Cái chết của một ngôn ngữ: tiếng Việt Sài Gòn cũ

[vanthanhtrinh]

Hiện nay, vì quả (tiếng miền bắc - miền nam gọi là trái) là hái từ trên cây.

Chào bạn dqtran.
Vậy chứ những thứ đen thui,to đùng rớt từ B52,F4,F5,Skyraider nặng từ 250 lbs tới 10 ngàn lbs thì nên gọi là trái hay là quả.Cũng thế MK3,MK2,M26 thì là trái hay quả.Còn M14,M18 chôn xuống dưới đất chứ có hái trên cây nào đâu mà cũng kêu là quả dzậy?.Còn nữa những thứ hoả tiển phụt lên từ dưới đất hay khạc từ trên trời xuống mình nên kêu là gì bạn?
Thôi gọi bom ,mìn ,lựu đạn là quả hay trái cũng đặng tuỳ vùng.Còn riêng đạn vì nó nhỏ như viên kẹo nên gọi là viên đạn.Thế nhưng đạn 305 ly bắn từ ngoài tàu vô nó bự như cái thùng gánh nước mà vẩn cứ kêu là viên đạn.Thế mới biết tiếng Việt phong phú.Ngôn ngữ cũng là ký hiệu để diển ý.Được số đông công nhận,xữ dụng.Nhiều loại ngôn ngữ không có trong học đường.Ngôn ngữ cũng chịu sự đào thải,loại bỏ khi nó không thực sự được đa số tán thành và xữ dụng.Tui viết lại một đoạn đối thoại sau đây xem các bạn có hiểu không.
"Lâu lắm trên một bè dài có một oắt con bị xững khi nó ngánh một ông cốt tồ.Có lẽ là lính mới nên nó rét khi xâm thủ vô hậu đớm.Bị quả tớm nên nó vung lền dong mất."

[Lalan]

"Cho một quả" Làm cái chuyện vợ chồng cũng gọi là quả...chời ơi chời có mắt hay không?

Lúc nhỏ tôi cũng đả nghe thanh niên miền Nam (SàiGòn)nói chuyện với nhau :" Mày đống nó mấy quả " , hoặc " Tối qua tao làm 3 phùa , mệt thấy mẹ " .

Sau này , có lần tôi đi Las Vegas , đứng gần dân miền Bắc (Hải Phòng/Hà nội) , nghe họ nói chuyện với nhau :" Đánh mẹ nó 5 quả đi " . Tôi tưởng chừng như có đánh lộn , nhưng sau đó thì tôi thấy cô gái Bắc đó cầm 5 cái chips đen ($500 ) đặc ô màu đỏ trong bàn roulette . À thì ra quả cũng là chip ! Vui nhỉ !

[ForexNews]

Thật ra gọi là trái hay quả thì tùy vùng miền. Nhưng chúng ta cũng không thể gọi là quả bia, hay quả lừa được. Người ta thường gọi là cú lừa. Có nhiều người nói: Bán cho tôi bao thuốc lá con mèo. Người bán thì ngỡ ngàng, vì bao chỉ nói về những vật có trọng lượng lớn như Bao xi măng, bao phân, bao tạ, bao gạo...

Hôm ghé qua X cafe tôi thấy có người gọi là đi bú bia, bú diệu. Tôi mới mua con mẹc (Mercedes), tôi mới mua con Nokia...những kiểu nói này vô tình đã làm mất đi tính trong sáng cuả văn chương VN.

[Tigon]

Vậy mới nói tiếng Việt rất là phong phú .Nội cái " quả " không , cũng đủ để tranh cãi vài ngày .

Ngoài chuyện " quả " là trái cây ( như quả cam , quả táo ...) , người ta còn nói : quả đấm , quả r...( chỉ là hơi thôi , mà cũng gọi là quả ?), quả bom , quả trứng , quả tim , quả cật ( nhưng sao không nói " quả gan " mà gọi là lá gan , lá phổi ?), còn mắt thì lại là " con " ?( hay là tại nó nhúc nhích được ?).

Ồ , đúng rồi , hôm nọ đã có bạn phân tích " cái gì nhúc nhích" được , thì ta gọi là " con " :D

Càng phong phú , lại càng phức tạp , phải không ?

Tigon

[GaToVN]

Tại sao lại là con (thay vì cái) dao, con diều, con quay (vụ), con đường (hẻm), con sông (kênh, lạch, suối), con tàu (thuyền)?

[Tigon]

Tiếng Lóng của Sài Gòn xưa .

Một thời, một nơi chốn nào đó, trong đời sống ngôn ngữ dân gian lại nảy sinh ra một số tiếng lóng, một số thành ngữ, một câu hát nhại theo câu hát chính phẩm, hầu hết là để châm biếm, tạo nên nụ cười, hay có khi là để răn đe, tìm sự hoàn thiện trong cuộc sống, chúng chỉ sống một thời rồi tự biến mất, nhường chỗ cho đoạn đời "tiếng lóng" khác đến thay thế.

Do đó, việc ghi chúng lại để đọc vui chơi hay phục vụ nghiên cứu văn học dân gian, chỉ có giá trị, khi ghi rõ định vị địa lý và thời gian.


Tỷ như Sài Gòn vào thập niên 60, thịnh hành tiếng lóng "sức mấy"để thay nói bất lực hay chuyện không thể. Phổ biến đến nỗi, một nhạc sĩ đã chọn làm đề tài cho một bài hát đường phố "Sức mấy mà buồn, buồn chi bỏ đi Tám".

Những câu chuyện thuộc loại tiếng lóng đó xuất hiện vào thời buổi Sài Gòn thời chiến, quê hương chiến tranh buồn phiền; "sức mấy" đã trở thành bút hiệu của một chuyên mục phiếm luận trên báo, sau đó một kỹ thuật gia sản xuất còi ôtô đã chế ra một điệu còi ôtô, bấm còi là kêu vang trên phố một dòng nhạc còi auto 9 nốt "tính tính tè tè, tè ti tè ti té", làm cho đường phố càng náo loạn hơn.


Trước đó cũng từ bài ca Diễm xưa của Trịnh Công Sơn mà sinh ra tiếng lóng "xưa rồi Diễm ơi", mỗi khi có ai lặp lại một đòi hỏi nào đó,mà người nghe không muốn nghe thêm nữa.

Thời các vũ trường mới du nhập Sài Gòn như Mỹ Phụng, Baccara, Tháp Ngà, thì dân chơi gọi Tài-pán tức người điều phối nhóm vũ nữ, bằng tiếng bóng "Cai gà", gọi cảnh sát là "mã tà", vì police (cảnh sát) hay mang cái dùi cui, tiếng Tây là matraque, đọc trại thành "mã tà". Cũng từ thời thuộc địa, tiếng Tây chế ra tiếng lóng âm Việt rất nhiều như: "gác-dang" tức thuê người làm bảo vệ; tiếng Pháp gardien đọc trại ra thành gác-dang. Cũng như nói "de cái đít" tức lùi xe arriere; tiền cho thêm người phục vụ tiếng Pháp: pour-bois âm bồi gọi "tiền boa", sau này chế ra là "tiền bo".

Cũng thời Pháp thuộc, Sài Gòn có nhiều cách nói mà đến nay không ai biết nguyên do. Tỷ như gọi sở bưu điện là nhà dây thép, mua tem dán bao thư gọi là "con cò", còn nếu gọi "ông cò" là chỉ cảnh sát trưởng mấy quận ở thành phố, gọi "thầy cò" tức là các ông chữa morasse các tòa báo do chữ correcteur, nhưng nói "cò mồi" là tay môi giới chạy việc, "ăn tiền cò" thì cũng giống như "tiền bo", nhưng chữ này chỉ dùng cho dịch vụ môi giới.

Thời kinh tế phát triển, đi xe auto gọi là đi "xế hộp",đi xe ngựa gọi là đi "auto hí", đến thời xe máy nổ ầm ào, đi xe đạp gọi là "xe điếc", đi nghỉ mát Vũng Tàu gọi là "đi cấp", đi khiêu vũ gọi là "đi bum", đi tán tỉnh chị em gọi là đi "chim gái", đi ngắm chị em trên phố gọi là "đi nghễ", gọi chỉ vàng là "khoẻn", gọi quần là "quởn", gọi bộ quần áo mới là "đồ día-vía". Ði chơi bài tứ sắc các bà gọi là "đi xòe", đi đánh chắn gọi là "múa quạt", đi chơi bài mạt chược các ông gọi là "đi thoa", đi uống bia gọi "đi nhậu", đi hớt tóc gọi đi "húi cua". Có một cụm tiếng lóng từ Huế khoảng 1920 - 1950 du nhập Sài Gòn, đó là "đi đầu dầu", tức các chàng trai ăn diện "đi nghễ" với đầu trần không mũ nón, để cái mái tóc chải dầu brillantine láng cóng, dù nắng chảy mỡ. Tuyệt vời gọi là "hết sẩy", quê mùa chậm chạp gọi là "âm lịch", hách dịch tự cao gọi là "chảnh".


Tiền bạc gọi là "địa", có thời trong giới bụi đời thường kháo câu "khứa lão đa địa" có nghĩa ông khách già đó lắm tiền, không giữ lời hứa gọi là "xù", "xù tình", tức cặp bồ rồi tự bỏ ngang. Làm tiền ai gọi là "bắt địa", ăn cắp là "chôm chỉa", tương tự như "nhám tay" hay "cầm nhầm" những thứ không phải của mình.


Ghé qua làng sân khấu cải lương hát bội, người Sài Gòn gọi là làng "hia mão", có một số tiếng lóng người ngoài làng có khi nghe không hiểu. Tỷ như gọi "kép chầu", có nghĩa là đào kép đó tuy cũng tài sắc nhưng vì một lý do nào đó không được phân vai diễn gánh hát, đêm đêm họ cũng xách vali trang phục phấn son đến ngồi café cóc trước rạp hay túc trực bên cánh gà, để đợi, ngộ nhỡ có đào kép chính nào trục trặc không đến rạp được, thì kép chầu thay thế vào ngay. "Kép chầu" phải thuần thục rất nhiều tuồng để đau đâu chữa đó.

Ðào chính chuyên đóng vai sầu thảm gọi là "đào thương", kép chính chuyên đóng vai hung tàn gọi là "kép độc". Có một cụm tiếng lóng xuất phát từ hai nơi, một là cải lương rạp hát, hai là quanh các tòa soạn báo chí, đó là "café à la... ghi" tức uống café thiếu ghi sổ...Vào làng báo mà tiếng lóng người Sài Gòn xưa gọi "nhật trình". Nếu thiếu tin lấy một tin cũ nhưng chưa đăng báo để đăng lấp chỗ trống, gọi là "tin kho tiêu", các loại tin vớ vẩn dăm dòng từ quê ra tỉnh gọi là "tin chó cán xe", tin quan trọng chạy tít lớn gọi là "tin vơ-đét" vedette, nhặt từ tài liệu dài ra thành một bài gọn gọi là "luộc bài", chắp nhiều thông số khác nguồn ra một bài gọi là "xào bài", truyện tình cảm dấm dớ gọi là "tiểu thuyết 3 xu", các tạp chí bình dân xoi mói đời tư gọi là "báo lá cải". Làng nhật trình kỵ nhất là loan tin thất thiệt, lóng gọi là "tin phịa", nhưng trong "tin phịa" còn có hai mảng chấp nhận được đó là loan tin thăm dò có chủ đích, lóng gọi là "tin ballons" tức thả quả bóng thăm dò, hay tin thi đua nói dối chỉ được xuất hiện vào đầu tháng tư, gọi là "tin Cá tháng Tư".

Có đến bảy tiếng lóng để thay cho từ chết. Ðó là "tịch", "hai năm mươi", "mặc chemise gỗ", "đi auto bươn", "về chầu diêm chúa", "đi buôn trái cây" hay "vào nhị tỳ", "nhị tỳ" thay cho nghĩa địa và "số dách" thay cho số một... đều ảnh hưởng từ ngôn ngữ minh họa theo người Hoa nhập cư.


Thời điểm truyện và phim kiếm hiệp của Kim Dung nói chung là chuyện Tầu thịnh hành, người Sài Gòn đã chế ra nhiều tiếng lóng, như ai dài dòng gọi là "vòng vo Tam Quốc", ai nói chuyện phi hiện thực gọi là "chuyện Tề Thiên", tính nóng nảy gọi là "Trương Phi". Một số tên nhân vật điển hình của Kim Dung được dùng để chỉ tính cách của một người nào đó. Tỷ như gọi ai là "Nhạc Bất Quần" tức ám chỉ người ngụy quân tử, đạo đức giả, gọi là "Ðoàn Chỉnh Thuần" tức ám chỉ đàn ông đa tình có nhiều vợ bé... Sài Gòn là đất của dân nhập cư tứ xứ, nơi tha hương văn hóa bốn phương, nên ngôn ngữ càng thêm phong phú, trong đó tiếng lóng cũng "ăn theo" mà ra đời. Thời Mỹ đến thì một tiếng "OK Salem", mà các trẻ bụi đời vừa chạy vừa la để xin ông Mỹ điếu thuốc. Thời gọi súng là "sén" hay "chó lửa", dân chơi miệt vườn gọi "công tử Bạc Liêu" còn hiểu được, Sài Gòn xuất hiện cụm từ "dân chơi cầu ba cẳng" thì thật không biết do đâu? Có lẽ cầu ba cẳng có tên Pallicao, lêu nghêu 3 cẳng cao như dáng vẻ cowboy trong các phim bắn súng, nên mới gọi "dân chơi cầu ba cẳng"? Ðó cũng là lúc các tiếng lóng như "dân xà bát", "anh chị bự", "main jouer" tay chơi ra đời, chạy xe đua gọi là "anh hùng xa lộ", bị bắt gọi là "tó", vào tù gọi là "xộ khám". Bỏ học gọi là "cúp cua", bỏ sở làm đi chơi gọi là "thợ lặn", thi hỏng gọi là "bảng gót". Cũng do scandal chàng nhạc sĩ nổi tiếng kia dẫn em dâu là ca sĩ K.Ng. qua Nhà Bè ăn chè, để ngoại tình trong túp lều cỏ bị bắt, từ đó "đi ăn chè" trở thành tiếng lóng về hành vi ngoại tình trốn ra ngoại ô.

Cũng có một số tiếng lóng do nói lái mà ra như "chà đồ nhôm" tức "chôm đồ nhà", "chai hia" tức chia hai chai bia bên bàn nhậu, nó cùng họ với "cưa đôi". Lóng thời sự loại này có "tô ba lây đi xô xích le" tức "Tây ba lô đi xe xích lô". Trong tiếng lóng còn chất chứa ân tình. Họa sĩ chuyên vẽ tranh sơn mài đề tài lá hoa sen xuất thân xứ Ca Trù hay than "buồn như chấu cắn", hay có người than phiền vì câu né tránh trách nhiệm với hai tiếng "lu bu" để thất hứa, nay còn có người nhấn thêm "lu xu bu" nại lý do không rõ ràng để trốn việc. Ðể tạm kết thúc phần dẫn này, tôi muốn nhắc một số âm sắc Bắc Hà. Những âm sắc theo chân người Hà Nội vào Nam rồi trở thành tài sản chung của người Việt. Bắt quả tang thành "quả tó", gọi chiếc xe Honda là "con rim", gọi tờ giấy 100USD là "vé", đi ăn cơm bình dân gọi là "cơm bụi", xuống phố dạo chơi gọi là "đi bát phố", gọi người lẩm cẩm là "dở hơi"...

Lê Văn Sâm

http://hoiquanphidung.com/showthread...3%B2n-x%C6%B0a

[TuDochoVietNam]

Vì cuối tuần bận viêc nội trợ, nên phúc đáp bác hơi trễ.
Sỉ (không phải sĩ) là răng. Thiệt là lưỡi (chứ không phải là nướu) đấy ạ.
Vì thế mới có câu, "THiệt nhu thường tồn, sỉ cương tắc chiết" để nói về cái lẽ cương nhu trong việc xử thế đấy ạ.
Còn cái câu :

Môn tiền thiếu nữ nha như thán,
Lộ thượng hành nhân khẩu tự dương!

Vân xin phỏng dịch là

Trước cửa nàng cười răng đen thủi
Trên đường mồm khách đỏ bã trầu.

Kính bái.

TB. VN không dám nhận lời khen của Bác đâu.
Nhà VN ngày xưa ở hơi gần kho đạn,
cho nên bây giờ vẫn còn âm hưởng một tí đó chăng.

Corect cho chị Vân Nương đây:
XỈ là răng (X chứ không phải S)
Sỉ (dấu hỏi) là xấu hổ, nhục nhã. Nhiều vị lầm lẫn khi dùng chữ SĨ (học trò, dấu ngã) thay vì SỈ (xấu hổ) khi viết Vô Liêm SĨ, công xúc tu SĨ, SĨ nhục....
Lại góp ý với chị Tigon:
Thiết Kế: Thiết là bày ra, đặt ra (như thiết lập bàn thờ); Kế là mưu chước. Thiết kế có thể định nghĩa là lập ra một kế hoạch, haykế sách để làm cái gì đó. Người ta có thể nói Thiết kế đô thị, thiết kế một căn nhà; nhưng không ai nói Thiết kế chiếc áo dài.

[Cao Cầu]

Tại sao lại là con (thay vì cái) dao, con diều, con quay (vụ), con đường (hẻm), con sông (kênh, lạch, suối), con tàu (thuyền)?

Cái ông nầy hỏi ngớ ngẩn làm tôi phải mất thì giờ. Ông là người VN hay người Mỹ ? Sao ông đặt câu hỏi y chang như ông là người Mỹ vây? Tôi đã kể câu chuyện thật của cặp vợ chồng , vợ Việt, chồng Mỹ về cái lắc léo trong tiếng Việt về "Cái " và "Con" lâu rồi . Tại ông không chịu đọc kỹ nên đến nay vẫn còn théc méc. Vào đọc VL thì phải đọc cho kỹ lưởng như bà Tigon vậy mới xứng đáng là thành viên VL.
"Con" là vật gì nhúc nhích, cử động, uốn khúc, trồi lên trụt xuống như những "con" ông nêu trên. "Cái" là vật gì đứng yên, không nhúch nhích lay chuyển được như cái nhà, cái hồ, cái ao, cái lổ, cái hang ..vv.. (theo lời giải thích của bà vợ Việt cho ông chồng Mỹ)
Khi nghe bà vợ Việt giải thích như thế thì ông chồng vui mừng ra mặt vì ông hiểu ra cái thâm thuý cao siêu của tiếng Việt. Ông Mỹ khi ấy mới ngộ ra rằng tại sao người ta gọi vật quí cơ hữu của ông ấy là con...c..còn của bà vợ ông ấy là cái...l.. Rõ chữa, đồ cả quỷnh, homo!

[GaToVN]

Cái ông nầy hỏi ngớ ngẩn làm tôi phải mất thì giờ. Ông là người VN hay người Mỹ ? Sao ông đặt câu hỏi y chang như ông là người Mỹ vây? Tôi đã kể câu chuyện thật của cặp vợ chồng , vợ Việt, chồng Mỹ về cái lắc léo trong tiếng Việt về "Cái " và "Con" lâu rồi . Tại ông không chịu đọc kỹ nên đến nay vẫn còn théc méc. Vào đọc VL thì phải đọc cho kỹ lưởng như bà Tigon vậy mới xứng đáng là thành viên VL.
"Con" là vật gì nhúc nhích, cử động, uốn khúc, trồi lên trụt xuống như những "con" ông nêu trên. "Cái" là vật gì đứng yên, không nhúch nhích lay chuyển được như cái nhà, cái hồ, cái ao, cái lổ, cái hang ..vv.. (theo lời giải thích của bà vợ Việt cho ông chồng Mỹ)
Khi nghe bà vợ Việt giải thích như thế thì ông chồng vui mừng ra mặt vì ông hiểu ra cái thâm thuý cao siêu của tiếng Việt. Ông Mỹ khi ấy mới ngộ ra rằng tại sao người ta gọi vật quí cơ hữu của ông ấy là con...c..còn của bà vợ ông ấy là cái...l.. Rõ chữa, đồ cả quỷnh, homo!

Con thường dùng đi với động vật, cái với tĩnh vật cho nên đáng lẽ phải là cái dao (tĩnh vật) thay vì con dao cũng như người ta gọi con mèo (động vật) chứ không gọi cái mèo. Tôi thắc mắc tại sao gọi con dao chứ không gọi cái dao thì có gì sai? Ai biết thì giải thích chứ có gì mà ông phải bực hở ông Cao Cầu? Mọi người đang nói chuyện đàng hoàng mà tại sao ông lại buông ra những lời thô tục khiếm nhã như người vô giáo dục vậy.

[Tigon]

[QUOTE=GaToVN;154084] Tôi thắc mắc tại sao gọi con dao chứ không gọi cái dao thì có gì sai? QUOTE]

Bớt giận đi , Gà Tồ ơi .

Tôi cũng có thắc mắc như Gà Tồ . Tại sao lại con dao , mà cái búa ( Cái này chắc để anh Ba Búa trả lơì ). Dao với búa sao lại khác nhau , một con - một cái ?

Tigon