"Mẹ Vắng Nhà" của nhà làm phim Clay Phạm là bộ phim đầu tiên về tù nhân lương tâm ở Việt Nam. Bộ phim đang được VOICE tŕnh chiếu trên toàn thế giới.

Một bộ phim tài liệu về nhà hoạt động đang bị cầm tù Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, tức Blogger Mẹ Nấm, bị cấm ở Việt Nam nhưng lại đang được đón nhận ở nhiều nước trên thế giới.

Dù là một bộ phim không có quan điểm chính trị, như lời nhà làm phim Clay Phạm nói, nhưng “Mẹ Vắng Nhà” đă không được phép tŕnh tŕnh chiếu tại Việt Nam. Tuy nhiên bộ phim dài 40 phút về cảnh sinh hoạt của gia đ́nh Mẹ Nấm khi không có cô ở nhà đă được VOICE tŕnh chiếu tại bảy nước, trong đó có một số buổi chiếu không công khai tại các nhà thờ và ṭa đại sứ ở Việt Nam.
Blogger Mẹ Nấm bị kết án 10 năm tù về tội “Tuyên truyền chống phá Nhà nước CHXHCN Việt Nam” tại một phiên xử phúc thẩm hôm 30/11/2017.
Bộ phim tài liệu đầu tay của Clay Phạm nói về bà Nguyễn Thị Tuyết Lan, mẹ của Như Quỳnh, và hai cháu ngoại – con của Như Quỳnh, trong các hoạt động thường ngày cùng những h́nh ảnh của bà Lan đến dự phiên ṭa xử con gái cũng như những lần bà đến thăm con tại trại giam.
“Đây là một bộ phim chân thật nhất về gia đ́nh một tù nhân lương tâm," Clay Phạm nói. "Trước đây ở Việt Nam người ta không hiểu tù nhân lương tâm như thế nào. Người ta hiểu sơ sài và phỏng đoán rằng người đó rất nghê gớm và chống chọi lại chính quyền nên mới bị ở tù. Clay muốn cho mọi người nhận thức được rằng họ cũng là những con người b́nh thường, sinh hoạt rất b́nh thường và họ rất hiền lành. Chỉ có chăng là Quỳnh đấu tranh cho những điều tự do và công bằng nên mới bị bắt ở tù.”
Clay Phạm, người dành hai tháng với gia đ́nh bà Lan để quay những thước phim trên, cho VOA biết ông hiện bị cấm xuất cảnh khỏi Việt Nam. Ông bị công an thu hộ chiếu trong một lần tới sân bay để đi ra nước ngoài.

Món quà "nhạy cảm"

Đạo diễn này nói rằng ông không ngờ bộ phim lại “nhạy cảm đến vậy.” Ư định ban đầu của ông là làm bộ phim này “như một món quà tặng Quỳnh” để sau khi ra tù Quỳnh sẽ thấy được con ḿnh sống ra sao, mẹ ḿnh cực khổ như thế nào trong thời gian Quỳnh “đi vắng.”
Tháng trước, buổi công chiếu thứ 2 của “Mẹ Vắng Nhà” tại Bangkok bị hủy bỏ do sức ép của Việt Nam lên các giới chức Thái Lan.
Trịnh Hội, giám đốc điều hành của VOICE – tổ chức phi lợi nhuận đang tŕnh chiếu “Mẹ Vắng Nhà” trên khắp thế giới – cho VOA biết lư do bộ phim bị chính phủ Việt Nam cấm lưu hành.
“Họ cho rằng trong cuốn phim Mẹ Vắng Nhà đă đưa ra một số thông tin sai lạc về Việt Nam cũng như về Mẹ Nấm, là người được nhắc đến trong cuốn phim Mẹ Vắng Nhà."
Tuy nhiên ông Hội, cũng là một luật sư về nhân quyền, cho rằng nguyên nhân thực sự là v́ chính quyền Việt Nam sợ “sự thật sẽ được đưa ra phơi bày trên thế giới và cho nhiều người biết.”

Trong cuốn phim mà Clay Phạm mất gần bốn tháng để sản xuất sau 2 tháng quay có những h́nh ảnh bà Lan biểu t́nh và bị đánh cũng như cho thấy nỗi khổ của một người mẹ của một tù nhân lương tâm ở Việt Nam.
Tuy nhiên ông Hội cho rằng bộ phim không “hô hào khẩu hiệu, không tuyên truyền” kích động.
Bà Lan cho VOA biết bà cũng không hiểu tại sao bộ phim bị cấm chiếu ở Việt Nam.
“[Clay Pham] nói với tôi rằng bộ phim này là để kể về cuộc đời thật, cuộc sống b́nh thường của gia đ́nh chị Quỳnh để lên tiếng với thế giới rằng họ là những người b́nh thường trong cuộc sống, có những ước mơ b́nh thường, đ̣i hỏi công bằng. Thực ra nó là một bộ phim b́nh thường thôi.”


"Càng cấm, càng nổi"

Chính v́ việc Việt Nam cấm bộ phim này mà “Mẹ Vắng Nhà” lại được cộng đồng quốc tế và nhất là những người Việt ở hải ngoại muốn được xem, theo giám đốc điều hành của VOICE.
Ông Hội cho biết VOICE “nhận được nhiều lời đề nghị hợp tác tŕnh chiếu bộ phim từ khắp mọi nơi từ châu Mỹ đến châu Âu, cũng như hàng trăm lời yêu cầu đăng tải công khai bộ phim trên mạng để ai cũng có thể xem được nhất là tại Việt Nam.”
Mặc dù cuộc sống và sự an toàn của ḿnh đang bị đe dọa ở Việt Nam nhưng Clay Phạm nói “nếu có phải đánh đổi cũng xứng đáng” v́ ông hy vọng với bộ phim này, cộng đồng quốc tế và các tổ chức bảo vệ nhân quyền sẽ giúp Như Quỳnh được thả tự do.
Những h́nh ảnh và thông tin thu được từ các buổi chiếu ở Mỹ, và nhất là ở khu vực Washington DC trong tuần này, sẽ được gửi tới Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, theo ông Hội.
“Để ḿnh nói cho Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ biết để cho họ biết rằng sự ủng hộ cho Mẹ Nấm rất là lớn và v́ vậy chính phủ Hoa Kỳ cần phải nỗ lực hơn nữa trong việc vận động cho sự tự do của Mẹ Nấm.”

Như Quỳnh được Bộ Ngoại giao Mỹ vinh danh tại một buổi lễ ở thủ đô Washington vào tháng 3/2017 trong đó Đệ Nhất phu nhân Melania Trump trao giải “Phụ nữ Can đảm Quốc tế” vắng mặt cho blogger đang bị giam trong tù ở Việt Nam.
VOICE, tổ chức hoạt động trong lĩnh vực bảo vệ nhân quyền, đă tŕnh chiếu Mẹ Vắng Nhà tại một số thành phố của Mỹ trong đó có Houston, nơi có 1.500 người đến tham dự. Sau khu vực Washington DC, bộ phim sẽ được chiếu ở South Carolina, San Diego. Minnesota và nhiều nơi khác trước khi sang châu Âu.
VOA