Tết Mậu Thân: Từ Sài G̣n ra Huế
Để độc giả có thể đọc bài này dễ dàng hơn, người viết xin tóm một số nét chính của cuộc Tổng Công kích Mậu Thân. Nét chính của cuộc Tổng Công kích Mậu Thân có thể tóm gọn trong hai chữ ‘đánh lừa’.
Việt cộng chỉ đánh lừa được Mỹ, đă đánh lừa VNCH, và đánh lừa cả các chiến binh cộng sản.
Thường dân tử thuông v́ đạn pháo kích của Việt Cộng trên bậc thêm số 213 đường Tự Do, Sài G̣n, 1968. Nguồn: Gett Images/Chritian SIMONPIÉTRI
Năm 1967
• Mở cuộc Tổng Công kích/Tổng Nổi dậy Mậu Thân đă được Hà Nội quyết định vào tháng 7 năm 1967. Theo tác giả Lien-Hang T. Nguyen, trong Hanoi’s War chương 3 nhan đề, “The battle in Hanoi for the Tet offensive”, Tướng Nguyễn Chí Thanh được lệnh quay trở lại miền Nam mở chiến dịch nhưng ông đă chết vào lúc 9 giờ sáng ngày 6-7-1967 tại bệnh viện 108, sau một buổi tối yến tiệc với Vơ Nguyên Giáp. Cuộc Tổng Tấn công vẫn tiến hành sau đó bằng cách loại bỏ ngay cả Hồ Chí Minh và Vơ Nguyên Giáp (Lien Hang T. Nguyen, Hanoi’s war, trang 87).
• Những biến động của quân đội VNCH và dân chúng miền Trung xảy ra tại Đà Nẵng do nhóm Nguyễn Chánh Thi–Trí Quang trong những năm được gọi là “ba năm xáo trộn” đă là tiền đề cho phép Lê Duẩn tin rằng:
“Thời cơ là hết sức quan trọng. Phương hướng chiến lược của chúng ta là tiến tới Tổng công kích, tổng khởi nghĩa. Tại sao Tổng khởi nghĩa phải đi liền với Tổng công kích?”
(Lê Duẩn, Thư vào Nam, trang 172.)
• Cuối tháng 7, 1967 Bộ Chỉ huy chiến dịch Tổng Tấn công đă sang Cam Bốt để soạn thảo kế hoạch tấn công. Ngày 18 tháng 1 năm 1968, Lê Duẩn: Gửi Trung Ương cục và Quân Ủy miền Nam: “Nắm vững mục đích, yêu cầu của Tổng Khởi nghĩa.” (Lê Duẩn. Thư vào Nam, nxb Quân Đội Nhân Dân. trang 183).
• Vào ngày 15-12-1967, việc giữ an ninh cho Đô thành Sài G̣n được trao cho quân đội VNCH đảm nhiệm.
• Giữa tháng 12, tướng Westmoreland đă tiên đoán VC sẽ chuẩn bị một trận đánh lớn sau tháng giêng. V́ thế cuối tháng giêng, ông đă điện về cho Washington:
“I believe that the enemy will attemp a country-wide show of strength just prior to Tet, with Khe Sanh being the main event.”
(Lewis Sorley, Ibid., trang 168).
Tiên đoán của tướng Westmoreland chỉ đúng 1 phần v́ Việt Cộng không nhắm vào Khe Sanh và không đánh trước Tết mà tấn công tại Quân đoàn I và sớm hơn các nơi khác. Khi tấn công ngày 30-1, VC có thể hoàn toàn gây bất ngờ cho quân đội VNCH, nhưng nếu tấn công ngày 31-1 sẽ gây bất ngờ ít hơn, nhưng sau đó th́ tính bất ngờ trở thành vô hiệu. V́ thế, trong đợt Tổng công Kích đợt 2 vào tháng 5, yếu tố bất ngờ không c̣n nữa, các cơ sở hậu cần bị lộ, cuộc Tổng Tấn công lần 2 đă không đem lại kết quả ǵ. V́ thế, thời gian càng trôi qua, càng đem lợi thế cho VNCH. Một số binh sĩ có thể trở về đơn vị. Tuy nhiên, cũng có từ 25% đến 50% đă được nghỉ phép và không quay về kịp đơn vị.
• 20-12-1967, qua phúc tŕnh của t́nh báo, tướng Westmoreland đă cảnh cáo với Washinhgton là quân đội Bắc Việt có thể mở một cuộc tấn công trên toàn quốc. Đọc phúc tŕnh này Walt Rostow đă ghi một nốt cho tổng thống:
“Tôi không một phút do dự để tin rằng có một sự xâm nhập 8400 người trong một tháng. Tôi tin rằng đây chỉ là cách của cơ quan MACV tŕnh bày để đạt được cái mà họ yêu cầu. Và tôi hoàn toàn nghi ngờ đây chỉ là một yêu cầu cho chiến trận đă được thổi phồng lên.”
(Lewis Sorley, “Westmoreland: The General Who Lost Vietnam”, trang 160)
[Mặc dù sự thật giới truyền thông Mỹ đă đóng vai tṛ lớn trong việc vận động công chúng Mỹ chống lại chiến tranh, nhưng nó không phải là yếu tố duy nhất. Công luận ở Mỹ đă bắt đầu chống đối việc Mỹ tham chiến ở Việt Nam vào mùa thu năm 1967. Sự thay đổi này hiện rơ sau khi Tổng thống Johnson yêu cầu tăng10 phần trăm thuế phụ trội cho doanh nghiệp và mọi người. Chính quyền Johnson và quân đội nỗ lực chứng tỏ có những tiến bộ do Mỹ đang thực hiện ở Việt Nam, chiến thằng trong tầm tay, đă làm quần chúng mất ḷng tin v́ cú sốc tâm lư do Tết Mậu Thân gây ra và vụ tấn công Ṭa Đại sứ Mỹ lại được tối đa hóa. – DCVOnline (Robert J. O‘Brien, Maj, USA, “The attack on the American Embassy during Tet, 1968: Factors that turned a tactical victory into a political defeat”, Fort Leavenworth, Kansas, 2009, trang 1.]
Năm 1968
• Trước năm 1967, Việt Nam lấy giờ Bắc Kinh (GMT+8) làm chuẩn cho âm lịch. Ngày 8 tháng 8 năm 1967, chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng ḥa ban hành đổi lịch, dùng múi giờ GMT +7 làm chuẩn nên âm lịch cũng thay đổi khi tháng chạp (tháng 12) chỉ có 29 ngày. Việt Nam Cộng ḥa vẫn theo âm lịch của múi giờ GMT+8 nên tháng chạp năm Đinh Mùi có 30 ngày giống như lịch Trung Hoa. V́ thế hai miền nam bắc Việt Nam đón Tết Mậu Thân hai ngày khác: miền Nam đón giao thừa lúc 23h00 ngày 29 tháng 1 (tính theo lịch miền Bắc) trong khi miền Bắc đón giao thừa lúc 00h00 ngày 29 tháng 1 hay 1h00 ngày 29 tháng 1-trước miền Nam 23 tiếng đồng hồ).
• Ngày 10-tháng giêng, lại một lần nữa, tướng Westmoreland ra lệnh cho quân đội Mỹ rút về những vị trí gần Sài G̣n. Tướng Frederick C. Weyand, người chỉ huy Lực lượng Dă chiến II, Việt Nam (II Field Force, Vietnam) là người đă đề nghị với tướng Westmoreland rút quân khỏi biên giới Tây Ninh.
“Theo tướng F. Weyand, làn sóng Radio đă không bắt được tín hiệu liên lạc ǵ của địch trong vùng biên giới đă báo động cho ông. (Địch đă rút đi). Ngày 9 tháng giêng, ông điện thoại cho tướng Westmoreland để giải thích lư do và yêu cầu rút binh sĩ ra khỏi biên giới. Trong một quyết định tối quan trọng. Tướng Wesmoreland đồng ư. Sau đó khi quân VC tấn công, số các tiểu đoàn của binh đội Hoa Kỳ chung quanh Sài g̣n tăng gấp đôi. Sự có mặt của họ tạo ra một sự khác biệt khủng khiếp.”
(Lewis Sorley, Ibid., tóm tắt, trang 39).
• Vào tháng giêng, tướng Westmoreland đă có đủ các chứng cớ để yêu cầu Nam Việt Nam hủy bỏ việc ngưng bắn trong dịp Tết.
[Tuy nhiên, theo David T. Zabecki, trong Tạp chí Việt Nam, số Kỷ niệm 40 năm Tết Mậu Thân, viết rằng ngay cả sau ngày đầu tiên của cuộc Tổng Tấn công trên toàn quốc, bộ tư lệnh phe đồng minh vẫn không hiểu rơ chuyện ǵ đang xảy ra. Trong một cuộc họp báo vào tối ngày 31 tháng 1 năm 1968, Tướng William E. Westmoreland khẳng định rằng các cuộc tấn công vào các tỉnh thành phố chỉ là một chiến thuật nghi binh để đánh lạc hướng v́ cuộc tấn công chính ở Khe Sanh vẫn chưa xẩy ra. – DCVOnline (Nguồn: Robert J. O‘Brien, Ibid., trang 7, trích lại David T. Zabecki, “Tet 40th Anniversary: The Battle for Saigon,” Vietnam Magazine 20 (February 2008): 28.)]
• “Vào ngày 8 tháng giêng, Tướng Cao Văn Viên, Tổng Tham mưu Trưởng quân lực VNCH đă nói với tướng Westmoreland ông sẽ cố gắng giới hạn cuộc ngưng bắn trong 24 giờ. Một tuần lễ sau, TT. Nguyễn Văn Thiệu biện luận rằng hủy bỏ việc ngưng bắn 48 giờ sẽ bất lợi ảnh hưởng tới dân chúng và binh lính, ông đồng ư giới hạn việc ngưng bắn c̣n 36 giờ, bắt đầu từ chiều 29 tháng giêng. Chính quyền Nam Việt Nam hứa tuyên bố sự thay đổi một ngày trước khi lệnh ngưng bắn có hiệu lực. (…) Trong khi đó, quân đoàn 4 ra lệnh hủy bỏ lệnh ngưng bắn vào lúc 19 giờ đêm, chỉ 4 tiếng rưỡi trước khi cuộc tấn công bắt đầu.”
(James R. Arnold, “Tet Offensive 1968: Turning Point in Vietnam” (Praeger Illustrated Military History), trang 39).
• Giáo Hoàng Paul VI, như thường lệ vào dịp đầu năm, 1-1-1968 (tức 2 tháng 12 Đinh Mùi) vẫn gửi thông điệp: “cầu nguyện cho Ḥa B́nh thế giới”. Và Giáo Hoàng c̣n tuyên bố chọn ngày đầu năm là “Ngày Ḥa B́nh Quốc tế”. Chẳng hiểu thông điệp ấy có dịp được đọc ở nhà thờ Phủ Cam và Ḍng Chúa Cứu Thế Huế giữa tiếng bom đạn, tiếng la hét của dân chúng Huế không? Và có một bà mẹ, con đă chết vẫn ôm khư khư đứa bé trong ḷng một cách điên dại th́ lời kêu gọi của Giáo Hoàng trở thành một lời nhục mạ người mẹ có con nhỏ đă chết?
• 6 tháng 2, 1968, một báo cáo khác của Walt Whitman Rostow, Phụ tá đặc biệt của Tổng thống Johnson, – dựa trên lời khai của tù binh cộng sản – ông đă báo cáo về Washington 1/ Quân cộng sản đă hy vọng dân chúng nổi dậy và quân đội VNCH đào ngũ khi họ mở cuộc tổng tấn công; 2/ Quân cộng sản được lệnh chiếm và giữ mục tiêu, không lui với bất cứ giá nào; 2/ Quân ccojng sản không có lộ tŕnh rút lui trong cuộc Tổng tấn công Tết Mậu Thân; 3/ Chiến dịch Tổng Tấn công của cộng sản đă không tiến hành như họ dự định, không có dân nổi dậy. (Foreign Relations of the United States, 1964-1968, V. 6: Vietnam, January-August 1968 By United States. Department of State, Ed. Kent Sieg, General Ed. David S. Patterson, US Governement Printing Office, 2002, trang 132-134.)
• Samuel Zaffiri trong cuốn “Westmoreland: A Biography of General Willian C. Westmoreland” cũng xác nhận lại một lần nữa là tướng Westmoreland đă lớn tiếng với TT Nguyễn Văn Thiệu cũng như với đại tướng Cao Văn Viên về việc phải băi bỏ lệnh Hưu Chiến. Thiệu không chấp thuận, sau đó về Mỹ Tho ăn tết với gia đ́nh bên vợ. Cao Văn Viên cũng không đồng ư. Chỉ có một số ít chỉ huy cảnh báo và cấm trại. Phần đông quên lệnh trở về đơn vị. và ông kết luận: “like Thieu, they all wanted to enjoy another day of celebration.” (Samuel Zafiri, Westmoreland, A biography of General Westmoreland, 1994, trang 279).
Việc điều động các Tiểu đoàn lính tác chiến của Hoa Kỳ từ biên giới về với 27 Tiểu đoàn thay v́ chỉ có 14 tiểu Đoàn khi cuộc Tổng Công kích xảy ra đă là một quyết định khôn ngoan và thận trọng của hai tướng F. Weyand và Westmoreland.
• Trong khi đó, coi thường lời khuyến cáo của Mỹ, Nguyễn văn Thiệu quyết định cho hưu chiến để nghỉ tết. Chánh phủ VNCH vào ngày 19-1-1968 quyết định hưu chiến trong dịp tết Nguyên Đán 36 giờ kể từ ngày 29-1 đến 18 giờ ngày 31-1-68, MTGPMN tuyên bố sẽ ngừng bắn 7 ngày.
[19 tháng 1, 1968 – “Chánh phủ VNCH quyết định hưu chiến trong dịp Tết Nguyên đán 36 giờ kể từ 18 giờ ngày 29-1 đến đến 18 giờ ngày 31-1-68, MTGPMN tuyên bố sẽ ngưng bắn 7 ngày.”
(Đoàn Thêm, “1968 Việc Từng Ngày”, Tủ sách Tiến Bộ, Cơ sở xuất bản Phạm Quang Khai, 1969, trang 31)
24 tháng 1, 1968 (25 tháng Chạp, năm Đinh Mùi) – Tướng Westmoreland bày tỏ quan tâm về việc cộng sản sắp tấn công với đại sứ Ellsworth Bunker. Sau khi hội ư với Washington, cả hai đă đến gặp Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu và tŕnh bày sự lo ngại về cuộc tấn công của quân cộng sản. Tổng thống VNCH đồng ư hủy bỏ quyết định hưu chiến 36 giờ ở Vùng I chiến thuật. Tuy nhiên công bố này không được Văn pḥng Báo chí loan báo v́ đă nghỉ Tết trong thời gian này. Don Oberdorfer trong cuốn TET!: The Turning Point in the Vietnam War (1971, trang 132) đă nhận xét, “… đối với người Mỹ, đây là một dấu hiệu cho thấy ưu tiên của Việt Nam giữa nghỉ Tết và chiến tranh, Tết đă thắng một cách dễ dàng.”
31 tháng 1, 1968 (Mồng 2 Tết Mậu Thân) – Một ngày sau khi cộng sản tấn công vào Vùng I và Vùng II Chiến thuật, Tổng thống Thiệu đă hủy bỏ lệnh ngừng bắn trên toàn quốc, tuy ông vẫn chưa trở lại Sài G̣n. Chính quyền miền Nam dường như đă không cố gắng hết sức để gọi quân nhân đang nghỉ phép quay về đơn vị (Don Oberdorfer, Ibid.)
Trung tướng Frederick C. Weyand, cựu sĩ quan t́nh báo và Tham mưu trưởng tương lai của quân đội Hoa Kỳ, là Tư lệnh của Lực lượng Dă chiến II, tại Vùng III Chiến thuật. Ngày 10 tháng 1, 1968 ông điện thoại cho Tướng Westmoreland và yêu cầu được phép đưa một số các tiểu đoàn từ biên giới về để tăng gấp đôi số quân pḥng thủ trong vành đai pḥng thủ của Sài G̣n sau khi nhận tin t́nh báo từ vùng biên giới. Đồng ư với yêu cầu của Tướng Weyand của Tướng Westmoreland là một quyết định quan trọng và ngẫu nhiên. (James R. Arnold, Tet Offensive, 1968: Turning Point in Vietnam (London, UK: Osprey Publishing Ltd., 1990), trang 39)
Quyết định này đă giúp tránh được cuộc tấn công của VC vào thành phố lần thứ 2. Sự nhạy bén của Tướng Weyand có thể đă ngăn chặn sự sụp đổ của Sài G̣n. – DCVOnline (Robert J. O‘Brien, Maj, USA, Ibid., trang 8-9).]
• Dù không bị lừa, như thường lệ VNCH vẫn ăn tết từ 29/1 đến chiều ngày 31/1/1968. Bằng chứng cụ thể là cuộc Hành quân Lam Sơn, tại Tây Nam Pleiku mở ngày 29-12-67, chấm dứt 3-1-68. Hành quân Cửu Long 7-A/SĐ mở tại Bắc Giáo Dức, Định Tường, chấm dứt ngày 6-1. Hành quân Cửu Long 73/SĐ/67 tại Cái Bè mở từ 28-12-67 đều chấm dứt vào 3-1. Hành quân Lam Sơn 180-XDNT/SDA, mở tại Quảng Trị, cách Gio Linh 8 cây số về Tây Nam, chấm dứt 20-1. Điều đó chứng tỏ dù không có lệnh hưu chiến, các cuộc hành quân tảo thanh VC cũng tạm thời nghỉ. Cộng sản bắt chước Quang Trung, c̣n chúng ta bắt chước Khổng Tử! (Đoàn Thêm, “1968 Việc Từng Ngày”, Tủ sách Tiến Bộ, Cơ sở xuất bản Phạm Quang Khai, 1969, tóm lược.)
• Để tiến chiếm Sài G̣n, chiến thuật của quân cộng sản có hai giai đoạn: Giai đoạn 1. chiếm Khe Sanh. Giai doạn 2. Cuộc Tổng Tấn công bất ngờ nhưng bị quân đội VNCH và Mỹ phản công.
• Việc chiếm Khe Sanh ngày 20-1 chỉ có mục đích đánh lạc hướng mục tiêu đánh chiếm Sài G̣n. Phản công ở Khe Sanh của Mỹ chỉ dùng pháo binh và oanh tạc cơ và một vài trận đánh trên bộ không đáng kể. Mỹ đă bỏ xuống nơi đây 80.000 tấn bom. Khe Sanh không phải Điện Biên Phủ. VC buộc phải rút lui.
• Điều quan trọng làm cho cuộc nổi dậy thất bại là các bộ đội đă được học tập và dặn ḍ kỹ càng là sẽ có nổi dậy của quần chúng. Họ đă được “nhồi sọ” như thế, tin chắc là như thế nên nhiều đơn vị VC trước khi xuất phát đă phá hủy căn cứ của họ. Ngay tại Huế, người ta cũng có thể nghĩ rằng, có quân nổi dậy mà thực sự chỉ có bọn nằm vùng. Quả thực là dân chúng có đứng dậy, nhưng là đứng lên để chạy về phía quân đội VNCH. Và trên khắp chiến trường miền Nam, hễ có tiếng súng AK tới, dân chúng như một phản sạ tự vệ, bồng bế, gồng gánh, dắt díu nhau về phía lính VNCH. Đây là điều cần phân biệt rơ rệt giữa “Quân nổi dậy” và “Bọn nằm vùng”. Điều đó trên thực tế đă không xảy ra và thời gian càng kéo dài chờ đợi th́ càng làm cho bộ đội VC nản ḷng và thất vọng.
• Một trong những yếu tố bất lợi cho quân đội Mỹ cũng như quân đội VNCH là vai tṛ của báo chí Mỹ. Các phóng viên thường thiếu khách quan khi đưa những tin tức về chiến trường, đem lại bất lợi cho quân đội Mỹ và Việt Nam. Họ cũng thường ít quan tâm đến tin chiến sự do quân dội VNCH trong các trận đánh. Thật vậy, trong trận Mậu Thân tại Huế, các báo chí và hệ thống truyền h́nh Mỹ chỉ quan tâm tới các hoạt động của TQLC Mỹ. Phần đông các phóng viên chiến trường như Sam Jeffe, Huntle, James Reston hay giáo sư John Kenneth Gaibraith đều có những quan điểm bất lợi cho Việt Nam. Tác giả Phạm Kin Vinh ví quân lực VNCH như vật tế thần. Các bản tin và các ống chụp h́nh phải chăng đă giữ vai tṛ quyết định trong việc thắng thua? Chỉ c̣n lại một số ít nhà báo như b́nh luận gia Joseph Alsop hay các nhà báo như Peter Braestrup, Robert Elegant là lên tiếng ủng hô quân đội VNCH.
• Một điều nữa hầu như ít được dư luận quan tâm và ít được nhắc tới là lực lượng tải thương bằng máy bay trực thăng. (Flying ambulances). Nhiều phi công trực thăng đă liều ḿnh tải thương binh một cách mau chóng và hiệu quả nhất. Tỉ lệ cứu sống thương binh là cao. Trung b́nh từ chiến địa đến lúc tải thương thời gian là chưa tới một giờ. 99% các thương binh được cứu sống trong ṿng 24 giờ đầu tiên.. Trong thời gian 12 ngày đêm chiến trận Mậu Thân, các phi có trực thăng đă chở 8000 thương binh đến bệnh viện. (James R. Arnold, Tet Offensive 1968: Turning point in Vietnam (Campaign), trang 63.)
• Giữa Sài G̣n và Huế có sự khác biệt về khoảng thời gian chiếm đóng cũng như số người chết trong các hố chôn tập thể ở Huế. Sự khác biệt giữa Sài G̣n và Huế về hai điểm này có một thủ phạm: Bọn nằm vùng ở Huế giữ một vai tṛ quyết định.
Hai biểu tượng của cuộc chiến Mậu Thân
Ngoài việc VC đánh lừa đă vi phạm cuộc hưu chiến. C̣n có hai biểu tượng nổi bật của cuộc chiến đem lại một h́nh ảnh không trung thực về tết Mậu Thân.
Hai biểu tượng tiêu biểu cho cuộc Tổng Tấn công Mậu Thân đă gây nhiều xúc động nhưng dư luận Mỹ đă bị đầu độc một cách thiển cận.
Tại Sài G̣n, tướng Loan đă bắn chết một tên đặc công cộng sản tên Nguyễn Văn Lém, tự Bảy Lốp. Và dư luận Hoa Kỳ đă xôn xao và điều đó nó có thể góp phần vào khúc rẽ ngoặt làm thay đổi bộ mặt cuộc chiến ở Việt Nam. Phải chăng h́nh ảnh tướng Loan biến cuộc chiến tranh thành một cuộc chiến tàn bạo và dơ bẩn?
Ngày 1 tháng 2 năm 1968, quân đội Việt Nam Cộng ḥa hộ tống sĩ quan đặc công Việt Cộng Nguyễn Văn Lém (tự Bảy Lốp) trên một con phố Sài G̣n vào đầu cuộc Tổng Tấn công Tết Mậu Thân. Sau đó không lâu, Tướng Nguyễn Ngọc Loan, chỉ huy trưởng cảnh sát quốc gia, đă hành quyết Bảy Lốp . Sáng sớm ngày 31 tháng 1 năm 1968, khi người Việt Nam mừng Tết Nguyên đán, các lực lượng Cộng sản đă đồng loạt mở một đợt các cuộc tấn công bất ngờ trên khắp miền Nam Việt Nam. Nguồn Ảnh AP/Eddie Adams)
[Dư luận Hoa Kỳ đă xôn xao v́ tướng Loan xử tử tù binh chiến tranh vi phạm công ước Geneva về đối xử nhân đạo với tù binh, hàng binh chiến tranh (Third Geneva Convention) mà tất cả các bên tham chiến, trừ MTDTGPMN, đều đă phê chuẩn. Tuy nhân đạo hơn so với trước khi có Công ước nhưng Công ước này chỉ được các bên thực hiện theo thực tế chiến trường và phần nào theo ư thức của cấp chỉ huy cũng như binh sĩ. – DCVOnline.]
Sau này tác giả bức h́nh hối hận và cho rằng v́ bức h́nh này tướng Loan đă “chết”.
http://dcvonline.net/2018/03/09/tet-.../#more-1285806
Bookmarks