́nh) hiện diện trong thành phố. Họ là những người lo mặt chính trị trong cuộc chiếm cứ. Ngày hôm trước, họ vào sổ gần hết mọi người, ghi tên, tuổi, phái tính. Họ quan tâm đặc biệt đối với phái nam, chia những người này ra thành nhiều nhóm: công chức, những người có liên hệ với quân đội Việt Nam Cộng Ḥa, và những kẻ khác. Nhiều trường hợp họ ghi chú đầy đủ cả gia đ́nh, cả tên con cái nữa. Mỗi nhóm họ chỉ định một người đại diện, mang trách nhiệm mọi mặt về tất cả thành viên trong nhóm. Nếu có người thoát th́ người đại diện phải lănh đủ. Dân chúng được lệnh không tụ họp đông người, trừ khi được kêu đi dự mít tinh, không được nghe đài, không được phao tin đồn đăi...
Ngày hôm sau, du kích và nằm vùng địa phương tỏa ra đi t́m những người có tên trong danh sách viết tay nguệch ngoạc. Họ được đưa về Tiểu chủng viện, nơi dựng ṭa án nhân dân. Một anh cựu sinh viên chủ tọa phiên ṭa với sự hiện diện của một người Bắc Việt và hai sinh viên khác. Hai sinh viên này chúng tôi biết... 
  
 
  
 
Các phiên ṭa nhân dân mấy ngày trước đă chấm dứt. Dân chúng hiện diện khá đông tại các phiên ṭa ở Tiểu chủng viện, ở Gia Hội bên kia cầu và ở trong thành. Ṭa án ở Tiểu chủng viện do Hoàng Phủ Ngọc Tường chủ tŕ. Anh này tốt nghiệp đại học Huế và là cựu lănh tụ sinh viên trong Ủy Ban Phật Giáo chống chính quyền trước đây. Cầm đầu ở Gia Hội là Nguyễn Đắc Xuân, trước kia là một liên lạc viên cộng sản nay đột nhiên lại xuất hiện. Ṭa trong thành do hai sinh viên Nguyễn Đọc và Nguyễn Thị Đoan điều khiển. Các phiên ṭa vang lên những lời đe dọa với khẩu hiệu tuyên truyền, kết tội, qui chụp. Hầu hết những người bị lôi ra ṭa chẳng biết lư do ḿnh bị bắt. Nhưng tất cả đều bị kết tội, một số bị tử h́nh tức khắc. 
 
(những khúc thi hài đă rủa nát khám phá trong những mồ chôn tập thể 1968) 
Sau hai ngày phiên ṭa kết thúc, nhường chỗ cho những công tác khủng bố dân chúng khác. Một người trộm mở nghe đài (radio) bị bắn giữa thanh thiên bạch nhật để làm gương. Một anh sinh viên không tới dự lớp học tập cũng bị bắn công khai. Nguyễn Đọc bắn nhiều người trong đó có người bạn thân đồng lớp là Mu Ty, chỉ v́ bạn không chịu hợp tác với y. Bước vào ngày thứ hai bắt đầu kiểm soát lương thực, thực phẩm.
Ngày thứ bốn, v́ không tuân hành lệnh cách mạng, một gia đ́nh bị xử. Người chủ gia đ́nh bị bắn tức khắc. Dưới áp lực khủng bố gia tăng nhiều người bỏ trốn, nhưng ít kẻ thoát. Vùng Gia Hội có nhiều người thoát hơn nhờ ban đêm chèo bè qua sông sang làng Đập Đá. Thường bị bắn theo nhưng cố chèo.
Những người nằm vùng xuất đầu lộ diện, ra tay truy lùng nạn nhân. Bộ đội Bắc Việt và quân chính quy Cộng Sản Việt Nam (CSVN) lo chuyện quân sự và chiến lược. Nằm vùng địa phương lo việc chính trị, hành chính, b́nh định, tuyên truyền, và tiêu diệt kẻ thù. Đám này bắt và giết người bất kể, nhiều khi chỉ v́ hiềm thù cá nhân. Cán bộ miền Bắc có mặt ở ṭa án nhân dân xem ra ít nắm vững chuyện chính trị và đóng vai tṛ ít quan trọng trong các bản án. Địa phương quyết định mọi chuyện. Trước khi lên danh sách, thường đám nằm vùng đă quyết định bắt ai rồi. Chỉ c̣n việc ra lệnh thanh toán những ai họ nhắm nữa mà thôi. Có lẽ họ lư luận rằng, thà giết lầm hơn bỏ sót, v́ bỏ sót th́ sau này ḿnh sẽ bị nhận diện. Một cách hệ thống, công chức, quân nhân, sinh viên có tinh thần quốc gia, có khả năng lănh đạo và có thể gây trở ngại cho cách mạng, chính trị gia đối lập, tất thảy đều được đoái hoài. Danh sách bất tận. 
 
(Những chiếc ḥm tập thể trong biến cố tết Mậu Thân 1968)
						
					
Bookmarks