Canada - 1 trong 7 Cường quốc Thế Giới thuộc khối Liên Hiệp Anh

[alamit]

Canada - 1 trong 7 Cường quốc Thế Giới thuộc khối Liên Hiệp Anh
Wikipedia


Cờ Canada


Huy hiệu Canada

Quốc ca
"O Canada"
Bài hát hoàng gia
"God Save the Queen"[1][2]
Vị trí của Canada
Thủ đô Ottawa
45°24′B, 75°40′T
Thành phố lớn nhất Toronto
Ngôn ngữ chính thức Tiếng Anh và tiếng Pháp
Tên dân tộc Người Canada
Chính phủ Dân chủ nghị viện, quân chủ lập hiến[3]
• Nữ hoàng Elizabeth II
• Toàn quyền David Johnston
• Thủ tướng Stephen Harper
• Chánh tư pháp Beverley McLachlin
Lập pháp Nghị viện
• Thượng viện Thượng nghị viện
• Hạ viện Hạ nghị viện
Thành lập
• Luật Anh Bắc Mỹ 1 tháng 7 năm 1867
• Quy chế Westminster 11 tháng 12 năm 1931
• Đạo luật Canada 17 tháng 4 năm 1982
Diện tích
• Tổng số 9.984.670 km² (hạng thứ 2)
3.854.085 mi²
• Nước (%) 8.92 (891,163 km2/344,080 mi2)
Dân số
• Ước lượng 2012 34,812,000[4] (hạng thứ 35)
• Điều tra 2011 33,476,688[5] (hạng thứ 35)
• Mật độ 3.41 /km² (hạng thứ 228)
8,3 /sq mi
GDP (PPP) Ước tính 2011
• Tổng số $1.391 tỷ Mỹ kim[6] (hạng thứ 14)
• Bình quân đầu người $40,457[6] (hạng thứ 15)
GDP (danh nghĩa) Ước tính 2011
• Tổng số $1.758 tỷ Mỹ kim[6] (hạng thứ 11)
• Bình quân đầu người $51,147[6] (hạng thứ 10)
Gini? (2005) 32.1[7] (trung bình)
HDI (2011) Green Arrow Up Darker.svg 0.908[8] (rất cao) (hạng thứ 6)
Đơn vị tiền tệ Đô la Canada ($) (CAD)
Múi giờ (UTC−3.5 tới −8)
• Mùa hè (DST) (UTC−2.5 tới −7)
Cách ghi ngày tháng nn-tt-nnnn, tt-nn-nnnn, và nnnn-tt-nn (CE)
Lái xe bên Phải
Tên miền Internet .ca
Mã số điện thoại +1
Cổng tri thức Canada

Canada (phiên âm tiếng Việt: Ca-na-đa; phiên thiết Hán-Việt: Gia Nã Đại), là quốc gia lớn thứ hai trên thế giới, sau Liên bang Nga, và nằm ở cực bắc của Bắc Mỹ. Lãnh thổ Canada trải dài từ Đại Tây Dương ở phía đông sang Thái Bình Dương ở phía tây, và giáp Bắc Băng Dương ở phía bắc. Về phía nam, Canada giáp với Hoa Kỳ bằng một biên giới không bảo vệ dài nhất thế giới. Phía tây bắc của Canada giáp với tiểu bang Alaska của Hoa Kỳ. Đông bắc của Canada có đảo Greenland (thuộc Đan Mạch). Ở bờ biển phía đông có quần đảo Saint-Pierre và Miquelon (thuộc Pháp). Biên giới chung của Canada với Hoa Kỳ về phía nam và phía tây bắc là đường biên giới dài nhất thế giới.

Vùng đất mà bây giờ là Canada là nơi sinh sống của nhiều nhóm dân bản xứ khác nhau trong hàng thiên niên kỷ. Bắt đầu từ cuối thế kỷ 15, các cuộc viễn chinh của người Anh và người Pháp đã khám phá, và sau đó định cư, dọc theo bờ biển Đại Tây Dương. Pháp nhượng lại gần như tất cả các thuộc địa ở Bắc Mỹ năm 1763 sau Chiến tranh Bảy năm. Năm 1867, thông qua một liên minh với ba thuộc địa của Anh ở Bắc Mỹ, Canada được thành lập như là một lãnh thổ tự trị gồm bốn tỉnh.[9][10] Điều này đã bắt đầu dẫn đến việc sáp nhập các tỉnh và vùng lãnh thổ và một quá trình đòi quyền tự chủ ngày càng tăng từ Vương quốc Anh. Quyền tự chủ mở rộng được nhấn mạnh trong Quy chế Westminster năm 1931 và đạt đến đỉnh điểm trong Đạo luật Canada năm 1982, đạo luật đã chấm dứt sự phụ thuộc về pháp luật của Canada với nghị viện Anh.

Là một liên bang gồm mười tỉnh và ba vùng lãnh thổ, Canada là một quốc gia có nền dân chủ nghị viện và chế độ quân chủ lập hiến với Nữ hoàng Elizabeth II là nguyên thủ quốc gia. Đây là một quốc gia song ngữ với cả tiếng Anh và tiếng Pháp là ngôn ngữ chính thức ở cấp liên bang. Canada là một trong các nước phát triển cao trên thế giới, quốc gia này có một nền kinh tế đa dạng, trong đó phụ thuộc chủ yếu vào nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú và thương mại-đặc biệt là với Hoa Kỳ. Canada cũng là thành viên của các tổ chức G8, G-20, NATO, OECD, WTO, Khối Thịnh vượng chung, Cộng đồng Pháp ngữ, OAS, APEC, và Liên Hợp Quốc.

Nguồn gốc tên gọi Canada

Chữ Canada có nguồn gốc từ chữ kanata trong ngôn ngữ của thổ dân Huron-Iroquois, có nghĩa là "ngôi làng", ám chỉ đến Stadacona, một địa điểm hiện tại nằm trong phạm vi Thành phố Québec. Ngày xưa, Canada thường được gọi là Dominion of Canada (Xứ tự trị Canada), nhưng hiện nay tất cả các văn kiện chính thức đều chỉ dùng tên Canada.
Địa lý và khí hậu

Bài chi tiết: Địa lý Canada

Canada chiếm phần lớn phía bắc của Bắc Mỹ, chia sẻ đường biên giới với Hoa Kỳ về phía nam và tiểu bang Alaska của Mỹ ở phía tây bắc, trải dài từ Đại Tây Dương ở phía đông sang Thái Bình Dương về phía tây; đến phía bắc là Bắc Băng Dương. Nếu tính tổng diện tích (bao gồm cả diện tích mặt nước), Canada là nước lớn thứ hai thế giới, sau Nga.[11] Theo diện tích đất (diện tích đất là tổng diện tích trừ đi diện tích hồ và sông) thì Canada đứng thứ thứ tư.[12]

Phần lớn khu vực Bắc cực của Canada được bao phủ bởi băng và lớp băng vĩnh cửu. Canada cũng có bờ biển dài nhất thế giới: 202.080 km (125.570 dặm).


Thác Niagara tại Ontario, là một trong những thác nước lớn nhất thế giới, nổi tiếng với vẻ đẹp và giá trị thủy điện dồi dào.

Với mật độ dân số, 3,3 người trên mỗi dặm vuông (8.5/sq mi), Canada là một trong những quốc gia có mật độ dân số thấp nhất trên thế giới. Nơi có mật độ dân cư cao nhất là Thành phố Québec – Windsor Corridor, (nằm ở phía Nam Quebec và Nam Ontario) dọc Great Lakes và sông Saint Lawrence ở phía đông nam.[13]

Canada có một đường bờ biển rộng lớn ở phía bắc, đông và tây, và kể từ thời kỳ băng hà cuối cùng nó nơi đây đã bao gồm tám khu vực rừng khác biệt, bao gồm rừng taiga rộng lớn ở Shield Canada.[14] Sự phong phú và đa dạng về địa lý, sinh thái , thảm thực vật và địa hình của Canada đã tạo cho quốc gia này một sự đa dạng về khí hậu.[15] Với diện tích rộng lớn, Canada có nhiều hồ hơn bất kỳ quốc gia nào khác, số hồ này chứa một lượng nước ngọt lớn của thế giới.[16] Ngoài ra còn có các sông băng nước ngọt ở Rockies Canada và dãy núi Coast.

Nhiệt độ trung bình mùa đông và mùa hè trên khắp Canada khác nhau tùy theo vị trí. Mùa đông có thể rất khắc nghiệt ở nhiều vùng của đất nước, đặc biệt là tại các tỉnh nội địa và các tỉnh bình nguyên, là những nơi có khí hậu lục địa, nhiệt độ trung bình hàng ngày là gần -15 °C (5 °F), nhưng có thể giảm xuống dưới -40 °C (- 40 °F) với những cơn gió lạnh khắc nghiệt.[17] Trong các khu vực không có bờ biển, tuyết có thể bao phủ mặt đất gần sáu tháng trong năm (nhiều hơn ở phía bắc). Khu vực ven biển British Columbia có khí hậu ôn đới, với một mùa đông mát mẻ và có mưa. Trên bờ biển phía đông và phía tây, nhiệt độ trung bình cao thường khoảng 20 °C (70 °F), trong khi giữa các vùng bờ biển, nhiệt độ trung bình cao mùa hè khoảng 25-30 °C (77-86 °F), với khí nóng có thể lên đến trên 40 °C (104 °F) tại một số khu vực nội địa.[18]

Canada cũng là nơi có hoạt động địa chất phức tạp, với nhiều trận động đất và các ngọn núi lửa có khả năng hoạt động. Vụ phun trào núi lửa Tseax Cone năm 1775 đã gây ra tột tai họa thảm khốc, làm chết 2.000 người Nisga'a và phá hủy ngôi làng của họ tại thung lũng sông NASS ở miền bắc British Columbia, vụ phun trào đã tạo ra một dòng chảy (14,0 dặm) dung nham dài 22,5 km, và theo truyền thuyết của người Nisga'a, chính vụ phun trào núi lửa này đã làm chặn dòng chảy của sông NASS.[19]

Lịch sử

Bài chi tiết: Lịch sử Canada

Thời tiền sử

Theo phán đoán của các nhà sử học và khảo cổ học, người thổ dân Canada (Indian) là các tộc người du mục đến từ khu vực Ấn Độ-Tây Tạng-Trung Quốc. Khoảng 10.000 đến 12.000 năm TCN, những người này đã đến châu Mỹ. Vì những lý do như bị kẻ thù đuổi, săn bắt sinh vật, hay tìm nơi ở mới, họ đã tình cờ băng qua lớp băng đá trên eo biển Bering để đến Alaska. Từ đây, họ tiếp tục di cư đến khắp châu lục Bắc Mỹ, biển Caribbean và Nam Mỹ, phát triển ra thành hàng chục ngàn bộ tộc mới.

Còn người Inuit được cho là xuất sứ từ khu vực Siberia, Nga. Họ cũng di cư qua eo Bering, nhưng lại định cư hoàn toàn ở miền Bắc Canada, từ vĩ tuyến 60° trở lên.

Khoảng năm 1000, một vài người Viking ở Bắc Âu đã đặt chân đến Newfoundland. Nhưng họ không định cư mà trở về nước.
Thời thực dân Châu Âu

Khoảng cuối thế kỷ 15, một vài nhà thám hiểm châu Âu đã theo chân Christopher Columbus thám hiểm châu Mỹ.

Năm 1497, John Cabot khám phá Newfoundland và tuyên bố thuộc về vùng đất đó thuộc về Anh. Năm 1534, Jacques Cartier tìm ra khu vực sông Saint-Laurent cho Pháp. Năm 1603, Samuel de Champlain đã thành lập khu dân cư đầu tiên, thành Québec trên bờ sông Saint-Laurent và trở thành thống đốc Tân Pháp (Nouvelle-France) tại Bắc Mỹ.

Các công ty Anh và Pháp đến Bắc Mỹ trao đổi, buôn bán với dân bản địa, mặt hàng quan trọng nhất là lông thú. Từ đó các cuộc tranh chấp đất đai và giành quyền kiểm sát giao thương diễn ra liên tục. Bộ tộc Huron thân với Pháp bị tiêu diệt bởi bộ tộc Iroquois thân với Anh. Thuộc địa Pháp liền bị đẩy vào thế nguy hiểm. Vua Pháp nhanh chóng ra nhiều chính sách để thu hút thêm dân nhập cư vào Tân Pháp. Năm 1760, dân số Tân Pháp đã tăng lên 70.000.

Vào năm 1756, cuộc Chiến tranh Bảy năm giữa hai đế quốc thực dân Anh và Pháp ở châu Mỹ nổ ra. Vào năm 1759, tướng Anh là James Wolfe xua quân tấn công thành Québec của tướng Pháp là Hầu tước Louis Joseph de Montcalm-Gozon và chiến thắng. Thành phố-pháo đài rơi vào tay quân Anh, còn Montcalm thì bị thương nặng. Vào năm 1760, quân Anh tiến đánh, chiếm được thành Montréal của quân Pháp. Vào năm 1763, Anh và Pháp ký hòa ước. Pháp nhường toàn bộ thuộc địa Bắc Mỹ cho Anh.
Thời thực dân Anh

Tân Pháp sau khi thuộc về Anh được đổi tên thành Quebec. Người dân (nói tiếng Pháp) và chính quyền (tiếng Anh) chống đối lẫn nhau. Thống đốc James Murray đã giải quyết bằng cách bỏ bớt các luật lệ của người Anh và ban cho người nói tiếng Pháp nhiều quyền hơn.

1774, Guy Carleton được vua Anh giao quyền thống đốc và đã ra Đạo luật Quebec (Quebec Act). Theo đó, dân Pháp chiếm đa số sẽ có quyền hơn trong chính phủ. Điều này gây bất mãn cho nhiều người gốc Anh.

Năm 1776, Hoa Kỳ giành được độc lập, những người trung thành với vua Anh nhưng không muốn chống đối đã di cư đến Québec. Dân số Anh tăng lên đáng kể ở đây, và Đạo luật Hiến pháp ra đời. Nó chia đôi Québec làm hai tỉnh: Thượng Canada (Upper Canada, là Québec ngày nay) của dân nói tiếng Pháp và Hạ Canada (Lower Canada, là Ontario ngày nay) của dân nói tiếng Anh.

Năm 1838, cuộc nổi loạn giữa dân Anh và Pháp ở hai tỉnh Thượng và Hạ diễn ra. Hai dân tộc đánh nhau loạn xạ giữa các đường phố, số người chết rất cao. Điều này khiến vua Anh cử Lord Durham sang Canada. Durham đã ra Đạo luật Hợp nhất (Act of Union). Đạo luật này nhập hai tỉnh Canada thành một. Durham mong rằng như vậy có thể làm cho dân Pháp bị đồng hóa và sẽ dễ dàng cai trị hơn. Dân nói tiếng Pháp chống đối chính phủ và tìm nhiều cách để duy trì văn hóa Pháp.

Năm 1858, Anh mở ra thêm thuộc địa British Columbia ở bờ biển Thái Bình Dương, nằm ở Tây Bắc của Bắc Mỹ.
Thành lập liên bang

Ngày 1 tháng 7 năm 1867, John Alexander Macdonald đã khánh thành Nước Tự trị Canada (Dominion of Canada) theo Đạo luật Anh Bắc Mỹ (British North America Act). Canada lúc bấy giờ gồm bốn tỉnh: Ontario, Québec, Nova Scotia và New Brunswick.

1870, Manitoba gia nhập Canada. 1871, British Columbia gia nhập. 1873, Prince Edward Island gia nhập. 1905, Alberta và Saskatchewan gia nhập. 1949 Newfoundland gia nhập.

1982, Đạo luật Canada (Canada Act) được thông qua. Québec là tỉnh bang duy nhất không đồng ý thông qua. Đàm phán Hồ Meech (Meech Lake Accord) giữa thủ tướng Brian Mulroney và thủ hiến Québec Robert Bourassa nhằm thuyết phục tỉnh này ký vào đạo luật thất bại.

[alamit]

Canada - 1 trong 7 Cường quốc Thế Giới thuộc khối Liên Hiệp Anh
P2



Nhân khẩu học

Dân số Canada năm 2005 được ước lượng vào khoảng 32 triệu người. Dù là một nước có diện tích lớn thứ hai thế giới – khoảng 10 triệu km² – nhưng mật độ dân số của Canada lại cực thấp – khoảng 4 người/km². Canada lớn hơn Hoa Kỳ nhưng dân số chỉ bằng 1/9 của Hoa Kỳ.

Trước thế kỷ 19, toàn bộ dân Canada đều là người thổ dân, người Anh và người Pháp. Mãi cho đến Đệ Nhị Thế Chiến, dân Scotland, Ireland và Đông Âu bắt đầu nhập cư vào Canada. Từ năm 1945, diện mạo văn hoá sắc tộc của Canada phát triển phong phú hơn do số lượng di dân từ Nam Âu, Nam Mỹ, quần đảo Caribbean, Trung Đông và Châu Á-Thái Bình Dương càng ngày càng tăng. Ngày nay dân Canada hầu như đến từ khắp nơi trên thế giới.

Theo kết quả điều tra dân số gần đây nhất, hơn 50% dân số có nguồn gốc không phải là Anh hay Pháp. Trong số đó, số người không phải là dân da trắng chiếm 13%; các thổ dân, chiếm 3%; gốc người Scotland chiếm 14%; gốc người Ireland chiếm 13%; gốc Đức chiếm 9,25% và gốc Ý 4,3%. Con số này sẽ còn tăng thêm nữa theo quá trình "toàn cầu hóa" hiện nay.
Danh sách vùng đô thị lớn nhất Canada theo dân số (thống kê 2006)
Tên Tỉnh Dân số Tên Tỉnh Dân số
Toronto Ontario 5.113.149 Kitchener–Waterloo Ontario 451.235
Montreal Quebec 3.635.571 St. Catharines–Niagara Ontario 390.317
Vancouver British Columbia 2.116.581 Halifax Nova Scotia 372.858
Ottawa–Gatineau Ontario–Quebec 1.130.761 Oshawa Ontario 330.594
Calgary Alberta 1.079.310 Victoria British Columbia 330.088
Edmonton Alberta 1.034.945 Windsor Ontario 323.342
Thành phố Quebec Quebec 715.515 Saskatoon Saskatchewan 233.923
Winnipeg Manitoba 694.668 Regina Saskatchewan 194.971
Hamilton Ontario 692.911 Sherbrooke Quebec 186.952
London Ontario 457.720 St. John's Newfoundland and Labrador 181.113
Ngôn ngữ

Hai ngôn ngữ chính thức của Liên bang Canada là tiếng Anh và tiếng Pháp. Gần 60% dân Canada có tiếng mẹ đẻ là tiếng Anh, 22% là tiếng Pháp. Đại đa số người nói tiếng Pháp sống tại tỉnh bang Québec, sau đó là các tỉnh bang Ontario, New Brunswick và Manitoba. Một số ngôn ngữ của các thổ dân cũng được xem là ngôn ngữ chính thức tại các lãnh thổ tự trị, đặc biệt là tiếng Inuktitut. Rất nhiều thứ tiếng của các thổ dân đã bị mai một hay đang đi đến tình trạng đó. Những tiếng khác được nhiều người nói là: tiếng Ý, tiếng Đức, tiếng Quan Thoại, tiếng Quảng Đông, tiếng Tây Ban Nha.

Québec là tỉnh bang độc nhất ban hành một đạo luật bảo vệ tiếng Pháp, mục đích để bảo vệ sắc thái văn hóa đặc biệt nhất Bắc Mỹ của họ. Tuy nhiên quyền lợi về ngôn ngữ và giáo dục của các cộng đồng nói tiếng Anh và các tiếng thổ dân cũng được bảo vệ. Ngoài ra, dân chúng có quyền dùng hoặc tiếng Anh hoặc tiếng Pháp trong khi giao tiếp với chính phủ.
Kinh tế

Bài chi tiết: Kinh tế Canada

A vertical set of specimen banknotes, with $5 (blue) on top, followed by $10 (purple), $20 (green), $50 (red), and $100 (brown)
Tiền giấy hiện tại của Canada, hình mô tả (từ trên xuống dưới) Wilfrid Laurier, John A. Macdonald, Nữ hoàng Elizabeth II, William Lyon Mackenzie King, và Robert Borden

Canada là một trong những quốc gia thịnh vượng nhất thế giới, với thu nhập bình quân đầu người cao, quốc gia này là thành viên của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OEDC) và G8. Đây là một trong mười quốc gia thương mại hàng đầu thế giới.[20] Canada có một nền kinh tế hỗn hợp, theo Heritage Foundation's thì quốc gia này xếp trên Hoa Kỳ và phần lớn các quốc gia Tây Âu về chỉ số tự do kinh tế.[21] Những bạn hàng nhập khẩu lớn nhất hàng hóa của Canada là Hoa Kỳ, Vương quốc Anh và Nhật Bản.[22] Năm 2008, giá trị nhập khẩu hàng hóa của Canada là 442.9 tỉ USD, trong đó các nước mà Canada nhập khẩu lớn nhất là Hoa Kỳ, Nhật Bản và Vương quốc Anh.[22] Thâm hụt thương mại của quốc gia này là 4.8 tỉ đô Canada năm 2009, so với thặng dư thương mại 46.9 tỉ đô Canada năm 2008.[23]

Tính đến tháng 10 năm 2009, tỉ lệ thất nghiệp ở Canada là 8.6%. Tỉ lệ thất nghiệp ở các tỉnh đa dạng từ rất thấp chỉ 5.8% ở Manitoba cho tới tỉ lệ cao tới 17% ở Newfoundland và Labrador.[24] Nợ liên bang của Canada ước tính khoảng 566.7 tỉ USD trong tài khóa 2010–11, tăng so với 463.7 tỉ năm 2008-2009.[25]

Trong thế kỷ trước, sự tăng trưởng trong lĩnh vực khai thác, sản xuất, và các ngành dịch vụ đã chuyển đổi đất nước từ một nền kinh tế đa phần nông thôn sang một nền kinh tế công nghiệp và đô thị. Giống như những quốc gia phát triển trên thế giới, nền kinh tế Canada bị chi phối bởi các ngành công nghiệp dịch vụ, ngành chiếm khoảng ba phần tư dân số Canada.[26] Trong số các quốc gia phát triển, Canada là quốc gia hàng đầu trong ngành công nghiệp khai thác gỗ và dầu khí.[27]

Canada là một trong số ít các nước phát triển xuất khẩu ròng năng lượng.[28] Biển Đại Tây Dương của Canada có trữ lượng khí tự nhiên lớn, khu vực Alberta có nguồn tài nguyên dầu mỏ và khí đốt dồi dào. Những bãi cát dầu Athabasca có dự trự dầu mỏ lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Ả Rập Xê Út.[29]

Canada là một trong những quốc gia cung cấp nông sản lớn nhất thế giới, vùng đồng bằng của Canada là một trong những khu vực sản xuất quan trọng nhất trên thế giới các sản phẩm lúa mì, hạt cải và các loại ngũ cốc.[30] Canada là nước sản xuất kẽm và uranium lớn nhất thế giới, và là nguồn cung toàn cầu các loại tài nguyên như vàng, niken, nhôm, và chì.[28] Rất nhiều thị trấn ở miền bắc Canada, nơi mà nông nghiệp khó phát triển, có nền kinh tế dựa chủ yếu vào các mỏ quặng và gỗ gần đó. Canada cũng có lĩnh vực sản xuất tương đối lớn, tập trung chủ yếu ở nam Ontario và Quebec, với ngành công nghiệp ô tô và hàng không là mũi nhọn.[31]

Hội nhập kinh tế với Hoa Kỳ đã tăng lên đáng kể kể từ Thế chiến II. Điều này đã thu hút nhiều sự chú ý từ những người theo chủ nghĩa dân tộc Canada, những người quan tâm về quyền tự trị văn hóa và kinh tế trong thời đại toàn cầu hóa, khi mà hàng hoá và các sản phẩm truyền thông của Mỹ trở nên phổ biến.[32] Hiệp định Thương mại các sản phẩm ô tô năm 1965 đã mở biên giới cho thương mại trong lĩnh vực sản xuất ô tô. Trong những năm 1970, những lo ngại về khả năng tự cung tự cấp năng lượng và quyền sở hữu của nước ngoài trong lĩnh vực sản xuất đã thúc đẩy chính phủ Tự do của Thủ tướng Pierre Trudeau ban hành các Chương trình năng lượng quốc gia (NEP) và thành lập Cơ quan Đầu tư nước ngoài (FIRA).[33]

Trong những năm 1980, những người theo khuynh hướng bảo thủ tiến bộ trong chính phủ của Brian Mulroney đã bãi bỏ NEP và đổi tên FIRA thành "Investment Canada" (Đầu tư Canada) để khuyến khích thu hút đầu tư nước ngoài.[34] Hiệp định Thương mại Tự do Canada - Hoa Kỳ kí kết năm 1988 đã xóa bỏ hàng rào thuế quan giữa hai nước, trong khi đó, Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) mở rộng khu vực tự do thương mại bao gồm cả Mexico trong những năm 1990.[30] Giữa thập niên 1990, chính phủ tự do dưới thời Thủ tướng Jean Chrétien bắt đầu có thặng dư ngân sách hàng năm và bắt đầu giảm dần các khoản nợ quốc gia.[35] Năm 2008 một cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu dẫn đến một cuộc suy thoái, cuộc khủng hoảng có thể đẩy tỷ lệ thất nghiệp của nước này lên tới 10%.[36]



Chính trị

Canada là một liên bang bao gồm 10 tỉnh bang (province) và 3 lãnh thổ (territory). Liên bang Canada là một liên bang dựa lên nền quân chủ lập hiến và chế độ dân chủ nghị viện.

Nguyên thủ quốc gia của Canada là Nữ hoàng Elizabeth Đệ Nhị, ngự trị tại Anh. Với đề nghị của chính phủ Canada, Nữ hoàng cử một người dân Canada làm đại diện cho mình gọi là Toàn Quyền (Governor General of Canada; Gouverneure générale du Canada), hay tôn trọng gọi Đại diện Nữ hoàng. Chính phủ của Canada được lập bởi Quốc hội (Parliament of Canada; Parlement du Canada) do dân bầu lên.

Quốc hội bao gồm hai viện: Thượng Viện (Senate; Sénat) dùng để đại diện các vùng, các tỉnh bang và các sắc thái văn hóa khác nhau trong xã hội, Hạ Viện (House of Commons; Chambre des communes) dùng để đại diện toàn thể dân chúng. Nhiệm vụ của Quốc hội là soạn thảo và ban hành các sắc luật để Chính phủ thi hành.

Đứng đầu Chính phủ là Thủ tướng (Prime Minister; Premier ministre). Thủ tướng điều khiển Chính phủ và là chủ tọa của một Nội các (Cabinet) bao gồm nhiều Bộ trưởng (Minister) và những người cố vấn. Trong những buổi họp của Quốc hội, Chính phủ bắt buộc phải trả lời những câu hỏi của các phe đối lập, nhất là phe Đối lập Chính thức (Official Opposition; L'Opposition Loyale de Sa Majesté), về các chương trình hành động của họ. Những cuộc điều trần trước Quốc hội này có thể đưa đến sự bất tín nhiệm – và lật đổ – Chính phủ. Khi Chính phủ bị lật đổ thì Quốc hội cũng bị giải tán. Dân chúng sẽ bầu một Quốc hội mới để thành lập Chính phủ mới.

Canada hiện có 4 chính đảng lớn nhất: Đảng Bảo Thủ (Conservative Party), Đảng Tự Do (Liberal Party), Đảng Tân Dân Chủ (New Democratic Party) và Khối Québéc (Bloc Québécois).
A clickable map of Canada exhibiting its ten provinces and three territories, and their capitals.
Bản đồ chứa các liên kết của Canada với 10 tỉnh bang và 3 lãnh thổ, cùng thủ phủ của chúng.
Thông tin về hình này

Quân sự

Lực lượng quân đội quốc phòng của Canada được gọi là Quân đội Canada (Canadian Armed Forces). Canada là thành viên của NATO (Khối hiệp ước Bắc Đại Tây Dương). Trong tổ chức này, quân đội Canada được gọi là Lực lượng Canada.

Lực lượng Canada từng phục vụ trong các cuộc chiến lớn như Chiến tranh Nam Phi, Đệ Nhất Thế Chiến, Đệ Nhị Thế Chiến, Chiến tranh Triều Tiên, Chiến tranh Việt Nam, Chiến tranh Vùng Vịnh và Chiến tranh Afghanistan. Lực lượng Canada còn được Liên Hiệp Quốc giao sứ mệnh bảo vệ hòa bình từ năm 1956, và đã hoàn thành được 42 sứ mệnh khác nhau trên khắp thế giới. Cuối Đệ Nhị Thế Chiến, Canada là nước có lực lượng quân sự mạnh thứ tư trên thế giới.
Văn hoá

Canada là một nước đa văn hóa. Nhất là ở các thành phố lớn như Toronto, Montréal, Vancouver, sự đa dạng của các dân tộc trên thế giới càng rõ rệt hơn. Thêm vào đó, nghệ thuật đương đại rất phát triển. Có hàng ngàn công trình kiến trúc, phòng tranh, bảo tàng và học viện nghệ thuật trên khắp đất nước. Canada còn là một trong các nước có nền điện ảnh và âm nhạc lớn nhất thế giới.

Canada được hình thành với sự giao thoa về văn hóa giữa người bản địa và hai đất nước châu Âu là Pháp và Anh. Nền văn hóa càng trở nên phong phú thêm bởi làn sóng nhập cư của những người nhập cư từ khắp mọi nơi trên thế giới với mục đích tìm kiếm cuộc sống tốt đẹp hơn.

Các chủng tộc và văn hóa ở Canada trở nên đa dạng một cách nhanh chóng, nhất trong khoảng 40 năm trở lại đây. Năm 1971, Canada là nước đầu tiên trên thế giới có chính sách đa văn hóa.

Canada công nhận và đánh giá cao sự đa dạng về chủng tộc trong xã hội: có hơn 200 dân tộc cùng chung sống tại Canada; hơn 40 nền văn hóa được đại diện trong nền báo chí các dân tộc thiểu số của Canada; dân nhập cư hiện nay chiếm hơn 50% sự phát triển dân số Canada.

Luật đa văn hóa Canada ủng hộ sự hòa nhập đầy đủ và công bằng của người dân thuộc mọi nguồn gốc vào xã hội Canada cũng như sự giao thoa giữa các cá nhân và cộng đồng khác nguồn gốc.

Thông qua vấn đề đa văn hóa, Canada đã công nhận tiềm năng của mọi công dân Canada, khuyến khích họ hòa nhập vào xã hội cũng như chủ động đóng góp vào các hoạt động văn hóa xã hội, kinh tế chính trị tại địa phương.

Canada là thành viên của cả Khối Thịnh vượng chung Anh (The Commonwealth of Nations) lẫn khối Cộng đồng Pháp ngữ (La Francophonie), và nhiều tổ chức quốc tế khác.

Canada hai lần tổ chức Đại hội Triển lãm Quốc tế: tại Montréal (Expos '67) và tại Vancouver (Expos '86); ba lần đăng cai Thế Vận Hội: tại Montréal (Thế vận hội Mùa hè 1976), tại Calgary (Thế vận hội Mùa đông 1988) và tại Vancouver (Thế vận hội Mùa đông 2010).

Các tỉnh bang và lãnh thổ tự trị


Canada có 10 tỉnh bang và 3 lãnh thổ tự trị phía Bắc.

Các tỉnh bang của Canada mang tên province để giữ truyền thống của thời họ thực sự là các tỉnh (hay province) của Đế quốc Anh. Trên thực tế, mỗi đơn vị hành chính này là một bang tự trị (tương đối, nhưng không hoàn toàn, giống một tiểu bang - state - của Hoa Kỳ hay một bang - Bundesland - của Đức) với một chính phủ bao gồm các hệ thống hành pháp, tư pháp, luật pháp, thuế, giáo dục, y tế, xã hội... riêng của họ. Để tránh sự ngộ nhận với các tỉnh của nhiều quốc gia khác, cộng đồng người Việt tại Canada đã gọi đơn vị hành chính này là tỉnh bang. Từ tỉnh bang đã được dùng rất phổ biến trên các báo chí tiếng Việt phát hành tại Canada, tuy nhiên nhiều người vẫn dùng từ tỉnh, nhất là trong lối dùng hàng ngày.

Cơ chế hành chính của mỗi tỉnh bang tương đối giống trường hợp của liên bang. Với lời đề nghị của Thủ tướng Canada, Nữ hoàng cử một người dân trong tỉnh bang làm đại diện cho mình (Lieutenant governor). Về mặt lập pháp, thay vì có hai viện như liên bang, quốc hội của mỗi tỉnh bang chỉ có một viện với tên khác nhau tuỳ theo từng tỉnh bang. Về mặt hành pháp, đảng chiếm đa số ghế trong quốc hội sẽ thành lập chính phủ, đảng chiếm nhiều ghế thứ nhì sẽ thành lập đối lập chính thức.

[alamit]

Canada có thật sự là “thiên đường y tế”?
(VienDongDaily.Com - 11/07/2012)
(Kỳ 1)

Thanh Võ/Viễn Đông

Từ năm 2010 cho đến nay, cả nước Mỹ đã ồn ào quá nhiều xung quanh vấn đề bênh hay chống Luật Cải Tổ Y Tế. Cuộc khảo sát của ABC News / Washington Post cho hay 36% công dân có ý kiến thuận lợi với luật cải tổ y tế bị kiện lên Tối Cao Pháp Viện (TCPV) - nhưng, hệ thống chăm sóc sức khỏe hiện hành cũng chỉ được 39% chấp nhận. Tuy đa số không thấy hài lòng nhưng có đến 75% đánh giá phẩm chất chăm sóc sức khỏe hiện tại của họ là “tốt” - nên, điều khó là làm sao thực hiện các giải pháp mà không khiến cho người dân cảm thấy sợ mất loại dịch vụ mà họ xét là tích cực.


Người cao tuổi ở những nước xã hội chủ nghĩa như Canada và Châu Âu thường hưởng lợi nhiều hơn người trẻ trong mức độ chăm sóc y tế - ảnh: Vi Lang/Viễn Đông

ABC News và Washington Post nhận thấy 38% kịch liệt chống luật cải tổ (gọi tắt ACA), 52% không tán đồng và 12% không ý kiến. Trong giới đánh giá thấp hệ thống y tế hiện hành, chỉ 35% chấp nhận ACA - với những người không bằng lòng hệ thống hiện hành, cũng chỉ có 32% ủng hộ ACA. Vào tháng 4-2012 chỉ 38% nghĩ rằng TCPV nên loại bỏ hoàn toàn ACA, 25% muốn giữ lại tất cả và 29% tin rằng nên giữ lại một phần.
Và rồi hôm Thứ Năm, 28-6-2012, Chánh Thẩm TCPV (Chief Justice hay Justitiarius) John Roberts, đại diện pháp đình đã đọc bản phán quyết: Đạo Luật Bảo Vệ Bệnh Nhân Và Chăm Sóc Y Tế Vừa Tầm Khả Năng Tài Chánh (ACA) không đi ngược lại hiến pháp. Đạo luật cải tổ y tế - với biệt danh là “Obamacare” - được xem là một trong những thắng lợi chính trị lớn lao nhất của ông Obama. Mặc dù phải chờ cho tới ngày 1-1-2014 thì ACA mới bắt đầu có hiệu lực, nghĩa vụ cá nhân phải mua bảo hiểm y tế sẽ đòi hỏi bất cứ người nào ở Hoa Kỳ đủ khả năng tài chánh trả cho các dịch vụ săn sóc y tế, ngay cả khoản bảo hiểm tối thiểu thấp nhất, đều phải có bảo hiểm, bằng cách mua theo cá nhân hoặc thông qua người chủ tuyển dụng của mình. Nếu không có bảo hiểm y tế, họ sẽ bị phạt, bằng biện pháp là tiền của họ bị rút ra từ những ngân khoản hoàn thuế.
Tuy nhiên nếu hỏi kỹ một côngdân Mỹ, nhất là những người di dân, tị nạn gốc Việt, thì dường nhưcó rất nhiều người còn khá mù mờvề khái niệm cải tổ y tế. Đặc biệt các ông bà cao tuổi thường hay bình phẩm: “Y tế Mỹ không bằng Canada”, rồi có người kết luận: “Obama đang bắt chước Canada”. Sự thật như thế nào?

Chăm sóc sức khỏe tại Canada
Thật ra thì từ lâu người dân Mỹ đã nghe nhiều về chế độ bảo hiểm y tế toàn dân tại Canada. Người thán phục, kẻ ước ao, nhưng cũng có không ít những nghi ngờ, thắc mắc: “Tiền đâu mà chính phủ Canada chi trả nổi?”.
Người dân Canada, cũng như dân Mỹ, đều phải trả thuế lợi tức cho 2 chính phủ: liên bang và tiểu bang. Thuế suất được tính tùy thuộc vào 4 nhóm lợi tức (income bracket). Thuế liên bang: Nhóm lợi tức thấp nhất (dưới 37.885 Mỹ kim) thuế suất 15%, nhóm lợi tức cao nhất (trên 123.184 Mỹ kim) thuế suất 29%. Thuế tiểu bang: thay đổi theo tiểu bang, nhưng cao nhất là 18% và thấp nhất là 10%. Như thế, người dân Canada chịu mức thuế lợi tức tối đa là 47%. Nhưng đây là mức thuế cho nhóm dân có lợi tức cao nhất, sống tại tiểu bang đánh thuế cao nhất, chứ đa số dân Canada chỉ trả thuế suất khoảng 25%.
Hệ thống y tế của Canada là hệ thống y tế công cộng, toàn dân (universal public health care insurance) nghĩa là tất cả mọi người dân đều được bảo hiểm y tế, không tùy thuộc vào việc làm hay lợi tức. Trên nguyên tắc, người dân phải đóng tiền bảo hiểm y tế hàng tháng. Nhưng nếu lợi tức sau khi trừ thuế (net income) của gia đình dưới 28.000 Gia kim/năm thì được giảm và dưới 20.000 Gia kim/năm thì được miễn đóng. Còn lương trên 28.000 Gia kim thì mỗi tháng cũng chỉ đóng 54 Gia kim cho cá nhân hay 96 Gia kim cho vợ chồng, hay 108 Gia kim cho gia đình (3 người trở lên).
Những người đi làm việc thì tùy theo cơ quan hay công ty, có thể được chủ nhân trả cho phân nửa hoặc bao luôn tiền này. Như vậy, vì số tiền đóng bảo hiểm y tế hàng tháng quá thấp, chỉ có tính chất rất tượng trưng, nên nói y tế Canada miễn phí thì cũng không sai, và toàn bộ dân chúng Canada đều có bảo hiểm y tế: đi khám bệnh miễn phí, làm các xét nghiệm y khoa miễn phí, sinh đẻ miễn phí, chữa trị bệnh viện miễn phí, gần như cái gì liên quan đến y tế thì đều miễn phí.

Hệ thống bệnh viện Canada
Bác Sĩ P. N. V. Trang, hiện đang sinh sống tại miền Nam California nói với nhật báo Viễn Đông: “Mình từng là bác sĩ, sống cùng bố mẹ ở Vancouver, Canada. Sau đó mình lập gia đình với ông xã mình, anh Hưng, là bác sĩ hành nghề tại vùng Riverside và mình quyết định qua Hoa Kỳ định cư luôn. Có hai lý do khiến mình sang Mỹ.Thứ nhất là tại Canada, mức lương bác sĩ bị hạn chế chứ không như tại Mỹ, mình lại thuộc vào thành phần lợi tức cao, nên phải đóng thuế ở mức tối đa, trong khi tại Mỹ thì mức thuế thấp hơn. Thứ hai là khi đó mình còn trẻ, 30 tuổi nên sức khỏe tốt, đó là lý do mình không muốn trả thuế quá cao khi mình hầu như không bao giờ cần đến các dịch vụ y tế. Cho nên khi sang Mỹ, tuy mình không lấy lại được bằng hành nghề bác sĩ (các bác sĩ từ các nước khác hầu như không thể lấyđược bằng tương đương để hành nghề vì các điều kiện khá gắt gao của Bộ Y Tế Hoa kỳ nhằm hạn chế số lượng bác sĩ từ nước ngoài), mình vẫn chấp nhận bỏ nghề và cho đến nay mình vẫn hài lòng với quyết định này. Từ đó đến nay mình làm thư kýtại phòng mạch của ông xã”.
Khi được hỏi về bảo hiểm y tế tại các bệnh viện Canada, cô Trang cho biết: “Trước kia, khi sống tại Vancouver, mình làm việc tại bệnh viện và còn có phòng mạch riêng nên mình biết khá rõ về nền bảo hiểm y tế của Canada. Người dân đất nước này, khi bệnh thìđi gặp bác sĩđể được khám bệnh miễn phí. Còn nếu bệnh nặng phải vào nhà thương, những người dân thường chỉ hơn người ăn welfare (tiền trợ cấp xã hội) ở chỗ là họ có thể được nằm một phòng riêng, còn những ai ăn welfare phải nằm chung phòng với vài người khác, nhưng chữa trị và thuốc thang như nhau. Ngay cả người homeless (không nhà cửa) cũng có thể nằm cùng bệnh viện với một triệu phú, hay thậm chí với vị Thủ Tướng vì Canada không có bệnh viện tư và không có bệnh viện riêng dành cho các quan chức. Mộtkhi đã vào bệnh viện, không người dân nào trả một đồng xu. Đây là điểm mà người dân Canada thường tự hào về phương diện y tế”.

Phẩm chất phục vụ ở Canada
Khi được yêu cầu so sánh về phẩm chất phục vụ giữacác bệnh viện tại Canada và Mỹ,cô Trang cười: “Thế nếu như bạn phải trả 10 ngàn, thậm chí hai, ba chục ngàn đô la để được ở tại khách sạn 5 sao, và được cho ở free trong một khách sạn 3 sao thì bạn chọn cái nào? Theo cái nhìn rất cá nhân, cho phép mình tạm xếp loại phẩm chất các bệnh viện tại Mỹ và tại Canada như thế”.

Bác sĩ Canada lãnh lương như thế nào?
Cô Trang tiếp: “Tuy y tế Canada theo xã hội chủ nghĩa nhưng không phải toàn bộ bác sĩ y tá lãnh lương cố định như công nhân viên chức. Thay vì có hàng trăm hãng bảo hiểm y tế chi trả cho bác sĩ nhà thương như ở Mỹ, chính quyền các tiểu bang ở Canada đóng vai trò medical insurer (nhà bảo hiểm y tế). Chính quyềnquyđịnh cácchi phí dịch vụ, khám bệnh bao nhiêu tiền, một lần thử máu bao nhiêu tiền, một ca phẫuthuậtbao nhiêu tiền... và trả cho bác sĩ, nhà thương thực hiện cácdịch vụ đó. Thay vì gởi hóa đơn tính tiền cho các hãng medical insurance (bảo hiểm y tế) như ở Mỹ, bác sĩ và nhà thương ở Canada gởi bill tới cho Bộ Y Tế tiểu bang. Do đó, giữa các bác sĩ vẫn có sự chênh lệch lợi tức, ít bệnh nhân thì lợi tức thấp, nhiều bệnh nhân thì lợi tức cao.Bệnh viện đông bệnh nhân, khéo quản lý thì thặng dư ngân sách, ngược lại thì chính phủ phải bù lỗ, nhưng nếu bệnh viện bị thâm hụt quá thì rất có thể sẽnằm trong danh sách bị đóng cửa nếu có cắt giảm ngân sách".
Tuy nhiên, bác sĩ ở Canada không kiếm được nhiều tiền như bác sĩ ở Mỹ, vì giá cả dịch vụ do chính phủ ấn định. Theo Viện Thông Tin Y Tế Canada (Canadian Institute for Health Infomation) thì trung bình bác sĩ gia đình (family doctor) tại Canada có mức thu nhập hằng năm chừng 240 ngàn Gia kim, trong khi bác sĩ chuyên môn (specialist) kiếm chừng 340 ngàn Gia kim, là mức thu nhập thua xa nếu so với các bác sĩ tại Hoa Kỳ.

Ngành dược tại Canada
Người viết bài này, đã hành nghề dược sĩ tại Québec, Canada, trong 12 năm, và sang Mỹ tiếp tục với nghề này cho đến nay thêm 12 năm nữa. Gần 13 năm sống tại Canada, tôi chưa hề, dù chỉ một lần, cần đến dịch vụ y tế (đi bác sĩ, mua thuốc, chích ngừa, vào bệnh viện, vân vân). Với nghề dược sĩ, tôi thuộc vào thành phần lợi tức khá, và phải đóng thuế 44%, trong khi tại California thì chỉ đóng 30%. Nếu tính theo mức lương dược sĩ thì 14% chênh lệch thuế tương đương chừng 1.300 Mỹ kim một tháng. Cứ xem như số tiền này người dược sĩ mang quốc tịch Canada tự mua bảo hiểm y tế cho mình (health insurance), coi như họ mua sự an tâm vì e rằng mai này khi về già đổ bệnh ra thì sẽ có chính phủ đài thọ. Chắc chắn ai cũng phải nhìn nhận rằng số tiền đóng hằng tháng này (1.300 Mỹ kim) là “vô cùng đắt đỏ” cho một người trong độ tuổi từ 20 đến 35. Đó chính là câu trả lời vì sao tôi cùng hằng ngàn dược sĩ khác đã rời bỏ Canada vào cuối thập niên 1990 để nhập vào Mỹ khi “cơn đói” dược sĩ lên cao nhất tại khắp nước Mỹ.
Theo Bộ Y Tế Canada thì hiện nay tỉ lệ dược sĩ nằm trong lứa tuổi từ 23 đến 45 (lứa tuổi được xem là có xác suất bệnh tật thấp) là 42% và từ 46 đến 65 tuổi là 54%. Và chính nhờ thu số tiền này của những ngườiđi làmđóng thuế hàng năm mà chính phủ có khả năng chi trả cho những bệnh nhân lớn tuổi đang cầnđượcđiều trị.

Người dân Canada mua thuốc ra sao?
Khi bị bệnh thì người dân Canada đi gặp bác sĩ miễn phí. Khi được bác sĩ cho toa mua thuốc, nếu thuộc vào thành phần lợi tức thấp thì người bệnh hoặc làkhông phải trả hay trả rất ít. Nếu là thành phần tự làm chủ (self-employed) sẽ phải móc tiền túi ra trả, còn những người đi làm thuê và trong nơi làm việc có bảo hiểm y tế phụ trội (extended medical insurance plan) thì sẽ phải trả 20% tiền thuốc thôi, chương trình bảo hiểm y tế phụ trội trả 80%. Có thể nói là hầu hết bệnh nhân mua thuốc đều được bảo hiểm bởi chính phủ, người chủ nhà thuốc chỉ cần gửi hóa đơn cho chính phủ hằng tháng, và sẽ được trả một số tiền cố định cho một toa thuốc, nghĩa là cho dù dược sĩ bán một món thuốc X trị giá 10 Mỹ kim hay thuốc Y trị giá 1.000 Mỹ kim thì cũng sẽ được nhận một số tiền lệ phí phục vụ bằng nhau.

Lạm dụng và gian lận
Ông Tim Menke - cố vấn của phòng Tổng Thanh Tra thuộc Bộ Y Tế Xã Hội Hoa Kỳ có cho biết: “Theo ước lượng, các vụ gian lận Medicare tại Mỹ đã gây thiệt hại cho quỹ thuế do công dân đóng góp khoảng 60 tỉ Mỹ kim hàng năm”. Khi còn làm việc tại bệnh viện và các nhà thuốc tại Montréal trong những năm 1990, người viết cũng đã từng đọc nhiều bài báo về các trường hợp gian lận khi một vài bệnh viện hay dược phòng gửi hóa đơn tính tiền chính phủ, nhưng trên thực tế họ không hề thực hiện các dịch vụ như trên giấy tờ. Nhưng vì đã lâu và không đi sâu vào các con số thống kê, nên không còn nhớ được là vấn đề này gây thiệt hại bao nhiêu cho đất nước Canada, nhưng chắc chắn phải là một con số không nhỏ.
Gian lận thường xuất phát từ hai lý do: thứ nhất là vì không đủ lợi tức (profit) nên con người phải gian lận để duy trì thương vụ của mình mà tồn tại, thứ hai là vì lòng tham. Nếu gạt bớt động lực vì lòng tham thì theo ý kiến cá nhân của người viết, hiện nay các bệnh viện, phòng mạch, nhà thuốc không cần phải gian lận, chỉ vì số lượng người bệnh đã quá đông đúc rồi, nên không cần thiết phải gian lận mới đủ sống hay có lời nhiều. Nếu tính trung bình thì hiện nay các nhà thuốc tây tại miền Nam Cali bán thuốc cho hơn 100 toa một ngày (tiệm nào được chừng hơn 200 thì khá lắm rồi đó), trong khi tại Montréal hiện nay, 400, 500 toa là chuyện thường ngày, thậm chí có tiệm đến 800 toa, một điều mà các chủ nhân nhà thuốc tại Mỹ “không dám mơ tới nổi”. Lý do: Số người già tại Canada đông quá mức nên nhu cầu thuốc men gia tăng mau như diều gặp gió.

Cầm giữ bệnh nhân...
Ở Canada, khingười sản phụsinh con,đa sốbệnh viện đều có khuynh hướng kéo giữ bệnh nhân nằm lại thật nhiều ngày để"theo dõi bệnh tình", mặc dùngười phụ nữhoàn toàn khỏe mạnh và xin cho về nhà sớm. Lý do bệnh viện chưa cho về đôi lúc khá buồn cười, như vì bệnh nhân còn "hơi táobón" nên cần ở lại để được điều trị. Thật ra, đó chỉ là cái cớ để bệnh viện tiếp tục gửi hóa đơn cho chính phủ.

Người bệnh thường xuyên đi bác sĩ
Còn người bệnh ở Canada thì động tí là đi bác sĩ, vàdùbác sĩ có cho biết rằng "Ông/Bà không sao, không bệnh gì nặng, chỉcần về nghỉ ngơi",thì bệnh nhân vẫn luôn luôn kỳ kèo bác sĩ cho mộttoa thuốc "gì đó" mới an tâm. Thế là để “vui lòng khách đến, vừa lòng khách đi”, các bác sĩ thường cho 100 viên Tylenol (thậm chí nhiều bác sĩ đã in sẵn trên toa, chỉ cần ký tên), mua về để cho chật tủ thuốc. Còn nếu bác sĩ để bệnh nhân ra về"tay không" thì rất dễ mất khách, nhất là khách Việt Nam. Thế là các nhà thuốc tây hầu như nơi nào cũng đếm sẵn trước 100 viên Tylenol, hễ khách vào đưa toa ra thì có ngay lọ thuốc, chỉ cần dán nhãn vô thôi. Mà Tylenol thì giá vốn rất rẻ, cứ gửi hóa đơn cho chính phủ lấy tiền lệ phí bán thuốc, hóa ra cả 3 đàng đều lợi (bệnh nhân, bác sĩ, dược sĩ).
Nói thì có người không tin, hơn 15 năm trước, chính phủ Canada còn “khá giả” nên trả luôn tiền thuốc vitamin, calcium, thứ gì cũng trả... nên người ta thường giả bộ bệnh, đi bác sĩ xin các loại thuốc này để... gửi về Việt nam làm quà cho thân nhân, bè bạn. Nói chung, đây là hiện tượng lạm dụng nền y tế công cộng tràn lan tại Canada.

Nạn "chảy máu chất xám"...
Anh V. John Bình, kỹ sư điện toán đang làm việc tại miền Bắc California, kể lại: “Tôi rời Toronto năm 1998 để sang San Jose làm việc khi cơn sốt computer lên đỉnh điểm ở cả hai nước. Tại xứ sở Canada, nơi mà rất nhiều người ca ngợi là thiên đường y tế, và thậm chí từ vài năm nay toàn nước Mỹ đang ồn ào tranh luận, và hằng triệu người Hoa Kỳ đang tự vẽ ra một viễn cảnh an nhàn kiểu như Tôi làm việc tàng tàng, đóng thuế chút chút, thậm chí không cần làm, nhưng hễ bệnh tật thì đã có chính phủ lo. Nếu chỉ suy nghĩ thô thiển như thế thì Canada đâu có tình trạng chảy máu chất xám nhức nhối từ gần 15 năm nay. Giới trẻ (với nhu cầu y tế thấp nhất) vàgiới trí thức (thành phần đóng thuế cao nhất) đều cảm thấy bất bình khi họ phải đóng thuế quá cao, làm bao nhiêu đều phải nộpcho chính phủ để mà nuôi những ai không làm việc được, dùvì lý do bệnh tật hay thất nghiệp. Tuy rằng ai già cũng sẽđến lúc đó, nhưng tuổi trẻ không nghĩ như vậy”.

Đòi hỏi sự công bằng...
Anh Bình nhận xét: "Với họ, đó không phải là sự công bằng. Mỉa mai nhất cho chính phủ Canada là khi các tầng lớp trí thức (còn được gọi là tầng lớp chất xám) (bác sĩ, dược sĩ, y tá, nha sĩ, kỹ sư, kiến trúc sư, vân vân...) được đào tạo hầu như miễn phí (hay với tiền học phí rất thấp so với Mỹ), thì khi vừa tốt nghiệp đi làm việc vài năm là họ nhận ra ngay sự bất công này. Thế là đất nước Canada với nền y tế tuyệt vời không còn cầm giữ nổi chân họ nữa. Và đó chính là nguyên nhân gây ra nạn chảy máu chất xám (giới trẻ và thành phần trí thức ồ ạt bỏ Canada sang Hoa Kỳ làm việc) đã khiến chính phủ Canada nhức đầu và bất lực. Và tôi nằm trong số đó. Tôi rời Toronto năm 28 tuổi, khi hầu hết các bạn bè đều rời đất nước lá phong để tìm đến xứ sở cờ hoa - quốc gia biểu tượng cho sự công bằng. Tôisiêng năng thìtôi giàu, cònanh làm biếng thì anh nghèo, anh khổ. Với tôi, Hoa Kỳ làđất nướccủa những người siêng năng và thành công, chứ không phải của những ai nằm đó chờ đợi người khác đóng thuế nuôi mình". - (TV)

(Kính mời quý độc giả xem tiếp kỳ 2 trong số báo Thứ Năm tuần tới)

Ghi chú: Trên đây chỉ là ý kiến cá nhân ghi nhận từ các người được phỏng vấn, không nhất thiết là ý kiến hay nhận xét của nhật báo Viễn Đông.

Viendongdaily.com và tác giả giữ bản quyền bài trên trang này. Xin đừng trích đăng dưới bất cứ hình thức nào.
Thanh Võ/Viễn Đông

[alamit]

Canada có thật sự là "Thiên đường y tế"? (Kỳ 2)
(VienDongDaily.Com - 18/07/2012)
Thanh Võ/Viễn Đông

Trong số báo ngày Thứ Năm tuần qua 12-7-2012, nhật báo Viễn Đông đã giới thiệu sơ bộ về nền bảo hiểm y tế toàn dân tại Canada với hệ thống bệnh viện miễn phí, việc mua thuốc của người dân được chi trả bởi chính phủ, cũng như tình trạng chảy máu chất xám (giới trẻ và thành phần trí thức ồ ạt bỏ Canada sang Hoa Kỳ làm việc) trầm trọng tại Canada trong hai thập niên qua, với ý kiến của bác sĩ P.N.V. Trang, từng là bác sĩ tại Vancouver, Canada, hiện đang sinh sống tại Riverside, California, và anh V. John Bình, kỹ sư điện toán rời bỏToronto năm 28 tuổi để sang San Jose làm việc.


Đôi bạn già - ảnh: Vi Lang/Viễn Đông

Để giúp độc giả tiện việc theo dõi, ViễnĐông xintóm tắt lại kỳ 1: Hệ thống y tế của Canada là hệ thống y tế công cộng, toàn dân (universal public health care insurance) nghĩa là tất cả mọi người dân đều được bảo hiểm y tế, không tùy thuộc vào việclàm hay lợi tức. Trên nguyên tắc, người dân phải đóng tiền bảo hiểm y tế hàng tháng. Nhưng nếu lợi tức sau khi trừ thuế (net income)của gia đình dưới 28.000 Gia kim/năm (tên gọi tiền đô la của Canada, chuyển âm sang tiếng Việt là Gia Nã Đại) thì được giảm và dưới 20.000 Gia kim/năm thì được miễn đóng. Còn lương trên 28.000 Gia kim/năm thì mỗi tháng cũng chỉ đóng 54 Gia kim chocá nhân hay 96 Gia kim (vợ chồng) hoặc 108 Gia kim cho gia đình (3 người trở lên).
Những người đi làm việc thì tùy theo cơ quan hay công ty, có thể được chủ nhân trả cho phân nửa hoặc bao luôn tiền này. Như vậy, vì số tiền đóng bảo hiểm y tế hàng tháng quáthấp, chỉ có tính chất rất tượng trưng, nên nói y tế Canada miễn phí thì cũng không sai, và toànbộ dân chúng Canada đều có bảo hiểm y tế: đi khám bệnh miễn phí, làm các thử nghiệmy khoamiễnphí, sinh đẻ miễn phí, chữa trị bệnh viện miễn phí, gần như cái gì liên quan đến y tế thì đều miễn phí.

Những lạm dụng y tế tại Canada
Khi được hỏi về tình trạng "Cha chung không ai khóc", liệucó khe hở nào khiếnngười dân và thành phần bác sĩ, dược sĩ, vân vân, lạm dụng (abuse) hệ thống y tế được không, anh V. John Bìnhtâmsự: "Tôi xin kểmột chuyệntức mình đã và vẫn tiếp tục xảyra cho chính người thân trong gia đình. Mẹtôi hằng năm đều đi gặp bác sĩ để được khám tổng quát (general check up). Cứ mỗi lần đến gặp bác sĩ, điều kiện đầu tiên là mình phải chìa tấm thẻbảo hiểm y tế mà mỗi người dân Canada đều có. Cô thư ký quẹt ngang vô máy, thì coi như vị bác sĩ đã được chính phủ chấp nhận sẽ gửi tiền trả rồi đấy (một số tiền cố định cho mỗi lần khám một bệnh nhân). Điều bất bình ở đây là hơn 23 năm qua, năm nào cô thư ký cũng gọi mẹ tôi, kêu bà lên lấy kết quả. Mẹtôi hỏi: Kết quả tốt không cô?. Cô ta đáp: Bà phải đến gặp bác sĩ để biết kết quả. Thế là mẹtôi lấy hẹn, rồi sau đó đón 2, 3 chặng buýt (tại Canada ngườidân đi lại bằngxeđiện ngầmvà xe buýt rất thường), đến văn phòng ngồi chờ mấy tiếng đồng hồ (vì số bệnh nhân quá đông), để rồi sau cùng khi bước vào phòng mạch, vị bác sĩ tuyên bố: Kết quả tốt. Bà về đi. Mất bao nhiêu công sức và thời gian của một bà già. Mẹtôi đã nhiều lần năn nỉ xin cho biết kết quả qua phone, ngay cả vào các mùa Đông trời tuyết, bà nói: Xin cô hỏi dùm bác sĩ, nếu có gì không ổn thì tôi sẽ lấy hẹn đến gặp, còn nếu tốt thì chỉ cần cho biết, tôi không phải đến gặp vì chân tôi đau quá. Nhưng trăm lần như một, năm nào bà cũng phảichống gậy đón buýt mà đến nghemột chữTốt chưa đầy một giây của vị lương y nọ”.

Bác sĩ lạm dụng
CôP.N.V. Trang (từng là bác sĩ tại Vancouver, Canada) cho biết: "Nói về vấn đề lạm dụng y tế là có thật. Khi còn làm bác sĩ tại Canada, chính ông bác mình, cũng là bác sĩ, đã nhiều lần kể rằng ông có rất nhiều bạn bè trước kia tại Việt nam, sau qua định cư tại Canada. Thay vì gặp bạn bè trong quán nước, ông đã luôn luôn xếp hẹn cho các bạn tại phòng mạch. Vừa tiện(có thể ngồilâutùyý), vừa lợi (bạn bè sẵn sàng chìa tấm thẻ y tế cho ông quẹt để ăn tiền chính phủ) và lại vừa một công hai việc vì ôngvừa làm việc lạivừasẵn dịp tán chuyện trên trời dưới đất giúp mọi người... xả stress. Từng làbác sĩ, mình cảm thấybuồn và lodùm cho chính phủ Canada, chắc chắn cái ngày mà chính phủ phải tuyên bố khánh tận sẽ không xa”.
Ông bà ta có câu: "Con sâu làm rầu nồi canh", nhưng phải nhìn nhận rằng những “con sâu” trong ngành y tế đã và đang làm rầu "nồi canh" của Canada không phải là ít.Người viết bài này cũngđã từng hành nghề dược sĩ tại Montréal,Canada tạicác clinic pharmacy. Các ông bác sĩ ghé qua nói chuyện hoài, có khi rất lâu.Có lầntôi hỏi Bác Sĩ N.T.T (nayđã về hưu):"Hôm nay bác sĩ ít bệnh nhân hay sao mà rảnh vậy?". Ông cười: "Hôm nay tôilàm cho CLSC (phòng mạch khám bệnh công cộng của chính phủ) nên người nào tôi cũng cho hẹn cách nhau 30 phút (nghĩa là chỉ khám được tối đa 16 bệnh nhân trong vòng 8 giờ đồng hồ). Làm cho chính phủ, tội gì khám nhiều cho mệt, trong khi lương ăn theo ngày?". Ông còn tiếp: "Ngày nào trong tuần mà tôi khám tại các phòng khám tư nhân, tôi cho hẹn cứ 5-10 phút một người". Bác Sĩ N.T.C.B,bạn của người viết, đã tiết lộ như sau: "Bác sĩ xứ này dại gì mà viết toa cho nhiều refill? Cho 1-2 tháng thôi là tối đa, buộc bệnh nhân phải trở lại xin thêm refill để cà thẻ chứ!". Từng làm trong các nhà thuốc, người viết cũng đã gọi điện thoại các văn phòng bác sĩ để xin thêm thuốc refill cho bệnh nhân thì mấy ông đốc tờ chỉ cho thêm 1-2 lần là cùng, lại còn cẩn thận dặn thêm câu: "Nhắn bệnh nhân trở lại tái khám. Lần tới gọi, tôi không cho nữađâu".

Bệnh nhân lạm dụng
Anh John Bình nói với nhật báo Viễn Đông: "Mẹ tôi thì bị mấy ông đốc tờ đì, trong khi bố tôi thì lại tha hồ lạm dụng , tôi khuyên nhiều lần vẫn không nghe.Nhiều lúc một tháng mà bố đi bác sĩ xin đo đường huyết đến 3, 4lần,dùôngkhông mắc bệnh tiểuđường (bác sĩ dùng test stripđođường cho bệnh nhân, dù rằng việc này người bệnh có thể tự làmở nhà,và bác sĩcà thẻ y tếđể gửi hóa đơn cho chính phủ lấy tiền lệ phí).Lý dotheo bố nói:Chính phủ trả, tội gì không đi?.Những ngườicao niên, như ông cậu tôi chẳng hạn, thường gọi cho nhiều văn phòngbác sĩkhác nhau để lấy hẹntừ vài tháng trước,để rồi khiđến ngàyhẹn thìđến gặpbác sĩ chỉđể nhờđo huyếtáp, hay chỉ hỏi vài câu vu vơ về sức khỏe mà họ đọc trên Internet. Nói ra thì đụng chạm,nhưng nhiều người lớn tuổi gốc Việttại Canada thường quá rảnh rỗi, không có việc gì làm, nên cứ xem đi gặp bác sĩ là một thú tiêu khiển,dù rằng phải lấy hẹn trước rất lâu và phải chờ đợi, nhưthể chohọ có dịp đi ra ngoài dạo chơi cho khuây khỏa (?).
“Bà côtôi thì hết ý kiến. Năm nào cũng vậy, cô luôn đi khám sức khỏe tổng quát 2 lầnđể cho chắc ăn, dù rằng kết quả lúc nào cũng tốt từhơn 20 năm nay.Hỏi ra mới vỡ lẽ, thì ra ông bác sĩ gia đình của cô khuyên bệnh nhân nên làm như vậy. Nghe cô kể lại,tôi hiểu ra ngay chẳng qua ông đốc tờ nọ chỉ muốn cà thẻ y tế mỗi bệnh nhân ít nhất 4 lần mỗinăm (mỗi bệnh nhân đến xin giấy đi check up, rồi phải đến gặp ông nghe kết quả, tức 2 lầnx 2/năm).Người người, nhà nhà màđều như thế thì dù có in tiền đi chăng nữa, chính phủ Canada cũng không thể nào chi trả nổi cho các sự lạm dụng kém ý thức đến vậy”.

Những khuyết điểm của y tế Canada
Ngoài vấn đề lạm dụngtràn lanra, thì y tế tại Canada còncó khuyếtđiểm gì khác không?

Chờ dài cả cổ
Cô Trang nhận xét: “Khuyết điểm lớn nhất của hệ thống y tế công cộng Canada là tình trạng chờ đợi. Phòng mạch, bệnh viện lúc nào cũng đông nghẹt vì số lượng bệnh nhân quá tải. Nhưng khổ nhất là khi phải lấy hẹn để được chụp nội soi (CT scan,MRI scan) và mổ xẻ. Điều này có thể hiểu được vì y tế chiếm một khoản khổng lồ trong ngân sách chính phủ, trong khi số người già mỗi ngày một đông, gánh nặng y tế càng ngày càng nặng. Thông thường phải chờ 3 tháng mới được CT scan xương sống. Nếu MRIthì phải chờ 6 tháng, vì MRI tốn kém hơn. Mổ thì thời gian chờ đợi nhanh hay lâu tùy thuộc vào tình trạng nặng nhẹcủa bệnh, cókhẩn cấp hay không. Những chuyện có người đã chết vì bệnh biến chứng trước khi đến lượt được cho hẹn kêu mổ là có thật. Chuyện phải chờ đợi lâu lắc dài cả cổ ở Emergency Roomlà chuyện thường ngàyở nhiều nơi trên Canada.

Thiếu máy móc đặc trị hiện đại
“Khuyết điểm thứ hai là vì chínhphủ độc quyền trong lãnh vực y tế, không cho tư nhân kinh doanh y tế, cho nên chínhphủ cũng không chịu mua sắm những máy móc tân tiến nhất, đắt tiền nhất trong mọi lãnh vực bệnh lý (vì không còn tiền).Ví dụ như Canada chưa có máy để chữa bệnh đĩa đệm thoát vị (bulging disc) bằng radio wave như bệnh viện tại Mỹ, Âu Châu và thậm chí cả Việt Nam.Hiện naybệnh viện Việt Pháp tại Việt Nam đã có máy này trong khi Canada thì chưa có”.

Cơ sở y tế cũ kỹ
Về thăm gia đình gần như hằng năm, phải nói là người viết bài này vô cùngthất vọng. Các bệnh viện Canada trông cũ kỹ, "già cỗi" hẳn đi (vì khôngcó tiềnđểtu bổ) và mức độ sạch sẽ thoáng mát rộng rãi thì không sao sánh kịp với Hoa Kỳ. Có thể nói là hạ tầng cơ sở các bệnh viện ở Canada đang xuống cấp trầm trọng. Bề ngoài các bệnh viện trông không được sạch sẽ, tường vôi không được quét sơn tu bổ. Bên trong cũng không khá gì hơn. Nói điều này thì có lẽ những ai đang sống tại Canada cho rằng không chính xác. Nhưng bởi vìhọ chưa bước chân vào các bệnh viện tại Hoa Kỳ. Các bệnh viện tại Mỹ cho người bệnh có cảm giác tin tưởng hơn về khả năng được điều trị thành công. Điều này cũng dễ hiểu vì córất nhiều bệnh viện tư nhân tại Mỹ, mà chủ nhâncác bệnh viện luôn luôn làm mọi cáchđểthu hút,kéo bệnh nhân về bệnh viện mình càng nhiều càng tốt. Điều ngược đời là các bệnh viện tại Mỹ rộng, đẹp, thoáng nhưng các phòng hầu như rất hiếm khi đầy bệnh nhân, vì hãng bảo hiểm tư cố gắng hạn chế tối đa thời gian người bệnh ở tại bệnh viện, trong khi ở Canada thì số bệnh nhân gần như phát ngộp, bệnh viện nào cũng đầy ứ kinh hồn.

Hậu quả: Tự nguyện xin trả tiền
Anh John Bình nói tiếp: "Tôi vừa đọc một tờ báo tại Toronto vớimẩu tin giật mình. Tại vài phòng mạch ở Canada, người bệnh đãđề nghịcác bác sĩ cho họ được trả tiền, để có một cái hẹn sớm hơn (thay vì từ4 đến 6 tháng). Và hiện nay đã có một clinic tại vùng Québec thử nghiệm dịch vụ mới là thu 12 Gia kim (thay vì miễn phí) nếu bạn muốn gặp bác sĩ sớm hơn (nghĩa là trong vòng1-2 tuần). Khi được phỏng vấn, một bệnh nhân nữ tâm sự: Tôi rất sẵn lòng trả hơn thế nữa, như 20 Gia kim chẳng hạn để khỏi phải chờ đợi. Ở tuổi tôi (bà không cho biết số tuổi), sức khỏe và thời gian chờ đợi tỉ lệ nghịch với nhau. Thời gian để có được một cái hẹn càng dài thì sức khỏe và tuổi thọ của tôi càng ngắn lại. Và một ngày không xa, người dân Canada sẽ không còn đi khám bệnh miễn phí nữa, mà sẽ phải tranh nhau nânglệ phímỗi lần gặp bác sĩ lên ngày càng cao, như trong các cuộc đấu giá vậy”.

Vấn nạnđiên đầu của chính phủ
Chođếnnay chính phủ Canada vẫnđang nhức đầu để tìm ra đáp số cho câu hỏi "Tiền đâu?". Vì không phải trả tiền nên động một tí làdân Canadađều đi bác sĩ, hắt hơi sổ mũi là gặp ngay ông đốc tờ, có khi một ngày màđi 2, 3bác sĩ khác nhau cho chắc ăn, cho nên nói chung bệnh tật được phát giác rất sớm. Vì vậy việc chữa trị thường xuyên kịp thời và đó là lý do mà người dân Canada sống quá... thọ.Đất nước này đang đối diện với nạn lão hóa từhai thập niên qua. Dân Canada có tuổi thọcao đứng hàng thứ 10 trên thế giới. Những bệnh nhân ung thư, AIDS, các bệnh nan y khácnói chungđềuđược"vị cha già chính phủ" nuôi miễn phí cho tớihơi thở cuối cùng.Và một điều rất đặc biệt là tất cả các bệnh nhân này không hề một ai phải phá sản vì chi phí trị bệnh, kể cả nhiều người có lợi tức cao, có nhà, có xe, có tài sản.
Nhưngđã nghèo lại còn mắc eo,Canada cònphải đối diện với nạn thiếu nhân lực trầm trọng khi hơn một phần ba tuổi trẻ khi ra trường đều rời bỏ đất nướctừng cưu mangmình một thời sinh viên mà sang Mỹđi làm, dùng kiến thức phục vụ cho đất nước cờ hoa này, để rồi đóng thuế,tậu nhà, mua sắm, vân vân, góp phần thúc đẩy cho nền kinh tế Hoa Kỳ.

Cảm nghĩ của bệnh nhân
Nói tóm lại, hệ thống y tế Canada không toàn hảo như mọi người cứ cho rằng là "thiên đường y tế", nhưng dù có những khuyết điểm như đã nêu, thìđối với đại đa số dân chúng, nền y tế công cộng của Canada vẫn bảo đảm một đời sống khoẻ mạnh, không ai phải lo lắng không có tiền chữa bệnh hay phá sản vì bệnh hoạn. Xin trích dẫnlờicámơncủa bà Sarah McCann, một bệnh nhân Canada vẫn còn sống sót sau khi mắc phải3 căn bệnh ung thư vú, tử cung, cổ tử cung từhơn 14 năm nay:"Cảm ơn Chúa đã sinh ra tôi là một công dân Canada. Tôi đã trải qua quá nhiều đau khổvề vấn đề sức khoẻ của mình nhưng tôi vẫn sống còn. Nếu bạn không tin rằng có Thiên Đường trên mặt đất, thì tôi xin thưa với bạn rằng Có. Thiên đường chính là đây: Canada. Ngàn lời cám ơn để tri ân chính phủ và những người dân Canada đã ban giúp tôi có được sức khỏe ngày hôm nay - (Thanks God I am a Canadian citoyen. Ihave been going throughalltrouble withmy health but I still survive. If you don't believe Heaven on Earth, I am telling you: Heaven is here: Canada. Thanks a million tothe Goverment andall Canadian citoyens!" - (TV)


Ghi chú: Trên đây chỉ là ý kiến cá nhân ghi nhận từ các người được phỏng vấn, không nhất thiết là ý kiến hay nhận xét của nhật báo Viễn Đông.

Viendongdaily.com và tác giả giữ bản quyền bài và hình trên trang này. Xin đừng trích đăng dưới bất cứ hình thức nào.
Thanh Võ/Viễn Đông

[alamit]

Canada có thật sự là"Thiên đường y tế"? (Kỳ 3)
(VienDongDaily.Com - 25/07/2012)
Thanh Võ/Viễn Đông

Trongkỳ 1, số báo ngày thứ năm 12-7-2012 , nhật báo Viễn Đông đã giới thiệu sơ bộ về nền bảo hiểm y tế toàn dân tại Canada với hệ thống bệnh viện miễn phí, việc mua thuốc của người dân được chi trả bởi chính phủ, cũng như tình trạng chảy máu chất xám (giới trẻ và thành phần trí thức ồ ạt bỏ Canada sang Hoa Kỳ làm việc) trầm trọng tại Canada trong hai thập niên qua, với ý kiến của bác sĩ P.N.V. Trang, từng là bác sĩ tại Vancouver, Canada, hiện đang sinh sống tại Riverside, California, và anh V. John Bình, kỹ sư điện toán rời bỏToronto năm 28 tuổi để sang San Jose làm việc.


Những người cao niên, dù ở Hoa Kỳ hay Canada, đều có nhiều nhu cầu về chăm sóc sức khỏe - ảnh: Nguyễn Văn Liêm/Viễn Đông

Để giúp độc giả tiện việc theo dõi, ViễnĐông xintóm tắtlại: Hệ thống y tế của Canada là hệ thống y tế công cộng, toàn dân (universal public health care insurance) nghĩa là tất cả mọi người dân đều được bảo hiểm y tế, không tùy thuộc vào việclàm hay lợi tức. Những người đi làm việc thì tùy theo công ty, có thể được chủ nhân trả cho phân nửa hoặc bao luôn tiền này. Vì số tiền đóng bảo hiểm y tế hàng tháng quáthấp, chỉ có tính chất rất tượng trưng, nên nói y tế Canada miễn phí thì cũng không sai, và toànbộ dân chúng Canada đều có bảo hiểm y tế: đi khám bệnh miễn phí, làm các xét nghiệmy khoamiễnphí, sinh đẻ miễn phí, chữa trị bệnh viện miễn phí, gần như cái gì liên quan đến y tế thì đều miễn phí.
Trong kỳ 2, số báo ngày 19-7-2012, Viễn Đông đã trình bày các khuyết điểm nổi bật của nền y tế công cộng này, bao gồmhiện tượnglạm dụng tràn lan, thời gian chờ đợi quá lâu tại các phòng mạch và bệnh viện, tình trạng thiếu trang thiết bị y tế hiện đại, cơ sở y tế xuống cấpvà vấn nạn của chính phủ Canada khi không tìm đâu ra tiền để chi trả trong khi nạn thiếu nhân lực ngày càng trầm trọng... Kính mời quý độc giả xem tiếp kỳ 3.

Người dân Canada nghĩ gì về nền y tế?
Theo kết quả cuộc thăm dò gần đây nhất của Viện Thông Tin Y Tế Canada, khi được hỏi: "Nếu được lựa chọn cho mình mộtcuộc sống dựa trên các tiêu chuẩn như công việc làm, mức thu nhập, vật giá, y tế, sức khỏe,thì ông/bà sẽ chọn sống nơi nào giữa hai nước Canada hay Mỹ?". Chỉ có62% người dân Canada đã chọn quê hương mình.
Cũng cùng câu hỏi trên, khi đặt ra cho các công dân Canada trong khoảng tuổi từ 20 đến 45 thì lại chỉvỏn vẹn34% người chọn Canada. Lý do: Tuổi trẻ cho rằng chưa đến lúc cần đến các bảo hiểm y tế công cộng "ai cũng như ai". Họ không vui lòng khi phải đóng thuế cao để nuôi những người già, bệnh tật, hay không làm việc được. Giới trẻ ngày nay có khuynh hướng ưa chuộng nơi nào cho họ nhiều cơ hội thành công nhất. Bởi thếmà câunói: "Hoa Kỳ là đất nước của cơ hội. Canada là xứ sở của người già" cũng không gì là quá đáng.

Giới trí thức suy nghĩ thế nào?
Bác Sĩ P.N.V. Trang, từng làm việc tại Vancouver, Canada,nói với nhật báo ViễnĐông: "Người xưa có câu Có ở trong chăn mới biết chăn có rận. Vì mình thường xuyên nói chuyện với bố mẹ qua phone hằng ngày, và lên mạng đọc tin tức về Canada nên mình nắm được các thông tinvề y tế xã hội về đất nước này khá rõ. Nếu nhìn một cách tổngdiệnkhách quan thì hiện nay Canada đang nằm trong một ngõ cụt không hy vọng có lối thoát. Người già sống lâu (dù rằngsống phải lệ thuộc hoàn toàn vào thuốc men cùng các dịch vụ y tế), dân thì lại không muốn sinh con (dù rằng miễn phí), tầng lớp lao động trẻ ỷ lại không muốn làm việc (làm nhiều phải đóng thuế nhiều),thành phầntrí thức có lợi tức khá thì ồ ạt sang Mỹ kiếm tiền và đóng góp kiến thức xây dựng làm phồn vinh thêm cho đất nước Hoa Kỳ.

Canada có cần sự cải tổ y tế?
“Thế thì ai đóng thuế nuôi hằngtrăm triệu người già và các bệnh nhân? Chính phủ Canada đã và vẫn đang điên đầu vì không thể in thêm tiền. Vì lý do đó mà hiện nay Canada thiếu nhân lực trầm trọng, không chỉ bác sĩ, dược sĩ, kỹ sư, y tá, mà cả thành phần lao động chân tay trong các công xưởng cũng thiếu. Chính phủ Canada phải kêu gọi người dân khi đến tuổi hưu xin hãy vui lòng làm thêm vài năm nữa mà cứu nguyđất nước.Ai cũng thấy rõ chính Canada là đất nước đang cần có sự cải thiện về y tế nhưng không ai dám lên tiếng. Người già, người đang đau bệnh thì dại gì mà lên tiếng? Ngườithuộc thành phần có lợi tứcthấp,dù đang khỏe mạnh cũng ngậm tăm vì đã lỡ è cổ đóng thuế cả chục năm nay, chỉ cầu mong khi về giàsẽ còn chút cơ hộimà được hưởng lại!.

Chính phủ làm gì?
“Còn thủ tướng và các cấp chính quyền, cho dù có nhìn thấygốc rễ của vấn đềthì cũng chỉ ráng xoay xở mượn đầu này chắp vá đầu kia, bởi vì không ai muốn mất phiếu trong lần bầu cử tới. Chỉ còn một cách duy nhất, đó là hạ sách cắt và tăng.Cắt bớt các dịch vụ y tếmà ngày xưa được nhà nước chi trả. Cắt bớt những loại thuốc mà trước kia chính phủ phát miễn phí. Phớt lờ - không có ý kiến - để cho người dân phải tự nguyện xin trả tiền để có hẹn với bác sĩ sớm hơn. Các tiểu bang thì chật vật tìm cách tăng thuế bán hàng, các trường học thì giờ lại tăng học phí. Nhưng - con hư tại ba mẹ quá nuông chiều - nên chính phủ lại gặp sự phản đối dữ dộitừ phíangười dân. Nào là dân chúng xuống đường biểu tình, nào là sinh viên đình công không đến lớp. Cho nêndân biểu nào cũng e ngại, không aidámđưa ra một ngân sách cắt giảm triệtđể vìsợsẽkhông được tái đắc cử”.

Thế còn nền y tế của Hoa Kỳ?
Tại Hoa Kỳ, cuộc khảo sát của ABC News/Washington Post cho hay có đến 75% dân Mỹ đánh giá phẩm chất chăm sóc sức khoẻ hiện tại của họ là tốt. Thế thì liệu nước Mỹ có cần một sự cải cách về y tế hay không?
Nói về y tế Mỹthì có những chuyện "khó tinnhưng có thật". Mỹ là một quốc gia có nền y khoa tiến bộ nhất, bệnh viện và máy móc y khoa tối tân nhất.Nhưng mỉa mai thay khi Mỹ cũng là đất nước mà số người dân bị phá sản vì bệnh tật cao nhất.Mỹ tự hào là một quốc gia giàu có nhất thế giới, có mức sống cao nhất thế giới, có giá sinhhoạt thấp so với thu nhập cao nhất thế giới, nhưng oái ăm thay Mỹ lại có hơn 30 triệu dân (15%) không có bảo hiểm y tế và người già phải tìm cách mua thuốc chữa bệnh tại Canada (mua online) vì thuốc Canada rẻ gấp mấy chụclần dù đã tính luôn tiền cước phí.
Khôngít ngườidân Mỹ sống dọc theo biên giới Canada đã phải qua Canada mượn thẻ y tế củangười thân tạiCanada đểđượckhám bệnh miễn phí (thẻ y tế của nhiều tiểu bang Canada khôngcó hình). Vô tình chính phủ Canada đãvét cạn tiền con ruột mà nuôi conhàng xóm.Còn người dân Canada "rộng lượng" cho bà con thân nhân, thậm chí cả bạn bè, mượn thẻ y tế, cũng chỉ vì "Không phải tiềntui trả. Tui không care".
Trong khi lợi tức trung bình đầu người của Mỹ hơn Canda, thì lại có khoảng 15% dân Mỹ phải đóng bảo hiểm y tế cao hơn dân Canada 14 lần. Đây là một điều đáng hổ thẹn cho đại cường quốc Hoa Kỳ, quốc gialuôn được xem là đứng đầu thế giới. Nếu dựa trên chi phí đầu người và tuổi thọ để làm thước đo sự thành công của nền y tế, thì nền y tế Mỹ thua xa anh bạn láng giềng Canada. Trong khi Mỹluôn luôn khoe rằngchi tiêu y tế tính theo đầu người cao nhất thế giới thì dân Mỹ tuổi thọ lại đứng thứ 30, trong khi Canada đứng thứ 10 trên thế giới.

Nguyên nhân sự yếu kém của nền y tế Hoa Kỳ
Dính liền với việc làm: Tại Mỹ, đạiđasố người dân có bảo hiểm y tế đều do chủ nhân cáccông tyhọ đang làm mua cho. Thiểu số còn lại (những ai tự có thương vụ riêng (self-employed) hay đi làm cho các hãng nhỏ mà chủ không mua bảo hiểm thì hầu như không ai tự mua bảo hiểm, chỉ vì giá quá đắt. Theo thống kê thì chưa tới 5% những người trong lứa tuổi từ 20 đến 40 tự mua bảo hiểm, bởi vì họ cho rằng chưa cần đến các dịch vụ y tế khi còn sức khỏe. Cô Trang, từng là bác sĩ tại Vancouver, nói với nhật báo Viễn Đông: "Có sinh sống tại Hoa Kỳ, mình mới nhận ra một điều là việc làmlà cực kỳ quan trọng với người dân Mỹ. Một khi mất job là bạn mất tất cả: nhà cửa, điểm tín dụng, và quan trọng hơn hết là bảo hiểm y tế. Giới trẻ tại Mỹ và Canada đều có cùng suy nghĩ là họ chưa cần bảo hiểm. Chính vì thế mà thành phần trẻ ồ ạt bỏ Canada sang Hoa Kỳ làm việc (để tránh phải đóng thuế cao), trong khi tầng lớp này tại Mỹ thì cũng chẳng cần phải quan tâm vộivàcứđểkhi nào bệnh tính sau”.
Bảo hiểm y tế phải mua lại theo từng tiểu bang: Anh V. John Bình cho biết: "Anh ruột mình từng làmchủ một hãng điện toán nhỏ tại California. Khi trẻ, anh không mua bảo hiểm y tế, nhưng đến năm40 tuổi thì bắt đầu lo về vấn đề sức khỏe nên anh tự bỏ tiền túi ra mua. Cũng may là khi đó anh chưa có vấn đề gì về sức khỏenên giá tiền hàng tháng cũng còn trả nổi.Mười năm sau vì lý do riêng, anh dời về sống tại Texas, thì mới vỡ lẽ ra rằng hãng bảo hiểm y tế anh từng mua tại Cali không thể chi trả cho bệnh nhân tại tiểu bang khác. Thế làở tuổi 50 anh lại phải mua với công ty bảo hiểm khác tại Texas. Nhưng xui thay, khi khám sức khỏe thì anh đã bị tiểu đường và cao mỡ, nên giá quá cao, và vì công việc làm có thu nhập không ổn định, anh không còn khả năng trả nổi. Thế làanh bó tay và đành chịurơi vào trường hợpnhư hằng trăm triệu người dân Mỹ không có bảo hiểm y tế".
Tại sao dân Mỹ không có khả năng tự mua bảo hiểm? Thông thường thì cái gì cũng vậy, hễ thấy cần thiết và vừa túi tiền thì người ta mua. Hầu như ai cũng công nhận làcần có bảo hiểm y tế, mà tại saochỉ một số rấtít ngườimua? Xin thưa ngay bởi vì quá mắc. Anh John Bình cho biết: "Từ năm 2000 đến 2009, tôi mất việc. Vì có con nhỏ nên vợ chồng tôi phải ráng bấm bụng mua bảo hiểm, vì con nít thì hay bệnh liên miên. Mặc dù đã dọ giá nhiều nơi và cuối cùng tuy đã chọn công ty bảo hiểm rẻ nhất, tôi vẫn phải trả 1.600 Mỹ kim cho hai vợ chồng và cháu nhỏ. Chỉ trong vòng vài năm thì toàn bộ số tiền dành dụm từ hồi nào tới giờ đều nướng sạchvào bảo hiểm. Nay luật cải tổ bắt buộc mọi người dân phải mua bảo hiểm y tế, nếu không sẽ bị phạt,trong khigiá cả lại đắt đỏ, thì liệu mấyai mua nổi?”
Hiện đang làm tại nhà thuốc tây, người viết nhận ra ngay số lượng toa bán mỗi ngày giảm sút đáng kể từ khi kinh tế Mỹ bước vào cơn khủng hoảng. Nhiều bệnh nhân vì mất việc làm nên không còn bảo hiểm y tế, không có tiền đi gặp bác sĩ, nên thường tham vấn dược sĩ mong mua loại thuốc nào rẻmà không cần phải có toa. Tiếc rằng có rất nhiều bệnh lại không có thứ thuốc không cần toa OTC (over the counter) nào trị khỏi. Thậm chívài người bệnh có toa bác sĩ rồi, thì lại không có đủ tiền để mua thuốc, đành khất hẹn: "Thôi để hôm nào có tiền tôi sẽ trở lại lấy thuốc". (TV)

(Kính mời quý độc giả xem tiếp kỳ 4 trong số báo Thứ Năm tuần tới)

Ghi chú: Trên đây chỉ là ý kiến cá nhân ghi nhận từ các người được phỏng vấn, không nhất thiết là ý kiến hay nhận xét của nhật báo Viễn Đông.
Viendongdaily.com và tác giả giữ bản quyền bài và hình trên trang này. Xin đừng trích đăng dưới bất cứ hình thức nào.
Thanh Võ/Viễn Đông

[alamit]

Canada có thật sự là thiên đường y tế ? (Kỳ 4)
(VienDongDaily.Com - 01/08/2012)
Thanh Võ/Viễn Đông

Trongkỳ 1, số báo ngày Thứ Năm 12-7-2012, nhật báo Viễn Đông đã giới thiệu sơ bộ về nền bảo hiểm y tế toàn dân tại Canada với hệ thống bệnh viện miễn phí, việc mua thuốc của người dân được chi trả bởi chính phủ, cũng như tình trạng chảy máu chất xám (giới trẻ và thành phần trí thức ồ ạt bỏ Canada sang Hoa Kỳ làm việc) trầm trọng tại Canada trong hai thập niên qua, với ý kiến của Bác Sĩ P.N.V. Trang, từng là bác sĩ tại Vancouver, Canada, hiện đang sinh sống tại Riverside, California, và anh V. John Bình, kỹ sư điện toán rời bỏToronto năm 28 tuổi để sang San Jose làm việc.


Hội chợ y tế là nơi người ta có thể nhận được một số dịch vụ chăm sóc, chẩn đoán sức khỏe miễn phí tại Hoa Kỳ, nên lúc nào cũng đông đúc - ảnh: Nguyễn Văn Liêm/Viễn Đông

Để giúp độc giả tiện việc theo dõi, ViễnĐông xintóm tắt lại: Hệ thống y tế của Canada là hệ thống y tế công cộng, toàn dân (universal public health care insurance) nghĩa là tất cả mọi người dân đều được bảo hiểm y tế, không tùy thuộc vào việclàm hay lợi tức. Những người đi làm việc thì tùy theo công ty, có thể được chủ nhân trả cho phân nửa hoặc bao luôn tiền này. Vì số tiền đóng bảo hiểm y tế hàng tháng quáthấp, chỉ có tính chất rất tượng trưng, nên nói y tế Canada miễn phí thì cũng không sai, và toànbộ dân chúng Canada đều có bảo hiểm y tế.
Trong kỳ 2, số báo ngày 19-7-2012, Viễn Đông đã trình bày các khuyết điểm nổi bật của nền y tế công cộng này, bao gồmhiện tượnglạm dụng tràn lan, thời gian chờ đợi quá lâu tại các phòng mạch và bệnh viện, tình trạng thiếu trang thiết bị y tế hiện đại, cơ sở y tế xuống cấp và vấn nạn của chính phủ Canada khi không tìm đâu ra tiền để chi trả trong khi nạn thiếu nhân lực ngày càng trầm trọng...
Trong kỳ 3, ngày 26-7-2012, chúng ta đãbàn quacác nguyên nhân sự yếu kém của nền y tế Hoa Kỳ và lý do vì sao người dân Mỹ không mua nổi bảo hiểm y tế cho mình. Kính mời quý độc giả xem tiếp kỳ4.

Tại sao cải tổy tế tại Hoa Kỳ bị phản đối?
Bảo hiểm sức khỏetoàn dânlà một quan niệm phổ biến trên thế giới từ Âu sang Á.Hiện naykhi hầu hết các nước tiến bộ trên thế giới (Tây Âu, Canada, Úc Châu) đều cung cấp bảo hiểm sức khỏe cho mọi người dân thì tạiMỹ chính phủ chỉ bảo hiểm sức khỏe cho người cao niên, người tàn tật, người thật nghèo. Đa số gia đình nào có công ăn việc làm thì được hãng xưởng trả một phần mua bảo hiểm. Phần còn lại phải tự mua bảo hiểm của các hãng tư nhân. Ai không đủ sức mua thì đành chịu vậy. Tình trạng này làm cho khỏang 50 triệu người Mỹ sống không có bảo hiểm sức khỏe.

Lý do của tình trạng nàylà vì,tại Hoa Kỳ, nền y tế nằm trong tay tư nhân (bác sĩ,hãng bảo hiểm, bệnh viện...). Các công ty này do lợi nhuận nên họ giúp phát huycác phương tiện máy móc y khoa tối tân nhất và làm cho Hoa Kỳ trở thành quốc gia có khả năng chữa trị y khoa cao nhất thế giới. Tại các nước Tây phương khác thì y tế nằm trong tay chính phủ. Vì lẽ đó tiến bộ y khoa ở các nước này thua kém xa so với Hoa Kỳ. Và đó là nguyên nhân khiến một thành phần đông đảo người Mỹkhông thích chế độ săn sóc sức khỏe có tính đại chúng. Họ cho rằng nó làm trì chậm sự tiến bộ của y khoa và không công bằng khi mọi người đều có quyền lợi y tế như nhau trong khi khả năng đóng góp (tiền thuế đóng dựa trên lợi tức) không như nhau.

Tại sao giá bảo hiểm y tế tại Mỹ lại đắt?
Thưa kiện đòi bồi thường: Bác Sĩ P.N.V.Trang nói với nhật báo Viễn Đông: "Đây là câu hỏi hóc búa mà có lẽ chỉ những ai đã từng sinh sống một thời gian đủ dài tại cả 2 nước Canada và Mỹ mới có câu trả lời. Cũng chỉ bởi chữ Sue. Hoa Kỳ là quốc gia có nhiều luật sư nhất thế giới và có nhiều trường hợp thưa kiện nhất trên trái đất này. Đụng chút là thưa, hở chút là kiện. Người dân Mỹ luôn luôn có suy nghĩ rằng: "Xứ tự do, hễ ai đụng chạm tới quyền lợi tôi là tôi thưa cho mà biết. Nhiều văn phòng luật sư còn đưa ra đề nghị hấp dẫn: Thưa nếu thắng kiện, chúng tôi lấy 50%, còn nếu thua thì ông bà không phải trả gì hết. Mời gọi như thế, ai dại gì mà không sue? Được thì có tiền, còn không thì chẳng mất mát gì. Cho phép mình lấy ví dụ ngay trong gia đình mình. Ông xã mình là bác sĩ, hễ bệnh nhân tới khai bệnh thì để tự bảo vệ, anh cho giấy người bệnh đi thử đủ mọi test trên đời. Anh bảo: Cho họ đi thử hết cho chắc ăn, lỡ mai này có lòi ra bệnh gì họ khỏi sue, mình khỏi lo mất bằng. Mà khi làm các loại thử nghiệm thì ai trả tiền? Hãng bảo hiểm. Chi trả nhiều quá thì họ phải tăng giá bảo hiểm là điều dễ hiểu thôi”.
Ít cạnh tranh và nhiều chi phí: Anh John Bình cho biết: "Hơn nữa, mỗi tiểu bang chỉ có một số hạn chế các công ty được bán bảo hiểm mà thôi. Chính vì lý do này màhạn chế bớt sự cạnh tranh trong từng tiểu bang, là một trong các nguyên nhân khiến họ tha hồtự định giá.Tại sao khi mua bảo hiểm nhân thọ, với bất kỳ hãng nào thì hợp đồng luôn có giá trịở mọi tiểu bang,mà bảo hiểm y tế thì lại không? Xin chờ câu trả lời từ những người có thẩm quyền".
Từng làm trong dược phòng tại Canada, ngày đầu tiên đặt chân lên đất Mỹ, người viết đã phải giật mình ngay vì giá thuốc tại Hoa Kỳ quá mắc, gần như gấp 3-4 lần so với Canada. Tại sao vậy? Hỏi thăm bạn bè làm trong cáccông tydược phẩm thì mới vỡ lẽ: "Các hãng thuốc Hoa Kỳ chi tốn hằng triệu đô la để quảng cáo giật gân cho mỗi loại thuốc hãng mới tung ra thị trường, cho nên họ phải bán vớigiá thật mắc mới có lời. Trong khi chính phủ Canada không cho phép các công ty dược phẩm quảng cáo rầm rộ, vì sợ người dân sẽ bị ảnh hưởng và từ đó có khuynh hướng đòi bác sĩ ghi toa cho uống thử”.
Hậu quả của lạm dụngthưa kiện: Anh John Bình nói thêm: "Từng sống tại Toronto 28 năm, tôi chứng kiến hiện tượng lạm dụng y tế tràn lan. Ngược lại thì ở Mỹ, tôi lại chứng kiến các vụ thưa kiện là chuyện rất thường tình. Đó là lý do khiến các giới chuyên môn (bác sĩ, dược sĩ, nha sĩ...) phải mua bảo hiểm trách nhiệm (liability insurance) tối đa để đề phòng những lúc giỏi 3 năm, vụng một giờ khi bị bệnh nhân thưa kiện để vòi tiền. Nhiều ông bác sĩlại không cho biết kết quả khám nghiệm qua điện thoại, dù rằng tốt, buộc người bệnh đến phòng mạch nhằm thu tiền co-payment và có lý do gửi bill tính tiền hãng bảo hiểm. Điểm khác nhau duy nhất giữa hai nước anh em này là ở Canada người dânkhiđi gặp bác sĩ thì không phải đóng một đồng xu (dẫn đến hiện tượng lạm dụng thiếu ý thức gây kiệt quệ ngân sách chính phủ) còn tại Mỹ đa số bệnh nhân phải đóng một số tiền co-paynào đó khi muốn đi khám bệnh nên khi cần thiết họ mới đi, nhưng hễ có dịp là họ nhờ luật sư thưa kiện bệnh viện, bác sĩ, nhà thuốc, cả công ty dược phẩm... để đòi bồi thường, nên lại dẫn đến hậu quả là chi phí bệnh viện, giá thuốc, tiền bảo hiểm y tế... mọi thứ đềuđắtđỏvà tiếp tục gia tăng đều đều”.

Cải tổ y tế Hoa Kỳ sẽ ảnh hưởng thế nào với nền kinh tế?
Thâm thủng thêm ngân sách: Dân Biểu Ed Royce (Cộng Hòa - California) chia sẻ rằng luật cải tổ y tếđược đưa ra với một mức tốn kém là 1,76 ngàn tỉ Mỹ kim, và sẽ chỉ làm trầm trọng thêm độ thâm thủng ngân sách, gây ra một ảnh hưởng đáng kể tác động đến nền kinh tế Mỹ vốn đã khốn đốn vất vả trong giai đoạn suy thoái như hiện nay.
Ứng cử viên tổng thống của Đảng Dân Chủ là đương kim Tổng Thống Barack Obamakêu gọi giảm thuế cho những gia đình thu nhập ít hơn 250.000 Mỹ kim, trong khi đó những người Mỹ giàu có hơn sẽ phải đóng những mức thuế cao hơn nữa. Ông Mitt Romney, ứng cử viên tổng thống của Đảng Cộng Hòa, đã lên tiếng phản đối. Ông mô tả những người Mỹ giàu có là những người tạo ra công ăn việc làm: “Vì vậy, ngay vào thời điểm mà dân chúng Hoa Kỳ đang chứng kiến cảnh công ăn việc làm đang mất dần và trở nên khan hiếm thì Tổng Thống lại loan báo rằng ông sẽ gây khó khăn nhiều hơn cho chuyện tạo ra công ăn việc làm”.
Mất thêm việc làm:Chủ Tịch Hạ Viện John Boehner cho hay đề nghị tăng thuế với nhà giàu của Tổng Thống Obama sẽ làm mất thêm 700.000 việc làm giữa lúc kinh tế Hoa Kỳ đang trong thời kỳ đình đốn và tỉ lệ thất nghiệp đã lên cao nhất. Ông Boehner tuyên bố: "Dự định tăng thuế quy mô của ông Obama sẽ làm tình hình xấu hơn”. Ông cho biết: "Phúc trình của Ernst and Young báo trước sự tăng thuế với doanh nghiệp sẽ đe dọa hàng trăm ngàn việc làm và chắc chắn sẽdẫn tới sự giảm thêm nữa việc tăng trưởng kinh tế, giảm đầu tư và giảm mức thu nhập của nhân viên”. Ông Boehner mô tả ý kiến của Tổng Thống Obama sẽ là một sai lầm nghiêm trọng trong thời buổi hết sức khó khăn với các gia đình và doanh nghiệp.
Nếu phải đóng thêm thuế, chắc chắn các công ty chỉ còn một giải pháphầu có lợi nhuận mà tồn tại: đó là tìm nguồn nhân lực ngoài nước, mang việc làmra khỏi Hoa Kỳ,sa thải nhân viên trong nước, cắt giảm lương tối đa và như thế sẽlại nâng cao tỉ lệ thất nghiệp góp phần đẩy nền kinh tế vốn dĩèo uột lại càng thê thảm hơn.
Doanh nghiệp nhỏ thêm thua lỗ:Ông Romneycho biết: “Số lượng cơ sở kinh doanh mới thành lập đang ở mức thấp nhất 30 năm, và tôi muốn có thêm nhiều công ty sáng lập và giúp họ đi qua những năm gian nan này. Đây chính là thời điểm chúng ta cần giải quyết vấn đề kinh tế, chứ không phải y tế”. Ông Romney đã tấn công luật cải tổ bảo hiểm y tế của Obama, nói rằng nó y hệt như thuế thương vụ, chứ không phải trên thuế lợi tức, cho nên các công ty không có lợi tức vẫn phải trả thuế.
John McDermont, chủ tịch công ty Endologix ở Irvine, nói rằng công ty làm thiết bị y khoa với 400 nhân viên của ông trong 24 tháng qua đã thuê 150 nhân viên mới, nhưng vẫn chưa có lợi tức.Nay sắp phảiđối diện với khoản thuế 2,3% khởi sự áp đặt từ năm 2013 vì luật mới về bảo hiểm y tế,ông lo lắng:"Như thế là tăng thêm hơn 1 triệu đô tiền thuếcông tychúng tôi phải đóng, chắc chắn là ảnh hưởng tới khả năng của chúng tôi về sáng tạo và thuê người". Rồi ông tiếp: "Khoản thuế này sẽ buộc công ty cắt giảm ít nhất là 50 nhân viên nữa". - (TV)


Ghi chú: Trên đây chỉ là ý kiến cá nhân ghi nhận từ các người được phỏng vấn, không nhất thiết là ý kiến hay nhận xét của nhật báo Viễn Đông.

Viendongdaily.com và tác giả giữ bản quyền bài và hình trên trang này. Xin đừng trích đăng dưới bất cứ hình thức nào.
Thanh Võ/Viễn Đông

[alamit]

Dự án Viện Bảo Tàng Thuyền Nhân tại Canada
Hoà Ái, phóng viên RFA
2012-12-07

Tiến sĩ Lê Duy Cấn, trưởng dự án Viện Bảo Tàng Thuyền Nhân đến Hoa Thịnh Đốn để vận động gây quỹ cho dự án Viện Bảo Tàng Thuyền Nhân tại Canada.

RFA file

Dự án Viện Bảo Tàng Thuyền Nhân ở Ottawa dự trù khởi công năm 2013 và hoàn tất năm 2015.


Tải xuống - download

Từ cuộc triển lãm chương trình “4000”đến Viện bảo tàng

Hòa Ái: Trước hết, xin phép Tiến sĩ cho biết là dự án về Viện Bảo Tàng Thuyền Nhân ở Ottawa được dự trù sẽ khởi công vào năm tới, ý tưởng xây dựng nên Viện Bảo tàng này được khởi nguồn từ đâu?

Tiến sĩ Lê Duy Cấn: Trước khi trả lời cô Hòa Ái, chúng tôi xin đính chính là chúng tôi là đồng trưởng dự án Viện Bảo Tàng Thuyền Nhân. Dự án Viện Bảo Tàng Thuyền Nhân được Liên Hội Người Việt Canada khởi xướng sau cuộc triển lãm chúng tôi tổ chức năm 2004. Năm 2004 là kỷ niệm 25 năm ngày thành lập chương trình “4000”. Đây là chương trình do thành phố Ottawa đề xướng để mang 4000 người tỵ nạn vào Canada. Tháng 12/2004, chúng tôi có tổ chức một cuộc triển lãm.

Lúc ban đầu, chúng tôi dự định chỉ kéo dài 10 ngày thôi, nhưng có nhiều người đến xem quá thành ra chúng tôi phải kéo dài cuộc triển lãm đến 5 tuần lễ. Sau đó, chúng tôi nghĩ nếu mà triển lãm như vậy thì chỉ được một khoảng thời gian ngắn thôi, còn nếu làm nên một viện bảo tàng thì những di tích lịch sử có thể giữ lại về lâu về dài. Đó là lý do tại sao có dự án đó.

Chúng tôi nghĩ nếu mà triển lãm như vậy thì chỉ được một khoảng thời gian ngắn thôi, còn nếu làm nên một viện bảo tàng thì những di tích lịch sử có thể giữ lại về lâu về dài. Đó là lý do tại sao có dự án đó.

TS Lê Duy Cấn

Hòa Ái: Như Tiến sĩ chia sẻ, Tiến sĩ có thể cho quý khán thính giả biết về qui mô cũng như kinh phí và những bước cụ thể nào mà dự án đã khởi động được rồi, dạ?

Tiến sĩ Lê Duy Cấn,trưởng dự án Viện Bảo Tàng Thuyền Nhân
Tiến sĩ Lê Duy Cấn,đồng trưởng dự án Viện Bảo Tàng Thuyền Nhân
Tiến sĩ Lê Duy Cấn: Sau khi chúng tôi khởi xướng dự án đó vào tháng 12/2005, thì chúng tôi đã bắt đầu đi vận động. Thứ nhất là các cộng đồng người Việt tại Canada, tại Hoa Kỳ, tại Úc Đại Lợi và các nơi khác cho dự án này. Thứ hai là chúng tôi vận động các cơ quan chính phủ ở Canada.

Có thể nói một cách đại khái là cho tới bây giờ chúng tôi đã mua được một miếng đất, tọa lạc ngay trung tâm thành phố Ottawa, miếng đất rộng 8000 bộ vuông, và chúng tôi đã hết 600 ngàn đô la cho miếng đất đó rồi. Chúng tôi dự tính trong vòng 2 năm tới, chúng tôi sẽ quyên tiền để chúng tôi có thể khởi công xây cất vào năm 2013. Với mục đích 2015, tức là cũng là năm kỷ niệm 40 năm ngày người Việt bỏ nước ra đi tìm tự do.

Trở lại câu hỏi của cô về chi tiết của dự án, Viện Bảo Tàng Thuyền Nhân sẽ là một căn nhà có 3 tầng. Tầng thứ nhất, chúng tôi sẽ dành để cho các cho các cơ sở thương mại thuê, để lấy tiền điều hành viện bảo tàng. Còn tầng thứ hai sẽ có một hội trường, sẽ có các phòng làm việc và sẽ có một thư viện. Tầng thứ ba hoàn toàn dành cho triển lãm, sẽ có 3 phòng triển lãm.

Hòa Ái: Vậy thì mức tổng kinh phí dành cho dự án là bao nhiêu?

Tiến sĩ Lê Duy Cấn: Tổng số mức kinh phí dự trù là 4 triệu 300 ngàn đô la. Trong đó, 600 ngàn đô la là tiền đất mà chúng tôi đã trả hết rồi. Thứ hai là 3 triệu 500 ngàn đồng tiền xây cất. Và thứ ba là 200 ngàn đồng tiền thiết kế. Hiện giờ, chúng tôi đã gây quỹ được cũng như được một số các quý vị mạnh thường quân ở các nơi hứa đóng góp, tất cả là trên 1 triệu đô la. Như vậy, chúng tôi còn 3 triệu đô la nữa để gây quỹ trong vòng 2 năm tới.

Tổng số mức kinh phí dự trù là 4 triệu 300 ngàn đô la. Trong đó, 600 ngàn đô la là tiền đất mà chúng tôi đã trả hết rồi. Thứ hai là 3 triệu 500 ngàn đồng tiền xây cất. Và thứ ba là 200 ngàn đồng tiền thiết kế.

TS Lê Duy Cấn

Hòa Ái: Vậy, bên cạnh chính phủ Canada sẽ tài trợ một số, phần lớn còn lại chủ yếu là do cộng đồng Việt Nam, hầu hết ở Hoa Kỳ và và ở Canada, đóng góp. Còn có thông tin là có nhiều mạnh thường quân ở Canada cũng như các cơ sở thương mại, họ sẵn lòng để giúp đỡ cho dự án này. Tiến sĩ có thể chia sẽ nguyên nhân vì sao những mạnh thường quân cũng như các cơ sở thương mại sẵn lòng tham gia vào?

Tiến sĩ Lê Duy Cấn: Thật ra thì nguồn tài trợ chính mà chúng tôi dự định đó là sự đóng góp của cộng đồng người Việt ở hải ngoại. Vì cộng đồng người Việt hải ngoại theo chúng tôi biết có 2,3 triệu người. Trong đó vào khoảng 1,5 triệu là ở bên Mỹ, bên Canada có 200 ngàn, bên Úc trên 200 ngàn, phần lớn là thuyền nhân. Chúng tôi hy vọng là các quý vị hồi xưa là thuyền nhân hay có thân nhân là thuyền nhân cũng có thể đóng góp vào trong viện bảo tàng này. Với mục đích để lưu lại những sự kiện lịch sử liên quan đến cuộc ra đi tìm tự do của người Việt tị nạn và sự đón nhận của các quốc gia định cư. Và thứ hai nữa là để trình bày với người dân địa phương những thành quả mà cộng đồng người Việt đã đóng góp vào các quốc gia định cư từ hồi năm 1975.

Ngoài cộng đồng người Việt tại các nơi, chúng tôi cũng sẽ vận động các cơ sở thương mại ở Canada cũng như là ở các nơi khác đóng góp. Tôi nghĩ lý do chính tại sao họ muốn đóng góp: điều này do chính họ nói với chúng tôi là vì họ có nhiều nhân viên trước đây là thuyền nhân, trước đây là tị nạn người Việt Nam. Phần lớn bà con mình khi đi làm việc thì làm việc rất có lương tâm, làm việc rất tốt. Thành ra mấy người chủ hãng và quản trị rất là thích. Họ đóng góp như là một hình thức để vinh danh người Việt tị nạn.

Hòa Ái: xin cảm ơn Tiến sĩ đã dành thời gian cho cuộc phỏng vấn với đài ACTD. Và xin chúc cho dự án Viện Bảo Tàng Thuyền Nhân ở Ottawa được khởi công và hoàn thành đúng như dự kiến.

Tiến sĩ Lê Duy Cấn: Cám ơn cô Hòa Ái

[alamit]

Bia Tưởng Niệm các chiến sĩ QLVNCH và các thuyền nhân Việt Nam



Một tấm bia tưởng niệm đã được dựng trong một nghĩa trang ở thành phố Mississauga, tỉnh bang Ontario, Canada.


Tấm bia đã được ghi bằng ba thứ tiếng Anh, Pháp và Việt.

Bản ghi bằng tiếng Việt thành kính tưởng niệm các chiến sĩ và đồng bào đã bỏ mình vì tự do, nhân quyền, trước và sau ngày 30 tháng 4 năm 1975. Đồng thời bản ghi cũng tri ân Canada cùng các xứ tự do khác đã tiếp nhận những người Việt Nam tỵ nạn cộng sản

[alamit]

Kỹ nghệ khí đốt của Canada trị giá 1 ngàn tỷ đô-la
Bão tuyết ở hai tỉnh bang Ontario và Quebec



Kỹ nghệ khí đốt thiên nhiên của Canada sẽ cạnh tranh với dầu cát và chiếm hơn 250.000 việc làm một năm trong vòng hai thập kỷ tới.

Họi đồng Nghị hội Canada vừa phổ biến một bản phân tích với hi vọng kỹ nghệ khí đốt thiên nhiên của Canada sẽ thêm hơn 1.000 tỷ đô-la vào nền kinh tế Canada trong vòng 24 năm tới và yểm trợ trung bình 260.000 việc làm một năm trong khoảng thời gian đó.

Kỹ nghệ này đã sản xuất 24,5 tỷ đô-la một năm và tuyển dụng 130.000 người. Những con số đó đã đủ để chiếm 42 phần trăm năng lượng xuất cảng của Canada, nhưng nhu cầu được trông đợi sẽ gấp đôi từ nay đến năm 2035.

Hội đồng ước tính kỹ nghệ này sắp đầu tư 386 triệu tỷ đô-la để theo kịp nhu cầu trong thời gian đó. Nếu ước tính này trở thành sự thật, khoản đầu tư đó nhiều hơn khoản đầu tư 364 tỷ đô-la mà Hội đồng nói là dầu cát sắp thu hút trong cùng thời gian.

Bản tường trình của Hội đồng viết: "Tóm lại, kỹ nghệ khí đốt thiên nhiên của Canada hi vọng thêm 940 tỷ đô-la vào nền kinh tế Canada trong vòng 24 năm tới và sử dụng 6,2 triệu nhân viên. Nói cách khác, kỹ nghệ này hi vọng yểm trợ gần 260.000 việc làm mỗi năm trong vòng 24 năm".

Cũng theo bản tường trình, đa số đến từ hai tỉnh bang có nhiều khí đốt là British Columbia và Alberta.

-----------------------------

Bão tuyết ở hai tỉnh bang Ontario và Quebec



Ottawa:Trong ngày thứ sáu 21 tháng 12, ngày đầu của mùa Đông, một trận bão tuyết lớn đã thổi đến hai tỉnh bang Ontario và Quebec.



Tuyết rơi mạnh ở các vùng miền Đông Bắc tỉnh bang Ontario cũng như ở tỉnh bang Quebec, đúng vào ngày mà có hàng chục ngàn gia đình trên đường di chuyển bằng đường hàng không, bằng đường bộ: có những người về thăm gia đình trong ngày Lễ, có gia đình dẫn con cái đi nghỉ hè.





Tuyết đã rơi khoảng từ 10 cm cho đến 15 cm ở miền Đông Bắc tỉnh bang Ontario vào buổi sáng thứ sáu. Vào buổi chiều cùng ngày, cư dân trong thành phố Montreal đã nhận khoảng 40 cm tuyết.



Khoảng 130 chuyến bay ở phi trường Pearson, Toronto đã bị hủy bỏ vì thời tiết.



Tại thủ đô Ottawa, trên 100 tai nạn đụng xe trên xa lộ trong buổi sáng hôm thứ sáu, hệ thống xe bus chở học sinh trong thành phố cũng đã ngừng không hoạt động trong ngày.



Trận bão sẽ đến miền Đông Canada, những tỉnh bang Nova Scotia, New Brunswick, Prince Edwards Islands vào ngày chúa nhật.



Đây là trận bão tuyết lớn nhất trong những ngày đầu Đông.

[alamit]

Những thay đổi mới trong việc nộp đơn xin vào định cư ở Canada



Ottawa: Trong hôm thứ tư ngày 19 tháng 12 năm 2012, ông tổng trưởng di trú, Jason Kenney đã công bố những thay đổi trong việc tuyển chọn di dân vào Canada.



Hệ thống tính điểm mà dựa theo đó, chính quyền Canada chọn những di dân, đã thay đổi.

Hệ thống tính đểm mới tuyển chọn những di dân trẻ tuổi, có nghề nghiệp và có học vấn.



Việc tính điểm dựa vào khả năng biết nói tiếng Anh hay tiếng Pháp cũng có những sửa đổi.

Theo lời ông tổng trưởng Kenney, thì trong một thời gian dài, nhiều di dân đến Canada đã không kiếm được việc, và việc này cũng gây nhữn ảnh hưởng cho nền kinh tế Canada.



Ông tổng trưởng di trú nhấn mạnh là những thay đổi trong việc tuyển chọn những di dân, sẽ khiến những người mới đến có công ăn việc làm càng sớm càng tốt.



Cách tính điểm nhận di dân của Canada:

Tổng số điểm mà một di dân có thể có được trong đơn xin là 100. Những ai có tổng số điểm trên 67 thì sẽ được thâu nhận.

Trong số 100 điểm, điểm tối đa về tuổi tác trước khi thay đổi là 10, cho những ai ở lứa tuổi từ 21 tuổi cho đến 49 tuổi.





Với hệ thống tính đểm mới, điểm về tuổi gia tăng lên 12 điểm, cho những người ở lứa tuổi từ 18 tuồi cho đến 35.



Về ngôn ngữ, theo cách tính điểm mới thì phải thông hiểu một trong hai ngôn ngữ Anh hay Pháp. Biết thêm một ngôn ngữ khác như tiếng Việt sẽ được thêm một số điểm. Vì thế những ai có thân nhân nộp đơn xin di dân qua Canada, mà biết nhiều thứ tiếng như tiếng Quảng Đông, tiếng Tiều, tiếng Đức..v.v. thì nhớ khai vào đơn. Biết cả hai thứ tiếng Anh Pháp không còn quan trọng như trước. Người xin di dân sẽ phải qua một cuộc thi tuyển tiếng Anh hay tiếng Pháp.



-Kinh nghiệm về nghề nghiệp, không còn quan trọng như trước, với số điểm cho lãnh vực này giảm bớt.



-Những người có bằng cấp đại học ở nước ngoài, cần có những cơ quan lượng giá, so sánh bằng cấp này với những bằng cấp ở Canada, trước khi được cho điểm.



Chương trình thu nhận di dân” the Canada Experience Class” sẽ được bắt đầu trở lại, sau một thời gian tạm ngưng. Chương trình này cho phép những người đang theo học hay có việc làm ở Canada, được vào thường trú một cách nhanh chóng hơn.

TB Online