Originally Posted by
metamorph
Tiếp theo và hết
8 - Ignoratio Elenchi ( Kết luận thiếu xác đáng) :
Đây là lập luận nhắm về hướng đưa đến kết luận sai, thiếu xác đáng. Lập luận có thể hợp lệ nhưng vấn đề là nó đi lạc khỏi đề tài thảo luận. Cho thí dụ : Một công tố viên phát biểu sát nhân là tội phạm ghê tởm nhất của loài người. Điều này kêu gọi xúc động nơi quan toà nhưng nó thiếu xác đáng, v́ nhiệm vụ của công tố viên không phải đứng ra định nghĩa hai chữ sát nhân. Ông ta được thiết tưởng là biện luận sao cho dẫn đến kết luận là can nhân có tội hoặc vô tội chứ không phải kêu gọi cảm xúc người khác. Một ví dụ nữa. Trong một nghị hội biểu quyết thông qua dự án xây cất nhà ở cho người nghèo, một nghị viên phát biểu : Công bằng xă hội là một lư tưởng ngàn đời. Một quốc gia có mức chênh lệch giàu nghèo lớn tố cao sự bất công xă hội. Mọi công dân đều có quyền sở hữu 1 căn nhà ... Phát biểu này hợp lư nhưng nó không xác đáng. Việc ông ta là nêu những cái lợi, bất lợi của vấn đề như nếu thông qua dự án này việc thiếu hụt ngân sách cho những dự án khác giải quyết ra sao? Nếu không thể thông qua th́ cũng nêu lên cái lợi, hại của nó. Ư niệm mỗi người phải có 1 căn nhà không xác đáng trong trường hợp này.
Cần phải nói thêm về một loại Ignoratio Elenchi khác gọi là Red Herring. Các bạn biết con cá trích không? Lắm xương đâm ngang. Ngụy biện kiểu đâm ngang là nêu những sự kiện khoa học không thích hợp vào trong vấn đề đang bàn luận. Ví dụ. Người ta cho rằng người ăn tiền trợ cấp xă hội gây ra mức phạm pháp cao hơn. Nhưng làm sao họ có thể sống nếu không có trợ cấp xă hội?
Vấn đề trợ cấp xă hội và mối tương quan của nó với tệ đoan xă hội có thể được bàn thảo như một phần nhỏ trong cuộc bàn thảo về vấn đề rộng lớn hơn, nhưng đem nó ra để đối phó với lập luận trợ cấp xă hội gây ra tội phạm th́ là ngụy biện. Tuy nhiên, nó không phải là ngụy biện trong luận cứ quyền lợi kẻ này gây thiệt hại cho kẻ khác. Trong thí dụ trên, vấn đề cấp nhà ở cho người nghèo không bác bẻ được vấn đề tội phạm, nhưng người ta có thể nói tỉ lệ tội phạm cao là cái giá phải trả để tránh nghèo đói. Đây là một vấn đề c̣n đang tranh căi, nhưng nó không phải ngụy biện.
Thủ thuật Red Herring đôi khi được dùng để gọi bất cứ chiến thuật đánh lạc hướng nào, ví dụ nêu vài lập luận không quan trọng nhằm cướp th́ giờ diễn thuyết của đối phương và đánh lạc hướng sang các vấn đề kém quan trọng hơn. Đặt tên Việt Nam là chiến thuật đánh lạc hướng nhé.
9 - Post Hoc: Nguyên tên của nó là Post hoc ergo propter hoc (after this, therefore because of this). V́ nó luôn theo sau sự kiện này, do đó nó thuộc về nguyên nhân này. Một ngụy biện gần giống nữa tên là cum hoc ergo propter hoc (with this, therefore because of this). V́ nó luôn đi kèm với việc này, do đó nó do việc này mà ra. Đặt tên là ngụy biện về nhân quả nhé.
Nguỵ biện về nhân quả. Post Hoc tiếng La Tinh có nghĩa là bởi v́ điều này. Nghĩa là lập luận dựa vào nhân quả đưa đến kết luận vô lư. Đồng hồ A sớm hơn đồng hồ B 5 phút. Mỗi khi đồng hồ A báo thức th́ 5 phút sau đồng hồ B mới kêu. Không thể nói Đồng hồ A làm cho đồng hồ B kêu v́ nhân quả được. Mỗi lần tôi rửa xe th́ trời chuyển mưa. Không thể nói việc rửa xe của tôi làm ngưng tụ các đám mây trên trời thành mưa được. Có 6 loại sai lầm về nhân quả.
1- Rút kết luận từ 2 việc xảy ra v́ ngẫu nhiên: Bạn t́nh cờ gặp Meta trên đường. Lúc ấy có 1 vụ nổ súng giữa công an và ăn cướp. Bạn cúi rạp người xuống, khoanh tay : "Lạy cụ Meta ạ" vừa lúc 1 viên đạn bay vèo qua đầu . Thoát chết, bạn cho rằng phải có sự mầu nhiệm nào đó trong việc kính trọng cụ Meta. Sự kiện A gây ra hiện tượng B.
2 - Có khi B và A không biết cái nào gây ra cái nào nhưng chắc chắn nó có sự liên hệ. Lăn lóc giang hồ trong giới chích choác một anh nghiện nào đó thấy rằng hôm nào vô không đủ đô (dose) th́ chôm chĩa khá hơn là vô đủ đô. Hắn cho rằng chích choác liên quan đến may rủi. Thực ra thiếu thuốc sinh ra cố gắng chôm chĩa mà đủ thuốc sinh lười.
3 - Loại thứ 3 là A và B có liên hệ với nhau v́ cả 2 do C gây ra. Ví dụ : Theo thống kê, người có gia đ́nh ít ăn kẹo hơn người độc thân. Nhưng nh́n kỹ lại thống kê ta thấy nếu số người có gia đ́nh và số người độc thân cùng tuổi nhau th́ sự liên hệ biến mất. Như vậy nói cưới vợ sinh ra ghét ăn kẹo là sai mà phải nói tuổi tác gây ra sự ghét ăn kẹo.
4 - Loại thứ tư là sai lầm do 1 chuỗi phức tạp những nguyên nhân. Nói cách khác, A sinh ra B và B sinh ra C. Hễ Meta đánh rắm th́ bữa ăn dở hơn mọi bữa. Như vậy phát rắm của Meta có liên hệ trực tiếp đến vấn đề ngon miệng. Thực ra nó là 1 chuỗi nhân quả thế này : Meta đánh rắm -- Chỉ khi bụng dạ làm sao mới sinh đánh rắm -- Coi như buồn iả đi. Buồn iả gây ảnh hưởng đến trung khu Hypothalamus. Cái trung khu "Tha la xóm đạo" này kiểm soát vấn đề ngon miệng -- Do đó Meta chỉ ăn ngon sau khi đi iả. Kết luận phát rắm của Meta gây đồ ăn mất ngon là đơn giản hoá vấn đề. Và chắc chắn nó không trực tiếp gây mất ngon.
5 - Sai lầm nhân quả thứ 5 là bỏ sót nhân tố trung gian. Theo thống kê, con số đảng viên CS miền Bắc đông hơn miền Nam. Do đó có sự kỳ thị Nam Bắc. A sinh ra B. Ta bỏ quên nhân tố C : người Bắc đông hơn người Nam về dân số và người miền Bắc thời chiến tranh có điều kiện gia nhập đảng hơn.
6 - Cái này phức tạp hơn. A sinh ra B và C . B sinh ra D,E. C sinh ra F, G. Do đó có sự liên hệ giữa D và G. Thí dụ : Năm nào lúa mất giá th́ bà con nông dân bị sốt rét nhiều trong năm. Việc thế này :
- Mưa nhiều sinh tốt lúa -- Tốt lúa sinh được mùa -- Được mùa sinh mất quân b́nh cung cầu -- Lúa xuống giá.
Song song với việc mưa nhiều ta có 1 chuỗi nhân quả khác :
- Mưa nhiều sinh nước đọng -- Nước đọng sinh muỗi -- Muỗi gây sốt rét.
Kết luận có sự liên hệ giữa lúa mất giá và sốt rét th́ tuy đúng nhưng thiếu logic.
10 - Mononymy ( đồng âm):
Dùng những từ đồng âm của đối phương nhưng khác nghĩa để tấn công lập luận đối phương. Ví dụ :
- Ngôi sao sáng là 1 thiên thể của vũ trụ
- Lam Truờng là 1 ngôi sao sáng
- Lam Truờng là 1 thiên thể trong vũ trụ.
Hehehe! Ngang quá phải không? Dù tam đoạn luận này đúng quy củ. Rơ ràng ngôi sao sáng ḍng thứ nhất và ngôi sao sáng ḍng thứ 2 khác nhau.
Ví dụ nữa.
- Danh dự là phẩm giá con người
- Quan khách ngồi hàng ghế đầu là quan khách danh dự
- Do đó quan khách hàng ghế đầu là con người phẩm giá.
Hiển nhiên ta thấy 2 chữ danh dự mang nghĩa khác nhau. Dùng lẫn lộn để nguỵ biện là điều không chấp nhận được.
C̣n một ngụy biện nữa Meta chưa biết xếp vào đâu trong số 10 loại trên. Chẳng lẽ thêm một loại nữa thành 11? Meta không thích con số 11. Các bạn giúp Meta xếp nó vào 1 trong 10 loại trên được không? Đó là argumentum ad logicam, tiếng Mỹ gọi là Straw Man Fallacy.
Đây là loại ngụy biện suy rộng ra từ lập luận của đối phương một cách châm biếm. Ví dụ. Thời Lê Duẫn, các bố bác học Việt Cộng đói quá, nghĩ ra một lập luận:
- Con ḅ chỉ ăn cỏ mà biến cỏ thành thịt ḅ. Suy ra, con người ăn rau muống cũng có những chất bổ khiến 3 bó rau muống bổ bằng một kư thịt ḅ.
Meta suy rộng ra:
- Rau muống bón bằng phân (phân thời Lê Duẫn chủ yếu là phân súc vật và phân người). Vậy 3 kí lô phân cũng bổ bằng một kí thịt ḅ. Ta nên ăn cứt cho tiện.
Rơ ràng các bố phó tiến sĩ Việt Cộng nói ngang theo kiểu nhân quả. Meta nói ngang theo kiểu châm biếm (argumentum ad logicam). Trong tranh luận, châm biếm bằng logic rất hiệu quả. Một lập luận châm biếm khéo có thể đẩy đối phương vào thế bị động, chống chế một cách ngu dại và ...hài hước.
Đừng trách bài này nhuộm màu sắc chính trị. Nghiên cứu về căi nhau ta không thể đến chùa hay vào rừng để t́m hiểu. Nơi tốt nhất nghiên cứu về căi nhau phải là các đề tài chính trị, v́ đó là nơi thiên hạ căi nhau nhiều nhất.
Kết luận:
Cám ơn các bạn đă đọc đến đây. Bài viết quá dài nhưng trong diễn đàn quá nhiều phức tạp, luật thảo luận phải bao hàm mọi t́nh huống. C̣n 1 nguỵ biện nữa Meta không nói đến v́ nó quá rơ ràng. Đó là Argumentum ad personam. Phỉ báng cá nhân. Cái này khác với nguỵ biện số 2 là Argumentum ad Hominem. Nguỵ biện số 2 là không bàn căi thẳng vào vấn đề mà đả kích cá nhân người thảo luận." Nguyễn Văn Thiệu là tay sai đế quốc Mỹ. Bất cứ ai thuộc chính quyền Thiệu đều đáng khinh " thuộc nguỵ biện số 2, lập luận anh sai v́ nó liên hệ đến người tôi không ưa. Trường hợp Argumentum ad personam th́ lại khác. Bạn thực sự phỉ báng đối phương. Chiến thuật này được dùng nhiều hơn cả và nó chỉ làm mất th́ giờ vô ích. Cả 2 bên đều sỉ nhục nhau, cả 2 bên đều bị thương tổn, có khi ban điều hành cũng bị vạ lây.
Chỉ có một luật an toàn mà Aristotle viết trong chương cuối cùng của cuốn Topica : Đừng bao giờ thảo luận với người đầu tiên bạn gặp mà chỉ nên thảo luận với người bạn quen v́ người đó có đủ khôn ngoan và tự trọng để không nói những điều quá phi lư, chịu lư luận, thừa nhận lẽ phải và điều cuối cùng là tôn trọng chân lư. Hàng trăm người mới có 1 người đáng cho bạn thảo luận. Mặc kệ thiên hạ muốn nói ǵ th́ nói v́ mọi người có quyền tự do ngôn luận. Voltaire nói : " La paix vaut encore mieux que la verite". Ngạn ngữ Ả Rập có câu :" Trên cành cây nín lặng, hoà b́nh sẽ đơm bông kết trái.
Metamorph
____________________ ______________
2- Bài của khách có điểm nào ngụy biện theo ư bác nói . Làm ơn dẫn chứng.
Phải trích lại để phân tích.
Một nhân có thể đồng thời sinh nhiều quả. Mưa có ít nhất 2 hậu quả. Mưa sinh bùn lầy nước đọng do đó sinh nhiều muỗi. Muổi sinh bịnh sốt rét. Nhưng đồng thời mưa tốt lúa do đó được mùa. Gạo mất giá. Muốn khảo sát một hiện tượng cho thấu đáo, ta phải xét mọi hiệu ứng, cho dù các hiệu ứng rẽ ra, không c̣n liên kết với nhau.
Lập ra chế độ mới có thể mất nhiều năm nội chiến nhưng cũng có thể mất vài tháng như trường hợp Libya. Anh Khách Viếng Thăm chỉ dẫn chúng ta đến 1 cuộc chiến dài ngày. Dài ngày th́ kinh tế trở về con số không. Đây là chuỗi nhân quả rẽ về hướng tiêu cực. Cuộc chiến có thể ngắn ngày và kinh tế không thiệt hại nhiều. Anh ta không nói đến cái cái hướng tích cực này.
Câu " Bạn có chắc rằng chế độ mới lập như bạn muốn nó có tốt hơn chế độ hiện nay ko, tôi không tin là nó sẽ tốt hơn" cũng chỉ mổ sẻ theo hướng tiêu cực. Bạn không tin là nó sẽ tốt hơn nhưng có nhiều phần trăm ư kiến khác cho rằng nó tốt hơn. Bạn cố t́nh bỏ sót hướng tích cực.
Câu "Nếu bạn yêu dân VN, yêu nước Việt Nam th́ hăy dùng trí tuệ, ng̣i bút của ḿnh mà loại bỏ những cái xấu hiện c̣n tồn tại, đừng tạo ra chiến tranh nữa, chỉ thêm chết chóc, rồi thêm nghĩa trang liệt sỹ, rồi tổ quốc ghi công... phiền phức lắm". Anh ta thiết tưởng loại bỏ cái xấu là dẫn đến chiến tranh. Thế nhưng có biết bao gương loại bỏ cái xấu mà không chiến tranh xảy ra khắp nơi trên thế giới mà anh ta lờ đi không nói tới. Ví dụ như cựu tổng thống Nam Phi, ông Nelson Rolihlahla Mandela, xoá bỏ chế độ cách ly người da đen (apartheid) không đổ máu.
Chiến tranh móc nối đến chết chóc. Chết chóc móc nối với nghĩa trang, liệt sĩ v.v... Nhưng điểm then chốt của cuộc đấu tranh dân chủ theo trào lưu thời đại là không dùng bạo lực th́ làm sao có chiến tranh? Đây là lập luận móc nối một chuỗi nhân quả theo hướng ḿnh muốn, (dù có nhiều hướng khác) để dẫn đến một kết luận mong muốn. Khi mắt xích "chiến tranh" không có, th́ những mắt xích chết chóc, nghĩa trang, liệt sĩ v.v... móc vào đâu?
Tới đây bạn c̣n chưa hiểu th́ Meta bó tay. Đừng có hỏi Apartheid là ǵ? Nelson Mandela là ai? Tự ḿnh vào Google mà t́m hiểu nhé! Đọc một bài viết mà người đọc không hiểu, một là người viết thiếu khả năng nghị luận nhưng cũng có thể là người đọc chậm tiêu.
Metamorph
Reply With Quote
Bookmarks